1. Vernieuwing 2010 – 2011:
BemestingsWijzer®
Arjan Reijneveld

2. Vernieuwing 2010 – 2011: Bemestingswijzer
● Bodemstructuur inclusief (!) advies
● Calciumbemesting

3. Bodemstructuur: hoe zat het ook al weer ?
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Ca2+
Veel kalium aan de
kleiplaatjes
Kleiplaatjes dicht op
elkaar, slechte,
dichte structuur
Veel calcium aan de
kleiplaatjes
Kleiplaatjes op
mooie afstand van
elkaar, luchtige
structuur en geeft
een goede binding
van de plaatjes
Magnesium ook grotere deeltjes,
maar geven minder binding dan calcium
K+
K+
K+
K+
Na+
Na+
Na+
Na+
Veel natrium aan de
kleiplaatjes
Slechtere binding,
‘kaart-huis’
structuur
(peptisatie)
>5% = risico

4. Calcium en structuur
calcium toegediend
0 - behandeling
kalium toegevoegd
D.Tessier, INRA, France
natrium nog slechter

5. Verhoging aandeel Ca aan klei-humuscomplex
● nodig voor stabiele kruimelstructuur
● aggregaatvorming
● aggregaatstabiliteit
● minder sterke zwel en vervloeiing
Verlagen K en Na
● verdringen Ca van klei-humuscomplex
● sterke zwel en vervloeien
● geen stabiele aggregaatvorming
maakt werk van
bodemkwaliteit in
het landelijk gebied
Bussink en Van Schöll
Calcium en structuur

6. Structuurdriehoek
Streefwaarde
Calcium 65 – 85 %
Magnesium 6 - 12 %
Kalium 2 - 5 %

7. Structuurdriehoek
Nu incl. advies
● Ca in kg per hectare
en of
● Mg in kg per hectare
Advies houdt rekening met voorkeur van kationen
aan complex (Al3+
= H+
> Ca2+
> Mg2+
> K+
= NH4
+
> Na+)

8. Vernieuwing 2010 – 2011: Bemestingswijzer
● Bodemstructuur incl. (!) advies
● Calciumbemesting

9. Dat moet toch wel genoeg zijn?Dat moet toch wel genoeg zijn?

10. Aanvoerpost: koolzure kalk afbraak: Flevoland
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
83
-'84
85
-'86
87
-'88
89
-'90
91
-'92
94
-'95
96
-'97
98
-'99
00
-'01
02
-'03
04
-'05
06
-'07
08
-'09
koolzurekalk,percentage

11. Aanvoerpost: koolzure kalk afbraak
huidig % trend
Zeeland 5 gelijk..
Noord Holland (klei) 5,5 gelijk
Klei Groningen/Friesland 2,5 gelijk
Kleiig veen 1,2 gelijk
Duingrond 0,8 gelijk
Flevoland 8,0 iets dalende?
NOpolder 5,8 gelijk..
Alleen bij afbraak komt er calcium vrij

12. Aanvoerpost: Calcium aan kleihumuscomplex
0
10
20
30
40
50
60
<70 70-75 75-80 80-85 85-90 90-95 95-100
Ca-CEC bezetting aan het CEC complex
percentage(%)
zeekleigronden
rivierklei
loss
zand

13. Afvoerpost: Calcium neerslagen (Ca-P en CaCO3)
Oplosbaarheid Ca-PO4
0
5
10
15
20
25
6 6.4 6.8 7.2 7.6 8 8.4 8.8
pH
P-PAE(mg/l)
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Caconc(mg/l)
P-PAE
Ca

14. Afvoerpost: Calciumuitspoeling
● Uitspoeling:
● 30 kg Ca tot 300 kg Ca per hectare
● Dat is meer dan uitspoeling N, K, Mg
en Na tezamen!
● Ook op jongere zeeklei kan de
hoeveelheid Ca-beschikbaar laag
zijn

15. Behoefte calcium
Opname varieert:
● 5 kg per ha = graan
● maïs, 1e
snede gras, ui = 20-50 kg Ca per ha
● Wortelen 50-80 kg Ca per ha
● Kool, klaver, tomaat, appels, suikerbiet
 80 kg Ca per ha

16. Dus
● Koolzure kalk niet altijd een Ca-bron
● Ca-CEC soms laag
● Bij hoge pH  Ca-beschikbaar heel laag
● Ca-in oplossing kan uitspoelen
● Ca behoefte varieert
Nog genoeg voor het gewas?
We willen weten wat er echt in de bodem zit!
Ca-beschikbaar = Nieuw op het verslag

17. Vanuit het onderzoek
Bornman et al., 1998
Tegenstrijdige resultaten met betrekken tot Ca-giften en opbrengst/kwaliteit
- Bodem
- Gewas
- Kalksoort (stabiel/afbreekbaar)
- Fosfaatbemesting
Hebben allemaal een significant effect op gewasproductie
- Interactie met K (bijv Jakobsen, 1993)
- Vrije calcium belangrijk (bijv. Heyman et al., 2007)
- Vochtvoorziening

18. Calciumopname door de plantenwortel
Ca
Ca
Ca
NH4
+
NH4
+
NH4
+
K
K
P Ca
Ca SO3
2-
Alleen nieuwe groeipunten nemen Ca op
Voldoende calcium in bodemvocht nodig!
K + Mg + NH4
+
worden overal
opgenomen én beconcurreren Ca
Benodigde hoeveelheid calcium is
afhankelijk van K, Mg en NH4
+
concentratie
Opname in plant tezamen met nitraat,
sulfaat en fosfaat (anion)
Bij te hoge pH in combi met P zijn
neerslagen mogelijk

19. Calcium in het gewas
Lift mee met sapstroom
Snelheid onder andere afhankelijk van verdamping, dus meeste
calcium in de bladranden en risico op weinig calcium in
bijvoorbeeld vruchten (weinig verdamping)
Kan zich niet verplaatsen binnen de plant
Gebreken het eerst bij jonge bladeren/groeipunten

20. Calcium in de cel …
90% van de calcium in de celwanden
Te weinig calcium betekent slechtere celwand
Te weinig calcium betekent dat de cel lek is,
afvalstoffen kunnen de cel in (neusrot/stip)
Botrytus, cavity spot, stip, zacht, rand (tip
burn,bladgewassen).

21. Ca en uien
R
2
= 0,88
aangepaste R
2
= 0,21
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000
model (met Ca-CEC, P-AL, %K-CEC)
totaleopbrengstinkgperhectarek
Voorspelde opbrengst met combi P-Al, Ca-beschikbaar en K-CEC in de bodem

22. Nieuw onderzoek
Zonder Ca Met Ca
MvGurp

23. Advisering
● Voorgaande verwerkt in Ca – advies
● Bodemdeel
● Gewasdeel

24. Advies - bodemdeel
0
10
20
30
40
50
60
'laag' 'vrij laag' 'goed' 'vrij hoog' 'hoog'
aantal,percentage
zeeklei
zand
Ca - beschikbaar
K-beschikbaar (K-PAE)
Mg-beschikbaar (Mg-PAE)
CEC parameters
pH

25. Advies: Gewasdeel
Gewastype
- Bovengronds eindproduct generatief:
snijmaïs, peulen
- Open groeiende bladgewassen:
bladspinazie, asperges, prei
- Ondergronds eindproduct:
bol, stengel, knol
- (gesloten) bladgewassen:
kool, andijvie
- Vegetatief in combi met generatief eindproduct:
aardbei, broccoli, erwten
Opname
- Wintertarwe (4 kg) naar luzerne (>200)
Kwaliteit
- appels, aardbei via zaaiuien en fabrieksaardappelen
naar triticale

26. Advies
Advies (gemiddeld)
● Klei: 75 kg CaO
● Zand: 125 kg CaO
Ca-bemesting
● Gips
● Brandkalk
● Ca-mengmeststoffen
● Ca-nitraat
● Ca bladmeststoffen
● Ca (varkens)mest

27. Vragen?