1. Wængonguï
nänö
$S ܿQHJDwQ|
DQWH QlQL HZ ܿPRQJDLQWD
El Nuevo Testamento
en huaorani

2. Wængonguï
nänö
$S ܿQHJDwQ|
DQWH QlQL HZ ܿPRQJDLQWD
El Nuevo Testamento
en huaorani
(O 1XHYR 7HVWDPHQWR
HQ HO LGLRPD KXDRUDQL GH (FXDGRU
Segunda edición
‹:FOLʃH %LEOH 7UDQVODWRUV
3ULPHUD HGLFLyQ ‹6RFLHGDG %tEOLFD ,QWHUQDFLRQDO
/LFHQFLD UHDWLYH RPPRQV
8VWHG HV OLEUH GH FRSLDU GLVWULEXLU FRPXQLFDU S~EOLFDPHQWH OD REUD
EDMR ODV FRQGLFLRQHV VLJXLHQWHV
5HFRQRFLPLHQWR 'HEH UHFRQRFHU ORV FUpGLWRV GH OD /LJD %tEOLFD SHUR
QR GH XQD PDQHUD TXH VXJLHUD TXH WLHQH VX DSRR R DSRDQ HO XVR TXH
KDFH GH VX REUD

3. 1R FRPHUFLDO 1R SXHGH XWLOL]DU HVWD REUD SDUD ɹQHV FRPHUFLDOHV
6LQ REUDV GHULYDGDV 1R VH SXHGH DOWHUDU WUDQVIRUPDU R JHQHUDU XQD
REUD GHULYDGD D SDUWLU GH HVWD REUD
z $O UHXWLOL]DU R GLVWULEXLU OD REUD WLHQH TXH GHMDU ELHQ FODUR ORV
WpUPLQRV GH OD OLFHQFLD GH HVWD REUD
z $OJXQD GH HVWDV FRQGLFLRQHV SXHGH QR DSOLFDUVH VL VH REWLHQH HO
SHUPLVR GHO WLWXODU GH ORV GHUHFKRV GH DXWRU
z 1DGD HQ HVWD OLFHQFLD PHQRVFDED R UHVWULQJH ORV GHUHFKRV PRUDOHV
del autor.
KWWS FUHDWLYHFRPPRQVRUJOLFHQVHVEQFQG

4. ,QGLFH
Página
Mäateo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mäadoco . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Odoca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wäö . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Näni Cægaïnö . . . . . . . . . . . . . . . .
Odömänoidi . . . . . . . . . . . . . . . . .
RRGLQWRLGL. . . . . . . . . . . . . . . . .
RRGLQWRLGL. . . . . . . . . . . . . . . . .
Gadataidi. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(SHWRLGL . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3LGLSHQWHLGL . . . . . . . . . . . . . . . . .
Codotenteidi . . . . . . . . . . . . . . . . .
7HWDG|QLWHQWHLGL . . . . . . . . . . . . . .
7HWDG|QLWHQWHLGL . . . . . . . . . . . . . .
7wPRWHR . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7wPRWHR . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tito. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pidemöö . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(EHGHRLGL . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tantiago . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3HJRGR . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3HJRGR . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
:l| . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
:l| . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
:l| . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Codaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nänö Odömongaïnö . . . . . . . . . . . . .
LLL

5. LY

6. 1
,WRWD RGLWR Z ܿP ܿLGL
(Odoca 3.23-38)
1੅1s 3RQJXLQJl DQWH GRGlQL QlQL Qs
DQJDLQJl wx|P| ,WRWD RGLWR wQRQJl
LQJDPSD 7|PHQJl wx|P| $EDGl| ZRGL
S ܿLQJl Qs LQJDLQJl LQWH $ZsQs 'DELL
ZRGL S ܿLQJl P|Q| wQRQJl LQJDFlLPSD
7|PHQJl Z ܿP ܿLGL wwPDw sPRQJDGlQLPSD
DQWH HZ ܿPRQWH RQJRPSD
2੅$EDGl| ZRGL ZHQJl ,W FD
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ ,W FD ZRGL ZHQJl $DFRER
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ $DFRER ZRGL ZsQlQL
2RGDD QlQL FDLS ܿ sxDJDGlQLPSD
3੅$ ܿ Z ܿ 2RGDD ZRGL 7lPDWD
ingante monte Pade tönö Dada
wQDWH WDS ܿLJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 3DGH ZRGL ZHQJl (WHG||
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ (WHG|| ZRGL ZHQJl
$GlPD sxDJDFlLPSD
4੅$ ܿ Z ܿ $GlPD ZRGL ZHQJl
bPwQDGDER sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ bPwQDGDER ZRGL ZHQJl
1lDW|| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 1lDW|| ZRGL ZHQJl
7lGlP|| sxDJDFlLPSD
5੅$ ܿ Z ܿ 7lGlP|| ZRGL S WH
$GDFDED LQJDQWH P|QLQTXH %RRGR
LQJDQWH WDS ܿLJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ %RRGR ZRGL S WH 2GRWR
LQJDQWH PRQWH 2EHGR LQJDQWH
WDS ܿLJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 2EHGR ZRGL ZHQJl WH
sxDJDFlLPSD
6੅$ ܿ Z ܿ WH ZRGL ZHQJl 'DELL
sxDWH S GLQTXH DZsQs RGHH
EDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 'DELL ZRGL S WH 2GLD ZRGL
nänöogængä ïningä ingante möninque
7DG|P|| LQJDQWH WDS ܿLJDFlLPSD
7੅$ ܿ Z ܿ 7DG|P|| ZRGL ZHQJl
'RERl| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 'RERl| ZRGL ZHQJl
$ELD sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ $ELD ZRGL ZHQJl $WD
sxDJDFlLPSD
8੅$ ܿ Z ܿ $WD ZRGL ZHQJl
2RWDSDWR sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 2RWDSDWR ZRGL ZHQJl
2RGl| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 2RGl| ZRGL ZHQJl 2WLD
sxDJDFlLPSD
9੅$ ܿ Z ܿ 2WLD ZRGL ZHQJl 2RWl|
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 2RWl| ZRGL ZHQJl $FDG
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ $FDG ZRGL ZHQJl
(WHTXLD sxDJDFlLPSD
10੅$ ܿ Z ܿ (WHTXLD ZRGL ZHQJl
0lQDWHH sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 0lQDWHH ZRGL ZHQJl
bP|| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ bP|| ZRGL ZHQJl 2RWLD
sxDJDFlLPSD
11੅ÎQLQTXH 2RWLD ZRGL
TXsZHQJlxHGs LG JRLGL wQlQLWH
EDELG|QLDLGL SRQWH | ܿ JRE
ZDE FD PlRGlQL JRJDGlQLPSD
$ ܿ Z ܿ %DELG|QLDE QlQL JRHGs
2RWLD ZRGL ZsQlQL (HF|QLD
QlQL FDLS ܿ sxDJDGlQLPSD
,WRWD RGLWR LQJDQWHG| DQWH
0lDWHR
QlQ| ZDWDS ܿ DQWH HZ ܿPRQJDLQWD

7. 2
12੅0lQww %DELG|QLDE | QWH JRGlQL
DWH D ܿ Z ܿ (HF|QLD ZRGL
ZHQJl 7DGDWLHGR sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 7DGDWLHGR ZRGL ZHQJl
'RGREDEHGR sxDJDFlLPSD
13੅$ ܿ Z ܿ 'RGREDEHGR ZRGL
ZHQJl $ELRGR sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ $ELRGR ZRGL ZHQJl
(GLDTXwP| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ (GLDTXwP| ZRGL ZHQJl
$WRGR sxDJDFlLPSD
14੅$ ܿ Z ܿ $WRGR ZRGL ZHQJl
7DGRFR sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 7DGRFR ZRGL ZHQJl $TXww
sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ $TXww ZRGL ZHQJl (GLRGR
sxDJDFlLPSD
15੅$ ܿ Z ܿ (GLRGR ZRGL ZHQJl
(GHDGDGR sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ (GHDGDGR ZRGL ZHQJl
0lDWl| sxDJDFlLPSD
$ ܿ Z ܿ 0lDWl| ZRGL ZHQJl
$DFRER sxDJDFlLPSD
16੅$ ܿ Z ܿ 2RWHH ZRGL LQJDQWH
$DFRER WDS ܿLJDFlLPSD
$ ܿ 2RWHH ZRGL sxDWH S WH Z ܿ
,WRWD EDGl LQJXLQJl LQJDQWH
0lDGLD LQJDQWH PRQJDFlLPSD
Mäadiya ingante mongä ate tömengä
Z Ws ,WRWD LQJDQWH PDQJDFlLPSD
7|PHQJl wx|P| $ZsQs EDF FlLPSD
DQWH F GLQTXH : QJRQJXw RJXLQJXLS ܿ
JDR F Fl DWH HG RGLWR DQWH QlQ| Qs
SHPRQJDLQJl LQJDFlLPSD
17੅0lQ|PDw w LQF $EDGl| ZRGL
S ܿwQlQL Z ܿ QlQ|PRLGL Z ܿ |QRPSR
WLS PSRJD Z ܿ PHPSRJD JR PHPSRJD
PlQLPSRJD QlQL HE ܿxHGs DWH $EDGl|
ZRGL S ܿLQJl 'DELL sxDJDFlLPSD $ ܿ
Z ܿ $ZsQs 'DELL ZRGL S ܿwQlQL Z ܿ
QlQ|PRLGL Z ܿ |QRPSR WLS PSRJD Z ܿ
PHPSRJD JR PHPSRJD PlQLPSRJD QlQL
HE ܿxHGs DWH 2RGHRLGL wQlQLWH ZDE FD
%DELG|QLDE QWH JRJDGlQLPSD $ ܿ
%DELG|QLDE QWH JRGlQL DWH W|PsQlQL
S ܿwQlQL Z ܿ QlQ|PRLGL Z ܿ |QRPSR
WLS PSRJD Z ܿ PHPSRJD JR PHPSRJD
PlQLPSRJD QlQL HE ܿxHGs DWH P|Q|
RGLWR QlQ| SRQJXLQTXH sxDJDFlLPSD
,WRWD RGLWR sxDFDPSD
(Odoca 2.1-7)
18੅,WRWD RGLWR wwPDw sxDJDFlLPSD
:llQl 0lDGLD ZRGL QlQ| EDTXHFlxHGs
2RWHH ZRGL W|PHQJl LQJDQWH GR
0RQJXwPR DQJl sxsQLQJl LQWH D ܿ
P|QlPDw wxRQJDQWH : QJRQJXw 7 L ܿ
:DsP| gQ|ZRFD DQJl sxsQLQTXH GR
GsPDGl EDFl DGlQLWDSD 19੅ GsPDGl
LQJl DGLQTXH 2RWHH F|Zs Q| F GRQJl
LQWH 3wLQWH lQlQL Z F Z DQWH
Z GLQTXH $ZsP| SDQJR F F ERLPSD
DQWH S|QHQJDQWDSD
20੅$QWH |Q|ZsQHQTXH S|QsQLQTXH
P|ZRFRGs ZwwP|xRQJl : QJRQJXw
W|PHQJl DQTXHGR LQJDQWH GD S|QRQJl
S|QLQTXH DQTXHGR wx|P| wwPDw
DQJDQWDSD ´2RWHH $ZsQs 'DELL S ܿwPL
wQ|PL LQWH ELW| QlQ|RJ QJl 0lDGLD
LQJDQWH JXwxsQlPDw QF ELLPSD
7|PHQJl wx|P| : QJRQJXw 7 L ܿ
:DsP| gQ|ZRFD DQJl sxHQWH EH QTXH
sQHQJl DGLQTXH ELW| wx|P| W|PHQJl
LQJDQWH HH PRQF ELLPSD 21੅Tömengä
Wëñængä onguïñængä ingante
PDQF FlLPSD 0DQJl S Fl DWH W|PHQJl
wx|P| %RW| JXLLGsPwQL PwQL Z TXLQTXH
ZsQ ZsQ F PwQLSD DQWH DGLQTXH ERW|
ܿPR EH QTXH TXsZHQF PwQLPSD DQWH
F F FlLPSD F ELL %LW| W|PHQJl sP|ZR
DQWH 1s QJl wQRQJl LQJDPSD DQWH
,WRWD SHPRQF ELLPSDµ DQWH DQTXHGR
: QJRQJXw QlQ| Qs GD S|Q|QLQJl SRQWH
2RWHH LQJDQWH DQJDFlLPSD
22੅ÎQLQTXH : QJRQJXw EH ܿ Qs
DS ܿQHJDLQJl wwPDw DQWH QlQ|
HZ ܿPRQJDwQ| EDw DQWH wLQTXH EDWLPSD
23 ´%DTXHFl LQF GsPDGl EDGLQTXH
Wëñængä onguïñængä ingante
PDQF FlLPSD
Mangä ëñacä adinque tömengä
sP|ZR ÊPlQRHGR DQWH JRG|
SHPRQF GlQLPSDµ
$QWH QlQL HZ ܿPRQJDwQ| EDw F GLQTXH
W|PHQJl sP|ZR ´: QJRQJXw P|Q|
ZHFD TXsZHQJDPSDµ DQWH ÊPlQRHGR
DQWH SHPRQWH wQRQJlLPSD
24੅2RWHH PlQww ZwwPRQWH xlQL
|P ܿPRQJl DWH : QJRQJXw QlQ| GD
0lDWHR੄

8. 3
S|Q|QLQJl DQTXHGR QlQ| lPDw sxHQWH
cædinque oncönë ænte gocä incæte
JXsD P|QlPDw LQJDGDLPSD 25੅Edæ
EDPRQFDGHQJl sxDFl DWH ,WRWD DQWH
SHPRQWH DWH W|PsQD PlQwxHGs DWH JXsD
PRQJDGDLPSD
1s sxsQlQL ,WRWD ZHFD sxDF S|QlQLSD
1੅,WRWD %HGss QlQL TXsZsx|P|
ëñacä ate mänïñedë edæ Edode
2RGHDE DZsQs RGHH QlQ| wxHGs
HG Qs Q| sxsQlQL JRE Q QTXH
WDP|Q| TXsZsQlQL LQWH (HGRWDGss
SRQJDGlQLPSD 2੅3RQWH lQLQTXH
³2RGHR $ZsQs 2GHH wx|P| x|ZRFl
sxDGLQJl wx|P| |P|Q| RZRFll DQWH
sxHQF WH DQWH Z P|QLSD (G Q QTXH
WDP|Q| TXsZsx|P|QL $ZsQs QsP| WD
xRQJ ܿ DGLQTXH P|QLW| W|PHQJl ZHFD
G Z ܿQLQTXH HG %LW| : QJRQJXw
wPLG| DQJXsQs DQWH ZDWDS ܿ DS ܿQHF
S|P|QL wP|QLSD lQlQLWDSD
3੅$ ܿ :DFl $ZsQs 2GHH sxDFDPSD
DQWH WHGHGlQL sxHQWH Z GLQTXH PlQw|P
W|PlP DZsQs RGHH (GRGH Z Ws SwLQWH
EDRQJl (HGRWDGss TXsZsQlQL W|PlQlQL
W|PHQJl W|Q| JRGRQJlP ܿ JXwxHQWH
Z GlQLWDSD 4੅ÎQLQTXH : QJRQJXw
TXw DQWH Qs JRG|QlQL x ܿQ ܿQlQL W|Q|
: QJRQJXw QlQ| Z DQJDwQ| DQWH Qs
odömönäni tönö tömänäni ïnänite Edode
lxHFl JRGRQJlP ܿ S|QlQLWDSD 3|QlQL
DWH W|PHQJl RGLWR QlQL DQJDLQJl
wx|P| |P|Q| sxDTXLQJll DQWH ElQ|
HZ ܿPRQWH |x| DPwQLL 5੅bxRQJDQWH
³2RGHDE wx|P| %HGss QlQL
TXsZsx|P| PlQwx|P| sxDF FlLPSD
DQWH : QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHFl LQF
wwPDw DQWH HZ ܿPRQJDFlLPSD DQWH
DS ܿQHGlQLWDSD
6 ´2RGDE DZsQs JREHG|QDGRGRLGL
W L ܿQlQL wx|QlQL
PwQLW| DGRE FD 2RGDE
TXsZsQLQTXH %HGss wx|P| PwQL
TXsZHQFDER wx|P|
PsD S|Qw wPwQL LQF WH HG Zww
|Q|PwQLTXH LQF PwQLPSD
Îx PSD :sx QJl DGRFDQTXH
sxDWH S GLQTXH Qs $ZsQs EDWH
taodinque
Qs DDFl EDw wQRQJl LQWH ERW|
guiidënäni idægoidi ïnänite
DDF FlLPSDµ
$QWH HZ ܿPRQJl DP|QLSD
7੅$QWH DS ܿQHGlQL sxHQWH Z GLQTXH
(GRGH Z Ws Qs Q| sxsQlQL wQlQLWH
DZsP| lxHWH S|QlQL DWH 1sP| HGsQ|
Pl S|Qw WDP| DPwQLWDZR bxRQJDQWH
W|PsQlQL 0lQwxHGs WDP| DWDP|QLSD
DQWH DS ܿQHGlQL 8੅ÊxsQLQTXH (GRGH
wx|P|
³0wQLW| Z Ws %HGss wx|P| PlR
në ëñadingä ingante diqui diqui minte
DHGlQL 7|PHQJl LQJDQWH DGLQTXH Z Ws
DGRG| S|QLQTXH DS ܿQHPwQL sxsPRHGlQL
(G PwQLW| JRWH ElQ| Zsx ܿ LQJDQWH
DS ܿQHPwQL EDw ERW| DGREDw HG JRWH G
Z ܿQLQTXH HG : QJRQJXw $ZsQs
wPLG| DQJXsQs DQWH ZDWDS ܿ DS ܿQHF WH
DQWH lPRSD DQWH (GRGH |QRQTXH DQWH
S|QsQLQTXH DS ܿQHJDFlLPSD
9੅Angä ëñëninque nëmö në adïnäni
wx|P| %HGss WDDG| JRWH ܿP| D|QlQL
edæ ado nëmö tömënäni nænque tamönö
TXsZsQLQTXH QlQL DGwP| LQF ZR JR
DGLQTXH HG Ws ZRF ܿ JR|QlQLWH QsP|
:sx ܿ RZR|P| RQF|PDQFD W F G FD
wQ| Q ܿ JRQJ ܿ DGlQLWDSD 10੅Adinque
W|PsQlQL HG 0|Q| DF S|QRQJl wx|P|
RQJRQJDPSD DQWH S|QsQLQTXH ZDWDS ܿ
WRJDGlQLPSD 11੅Mänïï näni adincönë go
JXLLWH D|QlQL :sx QJl wx|P| ZllQl
Mäadiya tönö ongongä adinque tömënäni
:sx QJl ZHFD G Z ܿQLQTXH %LW|
: QJRQJXw $ZsQs wPLG| DQJXsQs DQWH
ZDWDS ܿ DS ܿQHGlQLWDSD $ ܿ W|PsQlQL
QlQL QWH S|QLQFRR ZL PSRGLQTXH
RRGR W|Q| RJXw ZDD TXw W|Q| Ww Ql |QL
S TXw W|Q| %LW| TXw LPSD DQWH S G
JRG|QlQL QJDFlLPSD 12੅,G ZDD DGLQTXH
W|PsQlQL P|ZRFRGs ZwwP|x|QlQLWH
ZDFl SRQWH DS ܿQHFDQWDSD 0wQLW|
DZsQs (GRGH ZHFD RF ܿ sP QWH JRGlPDw
wHGlQL DQJl sxsQLQTXH W|PsQlQL Z Ws
yaatænque godinque tömënäni ömæ
ZDG JRJDGlQLPSD
2RWHHLGL (TXLWRE ZRGLL ZwQ|QlQLSD
13੅Godäni ïninque edæ Ootee
ZwwP|xRQJl : QJRQJXw DQTXHGR
0lDWHR੄੄

9. 4
LQJDQWH GD S|QRQJl SRQWH DS ܿQHGLQTXH
´(GRGH GR :sx QJl LQJDQWH Z ܿQRQF WH
DQWH GLTXL PLQF FlLPSD F ELL QJ ܿ
JDQWLWH :sx QJl QlQD EDGDQFDD wQDWH
| QWH (TXLWRE ZRGLL JRH $ ܿ JRWH
TXsZsx|PwQL ERW| lPR DWH S|HGlQLµ
angä.
14੅ÊxsQLQTXH 2RWHH W|PHQJl QlQ|
ZwwP||Q DD|Q ܿQsxD LQF QJ ܿ
JDQWLGLQTXH :sx QJl QlQD EDGDQFDD
wQDWH | ܿQLQTXH HG (TXLWRE JRFDQWDSD
15੅*RGLQTXH 2RWHH QlQL ZHQFDER wx|P|
(GRGH QlQ| Z QJXLQJDQFD TXsZHQF
JRJDGlQLPSD *R TXsZsQlQL wQLQTXH
P|Q| $ZsQs : QJRQJXw wwPDw DQWH
QlQ| DS ܿQHJDwQ| DQWH wLQTXH EDWLPSD
´%RW| :sx QJl (TXLWRE TXsZsxRQJDQWH
lxHER SRQJDQWDSDµ DQWH : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHFl QlQ| HZ ܿPRQJDwQ|
EDw HG GR wLQTXH EDWLPSD
:sx ܿQlQL wQlQLWH (GRGH DQJl
Z ܿQ|QlQL Z ܿQlQLSD
16੅(GRGH JXLTXsQs 1sP| Qs Q|
sxsQlQL ERW| lQwQ| DQWH sxsQlPDw LQWH
G JRGlQLSD DQWH DGLQTXH HG QJXw
EDFDQWDSD QJXw EDGLQTXH W|PHQJl
:sx ܿQlQL wQlQLWH PlR Z ܿQ|HGlQL
DQJDQWDSD bQLQTXH W|PHQJl 0sD
ZDGHSR wxRQWH QsP| WD DWDP|QLSD
DQWH Qs sxsQlQL QlQL lQLPSRJD DQWH
S|QsQLQTXH 0sD ZDGHSR sxDGwQlQL
W|Q| D ܿ sxDGwQlQL W|Q| %HGss
TXsZsQlQL LQF %HGss HHTXHw
TXsZsQlQL LQF RQJXwx ܿQlQLTXH
wQlQLWH PlR Z ܿQ|HGlQL DQJDQWDSD
ÎQLQTXH Qs Z ܿQ|QlQL Z Ws DZsQs
QlQ| DGwQlQLTXH wQlQLWH FDSR DGR WHG ܿ
Z ܿQ|QlQL Z QJDGlQLPSD 17੅: ܿQlQL
Z GlQL wQLQTXH : QJRQJXw EH ܿ Qs
DS ܿQHJDLQJl (HGsPLD ZRGL wwPDw DQWH
QlQ| DQJDwQ| EDw HG wLQTXH EDWLPSD
18 ´1lPDD QlQL TXsZsx|P| Qs D FD
Z ZsQl QlQl D FD Z SlPR
sxsQlQLWDSD
:llQl Qs lQ|Ql LQWH
'DTXHGl wx|P| %RW| Zsx ܿQlQL
DQWH Z Gl sxsQlQLWDSD
' lQlQL S|QHQWH Z GLQTXH ZllQl
G| F WH SL ܿQs F TXwQllµ
DQWH (HGsPLD ZRGL HZ ܿPRQJDFlLPSD
19੅$ ܿ DWH DZsQs (GRGH Z QJl
wQLQTXH 2RWHH wx|P| (TXLWRE D ܿ
TXsZsQLQTXH ZwwP|xRQJl : QJRQJXw
DQTXHGR SRQWH D RQJ|QLQTXH W|PHQJl
LQJDQWH DS ܿQHFDQWDSD 20੅´2RWHH sxsPL
:sx QJl LQJDQWH Z ܿQRQF lQ|QlQL
LQF GRE Z ܿQlQLSD F ELL QJ ܿ
JDQWLWH :sx QJl QlQD EDGDQFDD wQDWH
,G JRE DGRG| QWH JRF ELLPSDµ DQJl
21੅ÊxsQLQTXH 2RWHH wx|P| HG
QJ ܿ JDQWLGLQTXH QlQD EDGDQFDD
wQDWH ,G JRE DGRG| QWH JRFDQWDSD
22੅0lQwxHGs Z PSR (GRGH Z QJl
wQLQTXH : Ws W|PHQJl ZHQJl
$GRTXHGDR 2RGHDE DZsQs RGHH
EDFDQWDSD DQWH WHGHGlQL sxHQWH
Z GLQTXH 2RWHH wx|P| %RW|
2RGHDE G| F WH Z Ws JRTXwPRR
DQWH JXwxHQWH Z FDQWDSD : Ws
W|PHQJl P|ZRFRGs ZwwP|xRQJl
ZDFl DQJl sxsQLQTXH 2RGHDE ZRGR
WHE ܿ JRGLQTXH *DGLGHDE JRFDQWDSD
23੅*RGLQTXH 2RWHH QlQL ZHQFDER
1lDWDGHWD SRQWH TXsZsQlQLWDSD
ÎQLQTXH 1lDWDGsQ| LQJDPSD DQWH
SHPRQF GlQLPSD DQWH : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHJDLQJl QlQ| DQJDwQ| EDw
F GLQTXH ZDGlQL x|ZR P|Q| RGLWR
LQJDQWH 1lDWDGsQ| DQWH SHPRQWH EDw
DS ܿQHJDGlQLPSD
:l| |Q|P FD SRQWH DS ܿQHFl
sxsQlQLSD
(Mäadoco 1.1-8; Odoca 3.1-
9, 15-17; Wäö 1.19-28)
1੅Mänïñedë Wäö mönö në
S ܿQs JXLG|QRQJl LQWH
2RGHDE |Q|P FD SRQWH DS ܿQHFl
sxHQJDGlQLPSD 2੅3RQWH DS ܿQHGLQTXH
W|PHQJl ´g|Q Gs $ZsQs LQF
LQJXLSRJD W|PlP $ZsQs 2GHH
EDF FlLPSD F PwQLL 0wQLW| ZsQ
ZsQ F GwQ| DQWH $QFDD Z ZHQWH
DZ G| DQWH xLPSR F HGlQLµ DQWH :l|
DS ܿQHFl sxsQlQLWDSD
3੅0lQ|PDwQ| DQWH Qs DS ܿQHFl
LQJDQWHG| DQWH : QJRQJXw EH ܿ Qs
DS ܿQHJDLQJl ,WDLD ZRGL wwPDw DQWH GR
HZ ܿPRQJDFlLPSD
0lDWHR੄੄

10. 5
´gQ|P FD wx|P| DGRFDQTXH RJ ܿ
WHGHWH DD SHF FlLPSD
¶$ZsQs QlQ| SRQJXwQ| DQWH PwQLW|
WHH PRQFDWH EDw F HGlQL
7DDG| W|wQ| SwQRQWH EDw F GLQTXH
PwQLW| ZsQ ZsQ PwQL F GwQ|
DQWH HG ZLGR F HGlQL· DQWH DD
SHFl sxHQJ ܿLPSDµ
4੅$QWH ,WDLD ZRGL QlQ| Qs DQJDLQJl
LQWH :l| x|ZR SRQJDQWDSD 7|PHQJl
ZHRFRR DQWH FlPHR RFDJXLQFRR
QRQWH EDGRQWH ZsxDWH PRQJ ܿQLQTXH
SDFDGH QWD DQWH ܿPRQWDL EDGRQWH
HQFDGH ܿQRQJlLPSD 7|PHQJl F QJXw
DQWH xlZlLTXH F ܿQLQTXH W|PHQJl
EHTXw DQWH JXwxsP QTXH DGH EHWH
TXsZsQRQJlLPSD 5੅4XsZsxRQJl
(HGRWDGss TXsZsQlQL W|Q| 2RGHDE
W|PlR TXsZsQlQL W|Q| 2RGRGlQRQJD
EL|Q W|PlR TXsZsQlQL W|Q| W|PHQJl
ZHFD WDWH EHH WsQLQTXH lQlQLWDSD
6੅%LW| lPDw QlZDQJl ZsQ ZsQ
F WH TXsZsP|QL LQWH Z P|QLSD DQWH
Z GlQL sxsQLQTXH :l| 2RGRGlQ|
S ܿQs JXLGRQJl JXLLGlQLWDSD
7੅$ ܿ 3DGLWHRLGL W|Q| 7DGRWHRLGL
guiquënë Wäö nänö guidöñömö
S|QlQL DGLQTXH W|PHQJl D ܿ Z Ws
W|PsQlQL wQlQLWH DQJDQWDSD ´7 QW
S ܿwPwQL EDw wQ|PwQL LQWH PwQLW|
wx|P| sxsQlPDw F WH TXsZsPwQLSD
2R S|Qw Z ܿQRPSDGlQL DQWH FlQ|
Z DQJl sxsQLQTXH ZRGLL ZwQRQWH
S|PwQLL 8੅Îx PSD : QJRQJXw $ZsQs
JlP ܿQ| PwQLW| GLF RF ܿ sP QWH
SRQF F PwQLDD 1| F WH S|PwQL
wQLQTXH PwQLW| Qs RF ܿ sP QWH S|QlQL
QlQL ZDD F G| EDw DGREDw ZDD F HGlQL
9੅$ ܿ QlPl Z lQLQTXH ¶0|QLW|
DGRP|QLTXH GRFl $EDGl| ZRGL S ܿwP|QL
LQWH P|QL TXsZHQJXLQTXH wP|QLSD· DQWH
PwQL WHGHZsQ| DQWH S|QsQlPDw LQJXsQs
TXsZsPwQLL Îx PSD : QJRQJXw
%RW| S ܿwQlQL EDF GlQLPSD DQJl EDw
GLFDFRR LQF GRE W|PHQJl S ܿwQlQL
EDw EDF G|QLPSD 10੅(G DZ ܿ HF WH
DQWH DZ QFD QlQL P ܿ HTXLQFD
HHZD S|Qw Q ܿ ܿQlQL EDw : QJRQJXw
QlQ| SDQJXLQFD Q ܿ QWH EDw GR HG D
RQJRQJDPSD 7|PHQJl ZDLQFD DQWH D
RQJ|xRQJl |P FDZ ܿ EDw Zww S|QHQWH
F GlQL DGLQTXH DZ QFDFD Z JR
HWH JRG| JRQJDSDP| LD WDQWH EDw
F F FlLPSD DQWH lPR sxsPDwPwQLSDµ
11੅$ ܿ ´0wQLW| ZsQ ZsQ PwQL
F GwQ| DQWH ZLGR F F PwQLPSD DQWH
F GLQTXH ERW| PwQLW| wPwQLWH S ܿQs
JXLG|PR JXLLPwQLSD ,QF WH ERW| PlQ|PDw
F ER DWH ZDFl D ܿ SRQF FlLPSD
7|PHQJl wx|P| W ܿw sPRQJl sZRFDGRQJl
wxRQJDQWH ERW| Z Ws Z GlPR wQ|PR
LQWH W|PHQJl DZ QFDWD LQF G| F WH
JRG| QWH Q ܿ ܿPDwPRR 7|PHQJl GD
S|QRQJl S|QLQTXH : QJRQJXw 7 L ܿ
:DsP| gQ|ZRFD LQF S| JXLLGLQTXH
PwQLW| PwP| PsQRQJDF FlLPSD $ ܿ
PwQLW| ZsQ ZsQ F GwQ| DQWH JRQJD
WDQWH EDw W|PHQJl F F FlLPSD 12੅:DRFl
7RGLJR W|PsP| ZDWL ZDWL W ܿQ|QLQTXH ERW|
W ܿQ|Qwx|P| |Q|PDQFDTXH EDTXLQTXH
ERW| DS QWH ܿQLQTXH ZDwxD W|PlP|
RQF|Qs GD ZHQF ERLPSD DQWH WLPSRG
Q ܿ QWH ZR ܿ QWRG| ZR ܿ QWRG|
F GLQTXH RQWDSRFRR Z ܿLQFRR ZDG
xsP QWH ZR sZHQJDPSD :DRFl PlQ|PDw
ZR sZHQF WH DQWH WLPSRG Q ܿ QJl EDw
P|Q| Qs 3RQJXLQJl wx|P| DGREDw RR S|Qw
DS QWH DQF FlLPSD 7RGLJR ZDwxDFRRTXH
RQF|Qs GD ZHQWH Qs PDQJl EDw W|PHQJl
DGREDw Qs ZDsP| wQlQL wQlQLWH DS QWH
QJl DWH W|PsQlQL W|PHQJl QHPSR
JXLLF GlQLPSD : Ws ZDG xsP QWH
ZR sZHQWH EDw F GLQTXH W|PHQJl Qs
RQWDSRFRR Z ܿLQFRR EDw wQlQL wQlQLWH
F|Zs E FR|P| LD WDQJl JRQWH
Z F GlQLPSDµ DQWH :l| DS ܿQHJDFlLPSD
,WRWD S ܿQs JXLLFDPSD
(Mäadoco 1.9-11; Odoca 3.21-22)
13੅:l| D ܿ DS ܿQHRQJl ,WRWD wx|P|
*DGLGHDE TXsZsQLQTXH :l| ERW|
wPRWH S ܿQs JXLGRQJl JXLLF ERLPSD
ante cædinque Oododänonga
SRQJDQWDSD 14੅3RQWH *XLG|PL JXLLERH
lxRQJDQWH :l| Z Ws Z lQLQTXH
³%RW| ZDsP| wPRSD GL ܿ ELW|
wPLWH JXLG|PR JXLLTXwPLL %LW| Z Ws
ERW| wPRWH JXLG|PL JXLLER EDw ZDD
LQF G|QLPSD
15੅$QWH Z RQJDQWH ,WRWD Z Ws
0lDWHR੄

11. 6
³|Zs HH F EL lPRSD : QJRQJXw
nänö änö ante tömänö ëñente nö cæmö
LQJXsQsP| wPRPSD
$QWH DS ܿQHFl sxsQLQTXH :l| $R DQWH
HH JXLGRQJl JXLLJDFlLPSD 16੅*XLLWH S ܿ
GR WDR JRQJ QWH ܿP| DRQJl wxRQWRE ܿ
||Q LQF Zsl JRG|PRQWH ED|
: QJRQJXw gQ|ZRFD LQF HTXHP| Z ܿ
EDw W|PHQJlD Z ܿ S| JXLLFl DFDQWDSD
17੅: ܿ JXLLFl DRQJl HG ||Q Gs wQ|
DS ܿQHGLQTXH ´0lQLQJl wx|P| ERW|
:sx QJl wQRQJl LQWH ERW| Qs ZDDGHFl
LQJDPSD 7|PHQJl LQJDQWH DGLQTXH
ERW| ZDWDS ܿ WRERSDµ DQWH ||Q Gs wQ|
DS ܿQHFl sxHQJDFlLPSD
,WRWD LQF ZsQ ZsQ F F FlLPSD
DQWH ZsQ F FDPSD
(Mäadoco 1.12-13; Odoca 4.1-13)
4
1੅$ ܿ PlQwxHGs HG ,WRWD
wx|P| ZsQ DQJl sxHQWH ElQ|
F TXLQJll DQWH : QJRQJXw gQ|ZRFD
LQF ,WRWD LQJDQWH |Q|P FD P ܿLFl
LJDFlLPSD
2੅L TXsZsQLQTXH W|PHQJl ZDQW SL ܿ
FRDGHQWD s|Q PlQLPSR|Q LW Gs
ZRRZRW ܿ F ܿQlPDw TXsZsQLQTXH JXH
ܿQHQWH Z JDFlLPSD 3੅*XH ܿQHQWH
Z RQJl ZsQ DZsQs :sQ ZsQ
F H DQWH Qs lQHZHQJl wQRQJl LQWH ,WRWD
ZHFD S|QLQTXH
³%LW| : QJRQJXw :sPL wPLWDZR
1lZDQJl w wQLQTXH GLFD LQF Sl| lPL ED
F ܿPDwPLSD
4੅bxRQJDQWH ,WRWD wx|P|
³´ QJXLQTXH F QWH G| F WH
TXsZHQJXww : QJRQJXw QlQ| DS ܿQHG|
W|PlQH sxHQWH F GLQTXH ZDRFl F QJXw
F QWH EDw TXsZHQF FlLPSDµ 0lQ|PDwQ|
DQWH : QJRQJXw EH ܿ HZ ܿPRQWH RQJ|
DSD lQHZss lQLQTXH %DD DQJDQWDSD
5੅:sQ DZsQs D ܿ ,WRWD LQJDQWH
(HGRWDGss W L ܿ ZDsP| QlQL
TXsZsx|P| QWH PlRFl JRFDQWDSD
$ ܿ : QJRQJXw RQF| x ܿQ QFRQJD
Z ܿQ|PsQ FD QWH P ܿL J|QRQJl Q ܿ
JRQJ QJDQWDSD 6੅1 ܿ JRQJ ܿxRQJDQWH
ZsQ DZsQs Z Ws
³%LW| : QJRQJXw :sPL wPLWDZR
1lZDQJl w wQLQTXH ELW| WR Z LEL
ate dodäni ïïmaïnö ante näni
HZ ܿPRQJDwQ| EDw wLQTXH ED DEDLPSD
´%LW| EH ܿ DQWH F GLQTXH
Wængonguï tömengä anquedoidi
wQlQLWH DQJl S|QLQTXH
W|PsQlQL ELW| wPLWH Z DDWH wx ܿ
PSRGlQL DWH
ELW| GLFDD WHH WsZDGlPDw LQF ELLPSDµ
DQWH HZ ܿPRQWH RQJRPSD F ELL
7੅bxRQJDQWH ,WRWD
³Îx PSD JRG|PHQTXH DQWH
HZ ܿPRQJDWLPSD ´%LW| $ZsQs ELW|
: QJRQJXw wxRQJDQWH ELW| Z Ws HG
¶ÊxsQlPDw F ER LQF WH P|Q| $ZsQs
: QJRQJXw ElQ| F TXLQJll· DQWH
DF WH DQWH F GlPDw LQF ELLPSDµ DQWH
DGREDw Z HZ ܿPRQWH RQJ| DSD
lQHZss DQWH ,WRWD DQJDQWDSD
8੅$ ܿ Z Ws ZsQ DZsQs ,WRWD LQJDQWH
LE S|Qw RQTXLDERJD P ܿLFl LFDQWDSD
L RQJ|xRQJl ZsQ DZsQs wx|P|
DZsQs RGHH |P FRR LQJXLSRJD W|PlR
RQJ|x|P FRR DGR|P| D RQJRQWH EDw DGR
WHG ܿ RG|P|QLQTXH DZsQs RGHHLGL ZDD S|Qw
QlQL sP|Q| DGREDw RG|PRQJl DFDQWDSD
9੅,WRWD LQJDQWH DS ܿQHGLQTXH ZsQ DZsQs
³%LW| ERW| ZHFD G Z ܿQLQTXH
7DWlQDEL ELW| : QJRQJXw $ZsQs EDw wQ|PL
wPLSD DQWH ZDWDS ܿ DS ܿQHEL sxsPRH
0lQ|PDwQ| DQWH DS ܿQHEL sxsQLQTXH
ERW| Z Ws 0lQw|P W|PlR RQJ|x|P
S|Q|PR ܿQLQTXH ELW| W|PlP $ZsQs
EDEDwPLSD DQWH ZsQ LQF lQHZHQJDQWDSD
10੅bQHZsxRQJDQWH ,WRWD Z Ws
³´%LW| $ZsQs : QJRQJXw ZHFD G
Z ܿQLQTXH W|PHQJl LQJDQWH %LW|
: QJRQJXw wPLG| DQJXsQs DQWH ZDWDS ܿ
DS ܿQHF ELLPSD $ ܿ W|PHQJl DGRFDQTXH
LQJDQWH Qs F EL LQF ELLPSDµ DQWH
: QJRQJXw EH ܿ HZ ܿPRQJDWLPSD F ELL
%RW| ZHFD RQJ|QlPDw JRElZH DQJDQWDSD
11੅Angä go ate Wængonguï tömengä
DQTXHGRLGL S|QLQTXH ,WRWD EH ܿ S|Q| ZDD
F JDGlQLPSD
*DGLGHDE SRQWH ,WRWD Pl
DS ܿQHFDPSD
(Mäadoco 1.14-15; Odoca 4.14-15)
12੅$ ܿ TXsZsxRQJl :l| LQJDQWH
GRE WHH P|QHGlQLSD DQWH WHGHGlQL
0lDWHR੄੄

12. 7
sxHQWH Z GLQTXH ,WRWD Z Ws
*DGLGHDE ZDG JRJDFlLPSD 13੅Wadæ
JRGLQTXH W|PHQJl 1lDWDGHWD SRQWH
ZRGR S QWD JRGLQTXH JRG|PHQTXH
JR JlZDS ܿ ZHGHFD 7DERG||LGL
W|Q| 1HPSDWDGLLGL QlQL RZRJDwP
wx|P| S|QLQTXH HG DSsQD|P| QlQL
TXsZsx|P| SRQWH TXsZHQJDQWDSD
14੅,WRWD PlQwx|P| SRQWH TXsZHQJl
wQLQTXH ,WDLD ZRGL : QJRQJXw EH ܿ Qs
DS ܿQHFl QlQ| DQJDwQ| EDw PlQwxHGs
wLQTXH EDWLPSD
15 ´7DERG||P W|Q| 1HPSDWDGLLE
LQJDwx|P|
*lZDS ܿQR JlP ܿQ| JRG|
2RGRGlQ| ܿP ܿPlD wx|P|
*DGLGHDE wx|P| Zww RRGHRLGL
ZDGlQL QlQL TXsZsx|P| LPSD
16 1s sxsQlPDw wQlQL ZsP| wx|P|
FRQWD|QlQL
W|PsQlQL ZHFD xl| JXwQ ܿ WDP| EDw
DGlQLWDSD
7|PsQlQL QlQL Z QJXwPlPR RR
wxRQWH ZsP| wx|P| FRQWD|QlQL
mönö Codito ñäö ëmongä inte do
SRQJl DGlQLWDSDµ
$QWH ,WDLD ZRGL QlQ| HZ ܿPRQJDwQ|
EDw DQWH F GLQTXH ,WRWD PlQwx|P|
SRQWH DS ܿQHFl sxsQlQLWDSD
17੅,WRWD PlQwxHGs wwPDw DQWH Pl
DS ܿQHFl sxsQlQLWDSD ´g|Q Gs $ZsQs
LQF LQJXLSRJD W|PlP $ZsQs 2GHH
RR EDF FlLPSD F PwQLL 0wQLW| ZsQ
ZsQ F GwQ| DQWH $QFDD Z ZHQWH
DZ G| DQWH S|QHQWH xLPSR F HGlQLµ
DQWH F|Zs DS ܿQHFl sxHQJDGlQLPSD
1s J GDG|ZsQlQL wQlQLWH ,WRWD DD
SHFDPSD
(Mäadoco 1.16-20; Odoca 5.1-11)
18੅$ ܿ PlQww S|QLQTXH ,WRWD JlZDS ܿ
*DGLGHDS ܿ ZHGHFD JRWH F JRQWH
ayongä Timönö Pegodo näni änongä
W|Q| QWDGH QlQD FDD wQDWH DFDQWDSD
1s J GDG|ZsQD wQ|QD LQWH W|PsQD
x|ZR GLFDP|x ܿ S ܿQs ZR JXLWRGRQWH
GDG|Zsx|QD ,WRWD JRWH DFDQWDSD
19੅7|PsQD wQDWH ,WRWD
³ÎxlQD ERW| Pwx ܿ HG WHH HPSR
S|HGD lPRSD 1s GDGRQWH QWH S|PwQD
LQWH ERW| ZHFD S|x|PwQDWH ERW| S|Q|
F ER DWH PwQDW| Z Ws Qs DS ܿQHPwQD
EDGLQTXH ZDRGlQL wQlQLWH Qs QWH
S|PwQD EDF PwQDLPSD DQJDQWDSD
20੅$QJl sxsQLQTXH W|PsQD GLFDP|x ܿ
GR sP| F WH JRGLQTXH ,WRWD Pwx ܿ HG
WHH HPSR ZDG JRGDWDSD
21੅0lQwx|P| RQJRQWH ZDG JRGLQTXH
,WRWD ZDGD wQDWH 7HEHGHR ZsQD 7DQWLDJR
W|Q| :l| QlQD FDD wQDWH DFDQWDSD
7|PsQD P PSR W|Q| ZLSRGs RQJRQWH
GLFDP|x ܿ WDG|PRQF|QD DGLQTXH ,WRWD
W|PsQD wQDWH %RW| Pwx ܿ S|HGD DQJl
22੅ÊxsQLQTXH W|PsQD $R lQLQTXH
7HEHGHR ZsQD 7DQWLDJR W|Q| :l|
Z PSRFl LQJDQWH Z Ws 0 PSR
sxsPL lQDWDSD 1s F GlQL W|Q|
ZLSRGs RZRWH F |PwQLWH P|QDW| ELW|
wPLWH sP| F WH JRGLQTXH ,WRWD Pwx ܿ
JRP|QDSD lQLQTXH DGRGDTXH ZDG
JRJDGDLPSD
7 L ܿQlQL wQlQLWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHFl sxsQlQLSD
(Odoca 6.17-19)
23੅$ ܿ *DGLGHDE W|PlP JRGLQTXH
,WRWD wx|P| : QJRQJXw DS ܿQHFl
QlQL sxHQWH HZ ܿPRQJDLQWD DWH
odömöincönë go guiite odömonte
DS ܿQHJDFlLPSD g|Q Gs $ZsQs LQF
LQJXLSRJD W|PlP $ZsQs RR EDGLQTXH
ZDD F WH DDF FlLPSD DQWH DS ܿQHFl
sxHQJDGlQLPSD $ ܿ ZDRGlQL ZsQ
ZsQ LQWH QlQL Z ZsQ| DQWH D ܿ
TXwsPs EH ܿ Z QF F WH Z GlQL LQF
,WRWD W|PsQlQL QlQL Z G| DQWH S|Q|
F Fl DWH W|PlQlQL ZDD EDGlQLWDSD
24੅$GLQTXH ,WRWD PlQ|PDw F FDPSD
DQWH 7LGLDE W|PlP JRGH lQlQL
sxsQLQTXH ZDRGlQL S|QLQTXH Qs ZsQ
ZsQ LQWH Z ZsQlQL wQlQLWH W|PHQJl
ZHFD QWH S|QlQLWDSD $ ܿ QDQWDWH
Z ZsQlQL W|Q| ZsQ LQWH TXsZsQlQL
wQlQLWH QWH S|QLQTXH GRZ QWH wQlQL
W|Q| F|PlwQlQL wQlQLWH W|PHQJl ZHFD
QWH S|QlQL DGLQTXH W|PHQJl JRG|
F Fl DWH Qs ZsQ ZsQ wQwQlQL LQWH
W|PlQlQL ZDD EDJDGlQLPSD
25੅$ ܿ *DGLGHDE TXsZsQlQL W|Q|
'HFDSRGLE TXsZsQlQL S|x|QlQL ZDGlQL
0lDWHR੄

13. 8
(HGRWDGss TXsZsQlQL W|Q| 2RGHDE
TXsZsQlQL D ܿ 2RGRGlQ| ܿP ܿPlD
TXsZsQlQL W L ܿQlQL S|QLQTXH W|PHQJl
Pwx ܿ WHH HPSRWH JRJDGlQLPSD
,WRWD lQDQTXLGL LWH
DS ܿQHFl sxsQlQLSD
1੅7 L ܿQlQL S|QlQL DGLQTXH ,WRWD
wx|P| lQDQTXLGL L W ܿ FRQWDRQJl
W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL S|QlQL 2੅Ate
W|PHQJl wx ܿ ܿQHWH QDQJXw WHGHWH wwPDw
DQWH RG|PRQWH DS ܿQHFl sxHQJDGlQLPSD
:DRFl wwPDw F WH ZDWDS ܿ WRWH
TXsZHQF FlLPSD DQWH
(Odoca 6.20-23)
3੅´:DRGlQL %RW| ZDsP| sZRFDERSD
GL ܿ ||Q Gs $ZsQs ZHFD JR
JXLLTXwPRR DQWH Qs Z GlQL wx|P|
W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH HG
||Q Gs $ZsQs 2GHH QHPSR W|PsQlQL
TXsZHQJXwQ| GR sDGlQLSDµ DQJDQWDSD
4੅´1s Z ZHQWH TXsZsQlQL wx|P|
W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH
Z GlQLSD (G : QJRQJXw W|PsQlQL
wQlQLWH ZDDGHWH JRG| F Fl DWH W|PsQlQL
ZDPSR S|QHQF GlQLPSDµ
5੅´1s JlQs S|QHQWH G P| F WH
TXsZsQlQL wx|P| W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ
WRTXLQTXH HG LQJXLSRJD W|PlP
ܿQLQTXH DZsQsLGL EDw EDF GlQLPSDµ
6੅´: QJRQJXw Q| S|Qw QlQ| HQWDZsQ|
EDw DGREDw HQWDZHQF ERLPSD DQWH
FlQ| F QJXw F ܿwQHQWH EDw Z GD
FlQ| WHS ܿ J ܿZ QWH EDw Z GD
W|PsQlQL wx|P| QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH
Z GlQLSD (G W|PsQlQL W|PR F QWH
EDw : QJRQJXw QlQ| Q| HQWDZsQ| QWH
G P| HQWDZHQWH WRF GlQLPSDµ DQWH
,WRWD DS ܿQHFDQWDSD
7੅´:DGlQL TXsZHQF GlQLPSD
DQWH Qs JRG| ZDDGHWH ZDD F GlQL
wx|P| W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ
WRTXLQTXH F GlQLSD (G PlQ|PDw
Qs F GlQL wQlQLWH ZDGlQL Z Ws
4XsZHQF PwQLPSD DQWH QlsP ܿ
DS ܿQHGLQTXH JRG| ZDDGHWH ZDD
F F GlQLPSDµ
8੅´0wP| xl| EDw Qs HQWDZsQlQL wx|P|
W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH HG
: QJRQJXw LQJDQWH GR DF GlQLPSDµ
DQWH DS ܿQHFDQWDSD
9੅´*XsDG| JXsD SwwQlPDw wHGlQL DQWH
Qs Z Z lQlQL wx|P| W|PsQlQL
QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH HG Z
lQlQLSD 7|PsQlQL wQlQLWH ZDGlQL
HG 0wQLW| : QJRQJXw Zsx ܿPwQL
wPwQLSD DQWH GR DS ܿQHGlQL sxHQWH
WRF GlQLPSDµ
10੅´1| F GlQL EH QTXH ZDGlQL
SwLQWH SlQlQL Qs Z ZsQlQL wx|P|
HG W|PsQlQL QlQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH
Z ZsQlQLSD 7|PsQlQL ||Q Gs $ZsQs
2GHH QHPSR QlQL TXsZHQJXwQ| HG GR
sDGlQLSDµ
11੅´:DGlQL ERW| EH ܿ SwwQLQTXH
PwQLW| wPwQLWH EDE DQWH lQlQLWDZR
0wQLW| wPwQLWH HG WRJ QWH SlQlQLWDZR
ÎQLQTXH HG PwQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH
LPSD $ ܿ 1s ZwZD F PwQL wPwQLSD
DQWH ZDGlQL SwLQWH lQHZsQlQL Z PwQL
wQLQTXH HG PwQL ZDWDS ܿ WRTXLQTXH
LPSD 12੅(G g|Q Gs P|Q| QJXwQ|
DQWH QDQJXw RQJRPSD DQWH S|QsQLQTXH
PwQLW| x|ZR ZDGlQL QlQL SwLQWH
F HGs LQF ZDWDS ܿ WRHGlQL (G
PwQLW| wPwQLWH SwLQWH SlQlQL EDw
PwQLW| D ܿ G lxHGs : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHJDwQlQL wQlQLWH DGREDw
SwLQWH SDQJDGlQLPSD DQWH WRTXsQs
Z ZsPwQLLµ DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHJDFlLPSD
DWL EDw wPwQLSD fl| EDw wPwQLSD
DQWH
(Mäadoco 9.50; Odoca 14.34-35)
13੅*RG|PHQTXH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD
´0wQLW| wx|P| LQJXLSRJD TXsZsQlQL EH ܿ
FDWL TXwPRQWH F ܿw EDw LQWH RQJ|PwQLSD
ÎQLQTXH PwQLW| FDWL EDw S ܿ sPRQWH EDw
wQ|PwQL LQWH Z Ws HG QRQJ ܿPRQWH
EDw EDGlPDw wHGlQL DWL wx|P| S ܿ
sP|QlPDw QRQJ ܿPRQWH ED DGLQTXH
HG ElQ| F WH Z Ws S ܿ ZDD
sPRQJXww :DD LPSD F QJXwQlQLL
DQJXsQs Îx PSD ZLGR F WH QlQL SwQl
JlZDWH F JRQJXLQTXH EDEDLPSDµ DQWH
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
14੅$ ܿ ´fl| EDw sP|PwQL LQWH PwQLW|
wx|P| HG LQJXLSRJD TXsZsQlQL EH ܿ
0lDWHR੄੄

14. 9
WLFD sQHQWH EDw F GLQTXH (GRQTXH
DF GlQLPSD DQWH F PwQL wPwQLSD
bQDQTXLGL W L ܿQlQL P ܿQRQWH
TXsZsQlQL wQLQTXH HG G| F WH Zs
ZRPRQWH LQJXww (G HGRQTXH DEDLPSD
15੅:DRFl G| F WH Ww ZRG|QRWH JRG|
F QJ ܿQs ERR F FDTXLQJll DQJXsQs
(G 0|Q| TXsZHQFDER HGRQTXH
DF ܿLPSD DQWH F GLQTXH ZDRFl Ww
ZRG|QRGLQTXH Z ܿQ|PsQ FDSDD F|
F Fl DWH HGRQTXH E FR DTXwQlQL
16੅0wQLW| JXLTXsQs :DGlQL P|Q| ZDD
F GwQ| DGLQTXH P|Q| 0 PSR ||Q Gs
Qs TXsZHQJl xl| EDw W|PHQJl QlQ|
sP|Q| DQWH ZDD DWH DS ܿQHF GlQLPSD
DQWH F GLQTXH F|Zs xl| EDw S|QsQLQTXH
ZDD F WH TXsZsHGlQLµ DQWH ,WRWD
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
: QJRQJXw QlQ| Z DQJDwQ| DQWH
17੅$ ܿ wwPDw DQWH JRG|PHQTXH
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD ´: QJRQJXw
ÎwPDw F HGlQL DQWH 0|LWHH ZRGL LQJDQWH
DQJl sxsQLQTXH W|PHQJl QlQ| Z
HZ ܿPRQJDwQ| DQWH D ܿ : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHGlQL QlQL HZ ܿPRQJDwQ|
DQWH PwQLW| 0lQwQ| DQWH ,WRWD ZLGR
F F WH DQWH SRQJDPSD DQWH G| F WH
S|QsPwQLL Îx PSD Zww ZLGR F F WH
DQWH S|QwPR LQWH ERW| W|PsQlQL QlQL
DQJDwQ| EDw wLQTXH F ER EDF ܿLPSD DQWH
S|PR wPRSD 18੅(G QlZDQJl lPRSD
,QJXLSRJD W|Q| ||Q wLQTXH EDJDQFD
: QJRQJXw ÎwPDw F HGlQL DQWH QlQ|
Z DQJDwQ| wxRQWH DGRGHTXH S|Qw Zs
ZRPRQWH EDGlPDw LQJ ܿLPSD (G JXLl
W ܿQRQFDw LQF SLF ܿ HZ ܿP|Qw LQF
DGRGHTXH F|Zs ZDG F GlPDw wxRQWH
W|PHQJl QlQ| DQJDwQ| EDw W|PlQ|
DGRG| wLQTXH F WH EDF ܿLPSD 19੅Ïninque
: QJRQJXw QlQ| Z DQJDwQ| DQWH
FlQ| DGRGHTXH S|Qw DQWH sxsQlPDw
cæda ïñömö tömengä ïñömö edæ
||Q Gs $ZsQs 2GHH QHPSR TXsZHQJl
LQF WH |QRQJDQTXH S|Qw LQJXLQJlQ|
DQJXsQs $ ܿ DGREDw : QJRQJXw QlQ|
Z DQJDwQ| DGRGHTXH S|Qw DQWH
RG|P|QLQTXH 0lQwQH DQWH sxsQlPDw
F HGlQL DQWH FlQ| RG|PRQWH DS ܿQHGD
W|PHQJl wx|P| ||Q Gs $ZsQs 2GHH
QHPSR TXsZHQJl LQF WH |QRQJDQTXH
inguingänö anguënë. Wæætë mänïnö
: QJRQJXw QlQ| Z DQJDwQ| DQWH
në ëñente cædinque æcänö adodö
DQWH RG|PRQWH DS ܿQHGD JXLTXsQs
W|PHQJl Z Ws ||Q Gs $ZsQs 2GHH
QHPSR TXsZsQLQTXH x ܿQ QJl S|Qw
inguingänö anguënë. 20੅,QF WH PwQLW|
wPwQLWH wwPDw lPRSD ÎwPDw F HGlQL
DQWH QlQL Z HZ ܿPRQJDwQ| DWH Qs
odömönäni näni cægancaque nö cæmïni
incæte Paditeoidi näni cægancaque nö
F PwQL LQF WH PwQLW| Zww JRG|PHQTXH
nö cæmïni ïninque mïnitö edæ öönædë
$ZsQs 2GHH QHPSR G| F WH JXLLWH
TXsZsPDwPwQLLµ DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHFDQWDSD
3wLQWH QlQL lQ| DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHFDPSD
(Odoca 12.57-59)
21੅0lQ|PDwQ| DQWH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD
JRG|PHQTXH RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
´0|LWHH ZRGL wx|P| ¶:DFl LQJDQWH
JRG| Z ܿQ|QlPDw wH 1s Z ܿQRQJl
QlQ| DS QWH SDQWH Z TXLQTXH LPSD·
ante dodäni ïnänite tömengä nänö
Z DQJDwQ| DQWH PwQLW| wx|P| GR
sxsQLQTXH $R lPwQLWDZR 22੅%RW|
ïñömö edæ godömenque ante nö
lPRSD 1lQL FDLS ܿ wx|QlQL FlQ|
W|PHQJl W|QwxDFl LQJDQWH SwwQD wx|P|
W|PHQJl QlQ| DS QWH SDQWH Z TXLQTXH
F FDPSD $ ܿ W|PHQJl W|QwxDFl
LQJDQWH FlQ| ÊxsQlPDw wPLSD lQD
HG W|PHQJl LQJDQWH Qs $S QWH QlQL
bLQFDER ZHFD QlQ| SDQJXLQTXH QWH
J|QRQF GlQLPSD (G ZDFl LQJDQWH
FlQ| %LW| PwP| |P GsPL LQWH Zww
sxHQF G| DQWH Qs lQD wx|P| W|PHQJl
WDG|PHQJDG QJXLSR JRQJD E FR|P|
QlQ| ZLGR F TXLQTXH DQJDPSD W||µ
DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
23੅$ ܿ ´0lQ|PDw EH ܿ ELW|
: QJRQJXw TXw DQWH QlQL LD WlwPRJD
JRGRQF WH DQWH W F F GLQTXH  ERW|
W|QwxDFl LQJDQWH HG ZsQ ZsQ F ER
SwLQJDPSD DQWH S|QsPL wQLQTXH 24੅ELW|
godonguincoo näni iya täïmoga gäänë
x|Q|QLQTXH ELW| W|QwxDFl ZHFD WlQR
0lDWHR੄

15. 10
JRWH Q| DS ܿQH|PL PwQDW| JXsD SL ܿQs
F PwQD DWH ELW| wx|P| DGRG| SRQWH
JRG|Hµ DQJDQWDSD
25੅$ ܿ ´%LW| wPLWH Qs SwLQWH F Fl
wx|P| Qs DS QWH DQJXwQlQL ZHFD
gönoncæte ante ænte idömæ goyongä
ELW| W|PHQJl LQJDQWH ZDD DS ܿQHEL
sxsQLQTXH W|PHQJl Z Ws SL ܿQs
F GLQTXH HH DEDLQJDPSD (G WDDG|
JRGLQTXH JXsD ZDD DS ܿQHGLQTXH
SL ܿQs F GlPDw wPwQD wQLQTXH W|PHQJl
wx|P| Qs DZsQs DS QWH DQJXLQJl ZHFD
QWH PlRFl JREDwPLSD $ ܿ DZsQs Qs
DS QWH DQJl LQJDQWH S G JRGRQJl
ܿQLQTXH W|PHQJl ELW| wPLWH Z Ws
Z ZlQRQJl LQJDQWH DQJl sxsQLQTXH
W|PHQJl Z Ws ELW| wPLWH E L RQJRQWH
GR WHH P|QHEDLQJDPSD 26੅Tee mönecä
wQLQTXH HG ELW| JRGRQWH ܿLQWD W|PDQWD
S|Qw S G JRGRQWH WDEDwPLSD DQWH lPR
sxsPDwPLSDµ DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
1lQL JRG| WRZsPlPR DQWH
,WRWD RG|PRQWH DS ܿQHFDPSD
27੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ´0|LWHH ZRGL
¶%LW| QlQ|RJ QJl wQlPDw wxRQJDQWH ELW|
JRG| P|QlPDw LQF ELLPSD· DQWH QlQ|
Z DQJDwQ| DQWH sxsQLQTXH PwQLW|
$R lPwQLWDZR 28੅%RW| JRG|PHQTXH
DS ܿQHGLQTXH Q| lPRSD 2QTXL QJl
LQJDQWH ZwZD WRwQHQWH DGLQJl wx|P|
tömengä nänöogængä ïnämaï ïñongante
GR JRG| PRQWH EDw PwP| GRE ZHQWDP|
HQWDZHQJDPSDµ
29੅$ ܿ ´%LW| W|PsP| wQ| LQF DGLQTXH
ZsQ ZsQ WRwQHQWH EDEL wQLQTXH W|PsPL
DGwP| LQF R WRJ ܿPRQWH EDw F GLQTXH
ZsQ ZsQ ELW| F GwQ| DQWH ZLGR
F EL ZDD wPDLPSD : Ws ELW| ZsQ
ZsQ DGwP| ZLGR F GlPDw wQLQTXH ELW|
ED| W|PlR WDG|PHQJDG QJXLSR ZLGR
F WH EDTXwQ| DQJXsQs 30੅$GREDw ELW|
|QRPSRFD W|PsP ܿ wQ| LQF ZsQ ZsQ
F GwPL LQWH W|PsPL F GLPSR LQF DD ZL
PSRWH EDw F GLQTXH ELW| ZsQ ZsQ
F GwQ| DQWH ZLGR F EL ZDD wPDLPSD (G
D ZL PSRWH ZLGR F GlPDw wPL wQLQTXH
ELW| ED| W|PlR WDG|PHQJDG QJXLSR
ZLGR F WH EDTXwQ| DQJXsQsµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
1lQL SlP QWH Z G| DQWH ,WRWD
RG|PRQWH DS ܿQHFDPSD
(Mäateo 19.9; Mäadoco 10.11-
12; Odoca 16.18)
31੅Godömenque odömonte
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´$ ܿ ¶2QTXL QJl
LQJDQWH FlQ| SlP ܿwQsQD
W|PHQJl wx|P| HZ ܿP|LQWD QWH
HZ ܿP|QLQTXH %LW| wPLWH ܿP ܿZR
SlP ܿPRSD DQWH HZ ܿPRQWH
onquiyængä ingante godongä
QF FlLPSD· DQWH GRGlQL QlQL DQJDwQ|
DQWH GR sxsQLQTXH $R lPwQLWDZR
32੅%RW| HG ZDG| DQWH wwPDw DQWH Q|
lPRSD 2QTXL QJl DZsP| WRGlPDw HH
TXsZsxRQJDQWH W|PHQJl QlQ|RJ QJl
JRG| SlP QJl wQLQTXH RQTXL QJl Qs
WRZHQJl QlQ| EDTXLQTXH ZDFl LQJDQWH
JRG| P|ZHQJDPSD $ ܿ RQTXL QJl
SlP QWH JRRQJl ZDFl RQJXwx QJl
tömengä ingante godö möninque
DGREDw Qs WRZHQJl EDFDPSD DQWH
DS ܿQHER sxsPDwPwQLSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
|Zs EDTXwQ| DQJXsQs DQWH
QlQL lQHZsQ| DQWH
33੅´$ ܿ Z Ws HG ¶%RW| : QJRQJXw
F|Zs TXsZHQJl EDw ERW| lQ| F|Zs
EDTXwQ| DQJXsQs DQWH lPL wQLQTXH
: QJRQJXw sxHQJl EH QTXH ELW|
lQwQ| DQWH F|Zs F GLQTXH ELW| ZDG|
F GlPDw LQF ELLPSD· DQWH 0|LWHH ZRGL
GRGlQL wQlQLWH DQJDFlLPSD 0wQLW|
wx|P| W|PHQJl QlQ| Z DQJDwQ|
DQWH sxsQLQTXH $R lPwQLWDZR 34੅%RW|
ZDG| DQWH Q| lPR sxsHGlQL (G
PlQwQ| %RW| lQ| Q|LQJl EDTXwQ|
DQJXsQs DQWH lQlPDw wHGlQL $ ܿ
mänïnö ancæte ante mïnitö Wængonguï
sP|ZR DQWH DS ܿQHGlPDw wPwQL LQF WH
PwQLW| g|Q W ܿw RQJ| EDw LPSD DQWH
DS ܿQHGlPDw wHGlQL Îx PSD g|Q
ante ämïni ïninque mïnitö Wængonguï
||Q Gs ZDD S|Qw QlQ| FRQWD|P| DQWH
DS ܿQHEDwPwQL DSD lQHZsPwQLL 35੅$ ܿ
: QJRQJXw sP|ZR DQWH lQlPDw wQLQTXH
PwQLW| ÎP FD F|Zs RQJ| EDw ERW| lQ|
F|Zs EDTXwQ| DQJXsQs DQWH DGREDw
0lDWHR੄

16. 11
DS ܿQHGlPDw wHGlQL Îx PSD ÎP FD
ämïni ïninque mïnitö Wængonguï
Sw F ZDWH QlQ| RQJ|x|P| DQWH
DS ܿQHEDwPwQL DSD lQHZsPwQLL $ ܿ
(HGRWDGss F|Zs RQJ| EDw ERW| lQ| F|Zs
EDTXwQ| DQJXsQs DQWH DS ܿQHGlPDw
wHGlQL Îx PSD (HGRWDGss wx|P|
P|Q| 7 L ܿ $ZsQs 2GHH RQJRQJl
DSD lQHZsPwQLL 36੅$ ܿ DGREDw %RW|
lQ| Q|LQJl EDTXwQ| DQJXsQs DQF WH
DQWH ELW| 7|PsPR RFDER W ܿw RQJ| EDw
LPSD DQWH PwQL lQHZsQ| DQWH lQlPDw
wH Îx PSD ELW| RFDJXw ZHQWDP| HQFDEL
wQLQTXH ELW| G| F WH DGRJXLQTXH
S|Qw JRG| F EL QllP QWD EDTXww
$ ܿ QllP QWD HQFDEL wQLQTXH ELW|
G| F WH DGRJXLQTXH S|Qw JRG| F EL
ZHQWDP| EDTXww DQJXsQs 37੅Ïninque
PwQLW| $R lwQsPwQL LQWH ¶$R· lQLQTXH
PlQLQTXH lHGlQL $ ܿ HG %DD lwQHQWH
Z GLQTXH ¶%DD· lQLQTXH HG PlQLQTXH
äedäni. Godömenque äninque mïnitö
HG Qs ZwZD F GRQJl DQJl EH QTXH
lPwQLSD W||µ DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHJDFlLPSD
1lsP ܿ ZsQ ZsQ QlQL F G| DQWH
(Odoca 6.29-30)
38੅$ ܿ JRG|PHQTXH RG|PRQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´ÎwPDw DQWH GRGlQL
näni angaïnö ante ëñëninque Ao
lPwQLWDZR ¶%LW| JRG| F EL EH ܿ ZDFl
DZLQFD W LJ ܿPRQJl EDFl wQLQTXH
W|PHQJl QlsP ܿ F Fl EH QTXH ELW|
DZLQFD DGREDw W LJ ܿP|PL EDF ELLPSD
$ ܿ ELW| JRG| F EL EH ܿ ZDFl EDJD Wl
WRE ܿ JRJDFl wQLQTXH W|PHQJl QlsP ܿ
F Fl EH QTXH ELW| EDJD DGREDw Wl
WRE ܿ JRJDF ELLPSD· 39੅%RW| Z Ws
ZDG| DQWH Q| lPR sxsHGlQL 1s ZwZD
S|Q| F Fl LQJDQWH QlsP ܿ F GlPDw
wHGlQL (G ZDFl ELW| W|PHPSDJD wQ|
S|Q| WDPRQJl Z GwPL LQWH ELW| Z Ws
ܿP PSDJD wQ| GDGL sP ܿPRQWH HH
RQJ|PL Z Ws WDPRQJlH 40੅$ ܿ ZDFl
%LW| wPLWH Qs DS QWH DQJl ZHFD QWH
JRGLQTXH ERW| ELW| ZHRFRR QF ERLPSD
DQWH F RQJl ELW| PlQLQFRRTXH
W|PHQJl LQJDQWH S G JRG|QLQTXH
ZDFRR ELW| DE PRQJ QFRR W|Q| HH DEL
| QF FlLPSD 41੅$ ܿ ZDFl ELW| wPLWH
%DGR PlQLQJDQFD PRQJ QWH PlREL
JRERH DQJl sxsQLQTXH ELW| W|PHQJl
QlQ| lQLQJDQFD PlREL JRRQJDQWH D ܿ
DGRJDQFD JRG|PHQTXH PRQJ QWH PlREL
gocäe. 42੅$ ܿ Qs 3|Q|PL ܿPRH DQJl
LQJDQWH JRG|PL QJlH $ ܿ ZDFl %LW|
TXLQFD S|Q|PL QWH F WH DWH Z Ws
S|Q|PR ܿH DQWH Qs DQJl LQJDQWH ELW|
S JRPSRGlPDw LQF ELLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
1s SwLQWH lQlQL wQlQLWH ZDDGHWH
F HGlQL DQWH
(Odoca 6.27-28,32-36)
43੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´0wQLW|
dodäni näni angaïnö ante do ëñëninque
HG $R lPwQLWDZR 7|PsQlQL wx|P|
¶%LW| JXLLGHQJl LQJDQWH ZDDGHWH F H·
lQLQTXH HG ¶1s SwLQJl LQJDQWH QlsP ܿ
SwLQWH F H· DQWH Z lQlQLWDSD 44੅%RW|
wx|P| HG ZDG| DQWH Q| lPR sxsHGlQL
0wQLW| wPwQLWH Qs SwLQWH F GlQL wQlQLWH
PwQLW| Z Ws ZDDGHWH F HGlQL $ ܿ
PwQLW| wPwQLWH Qs WRJ QWH SlQlQL EH ܿ
DQWH : QJRQJXw LQJDQWH DS ܿQHHGlQL
45੅Mänömaï cædinque mïnitö mönö
0 PSR ||Q Gs Qs TXsZHQJl
Zsx ܿPwQL EDF PwQLPSD (G Qs ZwZD
F GlQL EH ܿ LQF Qs ZDD F GlQL
EH ܿ LQF 0 PSR : QJRQJXw DQJl
Q QTXH WDPRPSD $ ܿ Qs Q| F GlQL
EH ܿ LQF Qs Q| F GlPDw wQlQL EH ܿ
LQF : QJRQJXw DQJl F||Q F SD
46੅Mïnitö guiquënë mïnitö ïmïnite në
ZDDGHGlQLTXH wQlQLWH ZDDGHWH S|QsPwQL
wQLQTXH PwQLW| PwQL F GwQ| EH ܿ DQWH
GLF SDJD QJXwPwQLDD Îx PSD
RG|PlQR DZsQs EH ܿ Qs ܿZsQlQL
LQF PwQLW| ZDDGHWH S|QHQJDQFD
adoganca cædinque tömënäni
wQlQLWH Qs ZDDGHWH S|QsQlQLTXH
wQlQLWH ZDDGHWH S|QsQlQLSD W|| %LW|
JRG|PHQTXH F ELWDZRJDD 47੅$ ܿ
PwQLW| W|QwxDGlQLTXH wQlQLWH ZDDGHWH
DS ܿQHGLQTXH PwQLW| GLF JRG|PHQTXH
F PwQLDD Îx PSD ZDGlQL Qs 1lPl
F WH TXsZHQJXwPR DQWH Qs sxsQlPDw
F GlQL LQF PwQL F G| EDw DGRJDQFD
F GlQL DSD TXsZsPwQL 48੅Mönö
0lDWHR੄

17. 12
0 PSR ||Q Gs TXsZHQJl Qs Q|
ZDD F GRQJl LQJl EDw PwQLW| DGREDw
F GLQTXH SLF ܿPwQL EDGLQTXH Q| ZDD
F WH TXsZsHGlQLµ DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHJDFlLPSD
ElQ| F WH ZDD F TXww DQWH
,WRWD DS ܿQHFDPSD
1੅,WRWD D ܿ JRG|PHQTXH wwPDw
DQWH RG|PRQWH DS ܿQHJDFlLPSD
´0wQLW| HG : QJRQJXw QlQ| lQ|
sxHQWH Q| F ERWH DQWH F PwQLWDZR
ÎQLQTXH PwQLW| :DRGlQL ERW| wPRWH
ZDD DF GlQLPSD DQWH lQlPDw LQWH
Zww ZDRGlQL D|QlQL F GLQTXH ZDD
F HGlQL (G :DRGlQL ERW| wPRWH
ZDD DF GlQLPSD DQWH S|QsQLQTXH
F PwQL wQLQTXH P|Q| 0 PSR ||Q Gs
Qs TXsZHQJl wx|P| PwQLW| F Gw
EH ܿ Z Ws S|Q|QlPDw wPDLQJDPSDµ
DQJDQWDSD
2੅$ ܿ ´:DGlQL Qs ZDG| DQWH ZDG|
F GlQL JXLTXsQs gPDDGlQL LQWH Qs
Z GlQL TXw DQWH S G JRGRQF WH DQWH
F GLQTXH %RW| ElQ| ZDD S|Qw F ERR
DQWH W|PlQlQL SRQWH ZDD DF GlQLPSD
DQWH S|QHQWH WRGRPSHWD QlQL DQFDGHFD
ZH ZH ||QlQLSD 7|PsQlQL PwQLW|
odömöincönë go guiite ongöninque
D ܿ WDDG| JRWH F J|QLQTXH %RW|
ZDD S|Qw F ER DHGlQL DQWH HG
lQlQL sxHQWH JRGRQJlP ܿ S|QlQL
ate tömënäni tömänäni ayönäni
JRG|QlQLSD %LW| wx|P| W|PsQlQL
QlQL 3|Q| ZDD DF GlQLPSD Z G|
EDw Z GlPDw LQWH HG S ZssQHWH
JRG|H 7|PsQlQL ZDRGlQLTXH JRG|
ZDD DGlQL ܿQLQTXH PlQLQTXH ܿQlQLSD
: QJRQJXw JXLTXsQs ZDD DGlPDw
LQF FlLPSD 1lZDQJl lPRSD 3੅%LW|
wx|P| gPDDGlQL LQWH Qs Z GlQL
TXw DQWH JRGRQF WH DQWH F GLQTXH
ELW| JXLLGHQJl HHTXHw S|Qw RQJRQJl
LQF DGlPDw LQF FlLPSD DQWH Z
cæe. 4੅0lQ|PDw Z F GLQTXH DZsP|
JRG|PL QF GlQLPSD 0lQ|PDw F EL
DGLQTXH ELW| 0 PSR Qs ZsP| wx|P| Qs
DFl wQRQJl LQWH DZsP| ELW| JRG|Qw DQWH
Z Ws HHS ܿ S|QRQJl QF ELLPSDµ
DQWH ,WRWD DQJDFlLPSD
: QJRQJXw LQJDQWH ElQ| DS ܿQHTXww
DQWH ,WRWD DS ܿQHFl
(Odoca 11.2-4)
5੅$ ܿ JRG|PHQTXH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD
´:DGlQL : QJRQJXw LQJDQWH DS ܿQHGLQTXH
QlPDQTXH DQWH QlQL F EDw PwQLW|
wx|P| Zww DGREDwQ| DQWH : QJRQJXw
LQJDQWH DS ܿQHHGlQL 0lQwQlQL JXLTXsQs
%RW| DS ܿQHER DGLQTXH ZDRGlQL S|Q|
ZDD DF GlQLPSD DQWH S|QsZsQLQTXH
mïnitö odömöincönë go guiidinque
Q ܿ JRQJ ܿQLQTXH : QJRQJXw LQJDQWH
DS ܿQHGlQLSD $ ܿ W|PsQlQL QlQL
TXsZsx|P| x QTXHG PSR wx|P|
JRWH Q ܿ JRQJ ܿQLQTXH : QJRQJXw
LQJDQWH DS ܿQHGlQLSD 1lZDQJl lPRSD
7|PsQlQL ZDRGlQLTXH JRG| ZDD DGlQL
ܿQLQTXH PlQLQTXH ܿQlQLSD : QJRQJXw
JXLTXsQs ZDD DGlPDw LQF FlLPSD 6੅%LW|
ïñömö tömëmi oncönë guiite odemö tee
P|QHGLQTXH P|Q| 0 PSR Qs DZsP|
TXsZHQJl LQJDQWH DS ܿQHH 0lQ|PDw F EL
DGLQTXH ELW| 0 PSR ZsP| wx|P| Qs
DFl wQRQJl LQWH DZsP| ELW| F GwQ| DQWH
Z Ws HHS ܿ S|QRQJl QF ELLPSDµ DQWH
,WRWD RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
7੅$ ܿ ´1lPl F WH TXsZHQJXwPR
DQWH Qs lQlQL |QRQTXH QlQL WHGHZsQ|
EDw WHGHGlPDw LQWH PwQLW| Q| F GLQTXH
: QJRQJXw LQJDQWH DS ܿQHHGlQL
7|PsQlQL wx|P| :DQW SL ܿ WHGHER
EH QTXH : QJRQJXw sxHQF FlLPSD
DQWH EDE DQWH S|QsQLQTXH |Q|QHTXH
WHGHZsQlQLSD F PwQLL 8੅Mïnitö ïñömö
edæ tömënäni önöneque tedete näni
F G| EDw HG F GlPDw wHGlQL Îx PSD
P|Q| 0 PSR LQJDQWH DS ܿQHGlPDw
ïñömonte tömengä mönö anguïnö ante
ZssQsxHGs GR sxHQJl DSD WHGHZsPwQL
9੅Ïninque edæ ïïmaï ante Wængonguï
LQJDQWH DS ܿQHHGlQL
¶0|QLW| 0 PSR Qs ||Q Gs
TXsZsQ|PL LQWH sxsPL
%LW| sP|ZR 7 L ܿ :DsP| sP|PL
DGLQTXH P|QLW| ELW| sP|ZR DQWH
ZDD DGLQTXH DS ܿQHP|QLSD
10 %LW| ||Q Gs $ZsQs Qs LQJDwPL LQWH
LQJXLSRJD $ZsQs 2GHHEL HG
ELW| EDTXLQTXH TXLQJ ܿ S|H
0lDWHR੄੄

18. 13
g|Q Gs RZRGlQL sxHQWH F GlQL EDw
LQJXLSRJD DGREDw ELW| lQ| DQWH
HG sxHQWH F WH EDF ܿLPSD
11 0|QLW| wP|QLWH ELW| QJXw DQWH
wwP| wx| wwP| wx| ELW| S|Q|Qw
x|ZR|Q LQF HHS ܿ S|Q|PL
QWH F ܿP|QLH
12 0|QLW| wP|QLWH Qs ZDD
F TXsQsQlQL LQWH S|Q| ZsQ
ZsQ F GlQL DGLQTXH
P|QLW| JRG| xLPSR F P|QL
TXsZsQlQL EDw ELW| Qs
SDQJXsQsPL LQF DGREDw
cædinque
P|QLW| Qs ZDD F TXsQsP|QL LQWH
ZsQ ZsQ F P|QL DGLQTXH
S|Q| xLPSR F EL TXsZsP|QLH
13 $ ܿ P|QLW| ZsQ ZsQ F wQHQWH
Z G| DQWH ELW| S|Q| Z F EL
ate mönitö taadö oda cædämaï
LQWH ZsQ ZsQ F GlPDw
LQF P|QLPSD
(G Qs ZwZD F GRQJl QHPSR
RQJRQWH Z |P|QLWH ELW| Jl
SH PSRWH ܿPL TXsZHQF P|QLH
lP|QLSD
7|PsPLTXH HG $ZsQs 2GHH
W ܿw Swx ܿPL wx|PL P|QLW| ELW|
QHPSR RQJ|P|QLSD 1lPl xl|
EDw HQWDZsPL LQWH ELW| F|Zs W ܿw
sP|PL wQ|PL wPLSD
$Pss DQWH 1lZDQJl LPSD DQWH
DS ܿQHP|QLSD·
Mänömaïnö ante Wængonguï ingante
DS ܿQHHGlQLµ DQWH ,WRWD RGRPRQWH
DS ܿQHJDFlLPSD
14੅$ ܿ JRG|PHQTXH RG|PRQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD wwPDwQ| DQWH
DS ܿQHJDFlLPSD ´0wQLW| wPwQLWH ZsQ
ZsQ F |QlQLWH PwQLW| JRG| xLPSR
F PwQL wQLQTXH P|Q| 0 PSR Qs
||Q Gs TXsZHQJl DGREDw PwQLW| ZsQ
ZsQ F GwQ| DQWH S|Q| xLPSR F Fl
TXsZsPDwPwQLSD 15੅Wæætë mïnitö
ZDRGlQL QlQL ZsQ ZsQ F GwQ| DQWH
xLPSR F GlPDw wPwQL DGLQTXH HG
P|Q| 0 PSR DGREDw PwQLW| ZsQ
ZsQ F GwQ| DQWH xLPSR F GlPDw
LQWH S|Q| SwLQF FlLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
: QJRQJXw EH ܿ DQWH
ElQ| F ܿQlPDw w DQWH
16੅$ ܿ RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
´:DG| DQWH Qs ZDG| F GlQL JXLTXsQs
wwPDw DQWH Pl S|QsQLQTXH F GlQLSD
: QJRQJXw EH ܿ DQWH HH DWH F ܿQlPDw
LQWH ERW| Z ZHQWH EDw sP|PR DGLQTXH
ZDGlQL ERW| wPRWH ZDD DF GlQLPSD
DQWH DZLQFD QlP|QlQLSD 0wQLW| wx|P|
: QJRQJXw EH ܿ DQWH F GLQTXH HH
DWH F ܿQlPDw wPwQL wQLQTXH W|PsQlQL
QlQL F EDw F GlPDw wHGlQL : Ws
QlP|QlPDw LQWH : QJRQJXw EH QTXH
DQWH F ܿQlPDw wHGlQL 1lZDQJl PwQLW|
wPwQLWH lPRSD 7|PsQlQL ZDRGlQLTXH
JRG| ZDD DGlQL ܿQLQTXH PlQLQTXH
ܿQlQLSD : QJRQJXw JXLTXsQs ZDD
DGlPDw LQF FlLPSD 17੅%LW| JXLTXsQs
: QJRQJXw EH QTXH DQWH HH DWH
F ܿQlPDw LQWH F EL wQLQTXH DZLQFD xl
PsPRQWH D ܿ RFDER |QL S FDWH F H
18੅%LW| HH DWH F ܿQlPDw wPL wQLQTXH
:DRGlQL HGRQTXH DF GlQLPSD DQWH
lQlPDw LQWH Z Ws 0 PSRTXH
DF FlLPSD DQWH PlQ|PDw F H %LW|
PlQ|PDw F EL DGLQTXH P|Q| 0 PSR
Qs ZsP| wx|P| TXsZHQJl wQRQJl LQWH
ZsP| wx|P| HGRQTXH DGLQTXH DZsP|
ELW| F GwQ| DQWH Z Ws HHS ܿ S|QRQJl
QF ELLPSDµ DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
g|Q Gs PwQL ZDD S|Qw PDQJXLQFRR
DQWH
(Odoca 12.33-34)
19੅Godömenque odömonte
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´7|PsPR PlLQFRR
DQWH PDQF WH DQWH Z GLQTXH PwQLW|
LQJXLSRJDTXH FD ܿ F QWH WR WDPRQWH
wx|P| FDER Ws J WH GD ZsQlPDw
wHGlQL (G Qs | ܿQlQL E WDWH QlQL |
QJXLQTXH LQJXLSRJDTXH GD ZsPwQL
DSD TXsZsPwQL 20੅Öönædë ongoncoo
JXLTXsQs WR WDP|QlPDw LPSD D ܿ
JXLLGlPDw w wQLQTXH PlLQFRR ZRGlPDw
RQJRPSD $ ܿ Qs | QJXwQlQL DGREDw
PlQwx|P| E WDWH JXLLGlPDw wQlQL
wQLQTXH PlLQFRR F|Zs Zs ZRG|QlPDw
HH RQJRPSD ÎQLQTXH :DDGHWH PwQL
F GLQFRR FDER Ws J WH EDw F GLQTXH
0lDWHR੄

19. 14
PwQLW| ||Q Gs ZDD S|Qw LQFRR PwQL
QWH PDQJXLQTXH x|ZR wx|P| ZDRGlQL
wQlQLWH ZDDGHGLQTXH HH F HGlQL 21੅Edæ
ZDD S|Qw PwQLW| PlLQFRR RQJ|x|P|
PwQLW| PlQwx|P| DGR|P| TXsZHQF WH
DQWH Z PwQL wPwQLSD DQWH DGLQTXH ERW|
PlQ|PDwQ| DQWH DS ܿQHWDERSDµ DQWH
,WRWD RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
$ZLQFD ZDLQFD P|Q| sP|Q| DQWH
(Odoca 11.34-36)
22੅$ ܿ RG|PRQWH DS ܿQHGLQTXH
´%DRQJD TXsZsQLQTXH P|Q| HGRQTXH
DGLQTXH F F ܿLPSD DQWH P|Q| DZLQFD
sP|PRPSD ÎQLQTXH DZLQFD ZDLQFD
sPRQWH HGRQTXH DWH EDw ELW| PwP|QR
DGREDw xl| HQWDZsQLQTXH 1| F ERWH
DQWH S|QsPL wQLQTXH ELW| EDRQJD Q|
F WH TXsZsPDwPLSD 23੅Wæætë edæ
DZLQFD Zww ZDLQFD sP|QLQTXH DGlPDw
LQWH EDw ZHQWDP| HQWDZsPL wQLQTXH ELW|
:wZD F ERWH DQWH PwP|QR S|Qsx|PLWH
ELW| EDRQJD ZwZD F EDwPLSD (G
PwP| xl| HQWDZsx|PL ZHQWDP| ED
wQLQTXH ELW| TXsZHQJXwPlPR P ܿ
PlPRQWH EDw EDTXwQ| DQJXsQsµ DQWH
,WRWD DS ܿQHFDQWDSD
: QJRQJXw EH ܿ F GLQTXH PlLQFRR
EH ܿ F TXw
(Odoca 16.13)
24੅$QWH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD D ܿ
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD ´0sQDD
DZsQsQD ED|QDWH ZDRFl wx|P| PsQDD
DZsQsQD QlQD lQ| DQWH G| F WH
sxHQWH F TXLQJll Îx PSD DGRFDQTXH
LQJDQWH SwwQLQTXH W|PHQJl ZDFl
LQJDQWH ZDDGHEDLQJDPSD : Ws wLQJl
Pwx ܿ WHH HPSR JRGLQTXH W|PHQJl
PlQLQJl LQJDQWH HG ZwZD DGLQTXH
sP| F WH JREDLQJDPSD 0wQLW| DGREDw
: QJRQJXw EH ܿ DQWH Qs F PwQL LQWH
G| F WH PlLQFRR EH ܿ DQWH F WH
TXsZHQJXwPwQLLµ DQWH ,WRWD DQJDFlLPSD
0 PSR : QJRQJXw P|Q| wPRQWH
DDFDPSD DQWH
(Odoca 12.22-31)
25੅bQLQTXH ,WRWD D ܿ JRGRQJlP ܿ
RG|PRQWH DS ܿQHGLQTXH ´0lQ|PDw
EH ܿ ERW| PwQLW| wPwQLWH wwPDw lPRSD
DQJDQWDSD 0wQLW| LQJXLSRJDTXH
PwQL TXsZHQJXwPlPR DQWH Z GlPDw
wHGlQL QJXw EHTXw DQWH D ܿ ZHRFRR
DQWH Z GlPDw wHGlQL QJXw F QWH
EH QTXH P|Q| GLF TXsZsPRQJDD
:HRFRRTXH P|Q| PRQJ ܿQ| EH QTXH
GLF TXsZsPRQJDD 0|Q| TXsZsPlPR
wx|P| JRG|PHQTXH LPSD 26੅Ayamöidi
DZ ܿQ FD Qs F ZRGlQL wQlQLWH
DPwQLWDZR 7|PsQlQL GLF W|PsP|
PLQWH S DWH Wl SHWH GDJD ZHQWH
PlQlQLDD ,QF WH P|Q| 0 PSR
||Q Gs TXsZsQRQJl LQWH Z Ws
W|PsQlQL wQlQLWH HHS ܿ JRGRQJl F ܿQlQL
aedäni. Mïnitö guiquënë ayamöidi
ïnämaï ïñömïnite Wængonguï mïnitö
wPwQLWH JRG|PHQTXH ZDD DGLQTXH
HHS ܿ S|QRQJl F QWH DSD Z ZsPwQL
27੅Edæ Wængonguï nänö anganca
TXsZHQJXsQsPwQL LQWH PwQLW| :DQW
wxR LQF JRG|PHQTXH TXsZsPRWH DQWH
Z ZsPwQL LQF WH HG G| F WH QlPl
F GLQTXH JRG|PHQTXH ZDQW SL ܿ
TXsZHQJXwPwQLLµ
28੅bQLQTXH ,WRWD JRG|PHQTXH
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD ´ÎQLQTXH
PwQLW| :HRFRR TXLQFRRG| ZsxDTXww
DQWH S|QHQWH TXwQDQWH Z ZsPwQLL
Îx PSD RQJDLFRR |P Gs S wx|P|
ZHRFRR DQWH GDTXH GDTXH GDGlPDw
LQWH ZRGRQWH WwQlPDw W|PHQTXH S
aedäni. 29੅,QF WH $ZsQs 7DG|P||
ZRGL ZDsPRQFRR S|Qw sxDJDLQJl
LQF Zww RQJDL EDw sxDJDFlLPSD
2QJDL wx|P| JRG|PHQTXH ZDsP|
S|Qw sQRGlQLSD 30੅*DJXwP ܿ wx|P|
wwP| DWH HG JRQJDSDP| JXLWRGRQWH
WDQJXLQTXH S LQF WH x|ZR|Q
: QJRQJXw S|QRQJl ZDsP| ZsxDWH
sQRSD ÎQLQTXH :DsP| sQRG| Qs
S|QRQJl LQWH : QJRQJXw P|Q| wPRQWH
JRG|PHQTXH HHS ܿ S|Qw S|QRQJl
QWH ZsxDF ܿLPSD DQWH S|QsPwQLDD
31੅ÎQLQTXH PwQLW| ¶4XwP|Q| LPSD
F QJXwP||· DQWH ¶4XwP ܿQ| LPSD
EHTXwP||· DQWH D ܿ ¶4XLQFRRG|
LPSD ZsxDTXwP||· DQWH S|QsQLQTXH
JXwxHQWH Z ZsQlPDw wHGlQL 32੅Mänïnö
DQWH ZDGlQL Qs sxsQlPDw wQlQL
0lDWHR੄

20. 15
QlQL FDER QlQL FDER Z GlQL LQF WH
PwQLW| JXLTXsQs 0|Q| ܿwQHQWH Z G|
DQWH P|Q| 0 PSR wx|P| HG GR
sxHQJDPSD DQWH S|QsQLQTXH HG
JXwxHQWH Z GlPDw LQF PwQLPSD
33੅: Ws HG : QJRQJXw $ZsQs
2GHH QHPSR TXsZHQF ERLPSD DQWH
QDQJXw F GLQTXH PwQLW| 7|PHQJl Q|
F WH QlQ| ZDD TXsZsQ| EDw DGREDw Q|
F WH ZDD TXsZHQF ERLPSD DQWH DGREDw
QDQJXw F HGlQL 0lQ|PDw TXsZHQF WH
DQWH WlQR Z PwQL DGLQTXH 0 PSR
: QJRQJXw PlQwQ| DQWH GR HG HHS ܿ
S|Qw S|QRQJl ܿx|PwQL PlQLQFRRTXH
PwQL Z G| DQWH DGREDw HHS ܿ S|QRQJl
QF PwQLPSD 34੅0lQ|PDw w wQLQTXH
ÎwP| DWH ElQ| F TXww DQWH JXwxHQWH
Z GlPDw wHGlQL (G wwP| DWH PlQwQ|
DQWH S|QsQLQTXH HHS ܿ S|QHQWH
LQJXLPSD ÎQLQTXH PwQLW| f|ZR|Q TXH
ElQ| F TXww DQWH JXwxHQWH
S|QsQLQTXH PlQLQJDQFD S|QHQWH
TXsZsHGlQLµ DQWH ,WRWD RG|PRQWH
DS ܿQHJDFlLPSD
:DGlQL wQlQLWH DS QWH lQlPDw wHGlQL
DQWH
(Odoca 6.37-38,41-42)
1੅Mänömaïnö ante odömonte
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD JRG|PHQTXH
DS ܿQHJDFlLPSD ´0wQLW| ZDFl LQJDQWH
:sQ ZsQ wPLSD DQWH DS QWH lQlPDw
wHGlQL (G PwQL DS QWH Z TXLQTXH
PwQLW| ZDGlQL wQlQLWH DS QWH lPwQLSD
2੅0wQLW| ZDGlQL wQlQLWH WHH PDQWH
JRG|PwQL QlQL QJDQFD Z Ws
DGRJDQFD S|Q|QlQL QF PwQLPSD $ ܿ
PwQL DS QWH DQJDQFD DGRJDQFD DS QWH
lQlQL Z F PwQLPSD 3੅%LW| W|QwxDFl
Z G QTXH ZsQ ZsQ F Fl wxRQJDQWH
ELW| JXLTXsQs QDQJXw ELW| ZsQ ZsQ
F GwQ| DQWH S|QsQlPDw LQWH TXwQDQWH
W|PHQJl LQJDQWH SwLQWH lQHZsPLL
7|PHQJl HG DZLQFD JXLl P ܿ RZR
sPRQJl EDw HQWDZHQWH Z RQJDQWH
ELW| Z Ws DZ PSD Z sPRQJl EDw
Z HQWDZsPL LQWH G| F WH DWH EDw
W|PHQJl LQJDQWH DS QWH lPLL 4੅Edæ
W|PsPL DZLQFD DZ PSD Z sPRQWH
EDw ELW| ZsQ ZsQ DGwP| sP|PL LQWH
ELW| W|QwxDFl LQJDQWH ¶%LZw ELW| DZLQFD
JXLDQJl P ܿ RZR EDw DWH ܿ ZLP|PRH·
DQWH HG DELSD GL ܿ ܿ ZLPRQJXwPLL
5੅Îx PSD ZDG| WHGHWH ZDG| F G|PL
LQWH ELW| HG W|PsPL DZLQFD DZ ܿ Z
RQJRPSD WlQR ZLGR F WH DWH HGRQTXH
DGLQTXH ELW| W|QwxDFl DZLQFD JXLl P ܿ
RZRG| ܿPRQF ELLPSDµ
6੅bQLQTXH ,WRWD JRG|PHQTXH
DS ܿQHGLQTXH ´*XLQWDLGL wQlQLWH
7|PsQlQL F QJXw DQWH W L ܿ ZDsP|
F QJXw JRG|QlQLWDZRR (G JRG|QlPDw
wQlQL EDw PwQLW| DGREDw : QJRQJXw
QlQ| W L ܿ ZDsP| DS ܿQHG| DQWH
Qs %DD lQlQL wQlQLWH DS ܿQHGlPDw
wHGlQL $ ܿ RG ܿ Z QJlQlLGL ZHFD
ZDRGlQL ZDPRQFRR ZDD S|Qw sPRQFRR
Z QWRG|QlPDw wQlQL EDw PwQLW|
DGREDw : QJRQJXw EH ܿ ZDD S|Qw QlQL
DS ܿQHJDwQ| DQWH Qs sxHQWH F GlPDw
wQlQL wQlQLWH DS ܿQHGlPDw wHGlQL (G
RG ܿ Z QJlQl SwQl JlZD ED| ZlQl
x QWH EDw F GLQTXH W|PsQlQL sxsQlPDw
inte cædinque dadi ëmænte tömëmïni
ED| ZDQJ| SRF QWH EDw SwwPDwQlQLSD
DQWH PwQLW| DS ܿQHGlPDw xwQH F HGlQLµ
DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
3|Q|PL ܿPRH DQWH P|Q| DQJ ܿLPSD
DQWH
(Odoca 11.9-13, 6.31)
7੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´3|Q|PL
ܿPRH DQWH Qs DQJl EDw F GLQTXH
mïnitö mïni ænguïnö ante Wængonguï
LQJDQWH DS ܿQHHGlQL |P|Q| ww DQWH
Qs GLTXL GLTXL PLQJl EDw F GLQTXH
PwQLW| ElQ| ww DQWH G P| sxHQF WH
DQWH : QJRQJXw LQJDQWH ZHGH S|QHQWH
DS ܿQHHGlQL 2GHP| P|QLW| EH ܿ ZL
ܿQHF ܿLPSD DQWH DD SHFl EDw F GLQTXH
PwQLW| ElQ| F TXwPRR DQWH
ëñencæte ante Wængonguï ingante
QDQJXw DS ܿQHHGlQL 8੅(G 3|Q|PL
ܿPRH DQWH Qs lQlQL wx|P| HG GR
ܿQlQLSD 1s GLTXL GLTXL PwQlQL DGREDw
GR DGlQLSD $ ܿ RGHP| SRQWH Qs DD
SHGlQL W|PsQlQL QlQL JXLLTXLQTXH HG
GR ZL ܿQHWH EDw EDF ܿLPSDµ
9੅$ ܿ ´%LW| ZDREL wQ|PL LQWH sxsPL
%LW| Zsx QJl F QJXw DQWH Sl| DQJl
0lDWHR੄੄

21. 16
sxsQLQTXH ELW| GLF GLFDTXH S G
godömiyaa. 10੅* DQJl wQLQTXH ELW|
W QW LQF GLF S G JRG|PLDD
11੅0wQL ZDRFDER Qs ZwZD F G|PwQL LQF
4XwQ| ZDD w DQWH sxsQLQTXH PwQLW|
Zsx ܿQlQL wQlQLWH ZDsPRQFRRTXH
JRG|PwQL ܿQlQLSD ÎQLQTXH P|Q|
0 PSR ||Q Gs Qs TXsZHQJl wx|P|
Qs lQlQL wQlQLWH ZDsPRQFRRTXH DQWH
JRG|PHQTXH S|QRQJDPSDµ DQWH ,WRWD
RG|PRQWH DS ܿQHFDQWDSD
12੅$ ܿ ´0wQLW| :DRGlQL ERW| wPRWH
ZDD F GlQL ܿQLQTXH ZDD WREDwPRSD
DQWH Z PwQLWDZR ÎQLQTXH PwQL DQWH
Z G| EDw DQWH PwQLW| W|PsQlQL wQlQLWH
DGREDw ZDD F HGlQL 0lQwQRQTXH
DQWH Z DQF WH DQWH GRGlQL ÎwPDw
F HGlQL DQWH Z DQJDGlQLPSD $ ܿ
: QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHGlQL DGRG|
DQWH DQF WH DQWH HZ ܿPRQJDGlQLPSD
ÎQLQTXH ERW| lQ| EDw F GLQTXH PwQLW|
W|PsQlQL QlQL DQJDwQ| EDw GR HG
F EDwPwQLSDµ DQWH ,WRWD RG|PRQF WH
DQWH DS ܿQHFDQWDSD
2GHP| JXLlQHP| DQWH
(Odoca 13.24)
13੅,WRWD JRG|PHQTXH RG|PRQF WH DQWH
wwPDw DS ܿQHFDQWDSD ´0wQLW| JXLlQHP|
JXLLGLQTXH TXsZHQJXwQ| WDDGRQTXH
S|HGlQL : QJXwQ| JRG| JXLLTXwQHP|
JXLTXsQs DE wQ| x ܿQ ܿQHP| RQJ|
DGLQTXH W L ܿQlQL |QRQTXH S| JXLLWH
HG W|PsQlQL QlQL Z QJXLQTXH
x ܿQ ܿQRQTXH JRGlQLSD 14੅Wæætë
Z G QTXH wQlQL JXLTXsQs GLTXL PLQWH
JXLlQHP| DGLQTXH TXsZHQJXwQ|
JXLlQ| JXLLWH S|QlQLSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHFDQWDSD
$Z ܿ ElQ| wZ ܿ DQWH W|PHQFD EHWH
sxHQJ ܿLPSD DQWH
(Odoca 6.43-44)
15੅,WRWD D ܿ JRG|PHQTXH RG|PRQWH
DS ܿQHFDQWDSD ´3DQFDGlQLD
: QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHP|QL
wP|QLSD DQWH Qs EDE DS ܿQHGlQL
ïñönänite mïnitö gomö ate tömënäni
ïnänite ëñënämaï ïedäni. Tömënäni
wx|P| HG PsxHLGL EDw wQlQL LQF
REHJD ܿPRQWDL EDw ZsxDWH EDw EDE
F GlQLSD 2EHJD HH TXsZsQlQL EDw HH
F P|QL wP|QLSD DQWH HG EDE DQWH
S|QlQL WDPsxHGlQL 16੅Edæ tömenca
DGLQTXH PwQLW| $Z ܿ ElQ| wZ ܿ DQWH
Wl SHWH EHWH GR sxsPwQL EDw ÎwQlQL
GlQLG| wQlQLL DQWH sxHQF WH DQWH
tömënäni näni cædïnö adinque edæ do
sxHQF PwQLPSDµ
´RZHP| QF WH DQWH ZDRGlQL GLF
GDD PRQJ ܿZlD Wl SHWH ܿQlQLDD
,LJRZ ܿxHFD QF WH DQWH ZDRGlQL
GLF Z QWRZlD HG Wl SHWH ܿQlQLDD
17੅:DwZ ܿ W|PlZ ܿ ZDLQFD LQFDSD %DDZ ܿ
Z Ws EDDFD LQFDSD 18੅:DLQFDZ ܿ LQF
G| F WH EDDFD LQFDTXww : Ws ZwZD
wZ ܿ LQF G| F WH ZDLQFD LQFDTXww
19੅$Z ܿ TXwZ ܿPHQTXH ZDLQFD LQFDGlPDw
w wQLQTXH PlQwZ ܿ W|PsZ ܿ P ܿ HWH
JRQJDSDP| JXLWRG|QlQL JRQJXLQTXH
xRQJ PSD 7|PsQlQL DGREDw QlQL JRQWH
Z TXLQTXH EDE F GlQLSD 20੅ÎQLQTXH
$Z ܿ ElQ| wZ ܿ DQWH W|PHQFD DGLQTXH
GR sxsQlQL EDw ZDRFl QlQ| F G| DQWH
DGLQTXH 7|PHQJl ElQ| LQJll DQWH
HG GR sxHQF PwQLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
:ww W|PlQlQL ||Q Gs JXLLTXwQlQL
DQWH
(Odoca 13.25-27)
21੅$ ܿ JRG|PHQTXH RG|PRQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD wwPDw DS ܿQHFDQWDSD
´%RW| wPRWH ¶$ZsQs ELW| ERW| $ZsQs
wPLSD· DQWH Qs WHGHGlQL QlQL WHGHG|
EH QTXH G| F WH ||Q Gs $ZsQs
Odeye ömæ guiiquïnänii. Wæætë
P|Q| 0 PSR ||Q Gs TXsZHQJl
QlQ| lQ| EDw Qs F GLQJl wx|P|
W|PHQJDQTXH JXLLF FlLPSD 22੅Ïinque
EDRQWH SDQFDGlQLD ERW| wPRWH
¶$ZsQs $ZsQs· lQLQTXH ¶%LW| EH ܿ
DS ܿQHJDP|QLw DH DQF GlQLPSD
$ ܿ %LW| sP|ZR DS ܿQHGLQTXH
ZsQ LQWH ZLGR F JDP|QLw DH %LW|
sP|ZR DS ܿQHGLQTXH P|QLW| $WH
S|QHQF GlQLPSD DQWH EDP|QHQJ ܿ
F GLQTXH QDQJXw ZDD F JDP|QLw DH·
DQF GlQLPSD 23੅ÊxsQLQTXH ERW| Z Ws
¶Îx PSD ERW| PwQLW| wPwQLWH F|Zs
0lDWHR੄

22. 17
DGlPDw LQWH W F DERSD 1s sxsQlPDw
F GwPwQL LQWH ERW| ZHFD RQJ|QlPDw
JRElHZHGlQL· DQF ERLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
1s P ܿQ|QD wQDWH DQWH
(Mäadoco 1.22; Odoca 6.47-49)
24੅$ ܿ Z Ws RG|P|QLQTXH ,WRWD
wwPDw DS ܿQHFDQWDSD ´ÎQLQTXH HG
ERW| DS ܿQHER sxsQLQTXH Qs sxHQWH
F GlQL wx|P| W|PsQlQL ZDRFl Qs
sxHQJl LQWH QlQ| Q| sxHQWH F w EDw
F GlQLSD 1s sxHQJl wx|P| W ܿsPRQFDD
P ܿQRQJDPSD 25੅7 ܿsPRQFDD P ܿQRQJl
DWH F||Q QDQJXw F DWH S ܿ HHGH
lQLQTXH S| WDS PSD $ ܿ ZRER ܿ
QDQJXw S ܿP QWH S| LQF WH RQF|
W ܿsPRQFDD P ܿQRQWH RQJ| wQLQTXH
G| F WH FDE QWH ERE QWH JXLLTXww
Në ëñente cædäni ïñömö mänïñömö
P ܿQRQJl EDw LQWH WRGlQLSD 26੅Wæætë
ERW| DS ܿQHER sxsQLQTXH Qs sxsQlPDw
F GlQL JXLTXsQs W|PsQlQL wx|P| ZDRFl
RFDL |P FDFl QlQ| sxsQlPDw F w EDw
F GlQLSD 1s |P FDFl wx|P| sP|QDLD
DTXww wx|P| P ܿQRQJDPSD 27੅Aquïï
wx|P| P ܿQRQJl DWH F||Q QDQJXw
F DWH S ܿ HHGH DQWH WDS PSD $ ܿ
ZRER ܿ QDQJXw S ܿP QWH S| DGLQTXH
PlQLQF| |xRQWH W ZR JRTXLQTXH HG
GR DFDSRZDWH ERJRF W ܿ JR Z PSD
Në ëñënämaï cædäni ïñömö mänïñömö
P ܿQRQJl EDw LQWH Z GlQLSDµ DQWH ,WRWD
RG|PRQWH DS ܿQHJDFlLPSD
28੅0lQLQJDQFD DQWH wLQTXH DS ܿQHFl
sxsQLQTXH W|PlQlQL 4XwQ| EDw DQJll
DQWH JXwxHQWH Z GLQTXH 29੅Wïï mönö
ïmonte në odömönäni näni odömönö
EDw W|PHQJl wx|P| Qs DQJl LQWH EDw HG
godömenque nöingä ante odömongä
sxsPRPSD DQWH WHGHJDGlQLPSD
1s EDDGLQJl LQJDQWH ,WRWD ZDG
FDDFDPSD
(Mäadoco 1.40-45; Odoca 5.12-16)
8
1੅Mänïï änanquidi ongöninque
wLQTXH DS ܿQHWH Z QJl
DGLQTXH W L ܿQlQL W|PHQJl Pwx ܿ
Z QJDGlQLPSD 2੅7|PHQJl Pwx ܿ WHH
HPSRWH Z ܿ JR|QlQL ZDFl EDDWH
sxDZHQJl wQRQJl LQWH HHS ܿ S| EHH
WsQLQTXH ,WRWD |Q|ZD JllQs G
Z ܿQLQTXH DS ܿQHFDQWDSD
³$ZsQs %LW| $R lPL LQWH ZDG FDDEL
wQLQTXH ERW| ZDLQWDL EDDEDwPRSD
3੅bxRQJDQWH ,WRWD S G Z PSR
JDPSR FDDGLQTXH
³$R lPRSD %LW| ZDLQWDL
EDDF ELLPSD
$QJl wQLQTXH x|P ܿLQWDL QlQ|
sxDGLQWDL G EDDGLQTXH W|PHQJl
ZDLQWDL HG GR EDDFDQWDSD 4੅,WRWD HG
W|PHQJl LQJDQWH
³%RW| ElQ| F ERR DQWH ZDGlQL
wQlQLWH PlR DS ܿQHGlPDw wPlZH : Ws
1lZDQJl LPSD DQWH DF GlQLPSD DQWH
F GLQTXH ELW| : QJRQJXw TXw DQWH Qs
JRGRQJl ZHFD W|LQJl JRGLQTXH ZDLQWDL
ELW| EDDGLQWDL RG|P|PL DF FlLPSD $ ܿ
0|LWHH ZRGL Z DQWH QlQ| DQJDLQFRR
EDw QWH S|QLQTXH ELW| ZDLQWDL ELW|
EDDGw EH ܿ DQWH HG : QJRQJXw
TXw lQLQTXH Qs JRGRQJl LQJDQWH
S G JRG|PL QF FlLPSD DQWH ,WRWD
DQJDFlLPSD
DSLWl| LQJDQWH Qs F Fl LQJDQWH ,WRWD
F Fl ZDD EDFDPSD
(Odoca 7.1-10)
5੅0lQww S|QLQTXH DSsQD|P| S|
JXLLRQJl RG|PlQR WRQWDGRLGL DZsQs
FDSLWl| LQF ,WRWD S|Q| F F FlLPSD
DQWH DS ܿQHF WH DQWH SRQJDQWDSD
6੅3|QLQTXH W|PHQJl
³$ZsQs ERWwPRWH Qs F Fl wx|P|
F|PlLQJl EDGLQTXH QDQJXw S|Qw QDQWDWH
RQF|Qs |xRQJDPSD F ELL
7੅$QWH lxRQJDQWH ,WRWD
³*RWH F ER ZDD EDFl DH
8੅$QJl sxsQLQTXH
³$ZsQs sxsPL %RW| ZDsP| wPRSD GL ܿ
ELW| ERW| RQF|Qs S| JXLLTXwPLL (G ELW|
DGR|P| RQJ|QLQTXH lPL wQLQTXH ERW|
wPRWH Qs F Fl ZDD EDF FlLPSD 9੅%LW|
wx|P| $ZsQs : QJRQJXw LQJDQWH Qs
sxHQWH F G|PL wPL EDw ERW| DGREDw ZDFl
DZsQs LQJDQWH Qs sxHQWH F ER wPRSD
ÎQLQTXH ERW| DZsQs sDER LQWH ERW| DZsQs
EH QTXH lPR sxsQLQTXH WRQWDGRLGL
Z Ws JXwxHQWH Z GLQTXH ERW| lQ| DQWH
0lDWHR੄੄

23. 18
sxHQWH F GlQLSD ÎQLQTXH DGRFDQTXH
LQJDQWH ERW| *RH lPR sxsQLQTXH HG GR
JRFDPSD :DFl LQJDQWH 3|H lPR sxHQWH
SRQJDPSD $ ܿ ERW| wPRWH Qs F Fl LQJDQWH
H lPR sxsQLQTXH HG GR F FDPSD
10੅$QWH WRQWDGR FDSLWl| QDQJXw sxHQJl
LQWH DS ܿQHFl sxHQWH Z GLQTXH ,WRWD
Z Ws W|PHQJl Pwx ܿ WHH HPSR S|QlQL
wQlQLWH DS ܿQHGLQTXH
³0wQLW| wPwQLWH QlZDQJl lPRSD 0|Q|
LG JRFDER wx|PRQWH PlQLQJl ZHGH
S|QHQJl LQJl EDw DGRFDQTXH LQF HG G
DQJl DZ G| DQJDQWDSD 11੅,QF WH wwPDwQ|
DQWH DS ܿQHER sxsHGlQL 0|Q| Z ܿP ܿLGL
$EDGl| ZRGL ,W FD ZRGL $DFRER ZRGL
||Q Gs $ZsQs 2GHH ܿ ܿP ܿ SRQWH ZDD
EH|QlQL HG Q QTXH WDP|Q| JlP ܿQ|
TXsZsQlQL W|Q| Q QTXH JXLLG| JlP ܿQ|
TXsZsQlQL wx|P| LG JRLGL wQlPDw wQlQL
LQF W L ܿQlQL DGR|P| S|QLQTXH P|Q|
Z ܿP ܿLGL W|Q| JRGRQJlP ܿ EHF GlQLPSD
12੅: Ws : QJRQJXw $ZsQs 2GHH |P
Qs JXLLTXsQsQlQL JXLTXsQs W|PsQlQL ZsP|
wx|P| QlQL JXLQJR LPRQWH Z |P|
PlQwx|P| JXLWRGRQWH Z TXwQlQLG|
anguënë.
13੅bQLQTXH ,WRWD Z Ws WRQWDGR
FDSLWl| LQJDQWH
³f|ZR ZDG JRH %LW| S|QsQ| EDw GR
EDF ܿLPSD
$QWH lxRQJl DGRHGs ,WRWD QlQ|
lQwxHGs LQF DZsQs LQJl Qs F Fl GR
ZDD EDJDFlLPSD
3HJRGR QlQ|RJ QJl EDGl LQJDQWH
,WRWD F Fl ZDD EDFl
(Mäadoco 1.29-31; Odoca 4.38-39)
14੅$ ܿ ,WRWD PlQwx|P| S|QLQTXH 3HJRGR
RQF|Qs S| JXLLWH DRQJl 3HJRGR QlQ|RJ QJl
ZllQl GDLFDZR JDZ QWH P|wPRJD |xRQJl
DFDQWDSD 15੅$GLQTXH W|PHQJl |QRPSR S G
Z PSRWH E L RQJRQJl DWH RQTXL QJl
Z Ws JDQF EDGLQTXH QJ ܿ JDQWLGLQTXH
,WRWD EH ܿ S|Q| F FDQWDSD
1DQWDWH Z ZsQlQL wQlQLWH ,WRWD F Fl
ZDD EDGlQLSD
(Mäadoco 1.32-34; Odoca 4.40-41)
16੅0lQw|Q JlZDGHF ܿ ED wQLQTXH
ZsQ W|Q| TXsZsQlQL W L ܿQlQL
wQlQLWH QWH S|QlQL DGLQTXH DGRGHTXH
lQLQTXH ,WRWD ZsQ LQWH ZLGR
F FDQWDSD $ ܿ TXwsPs TXwsPs QDQWDWH
Z ZsQlQL wQlQLWH :DD EDHGlQL DQJl
ZDD EDGlQLWDSD 17੅,WRWD PlQ|PDw
F Fl wQLQTXH : QJRQJXw EH ܿ Qs
DS ܿQHFl ,WDLD ZRGL GR wwPDw DQWH QlQ|
DQJDwQ| EDw wLQTXH EDWLPSD ´0|Q|
QDQWDWH Z ZsPlPR | ܿQLQTXH P|Q|
GDLFDZRLGL WHsPHQWH JRWH PlR ZLGR
F WH EDw F GLQTXH W|PHQJl WHsPHQWH
Z QJl EH QTXH TXsZsP| wPRPSDµ
DQWH ,WDLD QlQ| DQJDwQ| EDw ,WRWD
F JDFlLPSD
,WRWD Pwx ܿ Qs JRwQsQD
(Odoca 9.57-62)
18੅,WRWD wx|P| 7 L ܿQlQL JRGlP ܿ
JRQJ ܿQlQL DZ G| DQWH S|QsQLQTXH
W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL wQlQLWH *lZDS ܿ
ܿP ܿ ZHGHFD PDQWDPwQL WDRERHGlQL
19੅bQLQTXH D ܿ RQJ|xRQJDQWH ZDFl
W|PsQlQL QlQL Z HZ ܿPRQJDwQ| DQWH
në adingä inte në odömongä ïnongä inte
,WRWD ZHFD S|QLQTXH
³$ZsQs Qs 2G|P|PL sxsPL %LW|
G|Ps JR|PLWH ERW| ELW| Pwx ܿ S|
JRF ERLPSD
20੅$QJl sxsQLQTXH ,WRWD Z Ws HG
³%DE JXLQWDLGL wx|P| RQWDWRGs
PRQJXw sDGlQL wQlQLSD $DP|LGL
RQJRQWD sDGlQL wQlQLSD %RW| :DRER
sxDJDwPR JXLTXsQs PRQJXw |PDDER
wPR DSD SRQF lPLL DQWH ,WRWD Z
DS ܿQHJDFlLPSD
21੅$ ܿ ZDFl W|PHQJl sPwx QJl LQF
W|PHQJl LQJDQWH
³$ZsQs sxsPL %RW| WlQR JRWH ERW|
Z PSR Z QJl DWH GDJD ZHQWH DWH S|PRH
22੅bxRQJDQWH ,WRWD Z Ws
³Îx PSD Qs Z ܿZRFDGlQL LQF
W|PsQlQL JXLLGsQlQL Z ܿQlQL DWH HH DEL
GDJD ZHQF GlQLPSD %LW| Z Ws ERW|
Pwx ܿ HH S|H DQJDFlLPSD
,WRWD DQJl sxHQWH ZRER ܿ S ܿ Q ܿ
JRQJ PSD
(Mäadoco 4.35-41; Odoca 8.22-25)
23੅0lQww WDR JRF WH DQWH ZLSRGs
JXLLRQJl W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL
0lDWHR੄

24. 19
JRGRQJlP ܿ JXLLGLQTXH W|PHQJl
W|Q| WDR JRGlQLWDSD 24੅7DR ZRJDD
JR|QlQL ZRER ܿ wxRQWRE ܿ QDQJXw S|Qw
S ܿP ܿQLQTXH S ܿ P QJRQWD P QJRQWD
S|QLQTXH JDR JDR JRRQWH ZLSR xlQ
xlQ L JXLGHQWDSD ,WRWD wx|P| P|
xRQJDQWDSD 25੅Mö ñongä adinque
tömengä tönö godäni ïñömö tömengä
ZHFD JRWH gP ܿPRQF FlLPSD DQWH WDR
F GLQTXH
³$ZsQs EHWH Z QF F PRPSD F ELL
26੅$QWH lx|QlQL
³0wQL S|QsHJDGH TXwP ܿ
JXwxsZsPwQLL
bQLQTXH W|PHQJl QJ ܿ JDQWLGLQTXH
:RER ܿ S ܿP ܿQlPDw wPlZH *lZDS ܿ
LQF F GlPDw Q ܿ JRQJ ܿPlZH DQJl
sxHQWH ZRER ܿ S ܿP ܿQlPDw wx|
JlZDS ܿ LQF Q ܿ JRQJ ܿQLQTXH xDQF
xDQF JRQJ ܿP ܿQLPSD 27੅Äñongä
tömënäni ancai guïñëninque nämäneque
WHGHGLQTXH
³FlPs LQWH DQJl sxHQWH ZRER ܿ
LQF S ܿ LQF JRQJ PSD DQWH
JXwxHQWH Z JDGlQLPSD
*XHGDWDE wx|P| ZsQ LQWH Qs
sQHPSRGD
(Mäadoco 5.1-20; Odoca 8.26-39)
28੅0lQww ܿP ܿPlD WDR WL Z QWH
*XHGDWDE S|xRQJl ZsQ LQWH TXsZsQD
wx|P| ZDR ZRGLGR TXsZHQWH S|QLQTXH
,WRWD LQJDQWH PlP| EHH WsQDWDSD
7|PsQD wx|P| :DRGlQL WDDG| JRGlPDw
LQF GlQLPSD DQWH Z F F WH DQWH
Qs SwLQWH F G|QD LQWH HG 29੅S| EHH
WsQLQTXH RJ ܿ WHGHGDWDSD
³%LW| : QJRQJXw :sPL wQ|PL LQF
TXwP ܿ P|QDW| ZHFD S|Zss ÎLQTXH
EDHGs P|QD SDQWH Z TXsQsQ| DQWH
S|QsQLQTXH ELW| x|ZR GR SDQF WH DQWH
S|PLWDZR DQWH Z GDWDSD
30੅$QWH lx|QDWH RG ܿ Z QJlQlLGL
QDQJXw wQlQL D RQJRQWH F ܿQlQL DGLQTXH
31੅ZsQ LGL JXLTXsQs ,WRWD LQJDQWH lQLQTXH
³%LW| F|Zs ZLGR F F WH DQWH S|QsPL
wQLQTXH HG RG ܿ Z QJlQlLGL ED|Qs lPL
JREDwP|QLSD
32੅Ante ancaa tedete äna ëñëninque
,WRWD
³*RElHZHGlQL DQJl
ÊxsQLQTXH W|PsQlQL WDR JRGLQTXH RG ܿ
Z QJlQlLGL ED|Qs JXLL|QlQL RG QFDWR
Z Ws RQWDGlD Z ܿQ|PsP| wx|P|
JlZDS ܿQR SRJRGR Z L JXLLWH EHFDGRWH
FDSR Z QJDGlQLPSD
33੅%HFDGRWH Z ܿQlQL DGLQTXH RG ܿ
Z QJlQlLGL Qs DDGwQlQL JXLTXsQs
SRJRGR ZRGLL ZwQRQWH W|PsQlQL
TXsZsx|P| PlR ,WRWD PlQ|PDw F Fl
Z P|QLSD DQWH WHGHGlQLWDSD $ ܿ
:sQ LGL W|Q| Qs TXsZsQwQD wQDWH ,WRWD
PlQ|PDw F FDPSD DQWH Z P|QLSD
DQWH DS ܿQHGlQL 34੅ÊxsQLQTXH W|PlQlQL
,WRWD LQJDQWH EHH WHQF WH DQWH W|PsQlQL
QlQL TXsZsx|P| WDWH S|QlQLWDSD
7|PHQJl LQJDQWH DGLQTXH 0|QLW|
|P wx|P| TXsZsQlPDw JRElZH DQWH
QDQJXw DQJDGlQLPSD
1s F|PlLQJl LQJDQWH ,WRWD DQJl GDR
GDR JRFDPSD
(Mäadoco 2.1-12; Odoca 5.17-26)
1੅Mänïnö ante änäni ëñëninque
,WRWD ZDG JRGLQTXH ZLSRGs
JR JXLLGLQTXH wP ܿPlD WDWH W|PHQJl
TXsZsx|P| SRQJDFlLPSD 2੅Pongä
DGLQTXH ZDGlQL Qs F|PlLQJl P|LPSDWDD
|x|xRQJDQWH HG ܿPDW ܿ ܿPDW ܿ E L
RQJ|QLQTXH W|PHQJl LQJDQWH Q ܿ QWH
S|QlQLWDSD 1 ܿ QWH S|QlQL DGLQTXH
1s Q ܿ QWH S|QwQlQL W|Q| Qs F|PlLQJl
ZHGH S|QHQWH S|QlQLSD DQWH DGLQTXH
,WRWD wx|P| Qs F|PlLQJl LQJDQWH
³%RW| ZsPL sxsPL :sQ ZsQ ELW|
F GwPlPR DQWH x|ZR xLPSR F WLPSD
3੅$QWH DS ܿQHFl sxsQLQTXH HG
Qs Z RG|P|QlQL JXLTXsQs
SDQFDGlQLD QlPlQHTXH S|QHQWH
WHGHGLQTXH ´ÎLQJl wx|P| : QJRQJXw
LQJDPSD GL ܿ PlQ|PDw F TXLQJll
(G EDE DQF G|µ 4੅$QWH S|Qsx|QlQL
,WRWD W|PsQlQL QlQL S|QsZsQ| DQWH
|Q|ZsQLQTXH GR sxsQLQTXH HG
³0wQLW| PwP|QR TXwP ܿ ZwZD DQWH
S|QsZsPwQLL 5੅´1s F|PlLQJl QlQ|
ZsQ ZsQ F GwPlPR DQWH GR xLPSR
F WLPSDµ DQWH ERW| : QJRQJXw EDw
lPR sxsQLQTXH PwQLW| JXLTXsQs
: QJRQJXw LQJDPSD GL ܿ PlQ|PDw
0lDWHR੄੄

25. 20
F TXLQJll DQWH S|QsPwQLSD $ ܿ
Z Ws ´QJ ܿ JDQWLGLQTXH GDR GDR
JRF FlLPSDµ DQWH ERW| : QJRQJXw EDw
F ER DGLQTXH PwQLW| HG : QJRQJXw
LQJDPSD GL ܿ PlQ|PDw F TXLQJll
DQWH DGREDw S|QsPwQL wPDwPwQLSD
DQWH DZ G| Îx PSD PlQ|PDwQ|
DQWH S|QsPwQL wQLQTXH PwQLW| HG
ElQ| F TXsQsPR wPR lPwQLL 6੅,QF WH
ZDRGlQL QlQL ZsQ ZsQ F GwPlPR
DQWH ERW| :DRER sxDJDwPR LQWH
LQJXLSRJD TXsZsQLQTXH Qs lPR LQWH
xLPSR F ER TXsZsQlQLSD DQWH PwQLW|
HG sxHQF PwQLPSD DQWH ERW| wwPDw
F ERSD
Äninque edæ në cömäingä ingante
HG
³QJ ܿ JDQWLGLQTXH ELW| P|LPSDWD
WRSR F GLQTXH QWH W|PsPL RQF|Qs
Q ܿ QWH JRH
7੅Angä ëñëninque cömäingä ïningä
LQF HG QJ ܿ JDQWLGLQTXH W|PHQJl
RQF|Qs ZDG JRFDQWDSD 8੅Dao dao gocä
DWH Z GLQTXH JRGRQJlP ܿ RQJ|QlQL
wx|P| ElQ| F Flw DQWH sxsQlPDw
LQWH JXwxHQWH Z GLQTXH : QJRQJXw
S|Q| F Fl EH QTXH ZDRFl x|ZR Qs
DQJl EDGLQTXH PlQ|PDw F Fl DP|QLSD
DQWH S|QsQLQTXH : QJRQJXw ELW|
xl| EDw sP|PL LQWH W ܿw Swx QWH F EL
DP|QLSD DQWH ZDWDS ܿ DS ܿQHJDGlQLPSD
0lDWHR LQJDQWH ,WRWD DQJl WHH HPSRWH
JRFDPSD
(Mäadoco 2.13-17; Odoca 5.27-32)
9੅,WRWD HG PlQwQ| JRG|PHQTXH JRF
F WH DRQJl DGRFDQTXH 0lDWHR wx|P|
2G|PlQR DZsQs TXw EDF ܿLPSD DQWH
JRGRQWH ܿLQWD QlQL ܿLQF|Qs RQJRQWH
F Fl DGLQTXH ,WRWD JXLLP| DGLQTXH
0lDWHR LQJDQWH DQJDQWDSD
³%RW| Pwx ܿ S|H DQJl
ÊxsQLQTXH 0lDWHR HG GR QJ ܿ
JDQWLGLQTXH ,WRWD Pwx ܿ WHH HPSRWH
ZDG JRFDQWDSD
10੅$ ܿ DWH ,WRWD W|PHQJl Pwx ܿ Qs
godäni tönö Mäateo oncönë go guiite
F QJ|x|QlQL RG|PlQR DZsQs EH ܿ Qs
ܿZsQlQL W|Q| Qs sxsQlPDw F GlQL
W|Q| QDQJXw wQlQL SRQWH JRGRQJlP ܿ
F ܿQlQLWDSD 11੅Adinque Paditeoidi
JXLTXsQs W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL
wQlQLWH lQLQTXH
³0wQLW| $ZsQs Qs 2G|PRQJl wx|P|
RG|PlQR DZsQs EH ܿ Qs ܿZsQlQL
W|Q| Qs sxsQlPDw F GlQL W|Q| TXwP ܿ
JRGRQJlP ܿ F ܿZHQJll
12੅bQlQL sxsQLQTXH ,WRWD
³1s ZDD LQJl JXLTXsQs EL ZDD
EDERH lQlPDw LQJDPSD 1s ZsQ
ZsQ LQWH Z Fl JXLTXsQs GRWRGR
LQJDQWH EL ZDD EDERH DQWH GR DD
SHFDPSD 13੅3DQFDGlQLD 1lPl LQF
Q| HQWDZsPR wPRSD DQWH Qs lQlQL
wQlQLWH DGLQTXH ERW| Qs GRWRGR EDw
DGREDw wQ|PR LQWH W|PsQlQL wQlQLWH DD
SHGlPDw LQF ERLPSD :DGlQL JXLTXsQs
1lPl ZsQ ZsQ F ER wPRSD DQWH Qs
lQlQL JXLTXsQs : QJRQJXw JlP ܿQ|
SRQF GlQLPSD DQWH ERW| W|PsQlQL
wQlQLWH DD SHF S|Q|PRLPSD ´%D|
: QJRQJXw TXw EDTXLPSD DQWH Qs LD
WlQlQL wQlQLWH Zww DwQsZ G| Z Ws
JRG| ZDDGHWH ZDD F GlQL wQlQLWH
DwQsPR wPRSDµ DQWH : QJRQJXw DQJl
DSD TXsZsQlQL f|ZR HG JRGLQTXH
: QJRQJXw QlQ| lQ| ElQ| DQWH
DQJl sxHQWH S|PlHZHGlQL DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
(H DWH F ܿQlPDw LQJ ܿLPSD DQWH Qs
lQlQL
(Mäadoco 2.18-22; Odoca 5.33-39)
14੅0lQwxHGs :l| Pwx ܿ Qs JRGlQL
S|QLQTXH ,WRWD LQJDQWH lQLQTXH
³3DGLWHRLGL W|Q| :l| Pwx ܿ P|QL
JRFDER W|Q| P|QLWRQTXH : QJRQJXw
EH ܿ DQWH HH DWH Zww F ܿP|QLSD %LW|
Pwx ܿ Qs JRGlQL JXLTXsQs TXwQDQWH
: QJRQJXw EH ܿ DQWH F GlPDw LQWH
HG GR F ܿQlQLL
15੅bQlQL sxsQLQTXH ,WRWD Z Ws
—Onguïñængä në monguingä nänö
ZHQWH QWH Qs S|QlQL EDw wQ|QlQL LQWH
ERW| Pwx ܿ Qs JRGlQL wx|P| G| F WH
Z ZHQWH EDw F ܿQlPDw LQJXwQlQLL
: Ws D ܿ DWH JXLTXsQs 0RQJXLQJl
QlQL Qs lQRQJl EDw wx|PRWH ZDGlQL
SRQWH ERW| wPRWH | QWH JRF GlQLPSD
0lQ|PDw F GlQL DWH ERW| Pwx ܿ Qs
0lDWHR੄

26. 21
JRGlQL wx|P| PlQwxHGs DWH Z Ws
F ܿQlPDw LQWH Z F GlQLPSD DQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD JRG|PHQTXH wwPDw
DQWH DS ܿQHJDFlLPSD
16੅´:DRFl GLF PwLQFRR ܿQLQTXH
SHG QFRRJD S|Q| WDG|PRQJXLQJlD
Mänömaï cæcä ïninque edæ mïincoo
LQF GRE JlQL WDPRQWH JXLSLWH DWH
JRG|PHQTXH ZlQl WHQWH EDTXsQs
0wQLW| $ZHQWH EDw F ܿQlPDw LQWH
ZDD TXsZHQJ ܿLPSD DQWH PwQL
lQHZsQ| JXLTXsQs SHG QFRR EDw
LQWH sZHQJXLQFRR EDw sQHSD RGLWR
QHPSR ZDWDS ܿ TXsZHQJ ܿLPSD DQWH
ERW| DS ܿQHG| JXLTXsQs PwLQFRR EDw
LQWH TXsZHQJXwQH sQHSD ÎQLQTXH
sZHQJXwQH W|Q| TXsZHQJXwQH HG G|
cæte adoyömö ëñente cæquïï. 17੅$ ܿ
DGREDw RZHS ܿ ELwQ|P ܿ QlQL lP ܿ
PwwP ܿ ܿQLQTXH ZDRGlQL G| F WH SLF ܿ
ܿPRQWDLFDGHGs JRG| SH xwx QJXwQlQLL
(G SLF ܿ ܿPRQWDLFDGHGs SH xwx ܿQlQL
wQLQTXH HG ܿQLQTXH W ZR JRTXwQ|
DQJXsQs : Ws HG ܿPRQWDL
PwLQFDGHGs SH xwx QWH DWH HG
ܿQLQTXH W L E ܿQlPDw HH RQJ|x| HG
PwwP ܿ W|Q| ܿPRQWDLFDGH DGREDw HH
RQJRQJ ܿLPSD DSD TXsZsPwQLLµ DQWH
,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
*DLGR Zsx QJl EH ܿ
F F JRRQJDQWH
onquiyængä Itota weocoo gampocampa
(Mäadoco 5.21-43; Odoca 8.40-56)
18੅7|PsQlQL wQlQLWH W F DS ܿQHRQJl
ZDFl W|PsQlQL RG|P|LQF| DZsQs
wQRQJl LQWH ,WRWD ZHFD SRQWH G
Z ܿQLQTXH DS ܿQHFDQWDSD
³%RW| Zsx QJl EDTXHFl wx|P| HG
GRE Z QF F FDPSD F ELL %LW|
SRQWH W|PHQJl LQJDQWH JDPSREL DWH
TXsZHQF FlLPSD
19੅$QJl sxsQLQTXH ,WRWD wx|P| QJ ܿ
gantidinque tömengä tönö goyöna
W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL JRGRQJlP ܿ
JRGlQLWDSD 20੅,G|P JR|QlQL HG
ZDFl RQTXL QJl ZDQW SL ܿ GRWH
ZDGHSR F|Zs ZHS ܿ ZDQW ELGlPDw
Z ܿ Z ZsQLQJl wx|P| x|ZR ,WRWD
|Q|xDE wQ| S|QLQTXH W|PHQJl
ZHRFRR ZHGHFRRTXH JDPSRFDQWDSD
21੅´7|PHQJl ZHRFRRTXH JDPSRWH ZDD
EDZsQsPRWHµ DQWH RQTXL QJl QlPl
S|QsQLQTXH JDPSRFDQWDSD 22੅*DPSRFl
DWH ,WRWD GDGL sP ܿPRQWH DGLQTXH
³2QTXL ܿPL Z ZsQlPDw wH
%LW| ZHGH S|QsQ| EH ܿ HG ZDQW
EDZsQsPLSD
$QWH lxRQJl GR HG ZDQW
EDZsQHQJDFlLPSD
23੅,WRWD PlQww JRGLQTXH DZsQs RQF|Qs
JR JXLLWH DRQJl Qs ||xD EDw ||QlQL
W|Q| QDQJXw wQlQL F JRQWH
Z GlQL wQlQLWH DGLQTXH 24੅tömënäni
wQlQLWH
³*l JRHGlQL lQLQTXH Îx PSD wx|P|
Zsx QJl ZRGL Zww ܿP ܿZR Z QJDPSD
gQRQTXH HG P| xRQJDPSD
$QJl sxsQLQTXH W|PsQlQL $QJDQWHG|
DPwQL DQWH W|PHQJl LQJDQWH EDGHWH
WRGlQLWDSD 25੅$ ܿ PlQww DQJl WDRGlQL
DGLQTXH ,WRWD S| JXLLGLQTXH Zsx QJl
EDTXHFl ZRGL LQJDQWH S G Z PSR
E L RQJRQWH W|| ܿP QJl DWH Zsx QJl
QJ ܿ JDQWLFDQWDSD 26੅Mänömaï cæcä
adinque në adäni ïñömö gode ä gode
l F GlQL DWH PlQwx|P| TXsZsQlQL
W|PlQlQL sxHQJDGlQLPSD
%DEHWDP|QD wQDWH ,WRWD
JDPSRPRQJl ZDD DGDSD
27੅,WRWD ZDG JRWH JRG|PHQTXH
JRRQJl EDEHWDP|QD WHH HPSR SRQWH DD
SHGLQTXH
³$ZsQs 'DELL S ܿwPL wQ|PL LQWH
P|QDW| wP|QDWH S|Q| ZDDGHWH ZDD F EL
ܿP|QDH DQWH DQFDD DD SHGDWDSD
28੅$D SH|QD W|PHQJl HG RQF|Qs JR
JXLLFl DGLQTXH DGR|P| S| JXLLGDWDSD
*XLLGD DGLQTXH ,WRWD W|PsQD wQDWH
³0wQD lQ| DQWH Q| ZDD F TXwPR
DQWH S|QsPwQD
bxRQJDQWH
³$R $ZsQs ELW| lQ| EDw F F ELLPSD
DQWH S|QsP|QDSD
29੅$S ܿQHGD sxsQLQTXH ,WRWD S G
JRSR JDPSRP|QLQTXH
³1s S|QsPwQD wQwPwQD LQWH PwQD
S|QHQJDQFD GR ZDD EDF PwQDLPSD
0lDWHR੄

27. 22
30੅$QWH lxRQJl HG W|PsQD DZLQFD ZL
ܿPRQWH EDw DGDWDSD ,WRWD wx|P| HG
³%RW| F GwQ| DQWH DS ܿQHGlPDw
LQJXsQs TXsZsPwQDD (G S
ZssQH|PwQD sxsQlPDw LQF GlQLPSD
DQWH QDQJXw DQJDQWDSD
31੅ÎQLQTXH ZDG JRGLQTXH ,WRWD
QlQ| lQwQ| DQWH Zww sxHQWH F GLQTXH
W|PsQD ,WRWD PlQ|PDw F Fl ZDD
EDPRQWDP|QDSD DQWH W|PlP PlR
DS ܿQHGD sxHQJDGlQLPSD
:sQ LQWH ZLGR F RQJl
EDEHWDGHFl wQLQJl WHGHFDPSD
32੅:DG JR|QD HG ZsQ W|Q| F Fl
LQWH EDEHWDGHFl wQRQJl LQJDQWH ,WRWD
ZHFD QWH S|QlQL 33੅$GLQTXH ZsQ
LQJDQWH ,WRWD ZLGR F RQJl EDEHWDGHFl
ïningä ïñömö edæ do tedecä adinque
W|PlQlQL DQFDL JXwxsQLQTXH
³,WRWD QlQ| F G| EDw P|Q|
LG JRFDER DGRFDQTXH LQF GLF F Fl
DWDPRQJDD DQWH Z GlQLWDSD
34੅3DGLWHRLGL JXLTXsQs
³:sQ LGL DZsQs W|Q| F GLQJl LQWH
W|PHQJl ZLGR F Fl DSD lQHZsQlQLL
DQWH SwLQJDGlQLPSD
,WRWD ZDRGlQL wQlQLWH
ZDDGHWH ZDD DFDPSD
35੅,WRWD wx|P| QDQJXw QlQL
TXsZsx|P| D ܿ Z G QTXH QlQL
TXsZsx|P| ZD|P| ZD|P|
godinque Wængonguï angä näni ëñente
HZ ܿPRQJDLQWD DWH RG|P|LQF|Qs
go guii go guii cædinque odömongä
DGlQLWDSD $ ܿ 0|Q| $ZsQs 2GHH
LQJXLSRJD RR SRQJXwQ| DQJXsQs DQWH
QlQ| ZDD S|Qw lQwQ| DQWH DS ܿQHFl
sxsQlQLWDSD $ ܿ TXwsPs GDLFDZR
F SlPR DGLQTXH TXwsPs Z QF F WH
Z ZsQ| DGLQTXH W|PHQJl JRG| F Fl
ZDD EDGlQLWDSD 36੅ ܿQLQJDQFRR EDw
ZDRGlQL LQF EDFRR wQlQL wx|QlQL Qs
DDGLQJl G DQJl EDw wQlQLSD DQWH
DFDQWDSD 0lQ|PDw wQlQL LQWH EDE LGL
ZwxDDWH Z GwQlQL EDw QJ ܿ JDQWLGlPDw
wQlQL EDw ZDRGlQL LQF Z Zsx|QlQL
,WRWD W|PsQlQL W|Q| JRGRQJlP ܿ
Z ZHQWH EDw S|QHQJDQWDSD 37੅$ ܿ
W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL wQlQLWH
DS ܿQHGLQTXH
7|PsPRQFRR EDFRR EDw wQlQL
wx|QlQLWH Wl SHWH wQlQL EDw Qs JRGH
lQlQL wx|P| PsQlQLD S|Qw wQlQLSD
cæmïnii. 38੅Tömëmoncodë gæquï angä
$ZsQs wxRQJDQWH PwQLW| W|PHQJl
LQJDQWH DS ܿQHGLQTXH 7|PsPRQFRGs Qs
J TXwQlQL GD JRG|PL JRWH J WH EDw lxHWH
SRQF GlQLPSD DQWH : QJRQJXw LQJDQWH
DS ܿQHHGlQL DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
,WRWD DQJl DWH GRWH JDQFD wQlQL Qs
JRGH lQlQL EDGlQLSD
(Mäadoco 3.13-19; Odoca 6.12-16)
1੅$ ܿ DWH W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL
|QRPSR WLS PSRJD JR PsQlQLD
PlQLPSRGlQL wx|QlQLWH ,WRWD lxHFl
S|QlQL DWH W|PHQJl %RW| S|Q| F ER
DWH PwQLW| Qs lPwQL EDGLQTXH ZsQ LGL
Qs ZHQWDP| sZRFDGlQL wQlQLWH ZLGR
F F PwQLPSD DQJDQWDSD $ ܿ 4XwsPs
GDLFDZR JDZ ܿQlQL LQF TXwsPs EH ܿ
Z QF F WH Z ZsQlQL LQF PwQLW| HHS ܿ
LQWH JRG| F PwQL DWH Qs Z ZsQwQlQL ZDD
EDF GlQLPSD DQWH S|Q| F JDFlLPSD
2੅,WRWD QlQ| Qs GD JRG|QwQlQL |QRPSR
WLS PSRJD JR PsQlQLD PlQLPSRGlQL
wQlQLSD DQWH DGLQTXH 'RWH DQWH QlQL
JRFDER wQlQLSD DQWH WHGHGlQLSD 7|PsQlQL
wwPDw sP|QlQL wQlQLSD 7lQRGD 7LP|Q|
3HJRGR P|Q| lQRQJl W|Q| QWDGH QlQD
FDD wQDSD $ ܿ 7HEHGHR ZsQD 7DQWLDJR
W|Q| :l| QlQD FDD wQDSD 3੅3HGLSH W|Q|
%DWRG|Pss PsQDD wQDSD 2G|PlQR DZsQs
EH ܿ Qs ܿZsQLQJl 0lDWHR W|Q| 7|PDWR
PsQDD wQDSD $GHSHR ZHQJl 7DQWLDJR W|Q|
7DGHR wQDSD 4੅:DFl 0|Q| |P LQJ ܿLPSD
DQWH Qs QDQJXw F GLQJl LQF ZDFl 7LP|Q|
LQJDPSD $ ܿ ,WRWD LQJDQWH RG|PRQWH Qs
JRGRQJXLQJl RGDD ,FDGLRWH P|Q| lQRQJl
LQJDFlLPSD 0lQLPSRGlQL ,WRWD Pwx ܿ QlQL
'RWH DQWH JRFDER wQlQLSD
: QJRQJXw $ZsQs LQJDQWHG|
DQWH DS ܿQHHGlQL DQWH ,WRWD DQJl
JRGlQLSD
(Mäadoco 6.7-13; Odoca 9.1-6)
5੅ÎQLQTXH ,WRWD Pwx ܿ QlQL 'RWH
DQWH JRFDER wx|QlQLWH W|PHQJl
0lDWHR੄੄

28. 23
´0wQLW| LG JRLGL wQlPDw wQlQL WDDG|
godämaï inte edæ Tämadiaidi näni
TXsZsx|P| JR JXLLGlPDw wHGlQL DQWH
GD JRGRQJDQWDSD 6੅(G F ܿQLQJlLGL
REHJDLGL JXHRJ ܿ JRWH EDw wQ|QlQL LQWH
P|Q| LG JRFDER WDDG| RGD F GLQTXH
W|PsQlQL QlQL Zs ZRPRQWH Z QJXwQ|
JRGlQLSD DQWH DGLQTXH PwQLW| W|PsQlQL
ZHFD JRWH F HGlQL 7੅*RGLQTXH PwQLW|
g|Q Gs $ZsQs 2GHH RR SRQF FlLPSD
F PwQLL DQWH PlR DS ܿQHPwQL
sxHQF GlQLPSD 8੅$ ܿ TXwsPs EH ܿ
QDQWDWH Z ZsQlQL DGLQTXH JRG|
F PwQL DWH ZDD EDF GlQLPSD 'R
Z ܿQwQlQL wQlQLWH JRG| F PwQL DWH
xlQL |P ܿPRQF GlQLPSD %DDWH wQlQL
wQlQLWH JRG| ZDG FDDPwQL ZDLQWDL
EDDF GlQLPSD :sQ LGL LQWH JRG|
ZLGR F HGlQL %RW| |QRQTXH lQlPDw
LQWH S|Q| F ER ܿQwPwQL LQWH PwQLW|
ERW| F ER EDw DGREDw F GLQTXH ZDGlQL
ïnänite änämaï inte önonque godö
F PwQL QF GlQLPSDµ DQWH ,WRWD
DQJDQWDSD
9੅$ ܿ ´0wQLW| JRF F GLQTXH
*RGRQWH ܿLQWD DQWH WLJXLWDP|
LQF RRGR LQF SDGDWD LQF HG
ZHQWH ܿLQFDGHGs GD ZHQWH ܿQlPDw
ïedäni. 10੅(G ZDGlQL EH QTXH Qs
F Fl wx|P| W|PHQJl HHS ܿ QWH
TXsZHQF FlLPSD F PwQLL 0lLQFRR
GD ZHQJXLQFDGH ܿQlPDw LQWH JRHGlQL
Weocoo mïni ëñacooque ëñate
DZ QFDWD PwQL sZDWDTXH sZDWH RQJRQWR
PwQL Q ܿ QWRTXH Q ܿ QWH JRHGlQLµ
DQJDQWDSD
11੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ,WRWD W|PHQJl
Pwx ܿ Qs JRGlQL wQlQLWH DQJDQWDSD
´1DQJXw S|Qw QlQL TXsZsx|P| LQF
Z G QTXH wQlQL QlQL TXsZsx|P|
incæ mïnitö mänïñömö go guiidinque
ZDRFl Qs Q| F Fl LQJDQWH DQWH GLTXL
minte adinque mäningä oncönë
JR JXLLWH RZRGLQTXH ZD|P| PwQL
JR TXsZHQJDQFD PlQLQF|QHQTXH
TXsZsHGlQL 12੅0lQLQF|Qs JR JXLLGLQTXH
ÎxlQlQL ZDD TXsZsHGlQL lHGlQL 13੅$ ܿ
lQLQTXH 0wQLW| ZHFD ElQ| S| JXLLWH
TXsZHQJXwP|QLL lx|PwQL $R lQlQL DWH
PwQLW| W|PsQlQL ZHFD JR JXLLWH JlQs
S|QsQLQTXH HH TXsZsHGlQL : Ws
nö cædämaï ïnäni adinque mïnitö edæ
HH TXsZsQlPDw HG ZDG JRPwQL
Z F GlQLPSD 14੅(G 3|HGlQL lQlPDw
wQlQL DGLQTXH D ܿ PwQLW| DS ܿQHPwQL
sxsQlPDw wQlQL wQLQTXH PwQLW| Z Ws
W|PsQlQL RQFRGR WDR JRGLQTXH 0wQLW|
TXsZsx|P| QlZDWH DZ G| DQWH
RG|PRQF WH DQWH F GLQTXH |Q|ZD
ZDG ZDG F ZDWH ZDG JRHGlQL
15੅(G QlZDQJl lPRSD %RW| DS QWH
anguïönæ ïñonte Todömä ïñömö
TXsZHQJDwQlQL W|Q| *|PRGD wx|P|
TXsZHQJDwQlQL W|Q| QDQJXw SDQWH
Z Zsx|QlQL PwQLW| wPwQLWH Qs %DD
lQlQL JXLTXsQs JRG|PHQTXH SDQWH HG
Z ZHQF GlQLPSDµ DQWH ,WRWD W|PsQlQL
wQlQLWH GD JRGRQJl JRGlQLWDSD
7RJ QWH SDQF GlQLPSD DQWH
16੅$ ܿ lQLQTXH ,WRWD ´|Zl DHGlQL
DQJDQWDSD 0wQLW| wx|P| Qs F ܿQLQJlLGL
EDw wx|PwQLWH ERW| wx|P| PsxH EDw wQlQL
ZHFD GD JRG|PR JRGLQTXH PwQLW| W QW
QlPl Z F F WH DQWH QlQ| sxHQWH
F EDw DGREDw sxHQWH F HGlQL : Ws
HG HTXHP| QlQ| HH F EDw PwQLW| DGREDw
SwwQlPDw LQWH HH F WH TXsZsHGlQL 17੅$ ܿ
HG PwQLW| wPwQLWH E L RQJ|QLQTXH
ZDRGlQL W|PsQlQL Qs DS QWH lQlQL ZHFD
PlR S G JRG|QlQL QF GlQLPSD $ ܿ
godömenque tömënäni odömöincönë
mäo ænte godinque mïnitö ïmïnite tæi
W L SDQF GlQLPSD F PwQLL ÎQLQTXH
PwQLW| HG ElQ| F TXwQlQLL DQWH GR
sxsPwQL LQWH HG QlPl Z DDHGlQL
18੅$ ܿ $ZsQsLGL W|Q| Qs sxsQlPDw wQlQL
DGREDw sxHQF GlQLPSD DQWH F GLQTXH
ERW| lPR sxsQLQTXH PwQLW| wPwQLWH PlR
SDQFDEDD DZsQsLGL JREHG|QDGRGRLGL
ZHFD D ܿ W|PlP DZsQsLGL RGHHLGL
ZHFD J|Q|QlQL JRQJ ܿQLQTXH PwQLW| ERW|
EH ܿ DS ܿQHF PwQLPSD 19੅Mänïñedë
W|PsQlQL QlQL QWH PlR J|Q|xHGs
4XwQ| EDw DS ܿQHTXwPRR DQWH JXwxsQHWH
Z GlPDw wHGlQL 0lQwxHGs HG TXwQ|
EDw DS ܿQHTXww DQWH GR sxHQF PwQLPSD
20੅Îx PSD Zww QlPl S|QsQLQTXH
DS ܿQHTXwPwQL Z Ws P|Q| : PSR
gQ|ZRFD LQF DS ܿQHFl sxsQLQTXH
0lDWHR੄

29. 24
DS ܿQHTXwPwQL wPwQLSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
21੅$ ܿ JRG|PHQTXH DS ܿQHGLQTXH
,WRWD ´0lQwxHGs HG QlQD FDD wx|QDWH
DGRFDQTXH QlsP ܿ SwwQLQTXH : ܿQRQF
äninque tömengä tönïñacä ingante da
JRGRQJl JRF FlLPSD 1lQD ZHQFDD
wx|QDWH P PSRFl wx|P| QlsP ܿ SwwQLQTXH
: ܿQRQF lQLQTXH W|PHQJl ZHQJl
LQJDQWH GD JRGRQJl JRF FlLPSD $ ܿ
Zsx ܿQlQL LQF Z PSRGD wQDWH QlsP ܿ
SwwQLQTXH PlR DS ܿQHGlQL sxsQLQTXH
ZDGlQL W|PsQlQL Z PSRGD wQDWH
PlP| Z ܿQ|QlQL Z QF GDLPSD 22੅$ ܿ
RGLWRLGL wPwQLS ܿ ܿ DQWH W|PlQlQL ERW|
sP|ZR EH QTXH PwQLW| wPwQLWH QDQJXw
SwLQF GlQLPSD 3wwQlQL Z ZsPwQL
LQF FlQ| wwP FD wLQTXH EDJDQFD
Z QW GlPDw LQWH ERW| sP|ZR EH ܿ SwLQWH
EDGlPDw LQJll W|PHQJl LQJDQWH ERW| ܿPR
EH QTXH TXsZHQF FlLPSD 23੅Mänïñedë
DWH ZDRGlQL WRJ QWH SDQF WH DQWH PwQL
TXsZsx|P| S|QlQL DWH Z GLQTXH PwQLW|
wx|P| ZD|P| ZDGlQL QlQL TXsZsx|P|
ZRGLL ZwQ|HGlQL lPRSD (G QlZDQJl
lPRSD (G P|Q| ,G JRE ZD|P|
ZD|P| ZRGLL ZwQ|QLQTXH SDQFD|PRQJD
JR|PwQL ERW| :DRER sxDJDwPR LQWH
HG GR SRQF ERLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
24੅$ ܿ ´1s RG|PRQJl LQJDQWH SwLQWH
F |QlQL W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRFl
LQJDQWH HG G| F WH SwLQWH F GlPDw
inguïnänii. 25੅$ZsQs Qs RG|PRQJl
Z ZHQWH TXsZsxRQJl W|PHQJl Pwx ܿ
Qs JRFl JXLTXsQs G| F WH Z ZsQlPDw
TXsZHQJXLQJll (G Qs F Fl W|PHQJl
DZsQs EDw EDFl wQLQTXH LG ZDD HG
wPDLPSD %RW| RQF| sDFl EDw Qs $ZsQs
wPR wx|PRWH ZDGlQL :sQ DZsQs
%HHGHERREL wPLG| DQJXsQs DQWH SwwQlQL
LQF PwQLW| ERW| W|Q| PwQL TXsZHQFDER
wx|PwQLWH ZDGlQL JRG|PHQTXH ZsQ
ZsQ DQWH SwLQF GlQLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHFl sxHQJDGlQLPSD
*XwxsQlPDw wHGlQL DQWH
(Odoca 12.2-7)
26੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ´,QF WH
tömënäni ïnänite guïñënämaï ïedäni.
Îx PSD $GlPDw LQF GlQLPSD DQWH
TXwsPs Zs ZRPRQWH w LQF wLQFD ܿ
DWH W|Pll ZL ܿQHWH EDRQWH HGRQTXH
S|Qw EDF ܿLPSD $ ܿ TXwsPs DZsP|
F WHw LQF wLQFD ܿ DWH HGRQTXH S|Qw
DF GlQLPSD 27੅%RW| ZsP| wx|P|
PwQLW| wPwQLWH DS ܿQHER sxHQWH DWH
PwQLW| ERW| DS ܿQHG| DQWH xl| DSlL|P|
DS ܿQHF PwQLPSD $ ܿ JRG| Z QW
ERW| lQwQ| sxHQWH DWH PwQLW| LE
RQF|PDQFD LGLQTXH RJ ܿ WHGHWH
DS ܿQHPwQL sxHQF GlQLPSD 28੅$ ܿ
Qs EDRQTXH Z ܿQ|QlQL LQWH |Q|ZRFD
Z ܿQ|QlPDw wQlQL wQlQLWH DGLQTXH
mïnitö tömënäni ïnänite guïñënämaï
wHGlQL : Ws HG ED| W|Q| |Q|ZRFD
WDG|PHQJDG QJXLSR Qs |P ܿH
sZsQRQJl LQJDQWH JXLTXsQs PwQLW|
W|PHQJl LQJDQWH JXwxHQWH Z HGlQLµ
29੅bQLQTXH ,WRWD JRG|PHQTXH
DS ܿQHFDQWDSD ´:DRFl DDP|LGL
|QRPSR ܿP PSRTXH PlQLPSRGlQL
EH ܿ WLJXLWDP| DGRWDPRQTXH DQWH
S G JRGRQJl DPwQLWDZR ,QF WH
PwQLW| 0 PSR lQlPDw wxRQWH DDP|
DGRFDQTXH LQF LSRGs Z ܿQlPDw
LQJDPSD 30੅0|Q| RFDJXw LQF SRJXwQ|
HQFDP|| DQWH 0 PSR : QJRQJXw
GR sxsQLQTXH P|Q| wPRQWH DDFDPSD
31੅(G $DP|LGL EDFRR S|Qw wQLQTXH
|QRQTXH wQlQLSD DQWH Qs lQLQJl LQWH
P|Q| 0 PSR wx|P| PwQLW| wPwQLWH
Z Ws ZDD DFl DSD JXwxsZsPwQLLµ DQWH
,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
:DRGlQL sxsx|QlQL P|Q| ,WRWD
LQJDQWH $R DQJ ܿLPSD DQWH
(Odoca 12.8-9)
32੅*RG|PHQTXH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD
´FlQ| ZDRGlQL sxsx|QlQL ERW| wPRWH $R
lQLQTXH %LW| ERW| $ZsQs wQ|PL wPLSD
ante äna tömengä öönædë æiyongante
ERW| W|PHQJl LQJDQWH Z Ws HG $R
lQLQTXH %LW| wx|P| ERW| Pwx ܿ Qs JRJDwPL
wQ|PL wPLSD DQWH ERW| 0 PSR sxsxRQJl
DQF ERLPSD 33੅: Ws ZDRGlQL sxsx|QlQL
ERW| wPRWH Qs %DD DQJDLQJl LQJDQWH
JXLTXsQs ERW| 0 PSR ||Q Gs Qs TXsZHQJl
sxsxRQJl ERW| W|PHQJl LQJDQWH DGREDw HG
%DD DQF ERLPSDµ DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
0lDWHR੄

30. 25
%RW| EH QTXH JXsD SwLQF GlQLPSD
DQJDPSD
(Odoca 12.51-53, 14.26-27)
34੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´,QJXLSRJD
TXsZsQlQL SL ܿQs F WH Z WHG| Z Ws
F GlPDw LQWH TXsZHQF GlQLPSD DQWH
F F WH DQWH ,WRWD wP FD SRQJDLQJl LQJDPSD
DQWH PwQLW| S|QsPwQLWDZR Îx PSD DsPs
Q ܿ QWH EDw S|PR wPRSD 35੅%RW| DS ܿQHG|
EH ܿ RQJXwx ܿQD QlQD Z PSRFDD LQF
QlsP ܿ SwLQF GDLPSD DQWH S|PR wPRSD
2QTXL ܿQD DGREDw QlQD EDGDQFDD LQF
QlsP ܿ SwLQF GDLPSD 1lQD Z QWHFDD
LQF QlsP ܿ ZDDGHGlPDw LQWH SwLQF GDLPSD
DQWH S|PRSD 0lQ|PDw F ER wPRSD DQWH
S|QsPwQLDD 36੅ÎQLQTXH ERW| lQ| EH ܿ
QlQL RZRFDER LQF QlsP ܿ ZDDGHGlPDw
SwLQF GlQLPSDµ DQWH DS ܿQHJDFlLPSD
37੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ,WRWD wwPDw
DS ܿQHFDQWDSD ´(G FlQ| P PSR W|Q|
ZllQl wQDWH G P| ZDDGHGLQTXH ERW|
wPRWH Z Ws S|Q|PHQTXH ZDDGHGD wx|P|
W|PHQJl wx|P| ERW| Qs sPwx QJl G| F WH
EDTXLQJll $GREDw Zsx QJl LQJDQWH G P|
ZDDGHGLQTXH ERW| wPRWH S|Q|PHQTXH
Qs ZDDGHFl wx|P| W|PHQJl Z Ws ERW|
Qs sPwx QJl G| F WH EDTXLQJll 38੅$ ܿ
FlQ| ERW| Pwx ܿ S|wQsQD W|PHQJl wx|P|
HG $Z ܿ ERW| Z QJXwZ ܿ DQWH Q ܿ QWH
SRQWH EDw F GLQTXH : ܿQ|QlQL Z ܿPR
LQF WH ,WRWD Pwx ܿ F|Zs JRF ERLPSD DQWH
SRQF FlLPSD : Ws FlQ| PlQ|PDw
cædämaï ïna guiquënë tömengä ædö cæte
ERW| Qs sPwx QJl LQJXLQJll 39੅FlQ|
QlPDQTXH S|QHQWH ÎP FDTXH ZDD
TXsZHQJXwPR DQWH lQDD W|PHQJl wx|P|
TXsZsQlPDw LQF FlLPSD : Ws HG
: ܿPR LQF Z ZsPR LQF ERW| ||Q Gs
$ZsQs DQJl sxHQWH F|Zs F F ERLPSD
ante æcänö äna guiquënë tömengä ïñömö
HG F|Zs TXsZHQF FlLPSDµ DQWH ,WRWD
DS ܿQHJDFlLPSD
1s S|QHQJl QlQ| ZDD F GwQ| EH ܿ
HHS ܿ QF FlLPSD
(Mäadoco 9.41)
40੅$ ܿ DS ܿQHGLQTXH ´0wQLW| wPwQLWH
$R lQLQTXH ZDRFl ERW| wPRWH GR HG
$R lQLQJl LQJDPSD $ ܿ ERW| wPRWH $R
lQLQTXH ERW| wPRWH Qs GD S|QRQJDLQJl
LQJDQWH GR HG $R lQLQJl LQJDPSD
41੅: QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHFl LQJDQWH
ELW| : QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHEL
LQWH S|H lPL wQLQTXH : QJRQJXw EH ܿ
Qs DS ܿQHFl QlQ| SDJD QJDQFD ELW|
DGRSR QF ELLPSD $ ܿ Qs Q| F Fl
LQJDQWH %LW| Qs Q| F EL LQWH S|H lPL
wQLQTXH Qs Q| F Fl QlQ| SDJD QJDQFD
ELW| DGRSR QF ELLPSD 42੅1lZDQJl
lPRSD %LW| ,WRWD Pwx ܿ Qs JREL LQWH
S ܿ EHF ELLPSD DQWH ELW| JXLDQJl
LQJDQWH S G JRG|PL QJl wQLQTXH ELW|
JRG|Qw EH ܿ HHS ܿ QF ELLPSDµ DQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD W|PsQlQL wQlQLWH GD
JRGRQJl JRJDGlQLPSD
:l| W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGD wQDWH GD
S|QRQJl S|QDSD
(Odoca 7.18-35)
1੅$ ܿ W|PHQJl Pwx ܿ QlQL 'RWH
DQWH JRFDER wQlQLWH wLQTXH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ZDG JRGLQTXH
W|PsQlQL QlQL TXsZsx|P| RG|PRQF WH
DQWH D ܿ ÊxHQF GlQLPSD DQWH
DS ܿQHF WH DQWH ZD|P| ZD|P|
JRFDQWDSD
2੅Mänïñedë edæ Wäö ïñömö tee
P|QHWH RQJ|xRQJDQWH ZDGlQL W|PHQJl
ZHFD S|QLQTXH 0|Q| RGLWR wwPDw
F FDPSD DQWH WHGHGlQL sxHQWH
Z GLQTXH :l| Z Ws W|PHQJl Pwx ܿ
JRGD wQDWH ,WRWD ZHFD GD JRGRQJl
JRGDWDSD 3੅ÎQLQTXH :l| EH ܿ DQF WH
DQWH S|QLQTXH W|PsQD wwPDwQ| DQWH
,WRWD LQJDQWH DS ܿQHGDWDSD
³%LW| wx|P| GRGlQL QlQL 1s
3RQJXLQJl DQWH Qs DQJDwPL DGREL
wPLWDZR : Ws W|PsQlQL QlQL Qs
DQJDwPL wQlPDw wPL wQLQTXH ELW| Z Ws
:DFl SRQJXLQJl DQWH ZlQ| F|HGlQL
lPLWDZRR ElQ| P|QLW| F TXwP|QLL
DQWH sxHQF WH DQWH Z P|QLSD
4੅$QWH lx|QDWH ,WRWD Z Ws ´0wQDW|
SRQWH sxsx|PwQD ERW| ElQ| DS ܿQHER
sxsPwQDWDZR DQWH D ܿ %RW| ElQ|
F ER DPwQDWDZR DQWH PwQDW| Z Ws
:l| ZHFD JRWH PlR DS ܿQHPwQD
ëñengäeda. 5੅%RW| JRG| F ER DWH
EDEHWDP| wQwQlQL LQF ZDD EDPRQWH
0lDWHR੄੄

31. 26
DGlQL DPwQDSD |PDQWH wQwQlQL LQF
ZDD EDWH GDR GDR JRGlQL DPwQDSD
%DDWH wQwQlQL LQF ܿPRQWDL ZDsPRQWDL
EDDGlQL DPwQDSD %DEHWDPRQFD wQlQL
wx|QlQLWH ERW| JRG| F P|PR DWH
|Q|PRQFD ZDD EDPRQFDWH sxsQlQL
DPwQDSD 'R ܿP ܿZR Z QWH |x|QlQL
wx|QlQLWH ERW| JRG| F ER DWH xlQL
|P ܿP|QlQL DPwQDSD gPDDGlQL LQWH
Z |QlQLWH ERW| : QJRQJXw ZDD
S|Qw QlQ| S|Q| F JDwQ| DQWH DS ܿQHER
sxHQWH WRGlQL DPwQDSD 6੅$ ܿ %RW| EH ܿ
ZDRFl Zww SwLQWH ZDG JRFl wx|P|
W|PHQJl ZDWDS ܿ QlQ| TXsZHQJXLQTXH
HG RGD F GlPDw LQF FlLPSD DQWH
DS ܿQHER sxsQLQTXH PwQDW| :l| LQJDQWH
PlR DGRG| DQWH DS ܿQHPwQD sxHQJlHGDµ
DQWH ,WRWD DQJDQWDSD
7੅$QJl sxsQLQTXH :l| EH ܿ Qs
lQwQD ZDG JR|QD HG ,WRWD Z Ws
W|PlQlQL wQlQLWH :l| ElQ| LQJll
DQWH DS ܿQHFDQWDSD ´0wQLW| JXLTXsQs
TXwQ| DF WH DQWH |Q|P FD JRPwQLWDSD
ܿZLSD ZRER ܿ S ܿP QWH DWH ܿP ܿQ|
G ܿP ܿQ| G JREDLQJl LQJDQWH
PwQLW| GLF DF JRPwQLWDZRJDD
8੅Ïninque edæ quingänö ingante acæte
DQWH JRPwQLWDSD :DRFl ZHRFRR
ZDsPRQFRR PRQJ ܿQRQJl LQJDQWH PwQLW|
GLF DF JRPwQLWDZRJDD Îx PSD
ZDsPRQFRR PRQJ QJl wx|P| DZsQs
RQF|Qs TXsZHQJl DSD TXsZsQlQLL
9੅ÎQLQTXH HG TXwQDQWH JRPwQLWDZR
Mïnitö mïni në go acæ cædongä ïñömö
HG : QJRQJXw EH ܿ Qs DS ܿQHFl
LQJDQWDZR 1lZDQJl LPSD : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHFl :l| LQJDPSD
,QF WH W|PHQJl Zww : QJRQJXw EH ܿ
Qs DS ܿQHJDwQlQL EDw wQRQJl LQWH
JRG|PHQTXH QDQJXw F Fl LQJDPSD DQWH
DS ܿQHER sxsPDwPwQLSD 10੅Wængonguï
wwPDw DQJDPSD DQWH HZ ܿPRQJDWLPSD
¶%RW| EH ܿ Qs DS ܿQHFl LQJDQWH GD
S|Q|PR S|QLQTXH W|PHQJl WDDG|
WlQR EH QWH EDw F F FlLPSD
7|PHQJl ELW| RGLWR wPL EH ܿ
DQWH WDDG| ZDD SwQRQWH EDw ZDD
F F FlLPSD·
Mänömaïnö ante dodäni adocä
:l| LQJDQWHG| DQWH S|QsQLQTXH
HZ ܿPRQJDGlQLPSD 11੅f|ZR wx|P|
lPR sxsHGlQL ÎP FD PwQL sxDJDLQFDER
wx|PwQLWH S ܿQs P|Q| Qs JXLG|QRQJl
:l| DGRFDQTXH x ܿQ QJl wxRQJDQWH
ZDFl W|PHQJl EDw HG G DQJDPSD
,QF WH ||Q Gs $ZsQs 2GHH QHPSR
TXsZsQlQL wx|QlQL DGRFDQTXH
JXLDQJl S|Qw LQJl LQF WH :l|
S|Q|PHQTXH Z GDQJl LQJDPSDµ DQWH
,WRWD DS ܿQHFDQWDSD 12੅$ ܿ wwPDw DQWH
JRG|PHQTXH DS ܿQHFDQWDSD ´:l| WlQR
QlQ| DS ܿQHG|xHGs D ܿ JRG|PHQTXH
x|ZR JDQFD W ܿw Swx ܿQlQL SRJRGR
S|QLQTXH g|Q Gs $ZsQs 2GHH
QHPSR P|Q| ZllQs JXLLF ܿLPSD DQWH
WHH WDWH JXLLWH EDw F GLQTXH 0|Q|
$ZsQs LQF FlLPSD DQWH HG | QWH
EDw F GlQLSD 13੅(G : QJRQJXw EH ܿ
Qs DS ܿQHJDwQlQL W|Q| ÎwPDw F HGlQL
DQWH Qs Z DQJDLQJl W|Q| W|PsQlQL
W|PlQlQL HG $ZsQs SRQF FlLPSD
DQWH F|Zs :l| QlQ| SRQJDQFD
DS ܿQHJDGlQLPSD 14੅ÎQLQTXH (GLD
ZRGL D ܿ SRQF FlLPSD DQWH QlQL Qs
lQRQJl :l| wx|P| DGRFl LQJDPSD
DQWH S|QsPwQLDD 15੅ÊDPRQFD RQJRQWH
sxsHGlQLµ DQJDQWDSD
16੅*RG|PHQTXH DS ܿQHGLQTXH ,WRWD
wwPDw DQJDQWDSD ´,QJXLSRJDTXH DQWH
Qs TXsZsQlQL wx|P| TXLQJlPs EDw
wQlQLSD 4XwsPs EDw HG TXsZsQlQLSD
:sx ܿQlQL P|Q| JRGRQWH ܿwx|P| W ܿ
FRQWDWH RZHPSRGlQL QlQL RZHPSRG|
EDw HG DGREDw F GlQLSD DQWH DZ G|
:sx ܿQlQL QlQL RZHPSRWH F FDER LQF
ܿ ܿP ܿ F WH EDw RZHPSRWH F GLQTXH
ZDGlQL wQlQLWH DD SHGlQLSD 17੅‘Mïnitö
EH ܿ ||xD ZH ZH ||x|P|QL PwQLW|
Z Ws HG lZDGlPDw wPwQLWDSD
W||· DQWH RZHPSRGLQTXH Zsx ܿQlQL
SwLQWH WHGHZsQlQLSD $ ܿ Z Ws
:DRFl GR Z QJl DWH QlQL Z EDw DQWH
Zsx ܿQlQL QlQL RZHPSRWH F FDER
wx|P| ¶0|QLW| D FD Z |P|QL
PwQLW| Z Ws HG Z GlPDw wPwQL
Z P|QLSD· DQWH SwwQLQTXH DD SHGlQL
EDw x|ZRGlQL wx|P| HG DGREDw SwLQWH
WHGHZsQlQL wQlQLSD 18੅ÎwPDw HG LPSD
:sx ܿQlQL QlQL Z G| EDw :l| wx|P|
F QJXw F ܿQlPDw WHS ܿ EHGlPDw SRQWH
0lDWHR੄

32. 27
TXsZsxRQJDQWH x|ZRGlQL JXLTXsQs
:sQ W|Q| :l| TXsZHQJDPSD DQWH
SwwQlQLSD 19੅$ ܿ Z Ws ERW| :DRER
sxDJDwPR LQWH HG SRQWH Qs F QWH
EHWH TXsZsPR DGLQTXH ERW| wPRWHG|
DQWH PwQLW| wx|P| ܿRZ ܿREL LQWH
F ܿPLSD %HRZ ܿREL LQWH EHELSD DQWH
EDGHWH WRPwQLSD $ ܿ JRG|PHQTXH
2G|PlQR DZsQs EH ܿ Qs ܿZsQlQL
tönö në ëñënämaï cædäni ïñönänite
ELW| W|PsQlQL ܿPLJR wPLS ܿ ܿ DQWH
ERW| wPRWH SwwQLQTXH PwQLW| Zsx ܿQlQL
QlQL SwLQWH DD SHG| EDw lQHZsPwQLSD
W|| ,QF WH 1s Q| sxsQlQL wx|P| Q|
F GlQLSD DQWH DGLQTXH 1lZDQJl Q|
sxsQlQLSD DQWH P|Q| sxHQJ ܿLPSDµ
DQWH ,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
1s sxsQlPDw F GlQL wQlQLWH ,WRWD
SwLQJDPSD
(Odoca 10.13-15)
20੅$ ܿ 0wQLW| TXsZsx|P| ERW|
EDP|QHQJ ܿ QDQJXw F ER DGwPwQL
LQF PwQLW| ZsQ ZsQ PwQL F GwQ|
DQWH $QFDD Z ZHQWH DZ G| DQWH
GLF Z PwQLWDZRJDD DQWH SwwQLQTXH
,WRWD ZD|P| ZD|P| W|PHQJl QlQ|
QDQJXw F Gwx|P| TXsZsQlQL wQlQLWH
wwPDwQ| DQWH Pl SwLQJDQWDSD 21੅´RGDWww
wx|P| TXsZsPwQL sxsHGlQL %HWDLGD
wx|P| TXsZsPwQL sxsHGlQL 0wQLW|
PwQL Z ZHQJXLQTXH sxsQlPDw
F WH TXsZsPwQLG| DQJXsQs (G
ERW| PwQLW| ZHFD W ܿw Swx QWH ERW|
F Gw EDw 7LGR QlQL TXsZHQJDwx|P|
7LG|| QlQL TXsZHQJDwx|P| DGREDw
F ER EDw PlQwx|P| TXsZHQJDwQlQL
wx|P| W|PsQlQL GRE ZsQ
ZsQ QlQL F JDwQ| DQWH xLPSR
F GLQTXH ZHRFRR J|P sPRQFRR
ZsxDGLQTXH J|QDL |QL S FDWH D FD
Z F JDGlQLPSD 22੅Ïninque mïnitö
wPwQLWH lPRSD : QJRQJXw QlQ|
DS QWH DQJXw|Q wLQTXH EDRQWH 7LGR
wx|P| TXsZHQJDwQlQL W|Q| 7LG||
wx|P| TXsZHQJDwQlQL wQlQLWH QDQJXw
SDQJl Z ZsQlQL LQF WH W|PHQJl
PwQLW| wPwQLWH JRG|PHQTXH SDQJl
Z ZHQF PwQLPSD 23੅$ ܿ DSsQD|P|
wx|P| TXsZsPwQL sxsHGlQL 0wQLW|
wPwQLWH : QJRQJXw GLF ||Q Gs ZR
ܿ QWRGRQJl L JRWH WRTXwPwQLDD
Îx PSD WDG|PHQJDG QJXLSR
Z QWRGRQJl JXLL Z F PwQLPSD (G
ERW| PwQLW| ZHFD W ܿw Swx QWH ERW|
F Gw EDw 7RG|Pl QlQL TXsZHQJDwx|P|
DGREDw F ER EDw W|PsQlQL QlQL
TXsZHQJDwx|P| HG JRG|PHQTXH
x|ZR JDQFD HG P ܿ RQJRQF G|QLPSD
24੅Ïninque edæ ämo ëñëedäni.
: QJRQJXw QlQ| DS QWH DQJXw|Q
wLQTXH EDRQWH 7RG|Pl TXsZHQJDwQlQL
wQlQLWH QDQJXw SDQJl Z GlQL LQF WH
PwQLW| wPwQLWH JRG|PHQTXH SDQJl
Z F PwQLPSDµ DQWH ,WRWD W|PsQlQL
wQlQLWH SwLQJDFlLPSD
%RW| ZHFD S| JXsPlHGlQL DQJDPSD
(Odoca 10.21-22)
25੅$ ܿ PlQwxHGs : QJRQJXw LQJDQWH
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD ´0 PSR sxsPL
Wadäni nämä ocai encadäni tönö nanguï
DGLQTXH Qs sxsQlQL W|Q| PlQwQ| ELW|
sxHQJDwQ| DQWH sxsQlPDw LQF GlQLPSD
DQWH F GLQTXH ELW| F JDwQ| DQWH Zs
ZRGRQWH EDw S ZssQHJDELLPSD : Ws
HG Zsx ܿQlQL QlQL S|QsQ| EDw Qs
S|QsQlQL wQlQLWH Z Ws ELW| HGRQTXH
RG|P|PL DGLQTXH GR sxsQlQLSD %LW|
||Q Gs $ZsQs LQJDwPL LQWH LQJXLSRJD
$ZsQs DGREL wQ|PL LQWH HG PlQ|PDw
F ELSD DQWH DGLQTXH ERW| ELW| wPLWH
ZDD DWH S|QsQLQTXH DS ܿQHERSD
26੅0 PSR ELW| W|PsPL lQ| EDw
F GLQTXH ZDD F EL DGLQTXH ERW| $R
lPRSDµ DQWH : QJRQJXw LQJDQWH ZDD
DS ܿQHFDQWDSD
27੅Wængonguï ingante ïinque
DS ܿQHGLQTXH ,WRWD JRGRQJlP ܿ
RQJ|QlQL wQlQLWH Z Ws DS ܿQHFDQWDSD
´%RW| 0 PSR Q| sxHQJl LQWH S|Q|
RG|PRQJl EH QTXH ERW| wx|P|
W|PlQ| DQWH Qs sxsPR wPRSD $ ܿ
%RW| W|PHQJl :sx ܿPR wx|PRWH ERW|
0 PSRTXH ERW| wPRWH Qs DJDLQJl
wxRQJDQWH ZDGlQL DGlPDw wQlQLSD
: Ws HG 0 PSRFl LQJDQWH
ERW| W|PHQJl :sx ܿPR wQ|PR LQWH
DGRERTXH Qs DJDwPR wPRSD ÎQLQTXH
%RW| DER EDw wwQlQLTXH DGREDw DWH EDw
0lDWHR੄

33. 28
S|QHQF GlQLPSD DQWH F GLQTXH ERW|
mïnitö ïmïnite odömömo adinque mïnitö
DGREDw 0 PSRFl LQJDQWH Qs DWH EDw
S|QsPwQL EDPwQLSDµ
28੅´7HsPs PRQJ QWH EDw QDQJ ܿ
EDWDZsPwQL wQLQTXH PwQLW| ERW|
ZHFD S|PwQL DWH ERW| Z Ws WHsPs
PRQJ QWH PwQL Z ZsQ| DQWH | ܿPR
DWH PwQLW| Z Ws JDQF S|QHQWH
JXsPDQF PwQLPSD 29੅(G ERW| PwP|QR
JlQs S|QsQLQTXH QlPl EH QTXH
lQlPDw TXsZsPR DGLQTXH PwQLW| ERW|
ZHFD S|PwQL wQLQTXH ERW| PwQLW| W|Q|
wxDFDER F F ERLPSD (G ZDJDGDGD
DZ PSDD JRWL ZwPRQFDWH llPHQFDTXH
JRGD EDw P|QD JXsD F FDD ED|P|QD
ERW| Q| sxsQ|PR LQWH S|Q| RG|PRQWH
DS ܿQHER sxsQLQTXH PwQLW| |Q|ZRFD
ZDPSR S|QHQWH JXsPDQF PwQLPSD
30੅(G ERW| W|Q| llPHQFDTXH EDw
F GLQTXH ELW| wx|P| RR ZwPRQFDGLPSD
PRQJ QWH EDw HG GR F F ELLPSD %RW|
PRQJ QFRR ZRG ܿw wxRQWH ELW| Z Ws
HG ZRG ܿw PRQJ QWH JRWH EDw QDQJ ܿ
EDGlPDw LQF ELLPSDµ DQWH ,WRWD wLQTXH
DS ܿQHJDFlLPSD
*XsPDQJXw|Q wxRQWH W|PsP| Wl
SHWH ܿQlQLSD
(Mäadoco 2.23-28; Odoca 6.1-5)
1੅Mänïñedë guëmanguïönæ
wxRQWH ,WRWD W|PsPRQFRGs
W F JXHGHQFRGs JRFDQWDSD *RRQJl
W|PHQJl Pwx ܿ Qs JRGlQL JXLTXsQs
J ܿZ QWH Z GLQTXH W|PsP| Wl SH Wl SH
ܿQLQTXH W F F QF F GlQL 2੅Adinque
3DGLWHRLGL JXLTXsQs ,WRWD LQJDQWH Z Ws
³%LW| Pwx ܿ Qs JRGlQL ElQ|
F GlQLL DQWH F|Zl DTXsQs Îx PSD
*XsPDQJXw|Q wxRQWH PlQwQ| EDw
F GlPDw wHGlQL DQWH GRGlQL QlQL Z
angaïnö ante ëñënämaï inte ïïnäni
wx|P| GR F GlQLSD W||
3੅$QWH Swwx|QlQLWH ,WRWD
³0wQLW| wx PSD GRFl 'DELL ZRGL
W|Q| JRGRQJlP ܿ JRGlQL W|Q| J ܿZ QWH
Z GlQL wQLQTXH W|PHQJl ElQ| F JDFlw
DQWH HZ ܿPRQWH RQJ| LQF WH PwQLW|
wx|P| DGlPDw LQWH EDw lQHZsPwQL
DZ G| 4੅Tömengä ïñömö Wængonguï
RQF|Qs JR JXLLFDQWDSD 0lQLQF|Qs
: QJRQJXw TXw DQWH Qs JRG|QlQLTXH
F QJXw LPSD DQWH Z QlQL DQJDwQ|
EDw F GLQTXH W|PsQlQL : QJRQJXw TXw
DQWH Sl| xRQF xRQF F G|QlQLPSD
,QF WH PlQww Sl| Zww 'DELLGL F QJXw wQw
LQF 'DELL GR F QJDQWDSD $ ܿ W|PHQJl
W|Q| F J|QlQL DGREDw JRGRQJlP ܿ
F QJDGlQLPSD 5੅$ ܿ : QJRQJXw TXw
ante në godönäni ïñömö Wængonguï
RQF|Qs x ܿQ QF|Qs wx|P| |Q|Q TXH
QlQL F EDw JXsPDQJXw|Q wxRQWH DGREDw
F GlQL LQF WH ZHQWDP| HQWDZsQlPDw
|QRQTXH F F GlQLPSD DQWH 0|LWHH
ZRGL Z HZ ܿPRQJDFlLPSD 0wQLW|
wx|P| PlQwQ| DQWH DGlPDw LQWH EDw
lQHZsPwQLSD W|| DQJDQWDSD
6੅´$ ܿ DS ܿQHER sxsHGlQL 0wQLW|
: QJRQJXw RQF| x ܿQ QF| ZDD
S|Qw RQJRQFRPSD DQWH D|PwQL HG
ERW| x|ZR PwQLW| ZHFD Qs RQJ|PR
JXLTXsQs Zww : QJRQJXw RQF| EDw
RQJ|PR LQWH Zww |Q|PRTXH RQJ|PRSD
Wæætë edæ nämä nö cædömo inte
ERW| wx|P| HG JRG|PHQTXH ZDD
S|Qw RQJ|PR DSD TXsZsPwQL 7੅,QF WH
: QJRQJXw wwPDwQ| DQWH DS ܿQHFDPSD
¶: QJRQJXw TXw lQLQTXH PwQL LD
WlQ| DQWH S|Q|PHQTXH ZDD DGLQTXH
ERW| Qs ZDDGHWH PwQL JRG| ZDD F G|
DQWH JRG|PHQTXH ZDD DERSD· DQWH
: QJRQJXw DQJDPSD ÎQLQTXH PwQLW|
ïñömö Wængonguï nänö angaïnö
DQWH sxsPwQL LQWH EDw wwQlQL ZHQWDP|
PRQJ ܿQlPDw wx|QlQLWH 0wQL SDQWH
Z TXLQTXH PlQ|PDw F PwQLSD DQWH
DS QWH SwwQlPDw LQF G|PwQLPSD 8੅%RW|
wx|P| :DRER Qs sxDJlwPR wx|P| 7 L ܿ
$ZsQs wQ|PR wPRSD ÎQLQTXH ERW|
Qs JXsPDQJXw|Q $ZsQs wQ|PR LQWH
HG *XsPDQJXw|Q wxRQWH HG ElQ|
F TXww DQWH DGRER Qs bPR wPRSDµ DQWH
,WRWD DS ܿQHJDFlLPSD
1w F|PDPSRLQJl
(Mäadoco 3.1-6; Odoca 6.6-11)
9੅bQLQTXH ZDG JRGLQTXH ,WRWD
ïñömö Wængonguï angä näni ëñente
HZ ܿPRQJDLQWD DWH RRGHRLGL QlQL
RG|P|LQF|Qs JR JXLLJDFlLPSD
0lDWHR੄੄

34. 29
10੅0lQwx|P| Qw F|PDPSRLQJl D RQJRQJl
DGLQTXH 3DGLWHRLGL JXLTXsQs ,WRWD
ZDSLWLF ܿ F Fl wQLQTXH P|Q| PlR SwLQWH
DQJ ܿLPSD DQWH Qs lQlQL LQWH W|PHQJl
LQJDQWH lQlQLWDSD
³*XsPDQJXw|Q wxRQWH ZDFl ZDD
EDF FlLPSD DQWH F HGlQL DQWH
: QJRQJXw Z DQJDQWDZR
11੅$QWH ,WRWD LQJDQWH lx|QlQLWH
W|PHQJl Z Ws
³*XsPDQJXw|Q wxRQWH ZDRFl
W|PHQJl F ܿQLQJl RQWDWRGs JR ܿ JXLL
DGLQTXH PwQL ZDRFDER wPwQL LQF
FlPs S G JXLLSRWH ܿQlPDw wPDLQJll
12੅ ܿQLQJl |QRQJDQTXH wxRQJDQWH
ZDRFl wx|P| ZDsP| S|Qw LQJDPSD
ante adinque guëmanguïönæ ï incæte
ZDRGlQL EH ܿ F|Zs ZDD F F ܿLPSD
DQWH lPR sxsPDwPwQLSD
13੅bQLQTXH Qw F|PDPSRLQJl LQJDQWH
Z Ws
³3 G SRPSREL DQJl
ÊxsQLQTXH W|PHQJl S G JRSRGLQTXH
ܿP PSR EDw ZDD HPSRFl EDFDQWDSD
14੅Adinque edæ Paditeoidi guiquënë
ZDG JRGLQTXH ElQ| F WH W|PHQJl
LQJDQWH Z ܿQ|P| Z QJXLQJll DQWH
JRGRQJlP ܿ S|QsQLQTXH WHGHJDGlQLPSD
RGLWR ElQ| F TXLQJl DQWH
,WDLD QlQ| DS ܿQHJDwQ|
15੅7|PsQlQL : ܿQRQJ ܿLPSD DQWH
S|QHQWH WHGHGlQL Z GLQTXH ,WRWD
wx|P| ZDG JRFDQWDSD :DG JRRQJl
W L ܿQlQL WHH HPSR JRGlQL DWH Z GLQTXH
W|PHQJl JRG| F Fl DWH Qs ZsQ
ZsQ LQWH Z ZsQwQlQL W|PlQlQL ZDD
EDGlQLWDSD 16੅$ ܿ Qs ZDD EDGwQlQL
wQlQLWH 0wQLW| %RW| ERG| wPR DQWH PlR
DS ܿQHGlPDw wHGlQL DQWH Z DQJDQWDSD
17੅ÎQLQTXH ,WDLD ZRGL : QJRQJXw
EH ܿ Qs DS ܿQHFl wwPDwQ| DQWH QlQ|
HZ ܿPRQJDwQ| EDw wLQTXH F WLPSD
18 ´: QJRQJXw wwPDw DQWH DS ܿQHFDPSD
%RW| wPRWH Qs F TXLQJl
LQF FlLPSD DQWH ERW| Qs DS QWH
ܿQRQJl wx|P| D RQJRQJl DHGlQL
$GRFl ERW| Qs ZDDGHGRQJl
wxRQJDQWH ERW| W|PHQJl LQJDQWH
DGLQTXH ZDWDS ܿ WRERSD
%RW| gQ|ZRFD LQJDQWH GD S|Q|PR
QWH sZRFDGLQTXH ERW| wPR Qs
F Fl wx|P|
%RW| Q| F WH DS QWH DQF ERLPSD
ante tömengä oodeoidi
ïnämaï ïnäni ïnänite mäo
DS ܿQHF FlLPSD
19 ,QF WH W|PHQJl Zww Z WHG|
Z Ws SwLQF FlLPSD 2J ܿ
WHGHGlPDw LQF FlLPSD
Waodäni taadö godinque tömengä
GLF DQWH WHGHFl
ëñënäniyaa.
20 ܿZLSD EHGH Q ܿ ܿQLPSD Zl
WDGlPDw wQlQL EDw ZDRFl
Z ZHQJl wxRQJDQWH W|PHQJl
DGREDw Qs Z ZHQJl LQJDQWH ZLGR
F GlPDw LQJDPSD
$ ܿ JRQJDS QFDGH F|PHQFDJXw
mïni tente tëëmämoque go
DGLQTXH Sw RQJ|P|QlPDw wQlQL
EDw W|PHQJl DGREDw ZDRFl
Z QW H EDRQJDQWH W|PHQJl
LQJDQWH JRG| SwwQlPDw LQJDPSD
$GRFl ERW| wPRWH Qs F GRQJl
LQJDLQJl LQWH W|PHQJl Qs $ZsQs
QlQ| EDJDQFD F|Zs Q|LQJl
DQWH DS QWH lQLQTXH F|Zs ZDD
F F FlLPSD
21 $ ܿ ERW| wPRWH Qs F GRQJl Qs
$ZsQs EDFl DGLQTXH ZDGlQL
RRGHRLGL wQlPDw wQlQL LQF
7|PHQJl sP|ZR EH QTXH
P|Q| TXsZHQJ ܿLPSD DQWH
S|QHQF GlQLPSDµ
DQWH ,WDLD ZRGL : QJRQJXw EH ܿ QlQ|
HZ ܿPRQJDwQ| EDw ,WRWD P|Q| RGLWR
x|ZR SRQWH ZDD F Fl LQJDPSD
:sQ W|Q| F Fl wPDLQJDPSD DQWH
ZDSLWLF ܿ lQlQLSD
(Mäadoco 3.20-30; Odoca
11.14-23, 12.10)
22੅0lQwxHGs ZDFl ZsQ W|Q|
TXsZsQRQJl LQWH EDEHWDPRQJl
EDEHWDGHFl EDGLQJl wxRQJDQWH ZDGlQL
tömengä ingante ænte mämönäni
SRQJl DGLQTXH ,WRWD JRG| F Fl DWH
W|PHQJl DZLQFD DGLQTXH Qs WHGHFl
EDFDQWDSD 23੅ Fl ZDD EDFl DGLQTXH
0lDWHR੄