1. Tema 8: A Primeira Guerra
Mundial e a Revolución Rusa
Carlota Abuín
2. 1. Europa a comezos do século XX
1.1. As estencias da democracia. 1.3. A “Paz Armada”.
- Consolidación dos sistemas políticos - Alteración do vello equilibrio europeo pola
constitucionais e parlamentarios puxanza económica e política de Alemaña
- Inglaterra e Francia avanzan cara un sistema - Weltpolitik de Guillerme II
democrático (leis sociais) - Formación da Tripla Alianza: Alemaña, Austria-
- O Imperio alemán: sistema parlamentario Hungría e Italia
autoritario (gran poder do executivo, do kaiser, e - Francia, gran inimiga de Alemaña (problema de
cunha certa democratización (Austro-Hungría Alsacia e Lorena)
- Sur de Europa: sistema democrático pero - Triplo Acordo: inimigos de Alemaña, Grancia
dominados polo fraude electoral e o caciquismo Rusia e Gran Bretaña
1.2. O mantemento de réximes autoritarios. - Alianzas militares
- Vellos imperios multinacionais
- Imperio austrohúngaro:
1. Certas reformas pero dominio, poder, do
emperador (certas liberdades, sufraxio
restrinxido)
2. Sometemento dos pobos eslavos
- Imperio ruso:
1. Poder absoluto do emperador
2. Fracaso dos intentos e reforma
- Imperio turco:
1. En descomposición pero dominaba algúns
territorios en Europa
2. Tibia modernización
Guillerme II
3. 2. O camiño cara a Primeira Guerra
Mundial
2.1. As causas da guerra.
- Inmperialismo
- Nacionalismo
- Crises prebélicas:
1. Crises coloniais de Marrocos
2. Conflito dos Balcáns: Anexión de Bosnia-
Hercegovina ao Imperio Austro-Húngaro.
Dúas guerras balcánicas
2.2. O estallido da guerra.
- Asasinato de herdeiro do Imperio
austrohúngaro, Francisco Fernando e a súa
muller en Saraeivo, 1908
- Ultimatum de Austria a Serbia
- Rusia declara a guerra a Austria e moviliza as
tropas
- Alemaña declara a guerra a Rusia e Francia
- Gran Bretaña declara a guerra a Alemaña, e
Austria, cando esta invade Bélxica
Asasinato do príncipe Francisco Fernando - Italia mantívose neutral
4. 3. As fases do conflito bélico (1914-1918)
3.1. A guerra de movementos.
- Fronte occidental: 3.4. Un novo tipo de conflito.
1. Ataque alemán por Bélxica e Luxemburgo - Mobilización de gran cantidade de recursos
2. Batalla do Marne: Detense o ataque alemán económicos e humanos (Economía de guerra)
- - Novo tipo de armamentos que elevaron as baixas
Fronte oriental:
humanas
1. Éxito alemán na batalla de Tannemberg
1. Ametralladora
2. Fracaso austrohúngaro en Servia
2. Desarrollo total de artillería
3.2. A guerra de trincheiras.
3. Aviación
- Inmobilización das frontes - Primeiros bombardeos polas cidades
- Novos aliados na guerra: - Gas mostaza, lanzallamas
1. Turquía: a favor dos imperios centrais
1. Submarino
2. Italia: entra a favor do Triplo Acordo, Entente - Destrución de pobos, gábricas, colleitas, etc.
3. Bulgaria: entra a favor da Triple Alianza - Consecuencias da guerra na retagarda
4. Romanía: entra a favor do Triple Entente
1. Reconversión das industrias en función da guerra
- Batalla de Verdún
2. Necesidade de préstamos
- Batalla de Somme
3. Traballo feminino
- Guerra con grande custo humano
- Propaganda
3.3. A crise de 1917 e a fin da guerra.
- Triunfa a Revolución Rusa bolxevique: Tratado de
Brest-Litovsk (1918)
- Entrada de EE.UU. Na I Guerra Mundial
- Na fronte oriental: derrota aos austríacos e os
seus aliados que firman a paz
- Fronte occidental: derrota de Alemaña na II Batalla
do Marne por exércitos franceses, ingleses e
EE.UU.
- Revoltas internas en Austria e Alemaña
- Final da guerra o 11 de novembro de 1918,
abdicación do emperador alemán Guillerme II
- Proclamación da República de Weimar
5. 4. As consecuencias da guerra
4.1. Os tratados de paz. - Imperio austrohúngaro:
- Conferencia de París (1919) 1. Desaparece o Imperio. Xorde Austria e Hungría
- Asisten todos os países en guerra, pero (dúas repúblicas). Prohíbese a unión de Austria
deciden só os vencedores e Alemaña. Aparece Checoslovaquia que colle
- O fracaso dos 14 puntos de Wilson imperios de Austria e Hungría. Tamén se forma
Iugoslavia baixo o dominio de Serbia
- Tratado de Versalles (potencias vencedoras de - Imperio ruso:
Alemaña):
1. Desaparece o imperio. Obxetivo das potencias
1. Culpabilidade de Alemaña occidentais: illar a nova Rusia Revolucionaria.
2. Pagamento de fortes reparacións económicas Aparece a Gran Polonia a costa do Imperio
3. Desarmamento e desmantelamento alemón Ruso. Gran Romanía aparece a costa do
4. Cesión de territorios ao Oeste e Leste de Imperio Austríaco e de Rusia. Aparición dos
Alemaña (Alsacia e Lorena) e tamén a favor de Estados Bálticos: Estonia, Letonia e Lituania
Polonia dividindo Alemaña en dous, corredor 4.3. As consecuencias sociais e económicas
Polaco. - Soldados mortos (10 millóns), víctimas civís
5. Perda das colonias alemás - Problema dos orfos, viúvos, feridos
6. O diktat = nacionalismo revanchista - Perdas materiais: aumento da débeda pública
- Os outros tratados (Saint-Germain, Trianon, polos préstamos
Neuilly e Sèvres) - Gran inflación
4.2. O novo mapa de Europa. - Beneficio temporal dos países neutrais
- Profunda remodelación de Europa - EE.UU.: gran beneficiado da guerra. Principal
- Imperio turco: prestamista dos países europeos
1. Desaparece case na súa totalidade en Europa 4.4. A Sociedade de Nacións.
reducíndose a actual Turquía. Formación de - SDN -> Un dos 14 puntos do presidente Wilson
protectorados en antigos territorios asiáticos de - Problemas:
Turquía por Francia e Inglaterra (Iraq, Siria,
Líbano e Palestina) 1. A pesar de ser proposta por EUA, esta
mantense á marxe
2. Non está a URSS
3. Paulatina retirada de países como Alemaña e
Italia
7. 5. A caída do Iperio tsarista en Rusia
5.1. O imperio dos tsares.
- Réxime autocrático dos tsares
Unha economía atrasada.
- A agricultura: principal actividade económica
- Medios de produción en mans dos terratenentes
- Maioría de poboación eran campesiños nunhas
condicións de vida case feudais
- Un tímido proceso de industrialización
concentrado nalgunhas zonas en torno a
Moscova, San Petesburgo e a zona dos Urais
- Xurdimento dun numeroso proletariado
- Burguesía escasa
As forzas políticas.
- O Partido Constitucional Demócrata, ou kadet
(burgueses)
- O Partido Socialrevolucionario (campesiños)
- O Partido Socialdemócrata de Rusia (marxista e
obreiro)
1. Divídese e saen dous partidos políticos
• Menxeviques (maioritario): Defendían a
necesidade de establecer alianzas cos partidos
burgueses para acabar co tsarismo
Coroación do tsar Nicolás II no Kremlin de Moscú • Bolxeviques (minoritario): Defendían unha
revolución obreira. Líder, Lenin.
8. 5.2. A revolución de 1905
- Derrota rusa frente Xapón 5.4. O goberno provisional.
- Produce un gran descontento da poboación e - Continúa coa guerra
tamén se produce unha manifestación pacífica - Aumenta o descontento popular
- Domingo Sanguento - Prodúcese unha dualidade de poderes; O
- Aparición dos soviets (asembleas de goberno provisional e os soviets
campesiños, obreitos e soldados) - Aumenta a influencia dos bolxeviques nos
- Resultados da unión de 1905: soviets
1. Eleccións por sufraxio universal ao Parlamento - Prodúcense as famosas Teses de Abril de
(Duma) Lenin
2. Promesa de reforma agraria 1. Derrocamento do goberno provisional pola forza
3. Pouco despois o tsar clausura o Duma 2. Formación dun goberno de soviets
5.3. A Revolución burguesa de Febreiro de 1917. 3. Paz con Alemaña
- Entrada de Rusia na I Guerra Mundial 4. Repartir as terras entre os campesiños
- Derrotas militares 5. Cesión das fábricas dos obreiros
- Aumentou a fame na poboación 6. Nacionalización da banca
- Pedindo a retirada da guerra 7. Recoñecemento das nacionalidades do Imperio
- Afin do tsarismo
- Tsar indefendible incluso polas clases
burguesas
- Manifestación en Petrogrado
- Proclamación da República, formación dun
goberno provisional que ten como obxetivo a
instauración dunha democracia parlamentaria
Lenin arengando os traballadores da fábrica Putilov
9. 6. A Revolución bolxevique e a guerra
civil
6.1. A Revolución obreira de Outubro de 1917. 6.3. A formación da URSS.
- Toma do Palacio de Inverno en San Petesburgo - Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas
(importancia da Garda Roxa) - Mediante a Constitución de 1924
- Fórmase o goberno obreiro donde preside Lenin - Institucións:
- Figuras: Trotski e Stalin 1. Soviets Supremos
- Expropiación das terras que se reparten entre 2. Presidium
os campesiños 3. Consello de Comisarios do Pobo
- Control das fábricas polos comités obreiros - Monopolio do poder do PCUS e o PCUS é un
- Tratado de Brest-Litovsk partido centralizado e xerarquizado
- Fanse eleccións para a Asemblea Constituínte - Comité Central de Secretariado Xeral
- Disolución da Asemblea Constituínte: fin ao - Ditadura do proletariado = Sistema totalitario
pluralismo político (Unión de partido e de Estado)
6.2. A guerra civil (1918-1921)
- Exército Branco (apoiados por franceses,
británicos, xaponeses, norteamericanos)
- Exército Roxo (exército bolxevique, Trotski)
- Escasez de alimentos
- Represalias políticas (fusilamento do Tsar e a
súa familia)
- Triunfo do exército Roxo, 1921
- Endurecemento do réxime soviético
- Formación do Partido Comunista Ruso que
ostenta o monopolio de poder
- Formación dunha policía contrarrevolucionaria
secreta (Tcheka)
- Política económica: comunismo de guerra Toma do Palacio de Inverno polos bolxeviques
- Nacionalización da industria e colectivización
das terras dos campesiños
10. 7. A URSS de Stalin
7.1. A pugna polo poder. 7.3. O socialismo nun só país.
- 1924: morte de Lenin = Enfrontamento - Obxetivo fundamental: Convertir a URSS
dentro do partido comunista nunha gran potencia comercial
- Enfrontamentos entre os partidarios da - Economía planificada e drixida polo Estado
colectivización de toda a economía e os - Características:
partidarios da NEP 1. Plans quinquenais
- Enfrontamento entre Trotski e Stalin 2. Gosplán
1. Trotski: Exportación da revolución cara a
outros países
- Colectivización total da economía e a
prohibición da propiedade privada
2. Stalin: Socialismo nun só país 1. Colectivización forzosa da economía
- Stalin é nombrado Secretario Xeral do
PCUS e eliminación dos opositores 2. Koljós
(Trotski) 3. Sovjós
7.2. A ditadura Stalinista. - Desenvolvemento industrial baseado na
- Ditadura persoal (Stalinismo) industria pesada, na produción de enerxía
e na construción de infraestruturas
- Partido controlado totalmente por Stalin 1. Atraso da agricultura
- Necesidade de pertenza ao partido para
ocupar calquera cargo 2. Descoido da produción de bens de
consumo
- O culto á personalidade - Rápida industrialización e crecemento
- Dura represión (Gulag) económico
- Procesos de Moscova
