SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo

Press Release Main Awards 15th European Newspaper Award

•
•
Norbert Küpper
Norbert Küpper
1 von 11
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Press Release 15th European Newspaper Award Contact Norbert Küpper Office for Newspaper Design Gutenbergstr. 4 40670 Meerbusch Germany Phone: +49/(0)2159 911615 E-Mail: nkuepper@newspaperaward.org Homepage: www.newspaperaward.org
Press Release 15th European Newspaper Award: The principal prize winners from Norway, the Netherlands, Portugal, Russia and Germany. This year, the best newspapers in Europe come from Norway, the Netherlands, Portugal, russia and Germany. All in all, 211 news-papers from 25 countries took part in the 15th European Newspaper Award. New Features at a glance Guest of honour: Brazil For the first time, the European Newspaper Award has a Non-European country as a guest. In this year it’s Brazil. The aim is to increase the creative input and to see fresh and unusual ideas in the competition. Brazil was a very good choice, because as well as in the print and in the online categories a number Awards of Excellence were given to newspapers from Brazil. First time a main award to a Website With Publico.pt from Portugal, for the first time one of the main awards - a Judge ‚s Special Recognition - is given ti a news website. In addition to current news Publico has some extraordinary stories and exemplary examples of data journalism. First time a main award to a Russian newspaper With Moskovskie Novosti, Moscow, for the first time a Russian newspaper is awarded with a judges’ special recognition. The page layout is very magazine-like and double-page infographics show exemplary visual journalism.
The principal prize winners Since there are great differences between local newspapers, regional newspapers, natiowide newspapers and weeklies, the principal prizes are awarded in four categories. The following is granted for exemplary design and concept with the 14th European Newspaper Award : European Newspaper of the Year, Category Local Newspaper Hallingdólen, Norway European Newspaper of the Year, Category Regional Newspaper Leeuwarder Courant, the Netherlands European Newspaper of the Year, Category Nationwide Newspaper de Volkskrant, the Netherlands European Newspaper of the Year, Category Weekly Newspaper Welt am Sonntag, Germany Judges’ Special Recognition: Moskovskie Novosti, Russian Federation Judges’ Special Recognition: publico.pt, Portugal
The European Newspaper Award aims at contributing to foster the sharing of information about the conception and design of newspapers throughout Europe. Members of the jury This year, the 12 members of the international jury came from seven countries: Norway, Denmark, the Netherlands, Belgium, Switzerland, Austria, Greece and Germany. The jury-meeting took place in Duesseldorf, Germany. The jury is made up of journalists, scientists and designers: - Jan Nelis, De Tijd, Belgium Theo Dersjant, Fontys School of Journalism, the Netherlands Björn Heselius, Hufvudstadsbladet, Finland Alie Veenhuizen, Leeuwarder Courant, the Netherlands Prof. Joachim Blum, Medienberater, Germany Eva Dähne, Stuttgarter Nachrichten, Germany Detlev Scheerbarth, Märkische Allgemeine, Germany Annette Milz, Chefredakteurin Medium Magazin, Germany Martin Huisman, Het Nieuwsblad, Belgium Katrin Nidzwetzki, Beobachter Natur, Switzerland Dimitris Nikas, Ethnos, Greece Walter Jensen, Bergens Tidende, Norway Members of the jury are excluded from assessing their own newspaper. The competition is organised by newspaper designer Norbert Küpper from Meerbusch.
He co-operates with the journalist magazines “Medium Magazine”, Frankfurt, “Der Österreichische Journalist” (“The Austrian Journalist”), Salzburg and “Schweizer Journalist” (“The Swiss Journalist”), Oberuzwil. In addition to the principal prizes, outstanding work in various categories, e.g. front pages, inside pages, infographics, typography, photography, photo stories, supplements, special pages, receive “Awards of Excellence”. An overview of the best European newspaper concepts of the 15th competition will be added to the website www.newspaperaward. org by end of the year. The complete list of the winners is here: www.newspaperaward.org. The award logo and some pages of the winners can also be downloaded there. All results from the beginning of the competition in 1999 are also documented on this website. The award ceremony will take place during the „European Newspaper Congress“ which will take place in Vienna in May 5 and 6, 2014. Jury statements to the principal prize
winners: European Newspaper of the Year, Category: Local newspaper: Hallingdólen, Norway LAURDAG 14. september 2013 Kroner 20 Nr. 107 – 75. årg. hallingdolen.no Kundesenteret hjelper deg når du er vaken SKIFTAR BEITE Tlf: 03202 SIDE 16-17 laurDaG 7–24 365 Fastrenteinnskot 19. januar 2013 Kroner 20 Nr. 8 – 75. årg. hallingdolen.no 3,25% små og store spenner bogen Tilbodet gjeld i januar 2013 www.sb1.no SIDE 24-27 ET ÅR S LAVI KA S LO LEIAR: Etter valet har dei stått i kø for å understreke at dei også er ombodsmenn for Hallingdal. LEIAR: Med 1,7 millionar årlege passasjerar er OsloBergen ei mjølkekyr for flyselskapa. Vel bort nynorsken Skeptisk til ny pleieteneste Frå nyttår har alle heimetenestene i Hol kommune fått Geilotun som base. Arne Mørk i Hovet fryktar for konsekvensane etter erfaringane han gjorde sist helg.  Kvifor går elevane over til bokmål når dei begynner på vidaregåande skule? Nyheiter SIDE 10 Har blitt flinke til å gje blod Kvar femte bloddose til Ringerike sjukehus kjem frå Hallingdal. Nær 500 hallingar gir blod. Det er svært mange. Likevel er det stadig behov for nye blodgjevarar. Nyheiter side 15 Russtar opp til revypremiere Tysdag har Halliingrussen 2013 premiere på årets revy, OppRusstning. Revysjefen Tommy Haugen og Turid Bråthen Haugo lovar nye takter. Kultur SIDE 38 Ber Hol halde fingrane av fatet Hallingdal tingrett nektar Hol kommune å fremje ekspropriasjonsskjønn for Odden-eigedommen i Kleivi. Saksbehandlinga i kommunen får hard kritikk. Kommunen må også betale over 360.000 kroner i sakskostnader til motparten. Nyheiter SIDE 6 POTENSIAL: Blir det lagt godt nok til rette for å velje nynorsk som hovudmål ved Gol vidaregåande skule? Nei, meiner norsklærar. Gol vidaregåande skule legg ikkje godt nok til rette for at elevar skal halde fram med Deaf Aid-Marit sjokkert over misjonærdrap nynorsk som hovudmål. Det meiner Tonje Myre som er kontaktlærar og LØRDAG 14. SEPTEMBER Tlf. 32 07 57 86 RAMIRENT ER NORGES STØRSTE UTLEIER AV BYGGOG ANLEGGSUTSTYR NYHEITER SIDE 14 Hemsedal i dag! Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy Velkommen Eventyrgarden Huso Info: 32 02 31 03 el. hallingbooking.no Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 Gol Telefon: 470 34 280 Email: post@hallingdalbilglass.no Web: www.hallingdalbilglass.no www.ramirent.no ivrig: Harald Tingstad frå Geilo er ein av mange faste blodgjevarar ved Hallingdal Sjukestugu. Feira gjennomslaget i Ørgenvikatunnelen Din samarbeidspartner innen skifer, stein og tilbehør HØSTMARKED UNIKT OG RIMELIG TIL SELSKAP OG MØTER 4 norsklærar ved skulen. med nynorsk. Eg trur mange – Me må engasjere ungdom- elevar vil, seier ho. NYHEITER SIDE 10–11 men meir til å halde fram Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 Gol Telefon: 470 34 280 Email: post@hallingdalbilglass.no Web: www.hallingdalbilglass.no www.hallingstein.no Den siste salva er avfyrt i Ørgenviktunnelen. Det vart skåla på røysa etter gjennomslaget i den 3.700 meter lange tunnelen som blir ein del av den nye innkortingsvegen Sokna-Ørgenvika til nærmare 1,8 milliardar kroner. Nyheiter SIDE 4-5 Ferdig: Tunnelkontrollør Nils Trygve Gjeldokk avslutta yrkeskarrieren med gjennomslaget i Ørgenviktunnelen. NYHEITER laurdag 19. januar 2013 laurdag 19. januar 2013 NYHEITER Siste salva for Nils Ove FAKTA Men det gjekk ikkje lenge før han var tilbake i fjellet. Men denne gongen på andre sida av bordet. For han har vore leigd inn av Statens vegvesen som kontrollingeniør på Sokna-Ørgenvik-anlegget. Då den siste salva gjekk og det var gjennomslag i den 3.700 meter lange Ørgenviktunnelen, var jobben gjort for Gjeldokk – etter at han og geologen rutinemessig hadde vore framme på røysa, kontrollert og dokumentert. Tunneldrivarane var ferdige med jobben. Dei hastar vidare til nye tunnelprosjekt, på Svalbard og i Nord-Norge. Vegvesenet kan halde på Gjeldokk til ferien, men då er det slutt for godt. Ørgenviktunnelen n Ørgenviktunnelen er 3.700 meter lang. n Tunnelen går frå Ørgenvika og fram til Brekkebygda. Tunnelen har ein stigning på 3 prosent. n Det er to tunnelar på den nye vegen SoknaØrgenvika. Den andre er den 2,8 km lange Rallerudtunnelen, her var det gjennomslag 7. juni i fjor. n Mellom dei to tunnelane blir det fire felts veg. n Vegen blir 17 km lang, og vil korte inn reisetida mellom aust og vest med omkring 20 minutt. n Heile prosjektet vil koste i underkant av 1,8 milliardar kroner. Arne Ole lindAhl aol@hallingdolen.no For dette var den siste salva – også for han. – Eg må seie det er litt spesielt å vere med på dette, smiler han. For Nils Ove Gjeldokk frå Ål har det vore eit liv inne i fjellet. Frå han begynte som flisgut på Uste-Nesanlegget i 1964, til den siste salva i Ørgenviktunnelen torsdag, på det som blir den nye innkortingsvegen på Rv7 mellom Sokna og Ørgenvika. – Eg har trivest inne i fjellet, seier han. Kontrollingeniør Gjeldokk gav seg rett nok for eit par år sidan. tunnelen gjennom Haverstingen, 70–80 meter under jernbanetunnelen som rallarane dreiv fram tidleg på 1900-talet. Dei skåla sikkert på røysa dei også etter gjennomslaget, slik det vart gjort torsdag der gjennomslaget skjedde 1.500 meter inne i tunnelen frå Ørgenvikasida. Tradisjonen tru var det noko brunt i glasa då anleggssluskane skålte. – Men ikkje i glasa våre. Me i vegvesenet får ikkje smake, ler Gjeldokk omgitt av blide anleggsarbeidarar med hovudlykter. Slik det har vore gjennom eit langt anleggsliv. – Triveleg – Arbeidet med Ørgenviktun- – Dette er ein viktig dag, seier regionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Oddvar Grøthe. Saman med ordføraren i Ål, Ivar Brevik, var han på plass då den siste salva small i Ørgenviktunnelen. nelen har vore problemfritt. Eit triveleg prosjekt, seier Gjeldokk. – Og no? Eg har ikkje tenkt så langt, eg, seier han, og rettar på hjelmen. – Men det blir iallfall noko betre tid til å danse springar. Minisalve opna Mens det vanlegvis blir fyrt av salver på 1000 kg, var det berre ei liten på 40 kg som opna tunnelen. Men det var uansett ein merkedag. – No er det iallfall ingen tvil om at det blir ny veg, humra regionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Oddvar Grøthe. Prosjektleiar Erik Furuseth 5 Oddvar grøthe: – Eit kjempelyft No ser hallingane bokstaveleg tala lys i tunnelen. n gir seg etter gjennomslaget i Ørgenviktunnelen n Eit langt liv i fjellet Då den siste salva small i Ørgenviktunnelen, var det slutten på ein lang tunnelkarriere for Nils Ove Gjeldokk (65). VeMOdig: Eit langt liv i fjellet er over for Nils Ove Gjeldokk. seier at ein ligg godt an tidsmessig no. Det blir opning før sommarferien neste år. er asfaltert I juni i fjor var det gjennomslag på Rallerudtunnelen. Etterarbeida på denne tunnelen er kome langt, den er al- lereie asfaltert. No tek arbeidet til med å isolere og «møblere» Ørgenviktunnelen. – Takk for flott jobb, sa prosjektleiar Furuseth til tunnelarbeidarane, dei aller siste rallarane. Det var grunn til å skåle inne i fjellet ein slik dag. draum Det er ein gammal draum for hallingane som er i ferd med å bli realisert. – Eg trur draumen går heilt tilbake til 1939, seier Grøthe. – Det er rart å tenke på: Byggetida er kort, men det tek tid å få til noko. Derfor har ein att for å stå på og vere tolmodig. Grøthe seier at Hallingdal På PlASS: regionrådsordførar Oddvar Grøthe (t.v.) og ordførar i Ål ivar Brevik. no går inn ei ny tid kommunikasjonsmessig. innkorting på 20 minutt – Med innkortinga av vegen ved Ramsrudhellingane og ny veg mellom Sokna og Ørgenvika vil me få ei innkorting av reisetida til Hal- lingdal med omkring 20 minutt. I tillegg er vegen utbetra mellom Bergheim og Flå. Til saman blir dette eit kjempelyft. Det er moro når mykje politisk arbeid gir resultat. No står det att å få jobba fram Ringeriksbanen, seier Oddvar Grøthe. Skålte på røysa Han har vore kontrollingeniør i Rallerudtunnelen og sist på gjennOMSlAg: 1.500 meter inne i fjellet vart den siste salva avfyrt. 16 TORSDAG 10. JANUAR 2013 REPORTASJE REPORTASJE TORSDAG 10. JANUAR 2013 Jury-Statement Hallingdólen puts individuals from the region in the center of the coverage. These reports are highly visually supported: Photo-reports and visual storytelling are not exceptions, but they are used by the journalists as a regular journalistic repertoire. In addition to the daily news coverage Hallingdólen publishes supplements, which often contain local and historical issues. Often a combination of infographics, photo reports and texts is used: visual storytelling at its best. Last but not least: In the previous year, the subscription system was expanded. Not only the printed edition is now encluded in the payment, but also the version for online, mobile and tablet. About the newspaper Hallingdólen is published in Ål, Norway. This city is located in the centre of Norway, between Oslo and Bergen. Both cities are in a distance of 300 km. The newspaper is printed in half Nordic format and is stapled. Hallingdólen is published three times a week and has a circulation of 9460 copies. Hallingdólen has 9 journalists , 1 photographer and 2 layouters. European Newspaper of the Year, 17 28 1 2 V Vanleg skandinavisk gråulv (1) har ein langstrakt kropp, lange bein og meir eller mindre gule auge. Grunnfargen på pelsen er grå, men den har også innslag av m kvit, svart og raudbrunt til gulbrunt. Haletippen er svart og halen kraftig og buskete. Leggane er lysare (nærast kvite) enn kroppen. Den norsk-svenske ulvestamma har eit mørkare band langs framsida av frambeina. Ulven er kraftigare bygd enn til dømes ein husky (2) eller Grønlandshund (3), og den er ca. 20 cm høgare. (Wikipedia) LAURDAG 22. DESEMBER 2012 LAURDAG 22. DESEMBER 2012 29 3 Sø e S Søre Skorve Nørdre Skorve dre Skor S orv Vermenute Vermenuten ermenu men Reinsbotnan Fossebrea ossebrea b Svaraberget varaberget aber Fo ssed alen Blåbergi gi B adale Breadalen Vermenuten Lauvda Lauvdalsbrea auvdalsbrea vdalsbrea dalsbre dalsbrea alsbre BREADALEN I ÅL: I dette områette det vart det 11. november i ovember fjor gjort ein observasjon på rvasjon 200 meter av eit dyr som temmeleg sikkert var ulv. Lauvdalsbrea Breadalen Fiskeløkhovda vda Hausehovda ov Hengshovda Kråkhamar mar gamal kjenning: Nr. 91 Stomperud pynter til jul i 1955. Serien starta i Norsk Ukeblad i 1937, og fekk eige julehefte året etter. Stomperud er fortsatt vernepliktig i 2012, og er den eldste norske tegneseriefiguren som framleis kjem med nye seriestriper. Å spore etter ulven Det er ikkje alltid like enkelt å stadfeste om observasjonar og spor verkeleg stammar frå ulv eller andre rovdyr. LIV TORUNN TORPE ltt@hallingdolen.no Nokre gonger får rovviltkontaktane høyre om det lenge etterpå. Då er det for seint å spore på dyret, eller leite etter ekskrement. – Får me beskjed med ei gong folk ser spor, eller observerer ulv og anna rovdyr, kan me køyre sporing og sjå etter ekskrement med ei gong. Det er vanskeleg å spore etter det for eksempel har kome nysnø, eller at det har gått for lang tid. Ved hjelp av DNA-profilane kan me seinare få danna eit bilete av slektskapen til dyret, seier Hans Vidar Nestegard, rovviltkontakt for Hol og Ål. Fleire i fjor – Den ulven som vart observert i Dagali i mars, vart spora av Emil Steira i 3–4 kilometer. I tillegg vart det samla inn ekskrement til DNA-profil. Me ventar dessverre framleis på svaret av dei prøvene, fortel Nestegard. Han seier at det av og til kan ta litt tid før ein får tilbakemelding. – Det vart jo observert ulv ved Breadalen i Ål også. Den vart sett av ein hundekøyrar i november i fjor. Ho såg ulven på 200 meters avstand. Dess- ROVVILTKONTAKT: Hans Vidar Nestegard er rovviltkontakt i Hol og Ål. verre fekk eg beskjed fyrst ein månad etterpå. Då kunne eg ikkje reise opp og spore den. Den observasjonen blir regna for «antatt» sikker, men sidan me ikkje fekk spora dyret, eller sett etter ekskrement, kan det ikkje dokumenterast, fortset han. Kjem fyrst i høgda – Forskarane seier at når ulven kjem, så kjem den gjerne høgt i landskapet, dvs høgfjellet. Men ingen regel utan unn- tak. Dei kan bli observert lenger nede i dalen fyrst også. Det kan i somme tilfelle vera vanskeleg å skilje mellom hund og ulv. Men folk må ikkje vera redde for å varsle dersom dei er usikre. Me som er rovviltkontaktar heller ha for mange meldingar enn for få, seier Nestegard. – Kva er hovudskilnaden? – Ulven har eit meir massivt hovud. Høgda frå bakken er også verd å merke seg. Opp til bogen er det gjerne rundt 80 centimeter. Vil vera sikker Hans Vidar Nestegard fortel at han sjeldan kan vera hundre prosent sikker på konklusjonen når han for eksempel skal ta stilling til om dyr er tekne av rovdyr, eller ikkje. – Mange lurer nok på kvifor eg ikkje seier så mykje. Til det er å seie at eg fort kan sjå kva som mest sannsynleg har vore på buskapen, men vil at eg vil ha det heilt klarlagt før eg kan gje ein konklusjon, seier han. Nestegard fortel at han treng heile dyret for å sjå kva som kan ha teke det. Han har hatt tilfelle der han berre fekk sjå skjelettet på eit lam, men han kunne konstatere ut frå merke i hovudskallen, at det var tatt av ørn. – Folk trur ikkje at det er noko å finne, når berre skjelettet og skinnet ligg att. Men det er det, avsluttar han. FAKTA Sporing rovdyr  Det er viktig  at anten Statens Naturoppsyn (SNO), Direktoratet for naturforvaltning (DN) eller rovviltkontaktane får beskjed så fort som råd ved mistanke om synsobservasjon av rovdyr, eller spor etter rovdyr.  Rovbasen har fem katego riar på synsobservasjonar og sporing av rovdyr. Desse er; dokumentert, antatt, usikker, forkasta og feilmelding.  Ved spor eller observa sjon av rovdyr, er bilete god dokumentasjon.  Det er Direktoratet for na turforvaltning som har øvste ansvaret for overvaking av rovdyr  Mykje av den informasjo nen som finst om rovvilt i dag, er basert på informasjon frå lokalbefolkninga.  Metodane er sporing  på snø, synsobservasjonar, dokumentasjon av skader på husdyr og tamrein, og undersøkingar av døde rovdyr. Julenostalgi F Kjell Nesøen har samla på julehefte sidan han var liten gut. TEKST: Abelone Å. Eiklid Foto: Sigmund Krøvel-Velle or ålingen er det ein vesentleg del av jula. Kor mange hefte han har, er han ikkje sikker på, men det er blitt ein del. Han hugsar godt då han som liten gut fann ei gammal margarinkasse med gamle julehefte frå 20- og 30-talet. – Sidan då har eg vore i den verda, smiler han. Barndomsminne Hans fyrste møte med dei klassiske teikneseriefigurane i julehefta var stripene som vart trykt i vekeblada. Knoll og Tott og Fia og Fiinbeck i Hjemmet, Stomperud og Donald Duck i Norsk Ukeblad, og Nils og Blåmann i Illustrert. Allers hadde også sine eigne teikneseriefigurar. – Så snart vekeblada var tilgjengelege, var teikneseriestripene det fyrste me ungane slo opp på, seier Nesøen. – Nydelege teikningar Han peikar og fortel. Opnar opp og viser fram artige striper. Det er ikkje Bjørn (bakfot): Hann 19,5-26 cm. Ho 16-21 cm. Jerv: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm. Ulv: Hann / ho 8,5-11,5 cm. Gaupe: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm. tvil om at han kan mykje, både om julehefta si historie og om liva til dei ulike karakterane. Dei litterære julehefta kom fyrst, før teikneseriane dukka opp. Det begynte på slutten av 1800-talet i USA. – Desse hadde ofte nydelege, fleirfarga teikningar på framsida, og veksla mellom religiøst, kulturelt og sosialt innhald. Også med eigne underhaldande og nyttige barnesider. Julenummeret av dei ulike vekeblada var også nydeleg utsmykka på framsida, ofte gjort av nokre av våre største kunstnarar som Erik Werenskjold, Theodor Kittelsen og Hans Gude, fortel han. appellerte kanskje litt ekstra. Fia og Fiinbeck og Blondie var også morosame, minnest han. – Har streken utvikla seg? – Ja, det har vore litt begge deler. Då fjernsynet kom vart kvaliteten på dei tradisjonelle teikneseriane redusert. Karakterane kom frå TV og ofte vart det veldig platt, seier han. – Dei klassiske og beste var rundt 40- og 50-talet – så vart det dårlegare humor og den gode streken fall liksom bort. Førebileta er dei som teikna rundt 1950. – Dei er reine kunstnarane, synest Nesøen. Streken utvikla Så kom teikningane og snakkeboblene. Knoll og Tott, Nr. 91 Stomperud, Peik, Tuss og Troll, Vangsgutane og Nils og Blåmann er berre nokre av seriane han har i samlinga. Den ivrige samlaren greier ikkje setje dei opp mot kvarandre og peike ut éin favoritt. – Knoll og Tott og Stomperud – Har teke litt av Sjølv om den gode humoren ein kan humre av har falle litt bort, må han framleis tilføre nye julehefte i samlinga. Då er det Knoll og Tott, Fiinbeck og Fia, Stomperud og Blondie som står på ønskjelista. Bunkane veks stadig. StorSamlar: Kjell Nesøen har mista teljinga på kor mange hefte han har. Men han får seg ikkje til å kaste eit einaste eitt. (Foto: Sigmund Krøvel-velle) tradiSjon: Knoll og Tott har fått mykje juling av Kaptein Vom opp igjennom åra. Her i jula 1938. – Det har teke litt av, men eg får meg ikkje til å kaste dei. – Les du i dei gamle kvart år? – Eg tek fram eit utval kvar jul. Men ikkje før vesle julaftan er det «lov» å begynne. Då eg var liten opna me dei aldri før. Då set han seg ned og kosar seg med historiene. – Det er noko av det heilt vesentlege, å sitje inne dei stille juledagane og romjulskveldane og lese. Mykje av samlinga har han fått av ein gjeng onklar. Far hans hadde elleve søsken, som var veldig glade i julehefte. – Det gode sosiale samhaldet eg opplevde med familien i julehelga står att som noko sterkt og godt inni meg. Julehefta er sentralt i det, seier samlaren. – Har du kjøpt inn årets hefter? – Nei, men det kan nok hende eg får dei i gåve. Eg brukar å ønske meg julehefte og snille barn, smiler han.
Category: Regional newspaper: Leeuwarder Courant, the Netherlands zaterdag 12 januari 2013 woensdag 20 februari 2013 www.lc.nl www.lc.nl in het nieuws sport Gemeenten moeten snel naar 100.000 inwoners p.2 fryslân Ze maken Van Basten de pis niet meer lauw p.22 Zeilspektakel op Waddenzee moet jeugd trekken p.29 fryslân Drents-Friese Wold eldorado voor mountainbiker p.21 sinds 1752 sinds 1752 inburgering Oude mestmethode beter voor vogels, schade voor milieu beperkt Kans op comeback van de mestsproeier AAN DIRK VAN DER MEULEN LEEUWARDEN - Veehouders hebben mogelijk onnodig honderden miljoenen moeten investeren in dure mestinjecteurs die ook de weidevogelstand hebben benadeeld. Onder boeren, wetenschappers, bestuurders en weidevogelliefhebbers is veel ophef ontstaan over het uitrijden van drijfmest. Aanleiding vormt recent onderzoek van Wageningen Universiteit. Proeven in het Groningse Winsum maken duidelijk dat de uitstoot van het schadelijke ammoniak via de traditionele mestsproeier eigenlijk reuze meevalt. De uitstoot is beduidend lager dan de metingen in 1990 aangaven. Die vormden wel de basis voor het strenge ammoniakbeleid. Is destijds wel goed gemeten? Dat vragen boerenbestuurders zich nu af. Veehouders en loonwerkers bekruipt het nare gevoel dat ze jarenlang onnodig hebben geïnvesteerd in mestinjecteurs en sleepvoeten. Mestinjectie is verplicht op de zandgronden en vanaf volgend jaar ook op klei en veen. Op deze laatste twee grondsoorten mag dit jaar ook nog met een sleepvoet gewerkt worden. Die legt de drijfmest tussen de graszoden. Behalve de hoge investeringen vergt het gebruik van deze mestapparatuur veel brandstof. Bovendien tast mestinjectie het bodemleven aan, zegt voorzitter Douwe Hoogland van de Noardlike Fryske Wâlden. Deze agrarische natuurcoöperatie in Noordoost-Friesland is al jarenlang pleitbezorger van het bovengronds uitrijden van mest. Ze wordt daarin nu ge- sterkt door het Wageningse onderzoek. Rendert Algra, beoogd voorzitter van de Bond Friese Vogelwachten (BFVW), zou een terugkeer van de mestsproeier toejuichen. Zijn belangrijkste kritiek op de mestinjecteur is niet zozeer dat dit apparaat jonge grutto’s en kievitten doodt – ,,dat skynt wol mei te fallen” - maar dat het bodemleven doodt waardoor het voedselaanbod voor de weidevogels vermindert. Ammoniakdeskundige Wiebren van Straalen van boerenorganisatie LTO Nederland + schat dat veehouders de afgelopen twintig jaar enkele honderden miljoenen euro’s hebben geïnvesteerd na het verbod op de mestsproeier. Helemaal weggegooid geld was dit niet, want door de mestinjectie hebben de boeren flink kunnen besparen op kunstmest. Hij sluit niet uit dat de oude mestsproeier terugkeert in combinatie met een nabehandeling met water. ,,Het blijkt dat je zo ook ammoniakvorming kunt voorkomen. Nederland moet in Europees verband de ammoniakuitstoot verminderen. Een teveel aan ammoniak is nadelig voor de biodiversiteit in de natuur.” Naar aanleiding van de ophef stelt woordvoerder Simon Vink van Wageningen dat er meerdere ammoniakstudies moeten komen om definitief conclusies te kunnen trekken. Zo zullen op één locatie tegelijkertijd metingen worden verricht via de oude methode en de nieuwe methode. Landbouwwoordvoerders in de Tweede Kamer laten weten dat ze de uitkomsten van het Wageningse onderzoek nauwgezet en met belangstelling volgen. De barre Elfstedentocht van 1963 Tichelaar stopt met aardewerk + Kamperen en vakantie op de Caravana IRENE OVERDUIN MAKKUM - Tichelaar in Makkum stopt met haringschaaltjes en tulpenvaasjes. De vraag is ingestort. De fabriek richt zich voortaan op architecten. Midden in de crisis wendt het oudste bedrijf van Nederland (440 jaar) de steven. Niet alleen neemt het afscheid van het seriematig geproduceerde sieraardewerk, ook verlaat Koninklijke Tichelaar de geboortegrond. De winkel sluit. Het eeuwenoude complex aan de Turfmarkt komt te koop. De productie wordt geconcentreerd in het Panwerk, Tichelaars fabriek net buiten het dorp. Het baanverlies blijft beperkt tot 5 van de 52 medewerkers. Maandag is het personeel ingelicht. ,,Toen ik in 1990 aantrad, haalden we 80 procent van onze omzet met traditionele tegels en borden. Dat is nu nul’’, verklaart directeur Jan Tichelaar. Er valt veel meer te verdienen met het bakken en glazuren van tegels en stenen in opdracht van architecten. Tichelaar maakt er furore mee in wereldsteden als New York en Londen. Het zijn groeimarkten waarbij de directeur overtuiging voelt. Die was al een tijdje weg bij de beschilderde borden, kannen, schalen en vazen die de Makkumer plateelschilders sinds eind negentiende eeuw vervaardigen. Boeren en burgers, tot diep in de jaren zeventig verrukt van kleurrijke stukken keramiek op de keukentafel en boven de + Pioniers in het samen bouwen De mestinjecteur heeft de landbouw op kosten gejaagd. Kramer leidt na eerste dag EK het weer -5° / -1° ADVERTENTIES inhoud HEERENVEEN - Sven Kramer gaat na de eerste dag van het EK allround in Heerenveen aan de leiding en lijkt op weg naar zijn zesde Europese titel. Hij toonde zich vrijdag op de 5 kilometer de sterkste met een tijd van 6.12,55 en maakte zodoende de achterstand goed die hij had opgelopen op de 500 meter. Concurrent Blokhuijsen pakte op de 500 meter exact 3 seconden voorsprong op Kramer, maar verspeelde die marge op de 5000 meter. Hij moet vandaag op de 1500 meter 0,79 seconde goedmaken. > pagina 21 en 25 Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl 2 inhoud in het nieuws L Cultuur dreigt onder te sneeuwen respectievelijk te mondiaal en te oubollig weggezet. Leeuwarden mag zich best op de borst slaan dat het nog meedoet. Nog maar luttele maanden geleden leek het daar echt niet op. Maar de zelfgenoegzaamheid mag niet te lang duren. Er is werk aan de winkel. Veel werk. Met de opponenten Maastricht en Eindhoven heeft Leeuwarden gemeen dat er nog intensief aan het bid moet worden gewerkt om, in de woorden van de jury, het kwaliteitsniveau te bereiken dat zo’n veeleisende manifestatie vereist en om enige kans te hebben op een succesvolle voltooiing ervan. Alle drie de kandidaat-steden moeten nog hard werken aan de culturele dimensie. Eindhoven heeft met zijn proeftuinenconcept van wetenschap, cultuur en creatieve innovatie nog geen relevantie voor Europa aangetoond. En Maastricht is er in de samenwerking met Aken en Luik nog niet in geslaagd een bijzonder artistiek programma van de hoogste kwaliteit te bieden. Dat laatste geldt ook voor Leeuwarden. De jury toont duidelijk sympathie voor de oplossingen die Lwd2018 biedt voor de problemen waarmee de dunbevolkte en perifere regio’s in Europa te maken hebben. Het gemeenschapsdenken en de relatief soepele integratie van etnische minderheden in Friesland heeft indruk gemaakt. Maar het blijft in eerste instantie een cultureel evenement, en dat dreigt ook in het bid van Leeuwarden onder te sneeuwen. Lwd2018 ziet nog ‘groeimogelijkheden’. Dat is mooi, maar het klinkt niet ambitieus en urgent genoeg. Leeuwarden moet nu alles uit de kast halen om de titel in de wacht te slepen. Naast directeur-bestuurder Oeds Westerhof zal een artistiek directeur van naam en faam moeten worden benoemd om culturele projecten van topkwaliteit op te zetten. Deze zal op diverse terreinen van de kunsten - beeldend, podium, muziek door de juiste mensen moeten worden bijgestaan. Een suggestie: Jos Thie is vrij. De tijd dringt. Eind juli moet het definitieve bid klaar zijn. Winst zou, in zowel materieel als moreel opzicht, een opsteker zijn voor Leeuwarden en Friesland. WIO JOUSTRA gurbe sport cultuur media&amusement ‘Het klokhuis’ gaat tegen de verbraving in p.49 Konst nam de taken over van zijn kort daarvoor overleden college Anita Andriesen. Uit het overdrachtsdossier blijkt volgens de PVV dat Konst de verantwoordelijkheid droeg ,,voor het hele provinciale grondbeleid’’. ,,Zo wordt gesproken over aankopen voor natuur, landbouw, glastuinbouw, waterwinning en infrastructuur. Ook waarschuwt 22 Kind van de rekening I k was net bezig om mijn rug te geselen in het krachthonk toen het Novumnieuws de ruimte vulde. Doorgaans is het nieuwsbulletin een hinderlijke onderbreking van de continue stroom muziek die fitnessen nog een beetje leuk maakt. Ik luister dan ook vaak met een half oor, maar dat was deze woensdag genoeg om te horen dat Sylvie en Rafael het weer gaan proberen. Nu heb ik weinig met privédingetjes van bekende Nederlanders en vind ik het beroepsmatig bespottelijk dat er kranten zijn die dergelijk nieuws groot brengen. Maar ik wil het wel graag weten. Volgens mij ben ik niet de enige. Eenmaal terug op mijn werkplek nam ik de proef op de Kind van een ster, hoe leuk is dat? som en meldde het nieuws – dat later herroepen werd, maar dat terzijde – bij de dames van het secretariaat. Zij reageerden al net zo verheugd als ik. Waarom? Om Damian. Dat Rafael bij HSV niet meer kan presteren omdat hij wegkwijnt in zijn nieuwe appartement, doet me niets. Dat Sylvie door het vele huilen haar wallen niet meer kan camoufleren, soit. Maar dat een kleine jongen straks met een koffertje van het ene huis naar het andere hopt, begroot me. Dat duurt overigens niet langer dan tien seconden, maar toch. Hetzelfde geldt voor het kroost van Lance A., die – Surpri- se Surprise! - niet op een Whopper en een McShake de Tour heeft uitgereden. Dat hij nu met de geïnjecteerde billen bloot moet, doet me weinig. Maar wat betekent het voor zijn kids? Hij heeft er vijf bij twee vrouwen. Luke en de tweeling Isabella en Grace waren erbij op 24 juli 2005 toen hundaddywerd gehuldigd op de Champs-Élysées. De meisjes, ik schat ze op de foto een jaar of vier, waren voor de gelegenheid in gele jurkjes gestoken. Bladerend door het publiekelijke fotoalbum dat Google Images heet, tref ik Luke, Isabella en Grace nogmaals op een foto uit 2010 voor de teambus van RadioShack. Luke draagt een Livestrong-shirt, op de borst van de meiden staat pontificaal:My dad rules. Voor hen loopt een nieuwe telg, Max (1). Al hun namen staan in cirkelvorm gegraveerd in de fiets van papa. De cirkel wordt gesloten door het woordcinco, Spaans voor vijf, want nummer vijf (Olivia) is al in aantocht. Vijf kids, allen trots op hun vader die zelfs bij Oprah mag komen… Voor de gein tik ik Damian van der Vaart in, nog zo’n potentieel slachtoffer. Scrollend kom ik langs honderden foto’s van een mannetje dat nergens om heeft gevraagd. Kind van een ster, hoe leuk is dat? Het fotoalbum van mijn eigen jeugd is dun; ik was het derde kind. En van een doodnormaal stel. Met terugwerkende kracht ben ik daar blij om. > frederik.bierling@lc.nl toen&nu Simon Schram (rechts) samen met zijn vader tussen de crossmotors. De Dakar Rally eindigt vandaag. Simon Schram uit Wolvega debuteerde in 1995 in deze rally die toen nog Granada-Dakar heette. S chram was 35 jaar toen hij zijn eerste monsterrally reed. Een droom was het voor hem, maar het werd een nachtmerrie. In de derde etappe brak Schram zijn scheenbeen. Met een snelheid van rond de 120 kilometer per uur zag hij in het Marokkaanse Atlas-gebergte een ‘bultje’ over het hoofd. Hij lanceerde zichzelf en zijn motorfiets. ,,Ik ben misschien wat te overmoedig geweest” vertelde Schram toen aan deze krant. Drie jaar daarvoor zat hij nog naast Anne Kies uit Appelscha in de vrachtwagen tijdens de ParijsDakar Rally. De Dakar Rally van dit jaar kende voor Marcel Schoo, ook uit Wolvega, een vervelend einde. De trucker moest de strijd in de zesde etappe staken. Anne Kies is nog wel in de race. De finish is vandaag in de Chileense hoofdstad Santiago. -5°/ 2° inhoud OOSTERWOLDE – In en rond de woning aan de Hooge Esch waar deze week Henk Eken (51) uit Oosterwolde werd doodgeschoten, heeft de politie een forse hennepvondst gedaan. Wiethandelaar aan Hooge Esch geen verdachte in moordzaak De bewoner van het pand aan de Hooge Esch staat in de buurt bekend als wiethandelaar. Hij wordt door de politie niet beschouwd als verdachte. Hij is betrokkene, aldus Visser. Het huis werd vrijdag tot half vier ’s middags bewaakt. De bewoners verblijven tijdelijk op een andere locatie. Ook de woning van Eken, aan de Weidemaad, is donderdag uitgekamd. Hier vond de politie niets dat in het belang van het onderzoek kan zijn. Tot nog toe zit er een verdachte (29) vast voor betrokkenheid bij de dodelijke schietpartij. Vrijdag bepaalde de rechter-commissaris dat arrestatie van de man rechtmatig is. Begin volgende week wordt hij voorgeleid. Dan wordt bekeken of zijn voorarrest verlengd wordt. Het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag heeft vrijdag sectie verricht op het lichaam van Eken. Naar verwachting worden de resultaten hiervan in de loop van volgende week bekend. Het moordwapen is nog niet gevonden. De politie spreekt van vuurwapengeweld, maar buren die ten tijde van de moord buiten stonden, op enkele honderden meters van de moordplek, zeggen geen schot gehoord te hebben. Mogelijk is er een wapen met geluiddemper gebruikt. + 3 About the newspaper The Leeuwarder Courant is published in tabloid format and is stapled. It has several sections which are designed as pull-outs. The newspaper has a circulation of 70,000 copies and 80 editors, 4 photographers and 4 layouters. European Newspaper of the Year, Category nationwide newspaper: ‘Portret maakt Kate veel ouder’ Derde overval Oosterwolde Opnieuw is in Oosterwolde een overval gepleegd. Vrijdagmiddag om twintig over vijf bedreigde een blanke man tussen de dertig en veertig jaar oud de medewerkers van de Scapino aan de 13 Aprilstraat in het centrum van het dorp met een mes. Hij deed een greep in de kassa, stopte een onbekend geldbedrag in een plastic tasje en ging ervandoor. De man had een beige broek en een groene jas aan en droeg een zwarte sjaal voor zijn mond. De politie is een Burgernetactie gestart. Het is de derde overval in Oosterwolde in korte tijd. In november en december werd het Esso-tankstation aan ’t Oost overvallen. LONDEN - In Groot-Brittannië wordt zeer verdeeld gereageerd op het eerste staatsieportret van de hertogin van Cambridge, bij ons beter bekend als Kate Middleton. De kunstcriticus van het dagblad The Times haalde vernietigend uit naar de Schotse schilder Paul Emsley. ,,Hij doet haar veel ouder lijken en laat haar ogen niet zo schitteren zoals ze in werkelijkheid doen.’’ De echtgenote van prins William zelf is tevreden met het eindresultaat, zegt de kunstenaar. ,,Ze zag er verrukt uit toen het doek werd onthuld’’, verklaarde hij. Winnaars van 1963 bijeen LEEUWARDEN – Zeker zeventig helden van 1963 komen op vrijdag in het Schaatsmuseum van Gauke Bootsma in Hindeloopen bijeen om de barre Elfstedentocht van vijftig jaar geleden nog eens door te nemen. Onder hen zijn in elk geval de eerste drie: Reinier Paping (81), Jan Uitham (78) en Jeen van den Berg (75). In de zaterdagbijlage sneon & snein blikt de LC terug op de barre tocht van 1963. Slechts 57 wedstrijdrijders en 69 toerrijders (van de 9300 deelnemers) haalden op tijd de finish. > sneon & snein fryslân Noorse heisa over kaas, hortensia’s ZOETERMEER – Nederlandse exporteurs van kaas, pothortensia’s en rund- of lamsvlees lopen straks ettelijke miljoenen mis op de handel met Noorwegen. Het land heeft de importtarieven op deze goederen met tientallen procenten verhoogd. De Noorse regering probeert zo de eigen boeren te beschermen, maar hikt tegelijk zeer dicht aan tegen een conflict met de Europese Unie. > pagina 11 sneon^snein Sexting: jongeren chanteren elkaar met naaktfoto’s op internet Het Haagse leven en de dilemma’s van de vier Friese vrouwen in de Tweede Kamer Einde dreigt voor Concordia + De Hooge Esch in Oosterwolde werd na de schietpartij van woensdag afgesloten. Zoeken naar gewonden na ongeval Raard AREND VAN DER MEULEN smaak^stijl RAARD - In de nacht na het zware ongeval bij Raard was enige tijd onduidelijk wie van de gewonden in welk ziekenhuis lag. Nederlandse mode en Friese hutspot op beurs Florence Door het grote aantal gewonden was een spreiding over meerdere ziekenhuizen noodzakelijk, meldt de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) Fryslân. Het dichtstbijzijnde ziekenhuis, de Sionsberg in Dokkum, werd ontzien Opmars van de Belgische mode: kleur, comfort en multifunctionaliteit Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl frederik bierling het weer Het levenswerk van modelbouwer Lex Schravendeel p.31 sport column Vizier op halve finale van beker p.14 Vrijwilligers drukken burenruzies de kop in p.39 Loltjse bliuwt ivich jong het al voor actuele problemen en risico’s met grondverwerving.’’ In een deze week verschenen onderzoek van Berenschot, waaruit blijkt dat de politieke top van het Provinsjehûs ,,inadequaat’’ handelde met grondhandel, staat dat Konst heeft verklaard dat hij ,,uitsluitend verantwoordelijk was voor grondaankopen in het landelijk gebied’’. Volgens de PVV gaat dat verweer niet op. Berenschot vindt dat uit het overdrachtsdossier niet blijkt dat Konst de ,,provinciebrede’’ verantwoordelijkheid droeg. > pagina 33 aris in het nieuws LC Tientallen plastic zakken vol henneptoppen werden donderdagmiddag tijdens een huiszoeking ontdekt. Om hoeveel hennep het precies gaat, wil de politie in belang van het onderzoek niet zeggen. De recherche is volgens buren de gehele dag in en rond de woning bezig geweest met onderzoek. Of de moord ook te maken heeft met de wiethandel, kan de politie nog steeds niet zeggen. ,,We kijken er wel naar, maar hard bewijs daarvoor ontbreekt nog”, meldt voorlichter Jan Visser. Koos van der Sloot en de schaal van de tijd p.45 PVV: Konst was wel grondgedeputeerde LEEUWARDEN – Hans Konst was van 2009 tot 2011 verantwoordelijk gedeputeerde voor grondbeleid, concludeert de PVV op grond van een provinciaal stuk. Verkoop versterkt Rabobank p.12 schoorsteenmantel, raakten in enkele decennia tijd verzoend met Aziatisch lopendebandwerk van Xenos, Blokker en Hema. ,,Men is gewend geraakt aan lage prijzen. Onze prijzen hebben de inflatie netjes gevolgd, maar wij worden toch ervaren als ontzettend duur.’’ Grote merken als Wedgwood en Villeroy & Boch maakten eerder hetzelfde mee. Op Hemelvaartsdag gaat de winkel nog één keer open. De hele magazijnvoorraad mag dan met kortingen van 50 tot 70 procent weg. Geschatte opbrengst: een paar ton. Het besluit brengt opluchting. ,,Ja, op een bepaalde manier is dit bevrijdend. Het is het einde van een tijdperk.’’ Nooit meer telefoontjes over een missend stuk in de collectie, of breuk in een geliefd kopje. ,,Daar ging veel energie in zitten.’’ Bij het ontleden van het bedrijf enkele jaren geleden kwam Tichelaar al tot het inzicht dat niet het leveren van versierd keramiek de wezenlijke waarde van de onderneming vormde, maar vakmanschap en kennis. Daarmee lag de weg ook mentaal open voor een afscheid enerzijds en nieuwe initiatieven anderzijds. De breuk kwam sneller dan gecalculeerd. Eind vorig jaar, bij het opmaken van de boeken, diende zich een verlies van €40.000 aan. Niet indrukwekkend, maar samen met de schamele winstjes van de twee jaren ervoor, ontstond een alarmerend beeld. ,,Ik wist: ik moet nú sturen, nu een duw tegen het roer geven.’’ > pagina 10 & 11 Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl VAN ONZE PROVINCIEREDACTIE Cambuur: wordt het Lodeweges, Keizer, of wellicht Jans? p.24 + robeco Grote hennepvondst op moordplek Oosterwolde Jarig Landustrie wil meer dan alleen lof en prijzen p.11 commentaar@lc.nl of en kritiek. Aanbevelingen en waarschuwingen. Enthousiasme en terughoudendheid. Geven en nemen. Het juryrapport over de vijf steden die zich kandidaat hadden gesteld voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa in 2018, zeilt op indrukwekkende wijze tussen Scylla en Charybdis door. In dit geval moest niet een zes-, maar een vijfkoppig monster worden ontweken. Bovendien is het rapport een tussenfase. Met drie steden, waaronder Leeuwarden, moet de jury nog door tot begin september. Een netelige kwestie derhalve voor de dertienkoppige jury. Die durft wel keiharde beslissingen te nemen: de bids van Den Haag en Utrecht zijn als LC werken^leven commentaar Lwd2018 Integratie migranten hapert p.6 Fabriek zet vol in op architecten Jury-Statement The Leeuwarder Courant has a readerfriendly format and a modern structure. Beneath the tradtional news pages the Leeuwarder Courant has in the centre always the picture of the day on which a story is told. This photo may come from various departments: News, Culture, Sports. Supplements are designed as pull-outs. The local section, Lifestyle and Home are typical daily pull-outs. All in all the newspaper is designed like a magazine. Also in the local section the newspaper becomes a magazine. LC om daar ruimte te houden voor lichtgewonden die zich mogelijk zelf zouden melden. De zeventien gewonde slachtoffers zijn uiteindelijk verspreid over diverse ziekenhuizen in Groningen en Fryslân: Antonius Sneek (2), Nij Smellinghe Drachten (2), Martini Ziekenhuis Groningen (1), Universitair Medisch Centrum Groningen (3), Medisch Centrum Leeuwarden (4) en De Sionsberg (5). Dat leidde tot onduidelijkheid bij de familieleden van de slachtoffers, zegt de GHOR, omdat onbekend was waar hun gewonde familieleden naartoe waren gebracht en hoe het met ze ging. Politie en hulpverleners moesten die nacht een belronde maken langs de ziekenhuizen om te achterhalen wie waar lag. De hulpverlening is al met al snel op gang gekomen en goed verlopen, aldus de GHOR. In de bewuste nacht reed een 42-jarige vrouw uit Dokkum met haar auto in op een groep inwoners die even buiten het dorpje naar een nieuwjaarsvuur keken. Er vielen zeventien gewonden. Een man overleed later op nieuwjaarsdag in een ziekenhuis. Volgens de GHOR is de hulpverlening „voortvarend opgepakt”. Toen bleek dat het om een grote groep gewonden ging, kreeg de Regionale Ambulance Voorziening Friesland snel hulp van ziekenwagens uit Groningen, Drenthe en Flevoland. Ook werd een traumahelikopter ingezet. Binnenkort volgt een uitgebreide evaluatie van alle hulpdiensten die die nacht actief zijn geweest. LEEUWARDEN – Leeuwarden dreigt de enige provinciehoofdstad van Nederland te worden zonder een koor dat de grote werken uit de klassieke muzikek kan uitvoeren. Koninklijk Toonkunstkoor Concordia is er niet gerust op dat het na een aanpassing van de regels nog langer subisidie krijgt. Als dat inderdaad het geval is dan valt voor Concordia het doek. > pagina 45 Derde kind voor Floris en Aimée WASSENAAR - Prins Floris en prinses Aimée verwachten half juli hun derde kind. Het paar heeft al twee dochters, Magali (5) en Eliane (3). Prins Floris (37) is de jongste zoon van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven. Floris maakt geen deel uit van het Koninklijk Huis. Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl sport LC 23 30 Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl in het hart Schaatspeloton slopen als leukste hobby Carien Kleibeuker heeft er al een heel schaatsleven opzitten, maar heeft nog steeds energie om de beste te zijn. Dat lukte twee weken geleden eindelijk. Nu de vorst zijn intrede doet, wordt het leven van de Heerenveense nog leuker. RENZE LOLKEMA W Carien Kleibeuker kijkt uit naar lange tochten op natuurijs interse dagen, al de ganse week. Helemaal langs de Hollandse ijsbanen. Onbewolkt, hemels. Elke ademhaling is te zien, vrieskoude lucht in een schemerig kunstlicht. In Noordlaren, Grams- en Haaksbergen is Anton Pieck de voornaamste inspiratiebron: kerstversiering in de bomen, gebreide truien en wollen shawls als hipste mode. Snert en chocolademelk blijken onuitputtelijke energiedranken, een sappige rookworst het perfecte diner. En toch zegt schaatsster Carien Kleibeuker, topper uit het marathonpeloton: ,,Ik vind dit het meest onzinnige dat er is.’’ Natuurlijk begrijpt de Heerenveense de Hollandse liefde voor de kou, de hang naar nostalgie, de drang om wedlopen op natuurijs te plannen, liefst zo veel en zo vaak mogelijk. Maar liever voelt ze dikke ijslaag onder haar schaatsen. Een vlak kanaal, een perfecte plas, een prachtig meer met besneeuwde randen, daar wil ze haar energie op kwijt. Niet op die ondergespoten betonnen vloeren waar de minimale dikte van drie centimeter al voldoende is om het circus op gang te brengen. Hoe trots de ijsmeester van Noordlaren dinsdagavond ook was met de eerste natuurijsmarathon van deze winter. ,,Ik begrijp wel’’, zegt Carien Kleibeuker, ,,dat het belangrijk is voor die mensen. En voor de sponsors omdat het aandacht trekt. Maar voor ons is het chaos. Kleine baantjes, amper kleedgelegenheid. Ik vind er eerlijk gezegd niets aan. Vorig jaar hadden we wedstrijden in Appingedam en Giethoorn, dat zijn pas mooie dagen. Dan wordt schaatsen op natuurijs pas echt leuk.’’ Als de kou in Nederland aanhoudt, dienen die klassiekers op bevroren slootjes, grachten, plassen en meren zich vanzelf weer aan. Mocht de dooi invallen dan kan het peloton uitwijken naar de Weissensee. Op dat Oostenrijkse meer staan volgende week lange wedstrijden op de kalender. Een Open NK, een alternatieve Elfstedentocht. Kleibeuker: ,,Prachtig. Hoe langer hoe beter. In zo’n week op de Weissensee, tussen de wedstrijden door, sta ik ook op het ijs. Anderen gaan liever op de hometrainer zitten, ik ga het liefst zo ver mogelijk dat oneindige meer op. Gelukkiger kun je me bijna niet maken.’’ Carien Kleibeuker is geen bekende Nederlandse. En toch had ze dat kunnen zijn. De in Rotterdam geboren, in Eindhoven opgegroeide en in 2001 naar Heerenveen verhuisde schaatsster, was begin deze eeuw een aardig talent op de langebaan (vierde op de 5000 meter op WK afstanden in 2000 in Japan). In 2006 haalde ze zelfs de Olympische Spelen van Turijn. En hoewel ze daar in Italië in vorm stak, verknalde ze haar 5 kilometer. Kleibeuker werd tiende. I nmiddels is ze 34 jaar, getrouwd en moeder van Annemijn, een kerngezonde, vierjarige dochter. ,,Ik beleef nu meer plezier aan schaatsen dan vroeger, denk ik. Ik vond het toen vooral mentaal zwaar. In 2001 kwam ik in de kernploeg bij Ingrid Paul, maar ik heb ook bij Aart van der Wulp en Peter Kolder geschaatst. Ik kan makkelijk schaatsen, ben best sterk en kan een hoge piek aan.’’ ,,Maar ik ben fysiek ook kwetsbaar, iemand die gauw op het randje zit. Ik raakte dus overtraind. Dat is hetzelfde als overspannen zijn. En iemand die overspannen is, denkt niet meer normaal. Dus als ik bekaf zond. Ik wilde weer wat doen. Als je een stukje gaat fietsen, haal je je hoofd leeg en je wordt er ook nog lekker fit van.’’ Foske Tamar van der Wal, een van voornaamste vrouwen in het marathonpeloton, haalde haar over bij Team Okkinga te komen, om haar te helpen sprints af te maken. Kleibeuker kan haar energie weer kwijt. ,,Nu wil ik weer winnen. Op doorzettingsvermogen en volharding scoor ik altijd ontzettend hoog. Dat wilde ik weer eens laten zien.’’ W Carien Kleibeuker met dochter Annemijn. van een trainingskamp thuiskwam, moest ik eigenlijk rusten. Deed ik niet. Of ik reed vanuit Erfurt even op en neer voor een marathon in Nederland.’’ ,,Ik bleef prikkels zoeken, want ik zoek spanning. Klinkt raar voor iemand die nu zo suf en burgerlijk lijkt als ik. Maar ik ging ondertussen naar feestjes en bleef nog meer prikkels zoeken. Maar op een gegeven moment was ik zo moe dat ik thuis de trap niet eens meer opkwam. En op mijn werk (Kleibeuker is al ruim tien jaar fysiotherapeute, red.) kon ik me niet meer goed concentreren. Bovendien was ik niet meer gezellig, ik lachte niet meer. En ik zag er niet uit.’’ Kleibeuker leerde zichzelf aardig kennen in die donkere periode. ,,Nu kan ik wel zeggen dat ik me altijd wilde conformeren aan de rest. Ik cijferde mezelf weg. Iedereen reed altijd volgens hetzelfde trainingsprogramma. Daardoor had ik geen controle over mezelf. Ik vertrouwde er ook op dat het allemaal wel goed zou komen, die trainers wisten toch wel waar ze mee bezig waren? Weet je, ik had een enorme drive, maar misschien was ik wel geen topsporter. De meeste topsporters willen winnen, ik wilde niet verliezen. Geloof me, dat is een andere instelling.’’ Toch mag Carien Kleibeuker nog steeds niet worden afgeschreven. In 2007 stopte ze, een jaar later trouw- de ze, in december 2008 beviel ze en niet veel later werd ze gevraagd haar voormalige ploeggenotes van Team Van der Wiel te helpen met de trainingen. Tijdens die trainingen deed ze een opzienbarende ontdekking: ze reed haar ex-collega’s er af. En tussen al die andere recreanten door, ontdekte ze nog iets. ,,Ik kan dit beter dan andere mensen.’’ ,,Best jammer dat je daar zo laat achterkomt’’, zegt ze nu. ,,Ik was altijd onzeker en zat vol twijfels.’’ Tijd voor een terugkeer derhalve. Haar studie Master Zorgmanagement aan de Rotterdamse Erasmusuniversiteit stond een comeback niet in de weg. Trainen en sporten bleek haar lichaam en geest hard no- ‘Ik cijferde mezelf weg, daardoor had ik geen controle over mezelf’ dig te hebben. Toch gaf er ze in 2011 opnieuw de brui aan. Dat beviel toch niet. ,,Ben 1 januari weer gaan sporten, ik voelde me namelijk onge- innen in haar loopbaan deed Kleibeuker zoals eerder gememoreerd amper. Ook in de marathon lukt het haar bijna nooit een wedstrijd af te maken. Bijna. Want twee weken geleden was het raak, op het kunstijs van Alkmaar. Dat was kort nadat ze op het NK op kunstijs in Utrecht tweede was geworden, na een kolkende sprint tegen onder meer winnares Rixt Meijer. ,,Sprinten is niet mijn ding, ik moet de rest slopen. In Utrecht had ik daar veel eerder mee moeten beginnen, in Alkmaar begon ik wel op tijd. Net zo lang dat peloton slopen tot je er definitief in je eentje vandoor kunt gaan. Dat was echt tof.’’ Kleibeuker weet dus eindelijk wat winnen is. Komende weken op natuurijs kan ze wellicht haar slag slaan. Rest dan nog een dilemma. Hoe revancheert ze zich voor die deceptie in olympisch Turijn 2006? Qua leeftijd moet ze topfit kunnen zijn voor Sotsji 2014. En zoveel toppers heeft Nederland niet op de 5 kilometer. Ireen Wüst reed afgelopen weekeinde tijdens het EK een adembenemende race, 7.01,95. Kleibeuker: ,,Het niveau van de vijf kilometer is de laatste tijd wel weer omhoog gegaan. Deze tijd van Ireen was echt geweldig.’’ Verder wil ze er niet te diep op ingaan. Sotsji 2014 leidt alleen maar onnodig af, net nu ze haar draai heeft gevonden. Kleibeukers persoonlijk record staat op 7.02,38, dat was de winnende tijd tijdens het OKT van 2005 waardoor ze een olympisch startbewijs voor februari 2006 opviste. Dit jaar deed Kleibeuker een poging zich te melden voor het NK afstanden, maar tijdens een kwalificatiewedstrijd in Thialf overtrad ze de Dokter Bibber-regel. Ze gleed op het rechte stuk met haar schaats over de lijn: diskwalificatie. Deze winter waagt ze nog een poging. Wie weet doemt Sotsji dan op aan de horizon. Maar, geleerd van het verleden dat schaatsen voor haar vooral een mentaal zware sport is, zegt Kleibeuker nu: ,,Ik zie wel.’’ ‘Gouden koepel’ met voorrangsborden Dat het Middelseehûs in Leeuwarden aan een voorrangsweg staat, dat zal de voorbijganger voortaan weten. Het gebouw waar Rijkswaterstaat zetelt is ingrijpend verbouwd en sinds kort getooid met een koepel die helemaal behangen is met voorrangsborden. Het is een kunstwerk van de Duitser Helmut Dick, die in Amsterdam woont. De abstracte vorm van het verkeersbord past verrassend goed in een koepel, vindt hij. ,,Het hele gebouw krijgt er een nieuwe touch van. Ik heb het speciaal voor dit gebouw en Rijkswaterstaat ontworpen. Het had nergens anders kunnen staan.” LC Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl LC in het hart 31
De Volkskrant, The Netherlands René Tigchelaar over armoede: ‘De verwarming ’s winters op 14 graden is wel koud’ p16 Pieter van Vollenhoven Martine Sandifort Paul Brill Thomas van Luyn Aaf Brandt Corstius Mac van Dinther zaterdag & zondag dinsdag 10 september 2013 volkskrant.nl 12 & 13 januari 2013 DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 Vetgemeste oesters vinden gretiger aftrek Nieuwe gadgets in de overtreffende trap waarop u moet letten in het nieuwe oesterseizoen v2-4 grote elektronicabeurs in berlijn v7 ‘Een aanval zal repercussies hebben. Dit is een regio die op ontploffen staat. Je kunt alles verwachten’ ‘Ik heb nog geen besluit genomen over een aanval. We moeten wel druk op de ketel houden. ’ Bashar al-Assad President van Syrië Barack Obama President van de Verenigde Staten Tijd tikt voor Syrië DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 ‘Inleveren? Ik draai drie banen tegelijk’ Dominique Weesie en andere topverdieners in de publieke sector over hun salaris Olaf Tempelman verkent het gelukkigste land op aarde magazine Bert Wagendorp neemt het op voor Lance Armstrong Interview met harpdiva Lavinia Meijer magazine n Hoe het publieke ethos verdween uit Nederland De Amerikaanse president Obama zoekt naar steun voor een strafactie tegen Damascus, wegens de inzet van chemische wapens. Rusland en Syrië vechten terug met een diplomatiek steekspel. Obama toont zich sceptisch maar ook ontvankelijk. n De povere argumenten in het debat over beloningen Julian Assange? Die zit nog steeds in de ambassade van Ecuador ten eerste p6-7 nieuws, analyse en een reportage uit het hart van de vs Advertentie Gespreksregels ProRail D dragen. Wat mij doet denken aan de synagoge, waar iedereen zag dat de rabbijn niet goed bij zijn hoofd was, maar niemand dat mocht zeggen. De reëel bestaande democratie is in onze contreien staatsgodsdienst. Er zijn genoeg mensen die hulpbisschop willen worden. Een staatsgodsdienst zonder kerkverlaters lijkt me echter levensgevaarlijk. Populisme is het prediken van comfortabele leugentjes. Het verspreiden van ongemakkelijke waarheden heet kennisoverdracht. Arnon Grunberg Spoor 1-2 wordt weer 12 ProRail past de nieuwe gespreksregels aan die treindienstleiders en machinisten in acht moeten nemen. Getallen mogen weer fonetisch worden uitgesproken. De nieuwe regels schreven onder meer voor dat getallen gespeld moesten worden. ‘Spoor 12’ moest bijvoorbeeld worden aangeduid als ‘spoor een-twee’. € 1,80 Jaargang 92 48 pagina’s Nummer 27168 8(HLANRB!UUWUU^)+m-d-h-l-d Sergej Lavrov Russische minister van Buitenlandse Zaken e politicoloog Pieter van Os publiceerde zaterdag een interessant stuk in NRC Handelsblad over het zogeheten ‘salonpopulisme’. Het ridiculiseren van politici zou slecht zijn voor de democratie; wie wil nog politicus worden als hoon je ten deel kan vallen, aldus Van Os. Alles wat macht heeft klampt zich vast aan die macht en ontwikkelt alleen al daarom ridicule trekjes. Het aantonen van dat ridicule kent een eeuwenoude traditie. Van Os meent kennelijk dat onze politici en onze democratie zo zwak zijn dat zij geen kritiek kunnen ver- economie pagina 19 v weekeinde Advertentie Voetnoot Wonder INCLUSIEF 10-daagse busreis Val di Sole Skiën in ITALIË     599 Alléén op 1 februari, boek nu de laatste plaatsen! V olgens de flaptekst van de Nederlandse vertaling van de roman Stoner van John Williams gaat dat boek over ‘het weinig opzienbarende leven van een weinig opzienbarende man’. Onjuist, Stoner gaat over een opzienbarend leven. De boerenzoon Stoner wordt op een universiteit aangeraakt door het wonder van de literatuur en hij besluit geen boer te worden, maar een wetenschappelijke carrière na te streven. Hij trouwt met een meisje dat niet van hem houdt, hij krijgt een dochter, die een vreemde voor hem blijkt te zijn, hij heeft een verhouding met een studente, hij haat het hoofd van zijn vakgroep en wordt door dat hoofd gehaat. Dan sterft hij. Maar zoals Nabokov schreef, het gaat om de details. Na het lezen van Stoner dacht ik: ik ben mijn tijd aan het verdoen, ik moet leraar worden. Als u een boek wilt lezen dat uw leven gaat veranderen, lees dan Stoner. Arnon Grunberg Advertentie Zie www.kras.nl/41083 Download de gratis app! volkskrant.nl/iphone volkskrant.nl/android B O E K O N L I N E o f b e l 0 9 0 0 – 9 697 Gemeente Molenwaard Secretaris www.galangroep.nl € 2,90 Jaargang 91 108 pagina’s Nummer 26965 8(HLANRB!UUWVU])+q-a-c-l-d vonk ten eerste 7-9 ‘Laten we de chemische wapens van Damascus ontmantelen’ Voetnoot Staatsgodsdienst Jury-Statement In many European countries, nationwide published newspapers have a large amount of text and no sense of humor. De Volkskrant is here quite different: The front page is often a table of contents formed by photos and short headlines. The first inside pages contain always a topic of the day. Photos, infographics and alternative story forms are used here very professional. Background and opinion pages form a daily section of their own. A daily supplement is devoted to the topics of arts, media, food, film, lifestyle, fashion, photography, theater and television. All in all, de Volkskrant underlines that it is a nationwide published newspaper: quality content in a modern, magazine-like layout. About the newspaper In 2010 De Volkskrant changed to the tabloid format. The newspaper has a circulation of 262 537 copies. The circulation increased by 10,000 copies. The newspaper has a total of 180 editors, 8 freelance photographers and 10 layouters. European Newspaper of the Year, Category MUM Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie WOENSDAG 3 OKTOBER 2012 WOENSDAG 7 NOVEMBER 2012 DINSDAG 24 SEPTEMBER 2013 Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie WOENSDAG 24 OKTOBER 2012 FORD & SONS Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie Uw appelsap zit anders in elkaar dan u denkt Sssst... VIER STAMPENDE BRITSE FOLKROCKERS OVER HUN NIEUWE ALBUM MET DE DAG VAN DE STILTE IN AANTOCHT: WAT DOET STILTE MET ONS? Illustratie de Volkskrant/ Foto HH Beeld Lucas van Esch, Hilde Harshagen Foto Rein Janssen Erotiek Gezeur over het Memoires uit volgens Rodin nieuwe Stedelijk de wildernis Tragiek van een The Big Bang Keten zoekt cultschrijver Theory-theorie designer Leven met de dag Weerstation met praatjes Vaatje buskruit op viool ZELFS OP ZWAKKE MOMENTEN IS ZIJN WERK GOED PAG 4 HET VERHAAL ACHTER ‘ENIGE DEFEC- DE WETENSCHAPPER DIE ADVISEERT TEN’ VAN ROBERT LOESBERG PAG 4 BIJ DE FAMEUZE SITCOM PAG 8 PARTNERS OVER HUN JONGE, DEMENTE WEDERHELFT PAG 4 APP HEEFT ZELFS VERSTAND VAN KLIMAAT ÍN HUIS PAG 8 BEDWELMEND STRIJKKWARTET VAN PIETER WISPELWEY PAG 11 ZWAGERMAN HEKELT ZELFINGENOMEN KUNSTKRITIEK PAG 5 BESTSELLEND ZELFHULPBOEK VAN CHERYL STRAYED PAG 6 WAT H&M EN MARGIELA DOEN DOEN ANDEREN OOK PAG 11 Blue Dress, 2002 Foto Elspeth Diederix
Weekly Newspaper: Welt am Sonntag, Germany Jury-Statement Among the weekly newspapers in Germany The “Welt am Sonntag“ is the classic sunday paper. Politics, coverstory, sports, business, culture, style, car and travel are the section names that show that in each issue a wide range of topics is covered. Specially the coverstory provides the reader with six pages with background to a single theme. Often, these pages are illustrated in an distinctive way. For example, also black and white photos are used. Visualization of topics, use of infographics in many sections, outstanding photographs – this are keywords of this modern weekly newspaper. * 1 EM-FINALE Heute wollen sie den Titel holen BAYREUTH PORSCHE René Kollo flucht über Castorf Seite 37 Kein Auto, Wie der sondern Struwwelpeter ein 911er Titelthema zu Disney kam Seite 40 TRICKFILM Seite 19 NR. 30 SONNTAG, 28. JULI 2013 AUSGABE B * Der Staat bevorzugt Kinderlose PREIS 40 Grad im Schatten? Heute könnte der wärmste Tag aller Zeiten in Deutschland sein Trotz vieler staatlicher Leistungen sind Familien finanziell noch immer stark benachteiligt V on kommender Woche an haben Kinder von ein bis drei Jahren erstmals einen Rechtsanspruch auf einen öffentlich geförderten Betreuungsplatz. Angesichts der milliardenschweren Investitionen von Bund, Ländern und Kommunen in den Ausbau der Krippenplätze ist die Diskussion wieder neu entfacht, wer in der Bundesrepublik die größten finanziellen Lasten trägt: Familien oder Kinderlose. Letztere fühlen sich angesichts der 156 familienpolitischen Leistungen des Bundes über Gebühr in Anspruch genommen. Tatsächlich jedoch leisten Familien den mit Abstand größten Teil der Steuerund Sozialabgaben. Das belegen Berechnungen von Sozialforschern. Nach Angaben des Bochumer Professors für Sozialökonomie Martin Werding, der zurzeit im Auftrag der Bertelsmann-Stiftung an einer umfassenden Studie zu diesem Thema arbeitet, zahlt ein durchschnittliches Kind im Laufe seines Lebens „weit über 50.000 Euro“ mehr in die Sozialkassen und ins Steuersystem ein, als es an Zuschüssen für Betreuung und Bildung erhalte. Für die Eltern ist das Aufziehen von Kindern mit finanziellen Einbußen verbunden. Das gilt vor allem für die Mütter, die durch Erziehungsauszeiten deutlich weniger Rentenansprüche erwerben als kinderlose Frauen, die ihr Leben lang in Vollzeit arbeiten. Bundesarbeitsministerin Ursula von der Leyen (CDU) bezeichnete dies gegenüber der „Welt am Sonntag“ als „Gerechtigkeitslücke“ im Rentensystem, die die Regierungskoalition in der nächsten Legislaturperiode schließen wolle. Finanzminister Wolfgang Schäuble (CDU) kündigte an, Erziehungszeiten in der Rente besser als bisher anerkennen zu wollen. „Angesichts der guten Finanzla- ge unserer sozialen Sicherungssysteme ist das auch für die Rentenversicherung finanzierbar“, so Schäuble. Von der Leyen dagegen setzt auf ein gesetzlich verankertes Rückkehrrecht von Teilzeitkräften in Vollzeit, um die Rentenlücke von Müttern zu schließen. Sowohl Regierung als auch Opposition kündigten mit Blick auf die im Herbst anstehende Bundestagswahl an, Familien auch an anderen Stellen entlasten zu wollen – was indirekt eine Belastung von Kinderlosen bedeutet. „Im Steuersystem muss gelten: je mehr Kinder, desto weniger Steuern auf das selbst verdiente Einkommen“, sagte von der Leyen. Dafür solle nicht nur eine Erweiterung des Ehegatten- auf ein Familiensplitting sorgen, sondern auch mehr Investitionen in Kitas und Ganztagsschulen. Schäuble sagte, Kinder sollten steuerlich besser berücksichtigt werden, indem ihnen ein Grundfreibetrag auf dem Niveau Erwachsener eingeräumt werden sollte. Auch der Kanzlerkandidat der SPD, Peer Steinbrück, will Familien stärker entlasten. Im Gespräch mit der „Welt am Sonntag“ kündigte er an, im Falle eines Wahlsiegs „Schritt für Schritt eine Gebührenfreiheit für Kitas“ durchzusetzen. Finanziert werden soll das mit „Steuererhöhungen für einige wenige“. Die Forderungen des Sozialverbandes VdK gehen darüber noch hinaus: „Alle Bildungseinrichtungen, nicht nur die Schulen und Universitäten, auch Kindergärten und Kinderkrippen sollen im Grundsatz kostenfrei sein“, sagte VdKPräsidentin Ulrike Mascher. Die familienpolitische Sprecherin der UnionsBundestagsfraktion, Dorothee Bär (CSU), fordert darüber hinaus eine finanzielle Entlastung von Familien durch niedrigere Verbrauchssteuern für Babyprodukte. MONTBLANC NICOLAS RIEUSSEC A ch, der Mensch, stets vom Wetter bedroht und kritisch ob der Aussichten. Puh, stöhnt Homo klimatiensis horribilis, dieser satte Sommer, Saharahitze, Affenhitze, Bullenhitze, Hundstage, jedenfalls tierisch unangenehm, puh, ja bäh. Und jetzt wird es richtig schlimm! 36 Grad, 37 Grad im Schatten. Die Franzosen sagen dazu Krepier-Hitze, die Italiener singen von caldo infernale, Höllenhitze. Wir brennen darin. Jedenfalls durchleidet Deutschland eine echte Bewährungsprobe, die Temperaturen können 40 Grad Celsius erreichen. Vielleicht werden die Rekordmarken von 40,2 Grad aus dem Jahrhundertsommer 2003 übertroffen. Karlsruhe und Freiburg bangen um den Verlust des Titels Hitze-Meister. Jetziger Favorit: Cottbus in Brandenburg. 38 Grad, 39 Grad. Es ist noch nicht ganz so, dass die Frühstückseier sich im Wasser von allein kochen, aber es wird allerorten sehr heiß. EierHitze-Vergleiche sind übrigens zulässig, seit Friedrich Nietzsche 1887 per Brief analysierte: „Lieber Freund! Welch ein Sommer! Ich denke Sie mir im Zimmer sitzend, mehr Omelette als Mensch.“ Keine Frage: € 3,30 Ausgang dieses kleinen Textes voraussagen. Deshalb schnell noch ein paar Alternativen. Für den Gipfel der Zugspitze sind satte 17 Grad Celsius zu erwarten, fast eine Rekordmarke. Die Skihalle in Neuss meldet konstant vier Grad minus, Speiseeis-Temperatur. Hauptstädter versammeln sich am besten im bekannt frostigen Tief-Bereich des Hauptbahnhofs. Reisefreudige Freunde der Abkühlung müssen ins gelobte Land der schlechten Witterung, nach England. Dort werden derzeit interessante Regenstürme bereitgehalten, auch Wolken und Wind. Miesepeter-Wetter ist bekanntlich dann Wohlfühlwetter, wenn das Wohlfühlwetter die Grenzen des Schicklichen überschreitet. Der Mensch fühlt eben so. Was aber das Schönste an jedem Wetter ist? Es geht vorüber. Immer. Bis dahin gilt: Wie gut, dass es Sommer ist. Und schönen Sonntag krei auch. SPD-Kanzlerkandidat Peer Steinbrück hat dem amerikanischen Whistleblower Edward Snowden für seine Enthüllungen im NSA-Spähskandal gedankt. „Snowden hat ein Maß an zivilem Ungehorsam gezeigt, das ich bewundere“, sagte Steinbrück der „Welt am Sonntag“. Snowden müsse klar gewesen sein, dass er mit seinem Handeln gegen geltendes Recht in den USA verstoße. „Umso stärker respektiere ich, dass er sein Wissen über die Machenschaften der NSA trotzdem öffentlich gemacht hat. Ohne seine Zivilcourage würden wir die jetzige Debatte um die Sammelwut von Daten und die Verletzung von Privatsphäre nicht führen. Dafür sollten wir Snowden dankbar sein.“ Steinbrück forderte Kanzlerin Angela Merkel (CDU) zu einem offensiveren Umgang mit Washington auf. Merkel sei „im Verhältnis zu den USA sehr unkritisch“, sagte er. Die Kanzlerin gehe mit dem Abhörskandal „mehr als lässlich“ um. „In Deutschland fanden und finden massive Grundrechtsverletzungen durch ausländische Nachrichtendienste statt. Wir sind ganz offensichtlich nicht Herr im eigenen Haus!“ Er erwarte von Merkel deutlich mehr Engagement. Es gehe um „aktive Aufklärung, nicht passives Abwarten“. Siemens-Chef muss gehen Der Siemens-Vorstandsvorsitzende Peter Löscher wird nach Informationen der „Welt am Sonntag“ seinen Posten abgeben. Nachfolger soll Finanzvorstand Joe Kaeser, 56, werden, hieß es am Samstagabend in Kreisen des Unternehmens. Darauf hatte sich der Präsidialausschuss des Aufsichtsrates am Samstag geeinigt. Die Beschlüsse sollen auf der Aufsichtsratssitzung am Mittwoch kommender Woche endgültig getroffen werden. Der 55-jährige Löscher musste jüngst eingestehen, dass er sein Ziel von zwölf Prozent Umsatzrendite im kommenden Jahr nicht erreicht. Drei der vier SiemensSparten hatten die Vorgaben verfehlt. Nur die Gesundheitssparte liege im Korridor. Löscher war zunächst nicht bereit, seinen Platz zu räumen. Sein Vertrag gheg läuft offiziell bis 2017. About the newspaper The “Welt am Sonntag“ is published in the nordic format. Together with the tabloid sized newspaper “Welt am Sonntag kompakt“ it has a circulation of 401 518 copies. The newspaper is published in cooperation with other newspapers of Axel Springer AG. Fensterplatz mit Schnitzelblick I n Deutschland leben immer mehr Vegetarier. Das haben Wissenschaftler der Universität Göttingen herausgefunden. Vegetarier sind Menschen, die Tofu in Würstchenform zu sich nehmen. Sie essen vom Hamburger nur das Brötchen und den Salat und diese merkwürdige Soße, die wahrscheinlich aus Antimaterie besteht. 35 Prozent der Menschen sind Flexitarier, das heißt, sie verzichten bewusst auf jedes zweite Schnitzel und nehmen vom Hackbraten nur die Hälfte. In Zukunft wird es in Restaurants Nichtfleischesserbereiche geben, denn Vegetarier wollen keinen Platz mit Schnitzelblick. Für Veganer ist es genauso unzumutbar, neben Vegetariern zu sitzen, und Frutarier brauchen einen abgetrennten Raum, wo sie nicht vom Tofugestank belästigt werden. Alle CHRONOGR APH AUTOMATIC Wer heute ins Freie geht, fühlt sich wie in die Pfanne gegossen, kann sonnengelb und kröselig werden. Um der Omelettisierung zu entgehen, benötigt man heute vor allem viel Wasser. Hobbybastler fertigen sich damit einen begehbaren Kühlschrank. Man nimmt gut 120 Liter und friert diese. 40 Eiswürfel haben ein Volumen von einem Liter, das haben wir zur Vorbereitung in der Küche ausprobiert, macht also 4800 Würfel insgesamt. Diese schütten wir in die Badewanne und dann flugs hineinsetzen. Nun sind 4800 Eiswürfel nur langsam herzustellen, womöglich schmelzen die ersten Exemplare bereits, wenn die letzten fertig sind, zu zweit eisbaden spart Energie und wärmt ein wenig. Wir stellen uns Kleopatra vor, wie sie im nicht eben kühlen Ägypten im Eselsmilch-Eiswürfel-Bad planscht bis zur Fröstelung. Zugegeben: Hitze macht auch das Gehirn mürbe, und wir können dem geneigten Leser bei gefühlt weit mehr als 39 und 40 Grad keinen unfallfreien D Steinbrück dankt Edward Snowden HITZEWELLE Eis & heiß Fensterplätze sind dagegen reserviert für Menschen, die sich nur von Licht ernähren. Die nachlassende Begeisterung für gut gewürzte tote Tiere bringt große Probleme mit sich. Unser Land ist darauf angewiesen, dass wir die Tiere, die hier angebaut werden, regelmäßig aufessen, sonst gibt es bald zu viele. Das natürliche Gleichgewicht zwischen Schlachtvieh und Mensch kommt durcheinander. Schuld sind die Beilagenesser. Je gebildeter sich jemand vorkommt, umso weniger Fleisch isst er. Die Doofen hauen sich die Schnitzel, Koteletts und Pressköpfe rein, weil sie noch nicht mal wissen, wie man Vegetarier schreibt. Doch viele Vegetarier haben einfach Schiss, sie glauben an Wiedergeburt und befürchten, als Kalb auf die Welt zu kommen und als Wiener Schnitzel begraben zu werden. Tel. (+49) 7231 - 28 40 128 • www.wellendorff.de WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 28.07.13/1/TITBE DSCHWARZ Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion 13 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG 3 1 . M Ä R Z 2 013 S E I T E 13 Judges’ Special Recognition Gottverlassen Der Osten Deutschlands ist das ungläubigste Land der Welt, nirgendwo gibt es so wenige Menschen, die einer Religion angehören. Wie ist es dazu gekommen und warum? Alan Posener hat sich auf die Reise und die Suche nach Antworten gemacht WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 31.03.13/1/Thema1 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion 19 20 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG 2 . D E Z E M B E R 2 012 21 20 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG N R . 4 9 2 . D E Z E M B E R 2 012 2 . D E Z E M B E R 2 012 W E LT A M S O N N TAG TITELTHEMA 21 NR. 49 S E I T E 19 A Als Peter Altmaier wieder einmal wählen muss zwischen Kampf und Kapitulation, sitzt er in einem schlossähnlichen Saal, eingesunken in einen Sessel, zwischen Marmorsäulen und Ledersitzgruppen und sieht müde aus. In seinen Augenhöhlen nisten dunkle Schatten, seit Tagen plagt ihn eine Erkältung. Es ist ein Novemberabend in einem vornehmen Berliner Hotel. Etwa 50 geladene Gäste sind in diesem Raum in Ledersitzgruppen, das Licht ist gedämpft, auf den Tischen stehen Kerzen und Sektkühler. Die meisten Männer hier sind einflussreiche Vertreter der deutschen Wirtschaft, gekommen, um dem Bundesumweltminister Fragen zu stellen. Vor allem eine. Ob ihm und seiner Regierung dieses angebliche Jahrhundertprojekt gelingt, ohne Deutschland großen Schaden zuzufügen. Altmaier sagt, die Energiewende sei wichtig, weil es immer weniger Öl und Gas zu fördern gebe und Öl und Gas deshalb irgendwann praktisch unbezahlbar würden. Dass die Energiewende nur gelingen könne, wenn alle dazu beitrügen: die Politik, die Unternehmen, die Bürger. Er hat das in den vergangenen Monaten auf Lange Leitungen Eineinhalb Jahre sind vergangenen, seit es in Fukushima, Japan, eine Explosion in einem Atomkraftwerk gab und in Deutschland die Kanzlerin über Nacht von einer Atombefürworterin zu einer Gegnerin wurde. Im Jahr 2022 soll das letzte deutsche Atomkraftwerk stillgelegt werden. Das immerhin steht fest. Wie diese Energierevolution darüber hinaus aussehen soll, davon haben Union und FDP noch keine klare Vorstellung. Sie haben auch niemanden bestimmt, der sich als oberster Planer um das Vorhaben kümmern soll und den entsprechenden Rückhalt hat. Altmaier ist derjenige, den die Deutschen am ehesten für diesen Chefplaner halten. Seit er vor fünf Monaten das Amt übernommen hat, ist er barfüßig durch das Wattenmeer gestapft, hat auf Äckern und auf hoher See vor Windrädern posiert, Firmen und Ministerpräsidenten besucht. Die Bilder waren in allen Zeitungen und im Fernsehen zu sehen. Er ist beliebt, er ist ein Vertrauter Merkels, und er nimmt die Hoheit über die erneuerbaren Energien für sich in Anspruch. Mit Interesse und Detailkenntnis hat er Fachleute überzeugt, auch solche, die anfangs hofften, der neue Minister möge wenigstens keinen irreparablen Schaden anrichten. Doch außer Altmaier fühlen sich noch mindestens vier Kollegen zuständig, ohne die er nichts ausrichten kann: der Wirtschaftsminister für den Ausbau der Stromnetze und für die klassischen Energieversorger, der Verkehrsminister für die Standortplanung, die Landwirtschaftsministerin für Belange wie Biogas und die Forschungsministerin für die Entwicklung neuer Technologien. Die Bundesländer kommen noch dazu. All das erklärt, warum der Bund beispielsweise noch immer mit vielen Milliarden den Ausbau der Fotovoltaik fördert, die zwar sehr teuer ist, bisher aber nur wenig zu einer verlässlichen Stromversorgung beiträgt. Es erklärt auch, warum weit vor der Küste ständig neue Windräder in den Meeresgrund gerammt werden, teilweise aber die Leitungen fehlen, die den Strom dorthin transportieren, wo er gebraucht wird. Und das sind nur zwei von vielen Beispielen, die eine der wichtigsten Fragen aufwerfen: ob das Geld, das die Deutschen mit ihrer Stromrechnung bezahlen, sinnvoll ausgegeben wird. Leider nicht immer, sagt Altmaier, bevor er sich an einem mit Terminen vollgestopften Novembertag von seinem Fahrer vor seiner Berliner Wohnung absetzen lässt. Er wird nach Frankfurt fliegen, wo ihn der Chef einer mittelständischen Firma und ein Parteifreund erwarten. Er soll reden, über die Energiewende natürlich. Sein erstes Ziel hat er erreicht. Die Energiewende ist inzwischen mehr als nur ein Wort. Es wird sehr viel über sie gesprochen und gestritten. Es ist ein Anfang, der schwierigere Teil beginnt gerade erst. Wichtige Entscheidungen stehen an. Altmaier braucht Gesetze, damit die Subventionen für die erneuerbaren Energien beherrschbar bleiben und damit die Strompreise. Bis jetzt hat die Förderung der erneuerbaren Energien mehr als 200 Milliarden Euro gekostet, wenn man alle verbindlichen Zusagen für die kommenden Jahre mitrechnet. Altmaier braucht Gesetze, damit Stromleitungen gebaut werden. Und Mitte Dezember wird er eine amtliche Mängelliste in der Hand haben. Die Bundesregierung hat ein Zeugnis bestellt, sie will wissen, wie es um ihre Energiewende steht. Die vier Gutachter, größtenteils in allen Lagern geschätzte Experten, werden der Politik einige Versäumnisse vorhalten und sie auffordern, eilige Aufgaben zu erledigen. So viel steht nach Informationen der „Welt am Sonntag“ schon fest. Manche Probleme sind bekannt, über andere wird nicht so gern gesprochen. Wer Tagungen besucht, Einladungen folgt, sich mit Wissenschaftlern, Politikern und Umweltschützern trifft und sich mit Industriemanagern, Energieversorgern und Lobbyisten verabredet, stößt auf Überraschungen. Man bekommt interne Papiere zugespielt und erfährt beispielsweise, wie groß der Unterschied zwischen einer öffentlichen Stellungnahme und der tatsächlichen Hal- Dutzenden von Veranstaltungen so gesagt. Dinge, an denen man sich als Politiker nicht verbrennt. Dann aber entscheidet sich Altmaier für den Angriff. Er sagt, die Generation Adenauer habe das Wirtschaftswunder gehabt, die Generation Kohl die deutsche Wiedervereinigung. Was seine Generation leisten könne, ihr Vermächtnis, das sei die Energiewende. „Ich verbinde mein politisches Schicksal damit, sie auf den richtigen Weg zu bringen.“ Es ist in diesem Moment zwar nicht ganz klar, was der Satz bedeuten soll. Niemand weiß, ob Altmaier in einem Jahr, nach der Bundestagswahl, überhaupt noch Umweltminister ist. Wer in den vergangenen Wochen die Nachrichten verfolgt hat, könnte ihn entweder um seinen Optimismus beneiden, an seinem Verstand zweifeln oder ihn für jemanden halten, der sich aus taktischen Gründen ein wenig Pathos gegönnt hat, an das sich im Zweifel schon keiner erinnern wird. Der Strompreis ist auf Rekordhöhe gestiegen. Das war eines der großen Themen der vergangen Wochen. Die Wirtschaft sieht den Standort Deutschland gefährdet. Manche Unternehmen entledigen sich mit Tricks der Abgaben, die sie eigentlich zur Finanzierung der neuen Ökostrom-Welt beisteuern müssten. Verbraucherschützer rebellieren. Die Angst vor einem flächendeckenden Stromausfall geht um. Die bisherigen Pläne von Bund und Ländern widersprechen einander so grundsätzlich, dass es aussieht, als gäbe es 17 Energiewenden, für jedes Land eine. Vielleicht sogar eine eigene für jede Kommune. Es gab deshalb Anfang November ein Treffen im Kanzleramt, das ohne fassbares Ergebnis blieb. Es wirkt, als stünde die Bundesregierung ihrem angeblich wichtigsten innenpolitischen Vorhaben hilflos gegenüber. MEIN SMARTPHONE, MEIN LAPTOP, LAPTOP, MEIN HERZ FÜR KINDER. – wir s nden! Sie sh o en pp pe Deutschland soll ein Land mit sauberer, billiger Energie werden. Wie, das weiß die Bundesregierung auch nicht genau. Energiewende heißt bislang: Explodierende Kosten, widersprüchliche Konzepte, Blockierer und Gegenblockierer – und ein Umweltminister, der versucht, all das in den Griff zu bekommen Von Marc Neller tung sein kann, wenn es den Interessen der eigenen Partei, der eigenen Firma oder eines Verbandes dient. Es gibt an der Energiewende viel zu gewinnen oder zu verlieren. Der Kampf um Einfluss, die Deutungshoheit und Geld tobt. Im Kanzleramt, in den Ministerien, den Büros von Abgeordneten und in den Hauptstadtrepräsentanzen von Unternehmen und Verbänden. Und auch auf Tagungen und Abendveranstaltungen. *** In einem Berliner Hinterhof ist ein blauer Teppich ausgerollt, gesäumt von blauen Strahlern, und im Obergeschoss eines alten Umspannwerks, in einem blau ausgeleuchteten Saal, begrüßen sich ein schmaler und ein korpulenter Mann, umringt von einem Pulk Herren in dunklen Anzügen. Blau ist die Farbe sauberer Energie. Doch schnell wird klar, dass es an diesem Tag eher um die Farbe Rot geht. Rot wie Alarm. Die deutsche Industrie hat den Wirtschaftsminister und den Umweltminister eingeladen. Sie will wissen, wie es weitergeht. Sie hat ihre Meinung, ihre eigene Studie und Forderungen. Sie will hören, wie Philipp Rösler und Peter Altmaier dazu stehen. Der Präsident des Industrieverbands BDI, Hans-Peter Keitel, tritt ans Rednerpult und stellt das Ergebnis vor. Klimaschutz gut, Akzeptanz mäßig, Wirtschaftlichkeit miserabel; das ist die Kurzfassung. Er wirft der Regierung Flickschusterei vor und fordert, die Politik müsse auf der Grundlage von Fakten entscheiden. Die Fakten, die er meint, sind Kosten, vor allem der Strompreis. Der Strom sei zu teuer, er mache es den Firmen schwer, gegen die internationale Konkurrenz zu bestehen. Das ist der Vorwurf. Die beiden Minister sprechen anschließend von derselben Energiewende, sie betonen, wie einig sie sich seien. Doch der eine, Rösler, sagt, „der Staat muss sich raushalten“; der andere, Altmaier: stimmt schon, aber „der Markt löst nicht alle Probleme“. Weniger Planwirtschaft und die Förderung für die Sonnen- und Windstromfirmen kappen, sagt Rösler. Ohne politische Steuerung und ohne sinnvolle Förderung keine Energiewende, sagt Altmaier. Beide sagen sie, der Strom sei leider zu teuer. Rösler macht verpulverte Subventionen dafür verantwortlich. Altmaier findet, die Stromkonzerne seien nicht ganz unschuldig. Es kommt öfter vor, dass die beiden für die Energiewende wichtigsten Minister unterschiedlicher Meinung sind. Mal geht es um den Ausbau von Stromleitungen, mal darum, welche Technik staatlich gefördert werden soll. Mal darum, wer den Strom teuer macht. Aus dem Kanzleramt ist kaum mal etwas zu hören. Es gibt eine einfache Formel. Ob die Energiewende gelingt, hängt wesentlich davon ab, ob Deutschland sie bezahlen kann und will. An den Unternehmen hängen Wohlstand und Arbeitsplätze, von den Bürgern hängt der Rückhalt ab. Beides zu sichern, ist die Aufgabe der Politik. Der Strompreis ist für die Regierung zu einem Problem geworden. Der Eindruck, dass sie selbst sich nicht einig ist, was sie will und wofür sie steht, kann sich schnell rächen. Der Strompreis ist ein gutes Beispiel dafür. Er zeigt, wie aus Fakten Halbwahrheiten werden, wenn Interessengruppen ihre Chancen sehen, mit Stimmungen die Politik zu lenken. Im vergangenen Sommer hatte die Kanzlerin versprochen, dass die Preise nicht wesentlich steigen würden. Inzwischen ist klar, dass der Ökostrom-Aufschlag, den jeder Deutsche mit seiner Stromrechnung bezahlt, im nächsten Jahr um ein Drittel steigen wird, auf 5,3 Cent je Kilowattstunde. Für eine dreiköpfige Familie sind das etwa 60 Euro mehr im Jahr. Im Land breitet sich eine Stimmung aus, die der im alten Umspannwerk ähnelt, in den Reihen der Industrie. Der Strom wird langsam zu teuer, weil die Regierung ein paar Ökostromfirmen mit zu viel Geld subventioniert. Tatsächlich steigt der Preis, weil die staatliche Förderung den Ökostrom konkurrenzlos billig gemacht hat. Er drückt an den Börsen in Leipzig und Paris die Preise für den Strom allgemein, fenheit übel nehmen. Es geht um Privilegien, Einfluss, letztlich um bares Geld. „Der Preisanstieg ist stark politisch gesteuert, vor allem von der FDP, die ja eine große Nähe zu den großen Energieversorgern hat.“ Er hat den Verdacht, dass da Lobbyisten gute Arbeit geleistet haben. Aufgeregt hat sich darüber kaum jemand. Denn die Energieversorger haben einen guten Zeitpunkt gewählt. Sie mussten nur warten, bis die Empörung aufgebraucht war. Als klar war, dass die EEG-Umlage im kommenden Jahr deutlich steigen wird, haben Opposition, Umweltund Sozialverbände und Verbraucherschützer aus der Energiewende eine soziale Frage gemacht. SPD und Grüne regten sich über die Ausnahme für die Wirtschaft auf. Als die Stromversorger schließlich ankündigten, ihre Preise zu erhöhen, schien auf der Hand zu liegen, warum. Es war ja lange genug zu hören und zu lesen. Es sieht jetzt so aus, als sei die Energiewende nur deshalb eine teure Sache, weil der Staat ein paar Solarfirmen unsinnig viel Geld hinterhergeschmissen hat. egal ob er aus einem Windrad kommt oder aus einem Atomkraftwerk oder einem Kohlekraftwerk. Die Deutschen haben nichts davon, sie müssen trotzdem mehr zahlen. Denn der Staat hat den Herstellern von Sonnen- und Windstrom einen festen Preis für ihren Strom garantiert, in der Regel 20 Jahre lang. Das steht im Erneuerbare-Energien-Gesetz, kurz EEG. Das heißt, je billiger der Strom an der Börse wird, desto mehr Geld muss der Staat drauflegen, um den Herstellern den garantierten Preis zu zahlen. Das klingt absurd und ist es auch. Es gibt kaum noch jemanden, der bestreitet, dass das ein Problem ist. Eine Lösung ist noch nicht erkennbar. Die Preisgarantien lassen sich ja nicht einfach zurücknehmen. Und die Fördergesetze sind kompliziert. Sie zu ändern erfordert viel Sachverstand und eine klare Idee, was man will. Altmaier sagt, dass er die Förderung umkrempeln will. Wie und wann, wird er frühestens im kommenden März sagen können. Aber das ist nur die halbe Wahrheit. Denn der Preis für den Strom setzt sich aus mehreren Teilen zusammen. Die Ökostrom-Umlage macht nur einen kleinen Teil aus, derzeit rund 14 Prozent. Der Staat kassiert fast die Hälfte. Abgaben, Umlagen, Stromsteuer und schließlich die Mehrwertsteuer. Je höher die EEG-Umlage, desto mehr Geld verdient auch der Staat. Derzeit rund eine Milliarde Euro. Ein Drittel des Strompreises fließt an die Stromversorger. Auch die verlangen im kommenden Jahr mehr Geld. Durchschnittlich zwölf Prozent mehr, manche Anbieter wollen sogar 19 Prozent. Sie alle begründen es mit der gestiegenen Abgabe für den Ökostrom. Verbraucherschützer halten das für Unsinn. Der Bund der Energieverbraucher hat ausgerechnet, dass eine Erhöhung um sechs Prozent ausreichte, um die gestiegene EEG-Umlage auszugleichen. Die Hälfte also. Die Stromversorger hätten die Möglichkeit genutzt, ihre Gewinne zu steigern. Auch Altmaier sagt, die Versorger lägen mit ihrer Erhöhung deutlich über der der Umlage. Und das, obwohl die Börsenstrompreise stark gesunken seien. Das heißt, der Staat kassiert, die Energieversorger verdienen. Und auch eine ganze Reihe von Unternehmen profitiert. Wenn sie, wie Chemieunternehmen oder Stahlfirmen, besonders viel Strom verbrauchen und sich im internationalen Geschäft gegen die Billigkonkurrenz aus Asien oder Indien behaupten müssen, brauchen sie den Ökostrom-Aufschlag nicht zu bezahlen. Das klingt vernünftig. Das Problem ist nur, dass Union und FDP die Ausnahmen großzügig erweitert haben. Das Ergebnis ist, dass die Firmen, die nichts für die Energiewende bezahlen, immer mehr werden. In diesem Jahr waren es rund 800, für das kommende Jahr wollen 2000 Firmen befreit werden. Wenn es sein muss, lässt ein Geschäftsführer im Winter einfach mal die Klimaanlage laufen, damit er genügend Strom verbraucht und die Umlage nicht zahlen muss. Auch dafür zahlen am Ende kleine Firmen und Privathaushalte: immerhin eineinhalb der derzeit noch 3,6 Cent EEGUmlage. Dafür, dass die Industrie billigen Strom hat. Altmaier hat angekündigt, diese Ausnahmen überprüfen zu lassen. Rösler findet sie in Ordnung. Es mag sein, dass er recht hat und die Tricksereien vergleichsweise wenig kosten. Trotzdem erwecken er und seine Partei den Eindruck, als sei das Gebot der Wirtschaftlichkeit immer dann außer Kraft gesetzt, wenn Wünsche der eigenen Klientel erfüllt werden sollen. Das stört nicht nur politische Gegner. Auch die Chefs in vielen Unternehmen sehen es so, in kleinen, mittleren und großen. Sie sprechen bloß nicht öffentlich darüber. „Die EEG-Umlage ist vergleichsweise moderat“, sagt der Manager eines Konzerns, der sehr viel Strom verbraucht, trotzdem die Umlage zahlen muss und schon deshalb unverdächtig ist, hohe Preise schönzureden. Sein Name und der seiner Firma, Ort und Umstände des Gesprächs müssen vertraulich bleiben. Er fürchtet, man würde ihm seine Of- *** Peter Altmaier sitzt auf einem Barhocker, hoch über Berlin. Wenn er von dort durch das Panoramafenster nach draußen schaut, sehen das Kanzleramt und der Bundestag handlich und beherrschbar aus. Ein beruhigender Anblick. Und so ganz anders als das Thema, dessentwegen er hier ist. Der Energiekonzern RWE hat ihn in seine Hauptstadtrepräsentanz eingeladen, um mit dem Vorstandschef und ein paar anderen Gästen zu diskutieren. Es geht um die Energiewende und Bürgerbeteiligung, „die Akzeptanz Ob die Energiewende gelingt, hängt davon ab, ob Deutschland sie bezahlen kann – und will JETZT EINKAUFEN UND GUTES TUN  MEINPAKET.DE SPENDET 10% IHRES EINKAUFSWERTES AN „EIN HERZ FÜR KINDER“. Stabwerk mit linearem automatischem Aufzug, Gehäuse aus 18 Karat Rotgold, Seiten und Boden mit Saphirglas ausgefasst. Das erste CORUM-Stabwerk mit automatischem Aufzug und gravierten goldenen Brücken. Informationen: Tel: +49(0)211-130 639-0 – Fax: +49(0)211-130 639-55 – E-Mail: Info@corum-watches.de www.corum.ch WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema1 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema2 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema3 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion
Press Release Main Awards 15th European Newspaper Award
Press Release Main Awards 15th European Newspaper Award

Empfohlen

Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper Award
Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper AwardPresse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper Award
Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper AwardNorbert Küpper
 
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalender
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalenderSchoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalender
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalenderHome
 
Terceraparte 140118151151-phpapp02
Terceraparte 140118151151-phpapp02Terceraparte 140118151151-phpapp02
Terceraparte 140118151151-phpapp02Madelaine Almeida
 
4. ICMA Call for Entries English
4. ICMA Call for Entries English4. ICMA Call for Entries English
4. ICMA Call for Entries EnglishNorbert Küpper
 
Mobile quest 3
Mobile quest 3Mobile quest 3
Mobile quest 3Vincent Stefani
 
Sgundaparte 140118145436-phpapp02
Sgundaparte 140118145436-phpapp02Sgundaparte 140118145436-phpapp02
Sgundaparte 140118145436-phpapp02Madelaine Almeida
 
18. ENA Call for Entries 26.4.2016
18. ENA Call for Entries 26.4.201618. ENA Call for Entries 26.4.2016
18. ENA Call for Entries 26.4.2016Norbert Küpper
 
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/201517th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015Norbert Küpper
 

Empfohlen

Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper Award
Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper AwardPresse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper Award
Presse-Information Hauptpreise 15. European Newspaper AwardNorbert Küpper
 
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalender
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalenderSchoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalender
Schoolvakanties Belgie - Exacte datums op kalenderHome
 
Terceraparte 140118151151-phpapp02
Terceraparte 140118151151-phpapp02Terceraparte 140118151151-phpapp02
Terceraparte 140118151151-phpapp02Madelaine Almeida
 
4. ICMA Call for Entries English
4. ICMA Call for Entries English4. ICMA Call for Entries English
4. ICMA Call for Entries EnglishNorbert Küpper
 
Mobile quest 3
Mobile quest 3Mobile quest 3
Mobile quest 3Vincent Stefani
 
Sgundaparte 140118145436-phpapp02
Sgundaparte 140118145436-phpapp02Sgundaparte 140118145436-phpapp02
Sgundaparte 140118145436-phpapp02Madelaine Almeida
 
18. ENA Call for Entries 26.4.2016
18. ENA Call for Entries 26.4.201618. ENA Call for Entries 26.4.2016
18. ENA Call for Entries 26.4.2016Norbert Küpper
 
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/201517th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015
17th European Newspaper Award Call for Entries 9/2015Norbert Küpper
 
Zoo
ZooZoo
Zoosara-askar
 
Fear
FearFear
FearAirplane1
 
18. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.201618. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.2016Norbert Küpper
 
Stretches
StretchesStretches
StretchesDr. Joon Lim
 
4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e inge4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e ingedavedsa
 
формы размножения организмов
формы размножения организмовформы размножения организмов
формы размножения организмовkrcentum
 
Connect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = ChindoguConnect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = Chindogumariank12
 
ICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 EnglishICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 EnglishNorbert Küpper
 
8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate Medien8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate MedienNorbert Küpper
 
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper AwardTrends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper AwardNorbert Küpper
 
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/201517. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015Norbert Küpper
 
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015Norbert Küpper
 
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und OnlineSND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und OnlineNorbert Küpper
 
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft FrankfurtVortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft FrankfurtNorbert Küpper
 
4. ICMA Ausschreibung D
4. ICMA Ausschreibung D4. ICMA Ausschreibung D
4. ICMA Ausschreibung DNorbert Küpper
 
Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2Norbert Küpper
 

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

18. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.201618. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.2016Norbert Küpper
 
4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e inge4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e ingedavedsa
 
формы размножения организмов
формы размножения организмовформы размножения организмов
формы размножения организмовkrcentum
 
Connect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = ChindoguConnect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = Chindogumariank12
 
ICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 EnglishICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 EnglishNorbert Küpper
 

Andere mochten auch (8)

Zoo
ZooZoo
Zoo
 
Fear
FearFear
Fear
 
18. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.201618. ENA Call for Entries English 26.4.2016
18. ENA Call for Entries English 26.4.2016
 
Stretches
StretchesStretches
Stretches
 
4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e inge4 product and services 4(2011 09) e inge
4 product and services 4(2011 09) e inge
 
формы размножения организмов
формы размножения организмовформы размножения организмов
формы размножения организмов
 
Connect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = ChindoguConnect and Combine = Chindogu
Connect and Combine = Chindogu
 
ICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 EnglishICMA Trends 2014 English
ICMA Trends 2014 English
 

Mehr von Norbert Küpper

8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate Medien8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate MedienNorbert Küpper
 
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper AwardTrends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper AwardNorbert Küpper
 
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/201517. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015Norbert Küpper
 
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015Norbert Küpper
 
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und OnlineSND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und OnlineNorbert Küpper
 
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft FrankfurtVortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft FrankfurtNorbert Küpper
 
Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2Norbert Küpper
 

Mehr von Norbert Küpper (8)

8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate Medien8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
8. ICMA Call for Entries Corporate Medien
 
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper AwardTrends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
Trends in newspaper design and concept 2016 – 17th European Newspaper Award
 
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/201517. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
17. European Newspaper Award Ausschreibung 9/2015
 
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
Vortrag Forum Lokaljournalismus Köln 28.5.2015
 
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und OnlineSND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
SND 2014 Frankfurt - Europas kreative Vielfalt in Print und Online
 
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft FrankfurtVortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
Vortrag Markenumsetzung Norbert Küpper Marketing Gesellschaft Frankfurt
 
4. ICMA Ausschreibung D
4. ICMA Ausschreibung D4. ICMA Ausschreibung D
4. ICMA Ausschreibung D
 
Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2Check cicero 17.5.2013 2
Check cicero 17.5.2013 2
 

Press Release Main Awards 15th European Newspaper Award

  • 1. Press Release 15th European Newspaper Award Contact Norbert Küpper Office for Newspaper Design Gutenbergstr. 4 40670 Meerbusch Germany Phone: +49/(0)2159 911615 E-Mail: nkuepper@newspaperaward.org Homepage: www.newspaperaward.org
  • 2. Press Release 15th European Newspaper Award: The principal prize winners from Norway, the Netherlands, Portugal, Russia and Germany. This year, the best newspapers in Europe come from Norway, the Netherlands, Portugal, russia and Germany. All in all, 211 news-papers from 25 countries took part in the 15th European Newspaper Award. New Features at a glance Guest of honour: Brazil For the first time, the European Newspaper Award has a Non-European country as a guest. In this year it’s Brazil. The aim is to increase the creative input and to see fresh and unusual ideas in the competition. Brazil was a very good choice, because as well as in the print and in the online categories a number Awards of Excellence were given to newspapers from Brazil. First time a main award to a Website With Publico.pt from Portugal, for the first time one of the main awards - a Judge ‚s Special Recognition - is given ti a news website. In addition to current news Publico has some extraordinary stories and exemplary examples of data journalism. First time a main award to a Russian newspaper With Moskovskie Novosti, Moscow, for the first time a Russian newspaper is awarded with a judges’ special recognition. The page layout is very magazine-like and double-page infographics show exemplary visual journalism.
  • 3. The principal prize winners Since there are great differences between local newspapers, regional newspapers, natiowide newspapers and weeklies, the principal prizes are awarded in four categories. The following is granted for exemplary design and concept with the 14th European Newspaper Award : European Newspaper of the Year, Category Local Newspaper Hallingdólen, Norway European Newspaper of the Year, Category Regional Newspaper Leeuwarder Courant, the Netherlands European Newspaper of the Year, Category Nationwide Newspaper de Volkskrant, the Netherlands European Newspaper of the Year, Category Weekly Newspaper Welt am Sonntag, Germany Judges’ Special Recognition: Moskovskie Novosti, Russian Federation Judges’ Special Recognition: publico.pt, Portugal
  • 4. The European Newspaper Award aims at contributing to foster the sharing of information about the conception and design of newspapers throughout Europe. Members of the jury This year, the 12 members of the international jury came from seven countries: Norway, Denmark, the Netherlands, Belgium, Switzerland, Austria, Greece and Germany. The jury-meeting took place in Duesseldorf, Germany. The jury is made up of journalists, scientists and designers: - Jan Nelis, De Tijd, Belgium Theo Dersjant, Fontys School of Journalism, the Netherlands Björn Heselius, Hufvudstadsbladet, Finland Alie Veenhuizen, Leeuwarder Courant, the Netherlands Prof. Joachim Blum, Medienberater, Germany Eva Dähne, Stuttgarter Nachrichten, Germany Detlev Scheerbarth, Märkische Allgemeine, Germany Annette Milz, Chefredakteurin Medium Magazin, Germany Martin Huisman, Het Nieuwsblad, Belgium Katrin Nidzwetzki, Beobachter Natur, Switzerland Dimitris Nikas, Ethnos, Greece Walter Jensen, Bergens Tidende, Norway Members of the jury are excluded from assessing their own newspaper. The competition is organised by newspaper designer Norbert Küpper from Meerbusch.
  • 5. He co-operates with the journalist magazines “Medium Magazine”, Frankfurt, “Der Österreichische Journalist” (“The Austrian Journalist”), Salzburg and “Schweizer Journalist” (“The Swiss Journalist”), Oberuzwil. In addition to the principal prizes, outstanding work in various categories, e.g. front pages, inside pages, infographics, typography, photography, photo stories, supplements, special pages, receive “Awards of Excellence”. An overview of the best European newspaper concepts of the 15th competition will be added to the website www.newspaperaward. org by end of the year. The complete list of the winners is here: www.newspaperaward.org. The award logo and some pages of the winners can also be downloaded there. All results from the beginning of the competition in 1999 are also documented on this website. The award ceremony will take place during the „European Newspaper Congress“ which will take place in Vienna in May 5 and 6, 2014. Jury statements to the principal prize
  • 6. winners: European Newspaper of the Year, Category: Local newspaper: Hallingdólen, Norway LAURDAG 14. september 2013 Kroner 20 Nr. 107 – 75. årg. hallingdolen.no Kundesenteret hjelper deg når du er vaken SKIFTAR BEITE Tlf: 03202 SIDE 16-17 laurDaG 7–24 365 Fastrenteinnskot 19. januar 2013 Kroner 20 Nr. 8 – 75. årg. hallingdolen.no 3,25% små og store spenner bogen Tilbodet gjeld i januar 2013 www.sb1.no SIDE 24-27 ET ÅR S LAVI KA S LO LEIAR: Etter valet har dei stått i kø for å understreke at dei også er ombodsmenn for Hallingdal. LEIAR: Med 1,7 millionar årlege passasjerar er OsloBergen ei mjølkekyr for flyselskapa. Vel bort nynorsken Skeptisk til ny pleieteneste Frå nyttår har alle heimetenestene i Hol kommune fått Geilotun som base. Arne Mørk i Hovet fryktar for konsekvensane etter erfaringane han gjorde sist helg.  Kvifor går elevane over til bokmål når dei begynner på vidaregåande skule? Nyheiter SIDE 10 Har blitt flinke til å gje blod Kvar femte bloddose til Ringerike sjukehus kjem frå Hallingdal. Nær 500 hallingar gir blod. Det er svært mange. Likevel er det stadig behov for nye blodgjevarar. Nyheiter side 15 Russtar opp til revypremiere Tysdag har Halliingrussen 2013 premiere på årets revy, OppRusstning. Revysjefen Tommy Haugen og Turid Bråthen Haugo lovar nye takter. Kultur SIDE 38 Ber Hol halde fingrane av fatet Hallingdal tingrett nektar Hol kommune å fremje ekspropriasjonsskjønn for Odden-eigedommen i Kleivi. Saksbehandlinga i kommunen får hard kritikk. Kommunen må også betale over 360.000 kroner i sakskostnader til motparten. Nyheiter SIDE 6 POTENSIAL: Blir det lagt godt nok til rette for å velje nynorsk som hovudmål ved Gol vidaregåande skule? Nei, meiner norsklærar. Gol vidaregåande skule legg ikkje godt nok til rette for at elevar skal halde fram med Deaf Aid-Marit sjokkert over misjonærdrap nynorsk som hovudmål. Det meiner Tonje Myre som er kontaktlærar og LØRDAG 14. SEPTEMBER Tlf. 32 07 57 86 RAMIRENT ER NORGES STØRSTE UTLEIER AV BYGGOG ANLEGGSUTSTYR NYHEITER SIDE 14 Hemsedal i dag! Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy Velkommen Eventyrgarden Huso Info: 32 02 31 03 el. hallingbooking.no Bytte og reparasjoner på alle typer kjøretøy Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 Gol Telefon: 470 34 280 Email: post@hallingdalbilglass.no Web: www.hallingdalbilglass.no www.ramirent.no ivrig: Harald Tingstad frå Geilo er ein av mange faste blodgjevarar ved Hallingdal Sjukestugu. Feira gjennomslaget i Ørgenvikatunnelen Din samarbeidspartner innen skifer, stein og tilbehør HØSTMARKED UNIKT OG RIMELIG TIL SELSKAP OG MØTER 4 norsklærar ved skulen. med nynorsk. Eg trur mange – Me må engasjere ungdom- elevar vil, seier ho. NYHEITER SIDE 10–11 men meir til å halde fram Adresse: Sentrumsvegen 18, 3550 Gol Telefon: 470 34 280 Email: post@hallingdalbilglass.no Web: www.hallingdalbilglass.no www.hallingstein.no Den siste salva er avfyrt i Ørgenviktunnelen. Det vart skåla på røysa etter gjennomslaget i den 3.700 meter lange tunnelen som blir ein del av den nye innkortingsvegen Sokna-Ørgenvika til nærmare 1,8 milliardar kroner. Nyheiter SIDE 4-5 Ferdig: Tunnelkontrollør Nils Trygve Gjeldokk avslutta yrkeskarrieren med gjennomslaget i Ørgenviktunnelen. NYHEITER laurdag 19. januar 2013 laurdag 19. januar 2013 NYHEITER Siste salva for Nils Ove FAKTA Men det gjekk ikkje lenge før han var tilbake i fjellet. Men denne gongen på andre sida av bordet. For han har vore leigd inn av Statens vegvesen som kontrollingeniør på Sokna-Ørgenvik-anlegget. Då den siste salva gjekk og det var gjennomslag i den 3.700 meter lange Ørgenviktunnelen, var jobben gjort for Gjeldokk – etter at han og geologen rutinemessig hadde vore framme på røysa, kontrollert og dokumentert. Tunneldrivarane var ferdige med jobben. Dei hastar vidare til nye tunnelprosjekt, på Svalbard og i Nord-Norge. Vegvesenet kan halde på Gjeldokk til ferien, men då er det slutt for godt. Ørgenviktunnelen n Ørgenviktunnelen er 3.700 meter lang. n Tunnelen går frå Ørgenvika og fram til Brekkebygda. Tunnelen har ein stigning på 3 prosent. n Det er to tunnelar på den nye vegen SoknaØrgenvika. Den andre er den 2,8 km lange Rallerudtunnelen, her var det gjennomslag 7. juni i fjor. n Mellom dei to tunnelane blir det fire felts veg. n Vegen blir 17 km lang, og vil korte inn reisetida mellom aust og vest med omkring 20 minutt. n Heile prosjektet vil koste i underkant av 1,8 milliardar kroner. Arne Ole lindAhl aol@hallingdolen.no For dette var den siste salva – også for han. – Eg må seie det er litt spesielt å vere med på dette, smiler han. For Nils Ove Gjeldokk frå Ål har det vore eit liv inne i fjellet. Frå han begynte som flisgut på Uste-Nesanlegget i 1964, til den siste salva i Ørgenviktunnelen torsdag, på det som blir den nye innkortingsvegen på Rv7 mellom Sokna og Ørgenvika. – Eg har trivest inne i fjellet, seier han. Kontrollingeniør Gjeldokk gav seg rett nok for eit par år sidan. tunnelen gjennom Haverstingen, 70–80 meter under jernbanetunnelen som rallarane dreiv fram tidleg på 1900-talet. Dei skåla sikkert på røysa dei også etter gjennomslaget, slik det vart gjort torsdag der gjennomslaget skjedde 1.500 meter inne i tunnelen frå Ørgenvikasida. Tradisjonen tru var det noko brunt i glasa då anleggssluskane skålte. – Men ikkje i glasa våre. Me i vegvesenet får ikkje smake, ler Gjeldokk omgitt av blide anleggsarbeidarar med hovudlykter. Slik det har vore gjennom eit langt anleggsliv. – Triveleg – Arbeidet med Ørgenviktun- – Dette er ein viktig dag, seier regionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Oddvar Grøthe. Saman med ordføraren i Ål, Ivar Brevik, var han på plass då den siste salva small i Ørgenviktunnelen. nelen har vore problemfritt. Eit triveleg prosjekt, seier Gjeldokk. – Og no? Eg har ikkje tenkt så langt, eg, seier han, og rettar på hjelmen. – Men det blir iallfall noko betre tid til å danse springar. Minisalve opna Mens det vanlegvis blir fyrt av salver på 1000 kg, var det berre ei liten på 40 kg som opna tunnelen. Men det var uansett ein merkedag. – No er det iallfall ingen tvil om at det blir ny veg, humra regionrådsordførar og ordførar i Hemsedal, Oddvar Grøthe. Prosjektleiar Erik Furuseth 5 Oddvar grøthe: – Eit kjempelyft No ser hallingane bokstaveleg tala lys i tunnelen. n gir seg etter gjennomslaget i Ørgenviktunnelen n Eit langt liv i fjellet Då den siste salva small i Ørgenviktunnelen, var det slutten på ein lang tunnelkarriere for Nils Ove Gjeldokk (65). VeMOdig: Eit langt liv i fjellet er over for Nils Ove Gjeldokk. seier at ein ligg godt an tidsmessig no. Det blir opning før sommarferien neste år. er asfaltert I juni i fjor var det gjennomslag på Rallerudtunnelen. Etterarbeida på denne tunnelen er kome langt, den er al- lereie asfaltert. No tek arbeidet til med å isolere og «møblere» Ørgenviktunnelen. – Takk for flott jobb, sa prosjektleiar Furuseth til tunnelarbeidarane, dei aller siste rallarane. Det var grunn til å skåle inne i fjellet ein slik dag. draum Det er ein gammal draum for hallingane som er i ferd med å bli realisert. – Eg trur draumen går heilt tilbake til 1939, seier Grøthe. – Det er rart å tenke på: Byggetida er kort, men det tek tid å få til noko. Derfor har ein att for å stå på og vere tolmodig. Grøthe seier at Hallingdal På PlASS: regionrådsordførar Oddvar Grøthe (t.v.) og ordførar i Ål ivar Brevik. no går inn ei ny tid kommunikasjonsmessig. innkorting på 20 minutt – Med innkortinga av vegen ved Ramsrudhellingane og ny veg mellom Sokna og Ørgenvika vil me få ei innkorting av reisetida til Hal- lingdal med omkring 20 minutt. I tillegg er vegen utbetra mellom Bergheim og Flå. Til saman blir dette eit kjempelyft. Det er moro når mykje politisk arbeid gir resultat. No står det att å få jobba fram Ringeriksbanen, seier Oddvar Grøthe. Skålte på røysa Han har vore kontrollingeniør i Rallerudtunnelen og sist på gjennOMSlAg: 1.500 meter inne i fjellet vart den siste salva avfyrt. 16 TORSDAG 10. JANUAR 2013 REPORTASJE REPORTASJE TORSDAG 10. JANUAR 2013 Jury-Statement Hallingdólen puts individuals from the region in the center of the coverage. These reports are highly visually supported: Photo-reports and visual storytelling are not exceptions, but they are used by the journalists as a regular journalistic repertoire. In addition to the daily news coverage Hallingdólen publishes supplements, which often contain local and historical issues. Often a combination of infographics, photo reports and texts is used: visual storytelling at its best. Last but not least: In the previous year, the subscription system was expanded. Not only the printed edition is now encluded in the payment, but also the version for online, mobile and tablet. About the newspaper Hallingdólen is published in Ål, Norway. This city is located in the centre of Norway, between Oslo and Bergen. Both cities are in a distance of 300 km. The newspaper is printed in half Nordic format and is stapled. Hallingdólen is published three times a week and has a circulation of 9460 copies. Hallingdólen has 9 journalists , 1 photographer and 2 layouters. European Newspaper of the Year, 17 28 1 2 V Vanleg skandinavisk gråulv (1) har ein langstrakt kropp, lange bein og meir eller mindre gule auge. Grunnfargen på pelsen er grå, men den har også innslag av m kvit, svart og raudbrunt til gulbrunt. Haletippen er svart og halen kraftig og buskete. Leggane er lysare (nærast kvite) enn kroppen. Den norsk-svenske ulvestamma har eit mørkare band langs framsida av frambeina. Ulven er kraftigare bygd enn til dømes ein husky (2) eller Grønlandshund (3), og den er ca. 20 cm høgare. (Wikipedia) LAURDAG 22. DESEMBER 2012 LAURDAG 22. DESEMBER 2012 29 3 Sø e S Søre Skorve Nørdre Skorve dre Skor S orv Vermenute Vermenuten ermenu men Reinsbotnan Fossebrea ossebrea b Svaraberget varaberget aber Fo ssed alen Blåbergi gi B adale Breadalen Vermenuten Lauvda Lauvdalsbrea auvdalsbrea vdalsbrea dalsbre dalsbrea alsbre BREADALEN I ÅL: I dette områette det vart det 11. november i ovember fjor gjort ein observasjon på rvasjon 200 meter av eit dyr som temmeleg sikkert var ulv. Lauvdalsbrea Breadalen Fiskeløkhovda vda Hausehovda ov Hengshovda Kråkhamar mar gamal kjenning: Nr. 91 Stomperud pynter til jul i 1955. Serien starta i Norsk Ukeblad i 1937, og fekk eige julehefte året etter. Stomperud er fortsatt vernepliktig i 2012, og er den eldste norske tegneseriefiguren som framleis kjem med nye seriestriper. Å spore etter ulven Det er ikkje alltid like enkelt å stadfeste om observasjonar og spor verkeleg stammar frå ulv eller andre rovdyr. LIV TORUNN TORPE ltt@hallingdolen.no Nokre gonger får rovviltkontaktane høyre om det lenge etterpå. Då er det for seint å spore på dyret, eller leite etter ekskrement. – Får me beskjed med ei gong folk ser spor, eller observerer ulv og anna rovdyr, kan me køyre sporing og sjå etter ekskrement med ei gong. Det er vanskeleg å spore etter det for eksempel har kome nysnø, eller at det har gått for lang tid. Ved hjelp av DNA-profilane kan me seinare få danna eit bilete av slektskapen til dyret, seier Hans Vidar Nestegard, rovviltkontakt for Hol og Ål. Fleire i fjor – Den ulven som vart observert i Dagali i mars, vart spora av Emil Steira i 3–4 kilometer. I tillegg vart det samla inn ekskrement til DNA-profil. Me ventar dessverre framleis på svaret av dei prøvene, fortel Nestegard. Han seier at det av og til kan ta litt tid før ein får tilbakemelding. – Det vart jo observert ulv ved Breadalen i Ål også. Den vart sett av ein hundekøyrar i november i fjor. Ho såg ulven på 200 meters avstand. Dess- ROVVILTKONTAKT: Hans Vidar Nestegard er rovviltkontakt i Hol og Ål. verre fekk eg beskjed fyrst ein månad etterpå. Då kunne eg ikkje reise opp og spore den. Den observasjonen blir regna for «antatt» sikker, men sidan me ikkje fekk spora dyret, eller sett etter ekskrement, kan det ikkje dokumenterast, fortset han. Kjem fyrst i høgda – Forskarane seier at når ulven kjem, så kjem den gjerne høgt i landskapet, dvs høgfjellet. Men ingen regel utan unn- tak. Dei kan bli observert lenger nede i dalen fyrst også. Det kan i somme tilfelle vera vanskeleg å skilje mellom hund og ulv. Men folk må ikkje vera redde for å varsle dersom dei er usikre. Me som er rovviltkontaktar heller ha for mange meldingar enn for få, seier Nestegard. – Kva er hovudskilnaden? – Ulven har eit meir massivt hovud. Høgda frå bakken er også verd å merke seg. Opp til bogen er det gjerne rundt 80 centimeter. Vil vera sikker Hans Vidar Nestegard fortel at han sjeldan kan vera hundre prosent sikker på konklusjonen når han for eksempel skal ta stilling til om dyr er tekne av rovdyr, eller ikkje. – Mange lurer nok på kvifor eg ikkje seier så mykje. Til det er å seie at eg fort kan sjå kva som mest sannsynleg har vore på buskapen, men vil at eg vil ha det heilt klarlagt før eg kan gje ein konklusjon, seier han. Nestegard fortel at han treng heile dyret for å sjå kva som kan ha teke det. Han har hatt tilfelle der han berre fekk sjå skjelettet på eit lam, men han kunne konstatere ut frå merke i hovudskallen, at det var tatt av ørn. – Folk trur ikkje at det er noko å finne, når berre skjelettet og skinnet ligg att. Men det er det, avsluttar han. FAKTA Sporing rovdyr  Det er viktig  at anten Statens Naturoppsyn (SNO), Direktoratet for naturforvaltning (DN) eller rovviltkontaktane får beskjed så fort som råd ved mistanke om synsobservasjon av rovdyr, eller spor etter rovdyr.  Rovbasen har fem katego riar på synsobservasjonar og sporing av rovdyr. Desse er; dokumentert, antatt, usikker, forkasta og feilmelding.  Ved spor eller observa sjon av rovdyr, er bilete god dokumentasjon.  Det er Direktoratet for na turforvaltning som har øvste ansvaret for overvaking av rovdyr  Mykje av den informasjo nen som finst om rovvilt i dag, er basert på informasjon frå lokalbefolkninga.  Metodane er sporing  på snø, synsobservasjonar, dokumentasjon av skader på husdyr og tamrein, og undersøkingar av døde rovdyr. Julenostalgi F Kjell Nesøen har samla på julehefte sidan han var liten gut. TEKST: Abelone Å. Eiklid Foto: Sigmund Krøvel-Velle or ålingen er det ein vesentleg del av jula. Kor mange hefte han har, er han ikkje sikker på, men det er blitt ein del. Han hugsar godt då han som liten gut fann ei gammal margarinkasse med gamle julehefte frå 20- og 30-talet. – Sidan då har eg vore i den verda, smiler han. Barndomsminne Hans fyrste møte med dei klassiske teikneseriefigurane i julehefta var stripene som vart trykt i vekeblada. Knoll og Tott og Fia og Fiinbeck i Hjemmet, Stomperud og Donald Duck i Norsk Ukeblad, og Nils og Blåmann i Illustrert. Allers hadde også sine eigne teikneseriefigurar. – Så snart vekeblada var tilgjengelege, var teikneseriestripene det fyrste me ungane slo opp på, seier Nesøen. – Nydelege teikningar Han peikar og fortel. Opnar opp og viser fram artige striper. Det er ikkje Bjørn (bakfot): Hann 19,5-26 cm. Ho 16-21 cm. Jerv: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm. Ulv: Hann / ho 8,5-11,5 cm. Gaupe: Hann 7,5-10 cm. Ho 7-9 cm. tvil om at han kan mykje, både om julehefta si historie og om liva til dei ulike karakterane. Dei litterære julehefta kom fyrst, før teikneseriane dukka opp. Det begynte på slutten av 1800-talet i USA. – Desse hadde ofte nydelege, fleirfarga teikningar på framsida, og veksla mellom religiøst, kulturelt og sosialt innhald. Også med eigne underhaldande og nyttige barnesider. Julenummeret av dei ulike vekeblada var også nydeleg utsmykka på framsida, ofte gjort av nokre av våre største kunstnarar som Erik Werenskjold, Theodor Kittelsen og Hans Gude, fortel han. appellerte kanskje litt ekstra. Fia og Fiinbeck og Blondie var også morosame, minnest han. – Har streken utvikla seg? – Ja, det har vore litt begge deler. Då fjernsynet kom vart kvaliteten på dei tradisjonelle teikneseriane redusert. Karakterane kom frå TV og ofte vart det veldig platt, seier han. – Dei klassiske og beste var rundt 40- og 50-talet – så vart det dårlegare humor og den gode streken fall liksom bort. Førebileta er dei som teikna rundt 1950. – Dei er reine kunstnarane, synest Nesøen. Streken utvikla Så kom teikningane og snakkeboblene. Knoll og Tott, Nr. 91 Stomperud, Peik, Tuss og Troll, Vangsgutane og Nils og Blåmann er berre nokre av seriane han har i samlinga. Den ivrige samlaren greier ikkje setje dei opp mot kvarandre og peike ut éin favoritt. – Knoll og Tott og Stomperud – Har teke litt av Sjølv om den gode humoren ein kan humre av har falle litt bort, må han framleis tilføre nye julehefte i samlinga. Då er det Knoll og Tott, Fiinbeck og Fia, Stomperud og Blondie som står på ønskjelista. Bunkane veks stadig. StorSamlar: Kjell Nesøen har mista teljinga på kor mange hefte han har. Men han får seg ikkje til å kaste eit einaste eitt. (Foto: Sigmund Krøvel-velle) tradiSjon: Knoll og Tott har fått mykje juling av Kaptein Vom opp igjennom åra. Her i jula 1938. – Det har teke litt av, men eg får meg ikkje til å kaste dei. – Les du i dei gamle kvart år? – Eg tek fram eit utval kvar jul. Men ikkje før vesle julaftan er det «lov» å begynne. Då eg var liten opna me dei aldri før. Då set han seg ned og kosar seg med historiene. – Det er noko av det heilt vesentlege, å sitje inne dei stille juledagane og romjulskveldane og lese. Mykje av samlinga har han fått av ein gjeng onklar. Far hans hadde elleve søsken, som var veldig glade i julehefte. – Det gode sosiale samhaldet eg opplevde med familien i julehelga står att som noko sterkt og godt inni meg. Julehefta er sentralt i det, seier samlaren. – Har du kjøpt inn årets hefter? – Nei, men det kan nok hende eg får dei i gåve. Eg brukar å ønske meg julehefte og snille barn, smiler han.
  • 7. Category: Regional newspaper: Leeuwarder Courant, the Netherlands zaterdag 12 januari 2013 woensdag 20 februari 2013 www.lc.nl www.lc.nl in het nieuws sport Gemeenten moeten snel naar 100.000 inwoners p.2 fryslân Ze maken Van Basten de pis niet meer lauw p.22 Zeilspektakel op Waddenzee moet jeugd trekken p.29 fryslân Drents-Friese Wold eldorado voor mountainbiker p.21 sinds 1752 sinds 1752 inburgering Oude mestmethode beter voor vogels, schade voor milieu beperkt Kans op comeback van de mestsproeier AAN DIRK VAN DER MEULEN LEEUWARDEN - Veehouders hebben mogelijk onnodig honderden miljoenen moeten investeren in dure mestinjecteurs die ook de weidevogelstand hebben benadeeld. Onder boeren, wetenschappers, bestuurders en weidevogelliefhebbers is veel ophef ontstaan over het uitrijden van drijfmest. Aanleiding vormt recent onderzoek van Wageningen Universiteit. Proeven in het Groningse Winsum maken duidelijk dat de uitstoot van het schadelijke ammoniak via de traditionele mestsproeier eigenlijk reuze meevalt. De uitstoot is beduidend lager dan de metingen in 1990 aangaven. Die vormden wel de basis voor het strenge ammoniakbeleid. Is destijds wel goed gemeten? Dat vragen boerenbestuurders zich nu af. Veehouders en loonwerkers bekruipt het nare gevoel dat ze jarenlang onnodig hebben geïnvesteerd in mestinjecteurs en sleepvoeten. Mestinjectie is verplicht op de zandgronden en vanaf volgend jaar ook op klei en veen. Op deze laatste twee grondsoorten mag dit jaar ook nog met een sleepvoet gewerkt worden. Die legt de drijfmest tussen de graszoden. Behalve de hoge investeringen vergt het gebruik van deze mestapparatuur veel brandstof. Bovendien tast mestinjectie het bodemleven aan, zegt voorzitter Douwe Hoogland van de Noardlike Fryske Wâlden. Deze agrarische natuurcoöperatie in Noordoost-Friesland is al jarenlang pleitbezorger van het bovengronds uitrijden van mest. Ze wordt daarin nu ge- sterkt door het Wageningse onderzoek. Rendert Algra, beoogd voorzitter van de Bond Friese Vogelwachten (BFVW), zou een terugkeer van de mestsproeier toejuichen. Zijn belangrijkste kritiek op de mestinjecteur is niet zozeer dat dit apparaat jonge grutto’s en kievitten doodt – ,,dat skynt wol mei te fallen” - maar dat het bodemleven doodt waardoor het voedselaanbod voor de weidevogels vermindert. Ammoniakdeskundige Wiebren van Straalen van boerenorganisatie LTO Nederland + schat dat veehouders de afgelopen twintig jaar enkele honderden miljoenen euro’s hebben geïnvesteerd na het verbod op de mestsproeier. Helemaal weggegooid geld was dit niet, want door de mestinjectie hebben de boeren flink kunnen besparen op kunstmest. Hij sluit niet uit dat de oude mestsproeier terugkeert in combinatie met een nabehandeling met water. ,,Het blijkt dat je zo ook ammoniakvorming kunt voorkomen. Nederland moet in Europees verband de ammoniakuitstoot verminderen. Een teveel aan ammoniak is nadelig voor de biodiversiteit in de natuur.” Naar aanleiding van de ophef stelt woordvoerder Simon Vink van Wageningen dat er meerdere ammoniakstudies moeten komen om definitief conclusies te kunnen trekken. Zo zullen op één locatie tegelijkertijd metingen worden verricht via de oude methode en de nieuwe methode. Landbouwwoordvoerders in de Tweede Kamer laten weten dat ze de uitkomsten van het Wageningse onderzoek nauwgezet en met belangstelling volgen. De barre Elfstedentocht van 1963 Tichelaar stopt met aardewerk + Kamperen en vakantie op de Caravana IRENE OVERDUIN MAKKUM - Tichelaar in Makkum stopt met haringschaaltjes en tulpenvaasjes. De vraag is ingestort. De fabriek richt zich voortaan op architecten. Midden in de crisis wendt het oudste bedrijf van Nederland (440 jaar) de steven. Niet alleen neemt het afscheid van het seriematig geproduceerde sieraardewerk, ook verlaat Koninklijke Tichelaar de geboortegrond. De winkel sluit. Het eeuwenoude complex aan de Turfmarkt komt te koop. De productie wordt geconcentreerd in het Panwerk, Tichelaars fabriek net buiten het dorp. Het baanverlies blijft beperkt tot 5 van de 52 medewerkers. Maandag is het personeel ingelicht. ,,Toen ik in 1990 aantrad, haalden we 80 procent van onze omzet met traditionele tegels en borden. Dat is nu nul’’, verklaart directeur Jan Tichelaar. Er valt veel meer te verdienen met het bakken en glazuren van tegels en stenen in opdracht van architecten. Tichelaar maakt er furore mee in wereldsteden als New York en Londen. Het zijn groeimarkten waarbij de directeur overtuiging voelt. Die was al een tijdje weg bij de beschilderde borden, kannen, schalen en vazen die de Makkumer plateelschilders sinds eind negentiende eeuw vervaardigen. Boeren en burgers, tot diep in de jaren zeventig verrukt van kleurrijke stukken keramiek op de keukentafel en boven de + Pioniers in het samen bouwen De mestinjecteur heeft de landbouw op kosten gejaagd. Kramer leidt na eerste dag EK het weer -5° / -1° ADVERTENTIES inhoud HEERENVEEN - Sven Kramer gaat na de eerste dag van het EK allround in Heerenveen aan de leiding en lijkt op weg naar zijn zesde Europese titel. Hij toonde zich vrijdag op de 5 kilometer de sterkste met een tijd van 6.12,55 en maakte zodoende de achterstand goed die hij had opgelopen op de 500 meter. Concurrent Blokhuijsen pakte op de 500 meter exact 3 seconden voorsprong op Kramer, maar verspeelde die marge op de 5000 meter. Hij moet vandaag op de 1500 meter 0,79 seconde goedmaken. > pagina 21 en 25 Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl 2 inhoud in het nieuws L Cultuur dreigt onder te sneeuwen respectievelijk te mondiaal en te oubollig weggezet. Leeuwarden mag zich best op de borst slaan dat het nog meedoet. Nog maar luttele maanden geleden leek het daar echt niet op. Maar de zelfgenoegzaamheid mag niet te lang duren. Er is werk aan de winkel. Veel werk. Met de opponenten Maastricht en Eindhoven heeft Leeuwarden gemeen dat er nog intensief aan het bid moet worden gewerkt om, in de woorden van de jury, het kwaliteitsniveau te bereiken dat zo’n veeleisende manifestatie vereist en om enige kans te hebben op een succesvolle voltooiing ervan. Alle drie de kandidaat-steden moeten nog hard werken aan de culturele dimensie. Eindhoven heeft met zijn proeftuinenconcept van wetenschap, cultuur en creatieve innovatie nog geen relevantie voor Europa aangetoond. En Maastricht is er in de samenwerking met Aken en Luik nog niet in geslaagd een bijzonder artistiek programma van de hoogste kwaliteit te bieden. Dat laatste geldt ook voor Leeuwarden. De jury toont duidelijk sympathie voor de oplossingen die Lwd2018 biedt voor de problemen waarmee de dunbevolkte en perifere regio’s in Europa te maken hebben. Het gemeenschapsdenken en de relatief soepele integratie van etnische minderheden in Friesland heeft indruk gemaakt. Maar het blijft in eerste instantie een cultureel evenement, en dat dreigt ook in het bid van Leeuwarden onder te sneeuwen. Lwd2018 ziet nog ‘groeimogelijkheden’. Dat is mooi, maar het klinkt niet ambitieus en urgent genoeg. Leeuwarden moet nu alles uit de kast halen om de titel in de wacht te slepen. Naast directeur-bestuurder Oeds Westerhof zal een artistiek directeur van naam en faam moeten worden benoemd om culturele projecten van topkwaliteit op te zetten. Deze zal op diverse terreinen van de kunsten - beeldend, podium, muziek door de juiste mensen moeten worden bijgestaan. Een suggestie: Jos Thie is vrij. De tijd dringt. Eind juli moet het definitieve bid klaar zijn. Winst zou, in zowel materieel als moreel opzicht, een opsteker zijn voor Leeuwarden en Friesland. WIO JOUSTRA gurbe sport cultuur media&amusement ‘Het klokhuis’ gaat tegen de verbraving in p.49 Konst nam de taken over van zijn kort daarvoor overleden college Anita Andriesen. Uit het overdrachtsdossier blijkt volgens de PVV dat Konst de verantwoordelijkheid droeg ,,voor het hele provinciale grondbeleid’’. ,,Zo wordt gesproken over aankopen voor natuur, landbouw, glastuinbouw, waterwinning en infrastructuur. Ook waarschuwt 22 Kind van de rekening I k was net bezig om mijn rug te geselen in het krachthonk toen het Novumnieuws de ruimte vulde. Doorgaans is het nieuwsbulletin een hinderlijke onderbreking van de continue stroom muziek die fitnessen nog een beetje leuk maakt. Ik luister dan ook vaak met een half oor, maar dat was deze woensdag genoeg om te horen dat Sylvie en Rafael het weer gaan proberen. Nu heb ik weinig met privédingetjes van bekende Nederlanders en vind ik het beroepsmatig bespottelijk dat er kranten zijn die dergelijk nieuws groot brengen. Maar ik wil het wel graag weten. Volgens mij ben ik niet de enige. Eenmaal terug op mijn werkplek nam ik de proef op de Kind van een ster, hoe leuk is dat? som en meldde het nieuws – dat later herroepen werd, maar dat terzijde – bij de dames van het secretariaat. Zij reageerden al net zo verheugd als ik. Waarom? Om Damian. Dat Rafael bij HSV niet meer kan presteren omdat hij wegkwijnt in zijn nieuwe appartement, doet me niets. Dat Sylvie door het vele huilen haar wallen niet meer kan camoufleren, soit. Maar dat een kleine jongen straks met een koffertje van het ene huis naar het andere hopt, begroot me. Dat duurt overigens niet langer dan tien seconden, maar toch. Hetzelfde geldt voor het kroost van Lance A., die – Surpri- se Surprise! - niet op een Whopper en een McShake de Tour heeft uitgereden. Dat hij nu met de geïnjecteerde billen bloot moet, doet me weinig. Maar wat betekent het voor zijn kids? Hij heeft er vijf bij twee vrouwen. Luke en de tweeling Isabella en Grace waren erbij op 24 juli 2005 toen hundaddywerd gehuldigd op de Champs-Élysées. De meisjes, ik schat ze op de foto een jaar of vier, waren voor de gelegenheid in gele jurkjes gestoken. Bladerend door het publiekelijke fotoalbum dat Google Images heet, tref ik Luke, Isabella en Grace nogmaals op een foto uit 2010 voor de teambus van RadioShack. Luke draagt een Livestrong-shirt, op de borst van de meiden staat pontificaal:My dad rules. Voor hen loopt een nieuwe telg, Max (1). Al hun namen staan in cirkelvorm gegraveerd in de fiets van papa. De cirkel wordt gesloten door het woordcinco, Spaans voor vijf, want nummer vijf (Olivia) is al in aantocht. Vijf kids, allen trots op hun vader die zelfs bij Oprah mag komen… Voor de gein tik ik Damian van der Vaart in, nog zo’n potentieel slachtoffer. Scrollend kom ik langs honderden foto’s van een mannetje dat nergens om heeft gevraagd. Kind van een ster, hoe leuk is dat? Het fotoalbum van mijn eigen jeugd is dun; ik was het derde kind. En van een doodnormaal stel. Met terugwerkende kracht ben ik daar blij om. > frederik.bierling@lc.nl toen&nu Simon Schram (rechts) samen met zijn vader tussen de crossmotors. De Dakar Rally eindigt vandaag. Simon Schram uit Wolvega debuteerde in 1995 in deze rally die toen nog Granada-Dakar heette. S chram was 35 jaar toen hij zijn eerste monsterrally reed. Een droom was het voor hem, maar het werd een nachtmerrie. In de derde etappe brak Schram zijn scheenbeen. Met een snelheid van rond de 120 kilometer per uur zag hij in het Marokkaanse Atlas-gebergte een ‘bultje’ over het hoofd. Hij lanceerde zichzelf en zijn motorfiets. ,,Ik ben misschien wat te overmoedig geweest” vertelde Schram toen aan deze krant. Drie jaar daarvoor zat hij nog naast Anne Kies uit Appelscha in de vrachtwagen tijdens de ParijsDakar Rally. De Dakar Rally van dit jaar kende voor Marcel Schoo, ook uit Wolvega, een vervelend einde. De trucker moest de strijd in de zesde etappe staken. Anne Kies is nog wel in de race. De finish is vandaag in de Chileense hoofdstad Santiago. -5°/ 2° inhoud OOSTERWOLDE – In en rond de woning aan de Hooge Esch waar deze week Henk Eken (51) uit Oosterwolde werd doodgeschoten, heeft de politie een forse hennepvondst gedaan. Wiethandelaar aan Hooge Esch geen verdachte in moordzaak De bewoner van het pand aan de Hooge Esch staat in de buurt bekend als wiethandelaar. Hij wordt door de politie niet beschouwd als verdachte. Hij is betrokkene, aldus Visser. Het huis werd vrijdag tot half vier ’s middags bewaakt. De bewoners verblijven tijdelijk op een andere locatie. Ook de woning van Eken, aan de Weidemaad, is donderdag uitgekamd. Hier vond de politie niets dat in het belang van het onderzoek kan zijn. Tot nog toe zit er een verdachte (29) vast voor betrokkenheid bij de dodelijke schietpartij. Vrijdag bepaalde de rechter-commissaris dat arrestatie van de man rechtmatig is. Begin volgende week wordt hij voorgeleid. Dan wordt bekeken of zijn voorarrest verlengd wordt. Het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag heeft vrijdag sectie verricht op het lichaam van Eken. Naar verwachting worden de resultaten hiervan in de loop van volgende week bekend. Het moordwapen is nog niet gevonden. De politie spreekt van vuurwapengeweld, maar buren die ten tijde van de moord buiten stonden, op enkele honderden meters van de moordplek, zeggen geen schot gehoord te hebben. Mogelijk is er een wapen met geluiddemper gebruikt. + 3 About the newspaper The Leeuwarder Courant is published in tabloid format and is stapled. It has several sections which are designed as pull-outs. The newspaper has a circulation of 70,000 copies and 80 editors, 4 photographers and 4 layouters. European Newspaper of the Year, Category nationwide newspaper: ‘Portret maakt Kate veel ouder’ Derde overval Oosterwolde Opnieuw is in Oosterwolde een overval gepleegd. Vrijdagmiddag om twintig over vijf bedreigde een blanke man tussen de dertig en veertig jaar oud de medewerkers van de Scapino aan de 13 Aprilstraat in het centrum van het dorp met een mes. Hij deed een greep in de kassa, stopte een onbekend geldbedrag in een plastic tasje en ging ervandoor. De man had een beige broek en een groene jas aan en droeg een zwarte sjaal voor zijn mond. De politie is een Burgernetactie gestart. Het is de derde overval in Oosterwolde in korte tijd. In november en december werd het Esso-tankstation aan ’t Oost overvallen. LONDEN - In Groot-Brittannië wordt zeer verdeeld gereageerd op het eerste staatsieportret van de hertogin van Cambridge, bij ons beter bekend als Kate Middleton. De kunstcriticus van het dagblad The Times haalde vernietigend uit naar de Schotse schilder Paul Emsley. ,,Hij doet haar veel ouder lijken en laat haar ogen niet zo schitteren zoals ze in werkelijkheid doen.’’ De echtgenote van prins William zelf is tevreden met het eindresultaat, zegt de kunstenaar. ,,Ze zag er verrukt uit toen het doek werd onthuld’’, verklaarde hij. Winnaars van 1963 bijeen LEEUWARDEN – Zeker zeventig helden van 1963 komen op vrijdag in het Schaatsmuseum van Gauke Bootsma in Hindeloopen bijeen om de barre Elfstedentocht van vijftig jaar geleden nog eens door te nemen. Onder hen zijn in elk geval de eerste drie: Reinier Paping (81), Jan Uitham (78) en Jeen van den Berg (75). In de zaterdagbijlage sneon & snein blikt de LC terug op de barre tocht van 1963. Slechts 57 wedstrijdrijders en 69 toerrijders (van de 9300 deelnemers) haalden op tijd de finish. > sneon & snein fryslân Noorse heisa over kaas, hortensia’s ZOETERMEER – Nederlandse exporteurs van kaas, pothortensia’s en rund- of lamsvlees lopen straks ettelijke miljoenen mis op de handel met Noorwegen. Het land heeft de importtarieven op deze goederen met tientallen procenten verhoogd. De Noorse regering probeert zo de eigen boeren te beschermen, maar hikt tegelijk zeer dicht aan tegen een conflict met de Europese Unie. > pagina 11 sneon^snein Sexting: jongeren chanteren elkaar met naaktfoto’s op internet Het Haagse leven en de dilemma’s van de vier Friese vrouwen in de Tweede Kamer Einde dreigt voor Concordia + De Hooge Esch in Oosterwolde werd na de schietpartij van woensdag afgesloten. Zoeken naar gewonden na ongeval Raard AREND VAN DER MEULEN smaak^stijl RAARD - In de nacht na het zware ongeval bij Raard was enige tijd onduidelijk wie van de gewonden in welk ziekenhuis lag. Nederlandse mode en Friese hutspot op beurs Florence Door het grote aantal gewonden was een spreiding over meerdere ziekenhuizen noodzakelijk, meldt de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) Fryslân. Het dichtstbijzijnde ziekenhuis, de Sionsberg in Dokkum, werd ontzien Opmars van de Belgische mode: kleur, comfort en multifunctionaliteit Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl frederik bierling het weer Het levenswerk van modelbouwer Lex Schravendeel p.31 sport column Vizier op halve finale van beker p.14 Vrijwilligers drukken burenruzies de kop in p.39 Loltjse bliuwt ivich jong het al voor actuele problemen en risico’s met grondverwerving.’’ In een deze week verschenen onderzoek van Berenschot, waaruit blijkt dat de politieke top van het Provinsjehûs ,,inadequaat’’ handelde met grondhandel, staat dat Konst heeft verklaard dat hij ,,uitsluitend verantwoordelijk was voor grondaankopen in het landelijk gebied’’. Volgens de PVV gaat dat verweer niet op. Berenschot vindt dat uit het overdrachtsdossier niet blijkt dat Konst de ,,provinciebrede’’ verantwoordelijkheid droeg. > pagina 33 aris in het nieuws LC Tientallen plastic zakken vol henneptoppen werden donderdagmiddag tijdens een huiszoeking ontdekt. Om hoeveel hennep het precies gaat, wil de politie in belang van het onderzoek niet zeggen. De recherche is volgens buren de gehele dag in en rond de woning bezig geweest met onderzoek. Of de moord ook te maken heeft met de wiethandel, kan de politie nog steeds niet zeggen. ,,We kijken er wel naar, maar hard bewijs daarvoor ontbreekt nog”, meldt voorlichter Jan Visser. Koos van der Sloot en de schaal van de tijd p.45 PVV: Konst was wel grondgedeputeerde LEEUWARDEN – Hans Konst was van 2009 tot 2011 verantwoordelijk gedeputeerde voor grondbeleid, concludeert de PVV op grond van een provinciaal stuk. Verkoop versterkt Rabobank p.12 schoorsteenmantel, raakten in enkele decennia tijd verzoend met Aziatisch lopendebandwerk van Xenos, Blokker en Hema. ,,Men is gewend geraakt aan lage prijzen. Onze prijzen hebben de inflatie netjes gevolgd, maar wij worden toch ervaren als ontzettend duur.’’ Grote merken als Wedgwood en Villeroy & Boch maakten eerder hetzelfde mee. Op Hemelvaartsdag gaat de winkel nog één keer open. De hele magazijnvoorraad mag dan met kortingen van 50 tot 70 procent weg. Geschatte opbrengst: een paar ton. Het besluit brengt opluchting. ,,Ja, op een bepaalde manier is dit bevrijdend. Het is het einde van een tijdperk.’’ Nooit meer telefoontjes over een missend stuk in de collectie, of breuk in een geliefd kopje. ,,Daar ging veel energie in zitten.’’ Bij het ontleden van het bedrijf enkele jaren geleden kwam Tichelaar al tot het inzicht dat niet het leveren van versierd keramiek de wezenlijke waarde van de onderneming vormde, maar vakmanschap en kennis. Daarmee lag de weg ook mentaal open voor een afscheid enerzijds en nieuwe initiatieven anderzijds. De breuk kwam sneller dan gecalculeerd. Eind vorig jaar, bij het opmaken van de boeken, diende zich een verlies van €40.000 aan. Niet indrukwekkend, maar samen met de schamele winstjes van de twee jaren ervoor, ontstond een alarmerend beeld. ,,Ik wist: ik moet nú sturen, nu een duw tegen het roer geven.’’ > pagina 10 & 11 Leeuwarder Courant - zaterdag 12 januari 2013 - bibu@lc.nl VAN ONZE PROVINCIEREDACTIE Cambuur: wordt het Lodeweges, Keizer, of wellicht Jans? p.24 + robeco Grote hennepvondst op moordplek Oosterwolde Jarig Landustrie wil meer dan alleen lof en prijzen p.11 commentaar@lc.nl of en kritiek. Aanbevelingen en waarschuwingen. Enthousiasme en terughoudendheid. Geven en nemen. Het juryrapport over de vijf steden die zich kandidaat hadden gesteld voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa in 2018, zeilt op indrukwekkende wijze tussen Scylla en Charybdis door. In dit geval moest niet een zes-, maar een vijfkoppig monster worden ontweken. Bovendien is het rapport een tussenfase. Met drie steden, waaronder Leeuwarden, moet de jury nog door tot begin september. Een netelige kwestie derhalve voor de dertienkoppige jury. Die durft wel keiharde beslissingen te nemen: de bids van Den Haag en Utrecht zijn als LC werken^leven commentaar Lwd2018 Integratie migranten hapert p.6 Fabriek zet vol in op architecten Jury-Statement The Leeuwarder Courant has a readerfriendly format and a modern structure. Beneath the tradtional news pages the Leeuwarder Courant has in the centre always the picture of the day on which a story is told. This photo may come from various departments: News, Culture, Sports. Supplements are designed as pull-outs. The local section, Lifestyle and Home are typical daily pull-outs. All in all the newspaper is designed like a magazine. Also in the local section the newspaper becomes a magazine. LC om daar ruimte te houden voor lichtgewonden die zich mogelijk zelf zouden melden. De zeventien gewonde slachtoffers zijn uiteindelijk verspreid over diverse ziekenhuizen in Groningen en Fryslân: Antonius Sneek (2), Nij Smellinghe Drachten (2), Martini Ziekenhuis Groningen (1), Universitair Medisch Centrum Groningen (3), Medisch Centrum Leeuwarden (4) en De Sionsberg (5). Dat leidde tot onduidelijkheid bij de familieleden van de slachtoffers, zegt de GHOR, omdat onbekend was waar hun gewonde familieleden naartoe waren gebracht en hoe het met ze ging. Politie en hulpverleners moesten die nacht een belronde maken langs de ziekenhuizen om te achterhalen wie waar lag. De hulpverlening is al met al snel op gang gekomen en goed verlopen, aldus de GHOR. In de bewuste nacht reed een 42-jarige vrouw uit Dokkum met haar auto in op een groep inwoners die even buiten het dorpje naar een nieuwjaarsvuur keken. Er vielen zeventien gewonden. Een man overleed later op nieuwjaarsdag in een ziekenhuis. Volgens de GHOR is de hulpverlening „voortvarend opgepakt”. Toen bleek dat het om een grote groep gewonden ging, kreeg de Regionale Ambulance Voorziening Friesland snel hulp van ziekenwagens uit Groningen, Drenthe en Flevoland. Ook werd een traumahelikopter ingezet. Binnenkort volgt een uitgebreide evaluatie van alle hulpdiensten die die nacht actief zijn geweest. LEEUWARDEN – Leeuwarden dreigt de enige provinciehoofdstad van Nederland te worden zonder een koor dat de grote werken uit de klassieke muzikek kan uitvoeren. Koninklijk Toonkunstkoor Concordia is er niet gerust op dat het na een aanpassing van de regels nog langer subisidie krijgt. Als dat inderdaad het geval is dan valt voor Concordia het doek. > pagina 45 Derde kind voor Floris en Aimée WASSENAAR - Prins Floris en prinses Aimée verwachten half juli hun derde kind. Het paar heeft al twee dochters, Magali (5) en Eliane (3). Prins Floris (37) is de jongste zoon van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven. Floris maakt geen deel uit van het Koninklijk Huis. Leeuwarder Courant - zaterdag 19 januari 2013 - sport@lc.nl sport LC 23 30 Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl in het hart Schaatspeloton slopen als leukste hobby Carien Kleibeuker heeft er al een heel schaatsleven opzitten, maar heeft nog steeds energie om de beste te zijn. Dat lukte twee weken geleden eindelijk. Nu de vorst zijn intrede doet, wordt het leven van de Heerenveense nog leuker. RENZE LOLKEMA W Carien Kleibeuker kijkt uit naar lange tochten op natuurijs interse dagen, al de ganse week. Helemaal langs de Hollandse ijsbanen. Onbewolkt, hemels. Elke ademhaling is te zien, vrieskoude lucht in een schemerig kunstlicht. In Noordlaren, Grams- en Haaksbergen is Anton Pieck de voornaamste inspiratiebron: kerstversiering in de bomen, gebreide truien en wollen shawls als hipste mode. Snert en chocolademelk blijken onuitputtelijke energiedranken, een sappige rookworst het perfecte diner. En toch zegt schaatsster Carien Kleibeuker, topper uit het marathonpeloton: ,,Ik vind dit het meest onzinnige dat er is.’’ Natuurlijk begrijpt de Heerenveense de Hollandse liefde voor de kou, de hang naar nostalgie, de drang om wedlopen op natuurijs te plannen, liefst zo veel en zo vaak mogelijk. Maar liever voelt ze dikke ijslaag onder haar schaatsen. Een vlak kanaal, een perfecte plas, een prachtig meer met besneeuwde randen, daar wil ze haar energie op kwijt. Niet op die ondergespoten betonnen vloeren waar de minimale dikte van drie centimeter al voldoende is om het circus op gang te brengen. Hoe trots de ijsmeester van Noordlaren dinsdagavond ook was met de eerste natuurijsmarathon van deze winter. ,,Ik begrijp wel’’, zegt Carien Kleibeuker, ,,dat het belangrijk is voor die mensen. En voor de sponsors omdat het aandacht trekt. Maar voor ons is het chaos. Kleine baantjes, amper kleedgelegenheid. Ik vind er eerlijk gezegd niets aan. Vorig jaar hadden we wedstrijden in Appingedam en Giethoorn, dat zijn pas mooie dagen. Dan wordt schaatsen op natuurijs pas echt leuk.’’ Als de kou in Nederland aanhoudt, dienen die klassiekers op bevroren slootjes, grachten, plassen en meren zich vanzelf weer aan. Mocht de dooi invallen dan kan het peloton uitwijken naar de Weissensee. Op dat Oostenrijkse meer staan volgende week lange wedstrijden op de kalender. Een Open NK, een alternatieve Elfstedentocht. Kleibeuker: ,,Prachtig. Hoe langer hoe beter. In zo’n week op de Weissensee, tussen de wedstrijden door, sta ik ook op het ijs. Anderen gaan liever op de hometrainer zitten, ik ga het liefst zo ver mogelijk dat oneindige meer op. Gelukkiger kun je me bijna niet maken.’’ Carien Kleibeuker is geen bekende Nederlandse. En toch had ze dat kunnen zijn. De in Rotterdam geboren, in Eindhoven opgegroeide en in 2001 naar Heerenveen verhuisde schaatsster, was begin deze eeuw een aardig talent op de langebaan (vierde op de 5000 meter op WK afstanden in 2000 in Japan). In 2006 haalde ze zelfs de Olympische Spelen van Turijn. En hoewel ze daar in Italië in vorm stak, verknalde ze haar 5 kilometer. Kleibeuker werd tiende. I nmiddels is ze 34 jaar, getrouwd en moeder van Annemijn, een kerngezonde, vierjarige dochter. ,,Ik beleef nu meer plezier aan schaatsen dan vroeger, denk ik. Ik vond het toen vooral mentaal zwaar. In 2001 kwam ik in de kernploeg bij Ingrid Paul, maar ik heb ook bij Aart van der Wulp en Peter Kolder geschaatst. Ik kan makkelijk schaatsen, ben best sterk en kan een hoge piek aan.’’ ,,Maar ik ben fysiek ook kwetsbaar, iemand die gauw op het randje zit. Ik raakte dus overtraind. Dat is hetzelfde als overspannen zijn. En iemand die overspannen is, denkt niet meer normaal. Dus als ik bekaf zond. Ik wilde weer wat doen. Als je een stukje gaat fietsen, haal je je hoofd leeg en je wordt er ook nog lekker fit van.’’ Foske Tamar van der Wal, een van voornaamste vrouwen in het marathonpeloton, haalde haar over bij Team Okkinga te komen, om haar te helpen sprints af te maken. Kleibeuker kan haar energie weer kwijt. ,,Nu wil ik weer winnen. Op doorzettingsvermogen en volharding scoor ik altijd ontzettend hoog. Dat wilde ik weer eens laten zien.’’ W Carien Kleibeuker met dochter Annemijn. van een trainingskamp thuiskwam, moest ik eigenlijk rusten. Deed ik niet. Of ik reed vanuit Erfurt even op en neer voor een marathon in Nederland.’’ ,,Ik bleef prikkels zoeken, want ik zoek spanning. Klinkt raar voor iemand die nu zo suf en burgerlijk lijkt als ik. Maar ik ging ondertussen naar feestjes en bleef nog meer prikkels zoeken. Maar op een gegeven moment was ik zo moe dat ik thuis de trap niet eens meer opkwam. En op mijn werk (Kleibeuker is al ruim tien jaar fysiotherapeute, red.) kon ik me niet meer goed concentreren. Bovendien was ik niet meer gezellig, ik lachte niet meer. En ik zag er niet uit.’’ Kleibeuker leerde zichzelf aardig kennen in die donkere periode. ,,Nu kan ik wel zeggen dat ik me altijd wilde conformeren aan de rest. Ik cijferde mezelf weg. Iedereen reed altijd volgens hetzelfde trainingsprogramma. Daardoor had ik geen controle over mezelf. Ik vertrouwde er ook op dat het allemaal wel goed zou komen, die trainers wisten toch wel waar ze mee bezig waren? Weet je, ik had een enorme drive, maar misschien was ik wel geen topsporter. De meeste topsporters willen winnen, ik wilde niet verliezen. Geloof me, dat is een andere instelling.’’ Toch mag Carien Kleibeuker nog steeds niet worden afgeschreven. In 2007 stopte ze, een jaar later trouw- de ze, in december 2008 beviel ze en niet veel later werd ze gevraagd haar voormalige ploeggenotes van Team Van der Wiel te helpen met de trainingen. Tijdens die trainingen deed ze een opzienbarende ontdekking: ze reed haar ex-collega’s er af. En tussen al die andere recreanten door, ontdekte ze nog iets. ,,Ik kan dit beter dan andere mensen.’’ ,,Best jammer dat je daar zo laat achterkomt’’, zegt ze nu. ,,Ik was altijd onzeker en zat vol twijfels.’’ Tijd voor een terugkeer derhalve. Haar studie Master Zorgmanagement aan de Rotterdamse Erasmusuniversiteit stond een comeback niet in de weg. Trainen en sporten bleek haar lichaam en geest hard no- ‘Ik cijferde mezelf weg, daardoor had ik geen controle over mezelf’ dig te hebben. Toch gaf er ze in 2011 opnieuw de brui aan. Dat beviel toch niet. ,,Ben 1 januari weer gaan sporten, ik voelde me namelijk onge- innen in haar loopbaan deed Kleibeuker zoals eerder gememoreerd amper. Ook in de marathon lukt het haar bijna nooit een wedstrijd af te maken. Bijna. Want twee weken geleden was het raak, op het kunstijs van Alkmaar. Dat was kort nadat ze op het NK op kunstijs in Utrecht tweede was geworden, na een kolkende sprint tegen onder meer winnares Rixt Meijer. ,,Sprinten is niet mijn ding, ik moet de rest slopen. In Utrecht had ik daar veel eerder mee moeten beginnen, in Alkmaar begon ik wel op tijd. Net zo lang dat peloton slopen tot je er definitief in je eentje vandoor kunt gaan. Dat was echt tof.’’ Kleibeuker weet dus eindelijk wat winnen is. Komende weken op natuurijs kan ze wellicht haar slag slaan. Rest dan nog een dilemma. Hoe revancheert ze zich voor die deceptie in olympisch Turijn 2006? Qua leeftijd moet ze topfit kunnen zijn voor Sotsji 2014. En zoveel toppers heeft Nederland niet op de 5 kilometer. Ireen Wüst reed afgelopen weekeinde tijdens het EK een adembenemende race, 7.01,95. Kleibeuker: ,,Het niveau van de vijf kilometer is de laatste tijd wel weer omhoog gegaan. Deze tijd van Ireen was echt geweldig.’’ Verder wil ze er niet te diep op ingaan. Sotsji 2014 leidt alleen maar onnodig af, net nu ze haar draai heeft gevonden. Kleibeukers persoonlijk record staat op 7.02,38, dat was de winnende tijd tijdens het OKT van 2005 waardoor ze een olympisch startbewijs voor februari 2006 opviste. Dit jaar deed Kleibeuker een poging zich te melden voor het NK afstanden, maar tijdens een kwalificatiewedstrijd in Thialf overtrad ze de Dokter Bibber-regel. Ze gleed op het rechte stuk met haar schaats over de lijn: diskwalificatie. Deze winter waagt ze nog een poging. Wie weet doemt Sotsji dan op aan de horizon. Maar, geleerd van het verleden dat schaatsen voor haar vooral een mentaal zware sport is, zegt Kleibeuker nu: ,,Ik zie wel.’’ ‘Gouden koepel’ met voorrangsborden Dat het Middelseehûs in Leeuwarden aan een voorrangsweg staat, dat zal de voorbijganger voortaan weten. Het gebouw waar Rijkswaterstaat zetelt is ingrijpend verbouwd en sinds kort getooid met een koepel die helemaal behangen is met voorrangsborden. Het is een kunstwerk van de Duitser Helmut Dick, die in Amsterdam woont. De abstracte vorm van het verkeersbord past verrassend goed in een koepel, vindt hij. ,,Het hele gebouw krijgt er een nieuwe touch van. Ik heb het speciaal voor dit gebouw en Rijkswaterstaat ontworpen. Het had nergens anders kunnen staan.” LC Leeuwarder Courant - vrijdag 9 november 2012 - bibu@lc.nl LC in het hart 31
  • 8. De Volkskrant, The Netherlands René Tigchelaar over armoede: ‘De verwarming ’s winters op 14 graden is wel koud’ p16 Pieter van Vollenhoven Martine Sandifort Paul Brill Thomas van Luyn Aaf Brandt Corstius Mac van Dinther zaterdag & zondag dinsdag 10 september 2013 volkskrant.nl 12 & 13 januari 2013 DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 Vetgemeste oesters vinden gretiger aftrek Nieuwe gadgets in de overtreffende trap waarop u moet letten in het nieuwe oesterseizoen v2-4 grote elektronicabeurs in berlijn v7 ‘Een aanval zal repercussies hebben. Dit is een regio die op ontploffen staat. Je kunt alles verwachten’ ‘Ik heb nog geen besluit genomen over een aanval. We moeten wel druk op de ketel houden. ’ Bashar al-Assad President van Syrië Barack Obama President van de Verenigde Staten Tijd tikt voor Syrië DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM REDACTIE@VOLKSKRANT.NL TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 ‘Inleveren? Ik draai drie banen tegelijk’ Dominique Weesie en andere topverdieners in de publieke sector over hun salaris Olaf Tempelman verkent het gelukkigste land op aarde magazine Bert Wagendorp neemt het op voor Lance Armstrong Interview met harpdiva Lavinia Meijer magazine n Hoe het publieke ethos verdween uit Nederland De Amerikaanse president Obama zoekt naar steun voor een strafactie tegen Damascus, wegens de inzet van chemische wapens. Rusland en Syrië vechten terug met een diplomatiek steekspel. Obama toont zich sceptisch maar ook ontvankelijk. n De povere argumenten in het debat over beloningen Julian Assange? Die zit nog steeds in de ambassade van Ecuador ten eerste p6-7 nieuws, analyse en een reportage uit het hart van de vs Advertentie Gespreksregels ProRail D dragen. Wat mij doet denken aan de synagoge, waar iedereen zag dat de rabbijn niet goed bij zijn hoofd was, maar niemand dat mocht zeggen. De reëel bestaande democratie is in onze contreien staatsgodsdienst. Er zijn genoeg mensen die hulpbisschop willen worden. Een staatsgodsdienst zonder kerkverlaters lijkt me echter levensgevaarlijk. Populisme is het prediken van comfortabele leugentjes. Het verspreiden van ongemakkelijke waarheden heet kennisoverdracht. Arnon Grunberg Spoor 1-2 wordt weer 12 ProRail past de nieuwe gespreksregels aan die treindienstleiders en machinisten in acht moeten nemen. Getallen mogen weer fonetisch worden uitgesproken. De nieuwe regels schreven onder meer voor dat getallen gespeld moesten worden. ‘Spoor 12’ moest bijvoorbeeld worden aangeduid als ‘spoor een-twee’. € 1,80 Jaargang 92 48 pagina’s Nummer 27168 8(HLANRB!UUWUU^)+m-d-h-l-d Sergej Lavrov Russische minister van Buitenlandse Zaken e politicoloog Pieter van Os publiceerde zaterdag een interessant stuk in NRC Handelsblad over het zogeheten ‘salonpopulisme’. Het ridiculiseren van politici zou slecht zijn voor de democratie; wie wil nog politicus worden als hoon je ten deel kan vallen, aldus Van Os. Alles wat macht heeft klampt zich vast aan die macht en ontwikkelt alleen al daarom ridicule trekjes. Het aantonen van dat ridicule kent een eeuwenoude traditie. Van Os meent kennelijk dat onze politici en onze democratie zo zwak zijn dat zij geen kritiek kunnen ver- economie pagina 19 v weekeinde Advertentie Voetnoot Wonder INCLUSIEF 10-daagse busreis Val di Sole Skiën in ITALIË     599 Alléén op 1 februari, boek nu de laatste plaatsen! V olgens de flaptekst van de Nederlandse vertaling van de roman Stoner van John Williams gaat dat boek over ‘het weinig opzienbarende leven van een weinig opzienbarende man’. Onjuist, Stoner gaat over een opzienbarend leven. De boerenzoon Stoner wordt op een universiteit aangeraakt door het wonder van de literatuur en hij besluit geen boer te worden, maar een wetenschappelijke carrière na te streven. Hij trouwt met een meisje dat niet van hem houdt, hij krijgt een dochter, die een vreemde voor hem blijkt te zijn, hij heeft een verhouding met een studente, hij haat het hoofd van zijn vakgroep en wordt door dat hoofd gehaat. Dan sterft hij. Maar zoals Nabokov schreef, het gaat om de details. Na het lezen van Stoner dacht ik: ik ben mijn tijd aan het verdoen, ik moet leraar worden. Als u een boek wilt lezen dat uw leven gaat veranderen, lees dan Stoner. Arnon Grunberg Advertentie Zie www.kras.nl/41083 Download de gratis app! volkskrant.nl/iphone volkskrant.nl/android B O E K O N L I N E o f b e l 0 9 0 0 – 9 697 Gemeente Molenwaard Secretaris www.galangroep.nl € 2,90 Jaargang 91 108 pagina’s Nummer 26965 8(HLANRB!UUWVU])+q-a-c-l-d vonk ten eerste 7-9 ‘Laten we de chemische wapens van Damascus ontmantelen’ Voetnoot Staatsgodsdienst Jury-Statement In many European countries, nationwide published newspapers have a large amount of text and no sense of humor. De Volkskrant is here quite different: The front page is often a table of contents formed by photos and short headlines. The first inside pages contain always a topic of the day. Photos, infographics and alternative story forms are used here very professional. Background and opinion pages form a daily section of their own. A daily supplement is devoted to the topics of arts, media, food, film, lifestyle, fashion, photography, theater and television. All in all, de Volkskrant underlines that it is a nationwide published newspaper: quality content in a modern, magazine-like layout. About the newspaper In 2010 De Volkskrant changed to the tabloid format. The newspaper has a circulation of 262 537 copies. The circulation increased by 10,000 copies. The newspaper has a total of 180 editors, 8 freelance photographers and 10 layouters. European Newspaper of the Year, Category MUM Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie WOENSDAG 3 OKTOBER 2012 WOENSDAG 7 NOVEMBER 2012 DINSDAG 24 SEPTEMBER 2013 Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie WOENSDAG 24 OKTOBER 2012 FORD & SONS Kunst Media Eten Film Leven Mode Fotografie Theater Televisie Uw appelsap zit anders in elkaar dan u denkt Sssst... VIER STAMPENDE BRITSE FOLKROCKERS OVER HUN NIEUWE ALBUM MET DE DAG VAN DE STILTE IN AANTOCHT: WAT DOET STILTE MET ONS? Illustratie de Volkskrant/ Foto HH Beeld Lucas van Esch, Hilde Harshagen Foto Rein Janssen Erotiek Gezeur over het Memoires uit volgens Rodin nieuwe Stedelijk de wildernis Tragiek van een The Big Bang Keten zoekt cultschrijver Theory-theorie designer Leven met de dag Weerstation met praatjes Vaatje buskruit op viool ZELFS OP ZWAKKE MOMENTEN IS ZIJN WERK GOED PAG 4 HET VERHAAL ACHTER ‘ENIGE DEFEC- DE WETENSCHAPPER DIE ADVISEERT TEN’ VAN ROBERT LOESBERG PAG 4 BIJ DE FAMEUZE SITCOM PAG 8 PARTNERS OVER HUN JONGE, DEMENTE WEDERHELFT PAG 4 APP HEEFT ZELFS VERSTAND VAN KLIMAAT ÍN HUIS PAG 8 BEDWELMEND STRIJKKWARTET VAN PIETER WISPELWEY PAG 11 ZWAGERMAN HEKELT ZELFINGENOMEN KUNSTKRITIEK PAG 5 BESTSELLEND ZELFHULPBOEK VAN CHERYL STRAYED PAG 6 WAT H&M EN MARGIELA DOEN DOEN ANDEREN OOK PAG 11 Blue Dress, 2002 Foto Elspeth Diederix
  • 9. Weekly Newspaper: Welt am Sonntag, Germany Jury-Statement Among the weekly newspapers in Germany The “Welt am Sonntag“ is the classic sunday paper. Politics, coverstory, sports, business, culture, style, car and travel are the section names that show that in each issue a wide range of topics is covered. Specially the coverstory provides the reader with six pages with background to a single theme. Often, these pages are illustrated in an distinctive way. For example, also black and white photos are used. Visualization of topics, use of infographics in many sections, outstanding photographs – this are keywords of this modern weekly newspaper. * 1 EM-FINALE Heute wollen sie den Titel holen BAYREUTH PORSCHE René Kollo flucht über Castorf Seite 37 Kein Auto, Wie der sondern Struwwelpeter ein 911er Titelthema zu Disney kam Seite 40 TRICKFILM Seite 19 NR. 30 SONNTAG, 28. JULI 2013 AUSGABE B * Der Staat bevorzugt Kinderlose PREIS 40 Grad im Schatten? Heute könnte der wärmste Tag aller Zeiten in Deutschland sein Trotz vieler staatlicher Leistungen sind Familien finanziell noch immer stark benachteiligt V on kommender Woche an haben Kinder von ein bis drei Jahren erstmals einen Rechtsanspruch auf einen öffentlich geförderten Betreuungsplatz. Angesichts der milliardenschweren Investitionen von Bund, Ländern und Kommunen in den Ausbau der Krippenplätze ist die Diskussion wieder neu entfacht, wer in der Bundesrepublik die größten finanziellen Lasten trägt: Familien oder Kinderlose. Letztere fühlen sich angesichts der 156 familienpolitischen Leistungen des Bundes über Gebühr in Anspruch genommen. Tatsächlich jedoch leisten Familien den mit Abstand größten Teil der Steuerund Sozialabgaben. Das belegen Berechnungen von Sozialforschern. Nach Angaben des Bochumer Professors für Sozialökonomie Martin Werding, der zurzeit im Auftrag der Bertelsmann-Stiftung an einer umfassenden Studie zu diesem Thema arbeitet, zahlt ein durchschnittliches Kind im Laufe seines Lebens „weit über 50.000 Euro“ mehr in die Sozialkassen und ins Steuersystem ein, als es an Zuschüssen für Betreuung und Bildung erhalte. Für die Eltern ist das Aufziehen von Kindern mit finanziellen Einbußen verbunden. Das gilt vor allem für die Mütter, die durch Erziehungsauszeiten deutlich weniger Rentenansprüche erwerben als kinderlose Frauen, die ihr Leben lang in Vollzeit arbeiten. Bundesarbeitsministerin Ursula von der Leyen (CDU) bezeichnete dies gegenüber der „Welt am Sonntag“ als „Gerechtigkeitslücke“ im Rentensystem, die die Regierungskoalition in der nächsten Legislaturperiode schließen wolle. Finanzminister Wolfgang Schäuble (CDU) kündigte an, Erziehungszeiten in der Rente besser als bisher anerkennen zu wollen. „Angesichts der guten Finanzla- ge unserer sozialen Sicherungssysteme ist das auch für die Rentenversicherung finanzierbar“, so Schäuble. Von der Leyen dagegen setzt auf ein gesetzlich verankertes Rückkehrrecht von Teilzeitkräften in Vollzeit, um die Rentenlücke von Müttern zu schließen. Sowohl Regierung als auch Opposition kündigten mit Blick auf die im Herbst anstehende Bundestagswahl an, Familien auch an anderen Stellen entlasten zu wollen – was indirekt eine Belastung von Kinderlosen bedeutet. „Im Steuersystem muss gelten: je mehr Kinder, desto weniger Steuern auf das selbst verdiente Einkommen“, sagte von der Leyen. Dafür solle nicht nur eine Erweiterung des Ehegatten- auf ein Familiensplitting sorgen, sondern auch mehr Investitionen in Kitas und Ganztagsschulen. Schäuble sagte, Kinder sollten steuerlich besser berücksichtigt werden, indem ihnen ein Grundfreibetrag auf dem Niveau Erwachsener eingeräumt werden sollte. Auch der Kanzlerkandidat der SPD, Peer Steinbrück, will Familien stärker entlasten. Im Gespräch mit der „Welt am Sonntag“ kündigte er an, im Falle eines Wahlsiegs „Schritt für Schritt eine Gebührenfreiheit für Kitas“ durchzusetzen. Finanziert werden soll das mit „Steuererhöhungen für einige wenige“. Die Forderungen des Sozialverbandes VdK gehen darüber noch hinaus: „Alle Bildungseinrichtungen, nicht nur die Schulen und Universitäten, auch Kindergärten und Kinderkrippen sollen im Grundsatz kostenfrei sein“, sagte VdKPräsidentin Ulrike Mascher. Die familienpolitische Sprecherin der UnionsBundestagsfraktion, Dorothee Bär (CSU), fordert darüber hinaus eine finanzielle Entlastung von Familien durch niedrigere Verbrauchssteuern für Babyprodukte. MONTBLANC NICOLAS RIEUSSEC A ch, der Mensch, stets vom Wetter bedroht und kritisch ob der Aussichten. Puh, stöhnt Homo klimatiensis horribilis, dieser satte Sommer, Saharahitze, Affenhitze, Bullenhitze, Hundstage, jedenfalls tierisch unangenehm, puh, ja bäh. Und jetzt wird es richtig schlimm! 36 Grad, 37 Grad im Schatten. Die Franzosen sagen dazu Krepier-Hitze, die Italiener singen von caldo infernale, Höllenhitze. Wir brennen darin. Jedenfalls durchleidet Deutschland eine echte Bewährungsprobe, die Temperaturen können 40 Grad Celsius erreichen. Vielleicht werden die Rekordmarken von 40,2 Grad aus dem Jahrhundertsommer 2003 übertroffen. Karlsruhe und Freiburg bangen um den Verlust des Titels Hitze-Meister. Jetziger Favorit: Cottbus in Brandenburg. 38 Grad, 39 Grad. Es ist noch nicht ganz so, dass die Frühstückseier sich im Wasser von allein kochen, aber es wird allerorten sehr heiß. EierHitze-Vergleiche sind übrigens zulässig, seit Friedrich Nietzsche 1887 per Brief analysierte: „Lieber Freund! Welch ein Sommer! Ich denke Sie mir im Zimmer sitzend, mehr Omelette als Mensch.“ Keine Frage: € 3,30 Ausgang dieses kleinen Textes voraussagen. Deshalb schnell noch ein paar Alternativen. Für den Gipfel der Zugspitze sind satte 17 Grad Celsius zu erwarten, fast eine Rekordmarke. Die Skihalle in Neuss meldet konstant vier Grad minus, Speiseeis-Temperatur. Hauptstädter versammeln sich am besten im bekannt frostigen Tief-Bereich des Hauptbahnhofs. Reisefreudige Freunde der Abkühlung müssen ins gelobte Land der schlechten Witterung, nach England. Dort werden derzeit interessante Regenstürme bereitgehalten, auch Wolken und Wind. Miesepeter-Wetter ist bekanntlich dann Wohlfühlwetter, wenn das Wohlfühlwetter die Grenzen des Schicklichen überschreitet. Der Mensch fühlt eben so. Was aber das Schönste an jedem Wetter ist? Es geht vorüber. Immer. Bis dahin gilt: Wie gut, dass es Sommer ist. Und schönen Sonntag krei auch. SPD-Kanzlerkandidat Peer Steinbrück hat dem amerikanischen Whistleblower Edward Snowden für seine Enthüllungen im NSA-Spähskandal gedankt. „Snowden hat ein Maß an zivilem Ungehorsam gezeigt, das ich bewundere“, sagte Steinbrück der „Welt am Sonntag“. Snowden müsse klar gewesen sein, dass er mit seinem Handeln gegen geltendes Recht in den USA verstoße. „Umso stärker respektiere ich, dass er sein Wissen über die Machenschaften der NSA trotzdem öffentlich gemacht hat. Ohne seine Zivilcourage würden wir die jetzige Debatte um die Sammelwut von Daten und die Verletzung von Privatsphäre nicht führen. Dafür sollten wir Snowden dankbar sein.“ Steinbrück forderte Kanzlerin Angela Merkel (CDU) zu einem offensiveren Umgang mit Washington auf. Merkel sei „im Verhältnis zu den USA sehr unkritisch“, sagte er. Die Kanzlerin gehe mit dem Abhörskandal „mehr als lässlich“ um. „In Deutschland fanden und finden massive Grundrechtsverletzungen durch ausländische Nachrichtendienste statt. Wir sind ganz offensichtlich nicht Herr im eigenen Haus!“ Er erwarte von Merkel deutlich mehr Engagement. Es gehe um „aktive Aufklärung, nicht passives Abwarten“. Siemens-Chef muss gehen Der Siemens-Vorstandsvorsitzende Peter Löscher wird nach Informationen der „Welt am Sonntag“ seinen Posten abgeben. Nachfolger soll Finanzvorstand Joe Kaeser, 56, werden, hieß es am Samstagabend in Kreisen des Unternehmens. Darauf hatte sich der Präsidialausschuss des Aufsichtsrates am Samstag geeinigt. Die Beschlüsse sollen auf der Aufsichtsratssitzung am Mittwoch kommender Woche endgültig getroffen werden. Der 55-jährige Löscher musste jüngst eingestehen, dass er sein Ziel von zwölf Prozent Umsatzrendite im kommenden Jahr nicht erreicht. Drei der vier SiemensSparten hatten die Vorgaben verfehlt. Nur die Gesundheitssparte liege im Korridor. Löscher war zunächst nicht bereit, seinen Platz zu räumen. Sein Vertrag gheg läuft offiziell bis 2017. About the newspaper The “Welt am Sonntag“ is published in the nordic format. Together with the tabloid sized newspaper “Welt am Sonntag kompakt“ it has a circulation of 401 518 copies. The newspaper is published in cooperation with other newspapers of Axel Springer AG. Fensterplatz mit Schnitzelblick I n Deutschland leben immer mehr Vegetarier. Das haben Wissenschaftler der Universität Göttingen herausgefunden. Vegetarier sind Menschen, die Tofu in Würstchenform zu sich nehmen. Sie essen vom Hamburger nur das Brötchen und den Salat und diese merkwürdige Soße, die wahrscheinlich aus Antimaterie besteht. 35 Prozent der Menschen sind Flexitarier, das heißt, sie verzichten bewusst auf jedes zweite Schnitzel und nehmen vom Hackbraten nur die Hälfte. In Zukunft wird es in Restaurants Nichtfleischesserbereiche geben, denn Vegetarier wollen keinen Platz mit Schnitzelblick. Für Veganer ist es genauso unzumutbar, neben Vegetariern zu sitzen, und Frutarier brauchen einen abgetrennten Raum, wo sie nicht vom Tofugestank belästigt werden. Alle CHRONOGR APH AUTOMATIC Wer heute ins Freie geht, fühlt sich wie in die Pfanne gegossen, kann sonnengelb und kröselig werden. Um der Omelettisierung zu entgehen, benötigt man heute vor allem viel Wasser. Hobbybastler fertigen sich damit einen begehbaren Kühlschrank. Man nimmt gut 120 Liter und friert diese. 40 Eiswürfel haben ein Volumen von einem Liter, das haben wir zur Vorbereitung in der Küche ausprobiert, macht also 4800 Würfel insgesamt. Diese schütten wir in die Badewanne und dann flugs hineinsetzen. Nun sind 4800 Eiswürfel nur langsam herzustellen, womöglich schmelzen die ersten Exemplare bereits, wenn die letzten fertig sind, zu zweit eisbaden spart Energie und wärmt ein wenig. Wir stellen uns Kleopatra vor, wie sie im nicht eben kühlen Ägypten im Eselsmilch-Eiswürfel-Bad planscht bis zur Fröstelung. Zugegeben: Hitze macht auch das Gehirn mürbe, und wir können dem geneigten Leser bei gefühlt weit mehr als 39 und 40 Grad keinen unfallfreien D Steinbrück dankt Edward Snowden HITZEWELLE Eis & heiß Fensterplätze sind dagegen reserviert für Menschen, die sich nur von Licht ernähren. Die nachlassende Begeisterung für gut gewürzte tote Tiere bringt große Probleme mit sich. Unser Land ist darauf angewiesen, dass wir die Tiere, die hier angebaut werden, regelmäßig aufessen, sonst gibt es bald zu viele. Das natürliche Gleichgewicht zwischen Schlachtvieh und Mensch kommt durcheinander. Schuld sind die Beilagenesser. Je gebildeter sich jemand vorkommt, umso weniger Fleisch isst er. Die Doofen hauen sich die Schnitzel, Koteletts und Pressköpfe rein, weil sie noch nicht mal wissen, wie man Vegetarier schreibt. Doch viele Vegetarier haben einfach Schiss, sie glauben an Wiedergeburt und befürchten, als Kalb auf die Welt zu kommen und als Wiener Schnitzel begraben zu werden. Tel. (+49) 7231 - 28 40 128 • www.wellendorff.de WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 28.07.13/1/TITBE DSCHWARZ Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion 13 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG 3 1 . M Ä R Z 2 013 S E I T E 13 Judges’ Special Recognition Gottverlassen Der Osten Deutschlands ist das ungläubigste Land der Welt, nirgendwo gibt es so wenige Menschen, die einer Religion angehören. Wie ist es dazu gekommen und warum? Alan Posener hat sich auf die Reise und die Suche nach Antworten gemacht WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 31.03.13/1/Thema1 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion 19 20 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG 2 . D E Z E M B E R 2 012 21 20 TITELTHEMA W E LT A M S O N N TAG N R . 4 9 2 . D E Z E M B E R 2 012 2 . D E Z E M B E R 2 012 W E LT A M S O N N TAG TITELTHEMA 21 NR. 49 S E I T E 19 A Als Peter Altmaier wieder einmal wählen muss zwischen Kampf und Kapitulation, sitzt er in einem schlossähnlichen Saal, eingesunken in einen Sessel, zwischen Marmorsäulen und Ledersitzgruppen und sieht müde aus. In seinen Augenhöhlen nisten dunkle Schatten, seit Tagen plagt ihn eine Erkältung. Es ist ein Novemberabend in einem vornehmen Berliner Hotel. Etwa 50 geladene Gäste sind in diesem Raum in Ledersitzgruppen, das Licht ist gedämpft, auf den Tischen stehen Kerzen und Sektkühler. Die meisten Männer hier sind einflussreiche Vertreter der deutschen Wirtschaft, gekommen, um dem Bundesumweltminister Fragen zu stellen. Vor allem eine. Ob ihm und seiner Regierung dieses angebliche Jahrhundertprojekt gelingt, ohne Deutschland großen Schaden zuzufügen. Altmaier sagt, die Energiewende sei wichtig, weil es immer weniger Öl und Gas zu fördern gebe und Öl und Gas deshalb irgendwann praktisch unbezahlbar würden. Dass die Energiewende nur gelingen könne, wenn alle dazu beitrügen: die Politik, die Unternehmen, die Bürger. Er hat das in den vergangenen Monaten auf Lange Leitungen Eineinhalb Jahre sind vergangenen, seit es in Fukushima, Japan, eine Explosion in einem Atomkraftwerk gab und in Deutschland die Kanzlerin über Nacht von einer Atombefürworterin zu einer Gegnerin wurde. Im Jahr 2022 soll das letzte deutsche Atomkraftwerk stillgelegt werden. Das immerhin steht fest. Wie diese Energierevolution darüber hinaus aussehen soll, davon haben Union und FDP noch keine klare Vorstellung. Sie haben auch niemanden bestimmt, der sich als oberster Planer um das Vorhaben kümmern soll und den entsprechenden Rückhalt hat. Altmaier ist derjenige, den die Deutschen am ehesten für diesen Chefplaner halten. Seit er vor fünf Monaten das Amt übernommen hat, ist er barfüßig durch das Wattenmeer gestapft, hat auf Äckern und auf hoher See vor Windrädern posiert, Firmen und Ministerpräsidenten besucht. Die Bilder waren in allen Zeitungen und im Fernsehen zu sehen. Er ist beliebt, er ist ein Vertrauter Merkels, und er nimmt die Hoheit über die erneuerbaren Energien für sich in Anspruch. Mit Interesse und Detailkenntnis hat er Fachleute überzeugt, auch solche, die anfangs hofften, der neue Minister möge wenigstens keinen irreparablen Schaden anrichten. Doch außer Altmaier fühlen sich noch mindestens vier Kollegen zuständig, ohne die er nichts ausrichten kann: der Wirtschaftsminister für den Ausbau der Stromnetze und für die klassischen Energieversorger, der Verkehrsminister für die Standortplanung, die Landwirtschaftsministerin für Belange wie Biogas und die Forschungsministerin für die Entwicklung neuer Technologien. Die Bundesländer kommen noch dazu. All das erklärt, warum der Bund beispielsweise noch immer mit vielen Milliarden den Ausbau der Fotovoltaik fördert, die zwar sehr teuer ist, bisher aber nur wenig zu einer verlässlichen Stromversorgung beiträgt. Es erklärt auch, warum weit vor der Küste ständig neue Windräder in den Meeresgrund gerammt werden, teilweise aber die Leitungen fehlen, die den Strom dorthin transportieren, wo er gebraucht wird. Und das sind nur zwei von vielen Beispielen, die eine der wichtigsten Fragen aufwerfen: ob das Geld, das die Deutschen mit ihrer Stromrechnung bezahlen, sinnvoll ausgegeben wird. Leider nicht immer, sagt Altmaier, bevor er sich an einem mit Terminen vollgestopften Novembertag von seinem Fahrer vor seiner Berliner Wohnung absetzen lässt. Er wird nach Frankfurt fliegen, wo ihn der Chef einer mittelständischen Firma und ein Parteifreund erwarten. Er soll reden, über die Energiewende natürlich. Sein erstes Ziel hat er erreicht. Die Energiewende ist inzwischen mehr als nur ein Wort. Es wird sehr viel über sie gesprochen und gestritten. Es ist ein Anfang, der schwierigere Teil beginnt gerade erst. Wichtige Entscheidungen stehen an. Altmaier braucht Gesetze, damit die Subventionen für die erneuerbaren Energien beherrschbar bleiben und damit die Strompreise. Bis jetzt hat die Förderung der erneuerbaren Energien mehr als 200 Milliarden Euro gekostet, wenn man alle verbindlichen Zusagen für die kommenden Jahre mitrechnet. Altmaier braucht Gesetze, damit Stromleitungen gebaut werden. Und Mitte Dezember wird er eine amtliche Mängelliste in der Hand haben. Die Bundesregierung hat ein Zeugnis bestellt, sie will wissen, wie es um ihre Energiewende steht. Die vier Gutachter, größtenteils in allen Lagern geschätzte Experten, werden der Politik einige Versäumnisse vorhalten und sie auffordern, eilige Aufgaben zu erledigen. So viel steht nach Informationen der „Welt am Sonntag“ schon fest. Manche Probleme sind bekannt, über andere wird nicht so gern gesprochen. Wer Tagungen besucht, Einladungen folgt, sich mit Wissenschaftlern, Politikern und Umweltschützern trifft und sich mit Industriemanagern, Energieversorgern und Lobbyisten verabredet, stößt auf Überraschungen. Man bekommt interne Papiere zugespielt und erfährt beispielsweise, wie groß der Unterschied zwischen einer öffentlichen Stellungnahme und der tatsächlichen Hal- Dutzenden von Veranstaltungen so gesagt. Dinge, an denen man sich als Politiker nicht verbrennt. Dann aber entscheidet sich Altmaier für den Angriff. Er sagt, die Generation Adenauer habe das Wirtschaftswunder gehabt, die Generation Kohl die deutsche Wiedervereinigung. Was seine Generation leisten könne, ihr Vermächtnis, das sei die Energiewende. „Ich verbinde mein politisches Schicksal damit, sie auf den richtigen Weg zu bringen.“ Es ist in diesem Moment zwar nicht ganz klar, was der Satz bedeuten soll. Niemand weiß, ob Altmaier in einem Jahr, nach der Bundestagswahl, überhaupt noch Umweltminister ist. Wer in den vergangenen Wochen die Nachrichten verfolgt hat, könnte ihn entweder um seinen Optimismus beneiden, an seinem Verstand zweifeln oder ihn für jemanden halten, der sich aus taktischen Gründen ein wenig Pathos gegönnt hat, an das sich im Zweifel schon keiner erinnern wird. Der Strompreis ist auf Rekordhöhe gestiegen. Das war eines der großen Themen der vergangen Wochen. Die Wirtschaft sieht den Standort Deutschland gefährdet. Manche Unternehmen entledigen sich mit Tricks der Abgaben, die sie eigentlich zur Finanzierung der neuen Ökostrom-Welt beisteuern müssten. Verbraucherschützer rebellieren. Die Angst vor einem flächendeckenden Stromausfall geht um. Die bisherigen Pläne von Bund und Ländern widersprechen einander so grundsätzlich, dass es aussieht, als gäbe es 17 Energiewenden, für jedes Land eine. Vielleicht sogar eine eigene für jede Kommune. Es gab deshalb Anfang November ein Treffen im Kanzleramt, das ohne fassbares Ergebnis blieb. Es wirkt, als stünde die Bundesregierung ihrem angeblich wichtigsten innenpolitischen Vorhaben hilflos gegenüber. MEIN SMARTPHONE, MEIN LAPTOP, LAPTOP, MEIN HERZ FÜR KINDER. – wir s nden! Sie sh o en pp pe Deutschland soll ein Land mit sauberer, billiger Energie werden. Wie, das weiß die Bundesregierung auch nicht genau. Energiewende heißt bislang: Explodierende Kosten, widersprüchliche Konzepte, Blockierer und Gegenblockierer – und ein Umweltminister, der versucht, all das in den Griff zu bekommen Von Marc Neller tung sein kann, wenn es den Interessen der eigenen Partei, der eigenen Firma oder eines Verbandes dient. Es gibt an der Energiewende viel zu gewinnen oder zu verlieren. Der Kampf um Einfluss, die Deutungshoheit und Geld tobt. Im Kanzleramt, in den Ministerien, den Büros von Abgeordneten und in den Hauptstadtrepräsentanzen von Unternehmen und Verbänden. Und auch auf Tagungen und Abendveranstaltungen. *** In einem Berliner Hinterhof ist ein blauer Teppich ausgerollt, gesäumt von blauen Strahlern, und im Obergeschoss eines alten Umspannwerks, in einem blau ausgeleuchteten Saal, begrüßen sich ein schmaler und ein korpulenter Mann, umringt von einem Pulk Herren in dunklen Anzügen. Blau ist die Farbe sauberer Energie. Doch schnell wird klar, dass es an diesem Tag eher um die Farbe Rot geht. Rot wie Alarm. Die deutsche Industrie hat den Wirtschaftsminister und den Umweltminister eingeladen. Sie will wissen, wie es weitergeht. Sie hat ihre Meinung, ihre eigene Studie und Forderungen. Sie will hören, wie Philipp Rösler und Peter Altmaier dazu stehen. Der Präsident des Industrieverbands BDI, Hans-Peter Keitel, tritt ans Rednerpult und stellt das Ergebnis vor. Klimaschutz gut, Akzeptanz mäßig, Wirtschaftlichkeit miserabel; das ist die Kurzfassung. Er wirft der Regierung Flickschusterei vor und fordert, die Politik müsse auf der Grundlage von Fakten entscheiden. Die Fakten, die er meint, sind Kosten, vor allem der Strompreis. Der Strom sei zu teuer, er mache es den Firmen schwer, gegen die internationale Konkurrenz zu bestehen. Das ist der Vorwurf. Die beiden Minister sprechen anschließend von derselben Energiewende, sie betonen, wie einig sie sich seien. Doch der eine, Rösler, sagt, „der Staat muss sich raushalten“; der andere, Altmaier: stimmt schon, aber „der Markt löst nicht alle Probleme“. Weniger Planwirtschaft und die Förderung für die Sonnen- und Windstromfirmen kappen, sagt Rösler. Ohne politische Steuerung und ohne sinnvolle Förderung keine Energiewende, sagt Altmaier. Beide sagen sie, der Strom sei leider zu teuer. Rösler macht verpulverte Subventionen dafür verantwortlich. Altmaier findet, die Stromkonzerne seien nicht ganz unschuldig. Es kommt öfter vor, dass die beiden für die Energiewende wichtigsten Minister unterschiedlicher Meinung sind. Mal geht es um den Ausbau von Stromleitungen, mal darum, welche Technik staatlich gefördert werden soll. Mal darum, wer den Strom teuer macht. Aus dem Kanzleramt ist kaum mal etwas zu hören. Es gibt eine einfache Formel. Ob die Energiewende gelingt, hängt wesentlich davon ab, ob Deutschland sie bezahlen kann und will. An den Unternehmen hängen Wohlstand und Arbeitsplätze, von den Bürgern hängt der Rückhalt ab. Beides zu sichern, ist die Aufgabe der Politik. Der Strompreis ist für die Regierung zu einem Problem geworden. Der Eindruck, dass sie selbst sich nicht einig ist, was sie will und wofür sie steht, kann sich schnell rächen. Der Strompreis ist ein gutes Beispiel dafür. Er zeigt, wie aus Fakten Halbwahrheiten werden, wenn Interessengruppen ihre Chancen sehen, mit Stimmungen die Politik zu lenken. Im vergangenen Sommer hatte die Kanzlerin versprochen, dass die Preise nicht wesentlich steigen würden. Inzwischen ist klar, dass der Ökostrom-Aufschlag, den jeder Deutsche mit seiner Stromrechnung bezahlt, im nächsten Jahr um ein Drittel steigen wird, auf 5,3 Cent je Kilowattstunde. Für eine dreiköpfige Familie sind das etwa 60 Euro mehr im Jahr. Im Land breitet sich eine Stimmung aus, die der im alten Umspannwerk ähnelt, in den Reihen der Industrie. Der Strom wird langsam zu teuer, weil die Regierung ein paar Ökostromfirmen mit zu viel Geld subventioniert. Tatsächlich steigt der Preis, weil die staatliche Förderung den Ökostrom konkurrenzlos billig gemacht hat. Er drückt an den Börsen in Leipzig und Paris die Preise für den Strom allgemein, fenheit übel nehmen. Es geht um Privilegien, Einfluss, letztlich um bares Geld. „Der Preisanstieg ist stark politisch gesteuert, vor allem von der FDP, die ja eine große Nähe zu den großen Energieversorgern hat.“ Er hat den Verdacht, dass da Lobbyisten gute Arbeit geleistet haben. Aufgeregt hat sich darüber kaum jemand. Denn die Energieversorger haben einen guten Zeitpunkt gewählt. Sie mussten nur warten, bis die Empörung aufgebraucht war. Als klar war, dass die EEG-Umlage im kommenden Jahr deutlich steigen wird, haben Opposition, Umweltund Sozialverbände und Verbraucherschützer aus der Energiewende eine soziale Frage gemacht. SPD und Grüne regten sich über die Ausnahme für die Wirtschaft auf. Als die Stromversorger schließlich ankündigten, ihre Preise zu erhöhen, schien auf der Hand zu liegen, warum. Es war ja lange genug zu hören und zu lesen. Es sieht jetzt so aus, als sei die Energiewende nur deshalb eine teure Sache, weil der Staat ein paar Solarfirmen unsinnig viel Geld hinterhergeschmissen hat. egal ob er aus einem Windrad kommt oder aus einem Atomkraftwerk oder einem Kohlekraftwerk. Die Deutschen haben nichts davon, sie müssen trotzdem mehr zahlen. Denn der Staat hat den Herstellern von Sonnen- und Windstrom einen festen Preis für ihren Strom garantiert, in der Regel 20 Jahre lang. Das steht im Erneuerbare-Energien-Gesetz, kurz EEG. Das heißt, je billiger der Strom an der Börse wird, desto mehr Geld muss der Staat drauflegen, um den Herstellern den garantierten Preis zu zahlen. Das klingt absurd und ist es auch. Es gibt kaum noch jemanden, der bestreitet, dass das ein Problem ist. Eine Lösung ist noch nicht erkennbar. Die Preisgarantien lassen sich ja nicht einfach zurücknehmen. Und die Fördergesetze sind kompliziert. Sie zu ändern erfordert viel Sachverstand und eine klare Idee, was man will. Altmaier sagt, dass er die Förderung umkrempeln will. Wie und wann, wird er frühestens im kommenden März sagen können. Aber das ist nur die halbe Wahrheit. Denn der Preis für den Strom setzt sich aus mehreren Teilen zusammen. Die Ökostrom-Umlage macht nur einen kleinen Teil aus, derzeit rund 14 Prozent. Der Staat kassiert fast die Hälfte. Abgaben, Umlagen, Stromsteuer und schließlich die Mehrwertsteuer. Je höher die EEG-Umlage, desto mehr Geld verdient auch der Staat. Derzeit rund eine Milliarde Euro. Ein Drittel des Strompreises fließt an die Stromversorger. Auch die verlangen im kommenden Jahr mehr Geld. Durchschnittlich zwölf Prozent mehr, manche Anbieter wollen sogar 19 Prozent. Sie alle begründen es mit der gestiegenen Abgabe für den Ökostrom. Verbraucherschützer halten das für Unsinn. Der Bund der Energieverbraucher hat ausgerechnet, dass eine Erhöhung um sechs Prozent ausreichte, um die gestiegene EEG-Umlage auszugleichen. Die Hälfte also. Die Stromversorger hätten die Möglichkeit genutzt, ihre Gewinne zu steigern. Auch Altmaier sagt, die Versorger lägen mit ihrer Erhöhung deutlich über der der Umlage. Und das, obwohl die Börsenstrompreise stark gesunken seien. Das heißt, der Staat kassiert, die Energieversorger verdienen. Und auch eine ganze Reihe von Unternehmen profitiert. Wenn sie, wie Chemieunternehmen oder Stahlfirmen, besonders viel Strom verbrauchen und sich im internationalen Geschäft gegen die Billigkonkurrenz aus Asien oder Indien behaupten müssen, brauchen sie den Ökostrom-Aufschlag nicht zu bezahlen. Das klingt vernünftig. Das Problem ist nur, dass Union und FDP die Ausnahmen großzügig erweitert haben. Das Ergebnis ist, dass die Firmen, die nichts für die Energiewende bezahlen, immer mehr werden. In diesem Jahr waren es rund 800, für das kommende Jahr wollen 2000 Firmen befreit werden. Wenn es sein muss, lässt ein Geschäftsführer im Winter einfach mal die Klimaanlage laufen, damit er genügend Strom verbraucht und die Umlage nicht zahlen muss. Auch dafür zahlen am Ende kleine Firmen und Privathaushalte: immerhin eineinhalb der derzeit noch 3,6 Cent EEGUmlage. Dafür, dass die Industrie billigen Strom hat. Altmaier hat angekündigt, diese Ausnahmen überprüfen zu lassen. Rösler findet sie in Ordnung. Es mag sein, dass er recht hat und die Tricksereien vergleichsweise wenig kosten. Trotzdem erwecken er und seine Partei den Eindruck, als sei das Gebot der Wirtschaftlichkeit immer dann außer Kraft gesetzt, wenn Wünsche der eigenen Klientel erfüllt werden sollen. Das stört nicht nur politische Gegner. Auch die Chefs in vielen Unternehmen sehen es so, in kleinen, mittleren und großen. Sie sprechen bloß nicht öffentlich darüber. „Die EEG-Umlage ist vergleichsweise moderat“, sagt der Manager eines Konzerns, der sehr viel Strom verbraucht, trotzdem die Umlage zahlen muss und schon deshalb unverdächtig ist, hohe Preise schönzureden. Sein Name und der seiner Firma, Ort und Umstände des Gesprächs müssen vertraulich bleiben. Er fürchtet, man würde ihm seine Of- *** Peter Altmaier sitzt auf einem Barhocker, hoch über Berlin. Wenn er von dort durch das Panoramafenster nach draußen schaut, sehen das Kanzleramt und der Bundestag handlich und beherrschbar aus. Ein beruhigender Anblick. Und so ganz anders als das Thema, dessentwegen er hier ist. Der Energiekonzern RWE hat ihn in seine Hauptstadtrepräsentanz eingeladen, um mit dem Vorstandschef und ein paar anderen Gästen zu diskutieren. Es geht um die Energiewende und Bürgerbeteiligung, „die Akzeptanz Ob die Energiewende gelingt, hängt davon ab, ob Deutschland sie bezahlen kann – und will JETZT EINKAUFEN UND GUTES TUN  MEINPAKET.DE SPENDET 10% IHRES EINKAUFSWERTES AN „EIN HERZ FÜR KINDER“. Stabwerk mit linearem automatischem Aufzug, Gehäuse aus 18 Karat Rotgold, Seiten und Boden mit Saphirglas ausgefasst. Das erste CORUM-Stabwerk mit automatischem Aufzug und gravierten goldenen Brücken. Informationen: Tel: +49(0)211-130 639-0 – Fax: +49(0)211-130 639-55 – E-Mail: Info@corum-watches.de www.corum.ch WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema1 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema2 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion WAMS_Dir/WAMS/WSBE-HP 02.12.12/1/Thema3 CCI Chef vom Dienst Artdirector Textchef Chefredaktion