1. Kapitulli 1: Rëndësia e planifikimit ne
ndërmarrje (biznes)
Ujkan Bajra, PhD. C
Ujkan BAJRA, PhD. C 1
2. Ojektivat mësimore
• Pse duhet të shqetësohemi për një plan biznesi?
• Plani i biznesit, si një mjet për të fokusuar idetë.
• Plani i biznesit si një mjet për matjen e progresit
dhe arritjeve.
• Rritja e financimit për të filluar ose zgjeruar
aktivitetin
• Sa shpesh duhet ta azhurnoj planit tim të
biznesit?
• Sa detaje duhet të përmbajë plani i biznesit?
Ujkan BAJRA, PhD. C 2
3. Pse duhet të shqetësohemi për një plan
biznesi?
• A është i nevojshëm planifikimi?
• Kur filloni një biznes te ri a duhet domosdoshmërish te kemi një plan?
• Marr në përgjithësi planifikimi mund të definohet si një udhërrëfyes që
tregon se ka do ecën ndërmarrja në të ardhmen
• Shqetësimi për përgatitjen e një plani biznesi merr për baze tri parakushte
:
1. Së pari, procesi i prodhimit të një plan biznesi vepron si një metodë shumë
efikase e përqendrimit të mundshëm në lidhje me përcaktimin e objektivave
dhe vlerësimin e aftësive për të organizuar dhe drejtuar më ndërmarrje –
biznes. Zakonisht, ky lloj i planit do të jetë përgatitur para se të filloj aktiviteti
biznesor.
2. Së dyti, procesi i planifikimit përcakton parametra dhe objektiva të veçanta
(karta) të cilat ofrojnë mundësinë ndaj të cilit progresi dhe rentabiliteti i
biznesit mund të matet.
3. Së treti, janë relativisht pak sipërmarrës aspirues të cilët kanë burime të
mjaftueshme për të qenë krejtësisht vetë-financues, për te filluar një biznes
te ri.
Ujkan BAJRA, PhD. C 3
4. Plani i biznesit, si një mjet për
të fokusuar idetë
• Pse mund të thuhet se plani paraqitet si një instrument për
fokusimin e ideve?
• Idetë zakonisht ndërlidhen mbi bazën e një shkaku dhe si te tilla nuk
janë te strukturuara përderisa nuk janë te shënuara
• Prodhimi apo hartimi i një plan biznesi të plotë është i përqendruar
më të vërtetë në një proces të pyetjeve dhe përgjigjeve
• Sa më thellë qe hyni në plan, më shumë pyetje lindin të cilave
patjetër se nuk mund t’u qëndroni pa u përgjigjur
• Fillimisht ata qe deshirojn të fillojnë një biznes të ri kanë një ide
mjaft të përgjithshme ne raport me atë që do të donin për të arritur
• Pyetjet me te shpeshta qe parashtrohen është “Cilat janë objektivat
tuaja të veçanta”
• Objektivi i parë ndërlidhet më të ashtuquajturën “ deklarata e
misionit”
Ujkan BAJRA, PhD. C 4
5. Krijimi i idesë dhe posedimi i aftësive:
evidenca hulumtuese
• Barclays Bank (1998) Më pak se një e treta e pronarëve të
bizneseve, ndërmarrin ndonjë trajnim bazikë mbi avancimin e
aftësive për të filluar një biznes te ri, me 80 për qind të të tjerëve
besojnë se ata tashmë kanë aftësitë e duhura për të menaxhuar
biznesin e ndërmarrjeve të tyre.
• Është interesante një sondazh i kryer nga Shkolla Cranfield e
Menaxhimi në emër të Nismës së Small Firms Enterprise
Development Initiative (1998). Ata realizuan kontakte me mbi 1000
firma që ishin mbyllur kohët e fundit. Nga ata, rreth 70 për qind
pohuan se ju kanë munguar aftësitë themelore të biznesit, pasi që
ata kishin nevojë për të mbijetuar. Ne kontekst te kësaj
konkludohet se procesi i planifikimit të biznesit ofron një mundësi
ideale për të vlerësuar numër aftësish të cilat janë të nevojshme në
mënyrë që biznesi të ketë sukses dhe në të njëjtën kohë për të
identifikuar ndonjë boshllëk te mundshme në atë fushë.
Ujkan BAJRA, PhD. C 5
6. Plani i biznesit si një mjetë për matjen e
progresit dhe arritjeve
• Siç u shpjegua më sipër, është e domosdoshme që çdo
biznes i ri të ketë të përcaktuara qartë objektivat dhe
parametrat brenda të cilit ajo do të veprojë,
• Përcaktimi i objektivave nuk është e mjaftueshme që të
shprehet thjesht si një deklaratë e misionit
• Në mënyrë që ne të jemi në gjendje për të përcaktuar
nëse objektivat janë arritur apo jo, është e nevojshme
për të përcaktuar ato në më tepër detaje.
• Kjo arrihet përmes procesit të planifikimit financiar dhe
nga përgatitja e planeve të marketingut
Ujkan BAJRA, PhD. C 6
7. (2) Plani i biznesit si një mjetë për matjen
e progresit dhe arritjeve.
• Planifikimet qe u ceken na japin objektiva të veçanta të matshme kundër
të cilit ne mund të krahasojnë dhe të monitorojm progresin dhe arritjet në
baza të vazhdueshme, për shembull:
1. Planet vjetore buxhetore, të ardhurat dhe shpenzimet e parashikuara në baza mujore,
kundër të cilit të ardhurat aktuale dhe shpenzimet mund të monitorohet.
2. Parashikimet e marzhës se fitimit bruto dhe neto që rrjedhin nga planet buxhetore, e
cila mund të monitorohet për të marr ndonjë problem për shkak të kostove në rritje,
rënies së shitjeve, apo luhatjeve sezonale në shitje, etj
3. Efektet e shitjes specifike ose aktivitetet promocionale në të ardhurat nga shitjet ose
marzhinat e fitimit.
4. Parashikimet e Cash Flow-it dhe efektet e dhënies ose të marrjes kredisë
5. Nevojë për kapital shtesë të punës për të mbështetur biznesin, p.sh. me anë të
mbitërheqjeve afatshkurtëra (overdrafts-mbitërheqjet), apo kredi afatgjatë për të
lehtësuar zgjerimin e biznesit. efektet e dhënies ose të marrjes kredisë.
6. Mundësia e investimeve kapitale - a kemi zëvendësuar ose riparuar? A i prodhojnë
komponentët vet, ose i blejnë ? A përdorim kredi për të blerë pajisje, apo i marrim
me qira?
Ujkan BAJRA, PhD. C 7
8. Burimi dhe rritja e financimit për fillimin
apo zgjerimin aktivitetit
• Përgatitja e planeve duhet të jetë të besueshme,
të arsyeshëm të detajuara mirë dhe bindëse për
institucionet financiare, bankat
• Pse ndodhe kjo?
• Pyetja me e shpeshtë që parashtrohet për
sipërmarrësit është zakonisht “A mund ta shohë
Biznes Planin?”
• Një plan mirë i paraqitur do të tregojë nëse ju
keni një ide praktike, dhe një qasje të shendosh
për një biznes.
• (Lloyds [TSB] Bank plc, 1998, f. 9).
Ujkan BAJRA, PhD. C 8
9. (2) Burimi dhe rritja e financimit për
fillimin apo zgjerimin aktivitetit
• Një plan biznesi përcakton objektivat tuaja, vlerësimet dhe
parashikimet financiare. Kjo do t'ju ndihmojë të kuptoni se
ku jeni, ku po shkoni, dhe si keni ndërmend për të arritur
atje. Një plan i përgatitur mirë i biznesit demonstron
vendosmërinë tuaj për të filluar një biznes të suksesshëm.
Ai do t’u ndihmojë për të bindur menaxherët bankare,
furnizuesit, dhe kreditoret, që ju dini se çfarë po bëni.
(Midland Bank plc [HSBC], 1999, f. 11)
• Sipas statistikave të marra nga te dhënat e TVSH
[regjistrimet për tatimin mbi vlerën e shtuar], vetëm gjysma
e bizneseve të reja mbijetojnë më shumë se pesë vjet. Sa
me mirë që është planifikimi juaj , aq më shumë ka të
ngjarë që të keni sukses. (NatWest Banka dhe Universiteti
Durham Shkolla e Biznesit, 1995, f. 2)
Ujkan BAJRA, PhD. C 9
10. Sa shpesh duhet ta azhurnoj planin tim të
biznesit?
• Shumica e planeve të biznesit janë freskuar në baza
vjetore.
• Për firmat më të vogla nuk është realiste të përgatisin
buxhetet dhe parashikimet e rrjedhës së parasë për më
shumë se një vit përpara, por megjithatë përgatitja e tyre
për më pak se një vit të plotë do të jetë shumë e shkurtër
për të gjeneruar informacion të dobishëm.
• Gjëja më e rëndësishme për të mbajtur mend është që
planifikimi i biznesit është një proces i vazhdueshëm - ai
nuk është vetëm diçka që ju të përgaditeni për palet e
interesit (bankën p.sh) në fillim të vitit, dhe pastaj hedhin
në skedar dhe të harrojmë atë deri në një kohë tjetër të
radhës
Ujkan BAJRA, PhD. C 10
11. (2) Sa shpesh duhet ta azhurnoj planin tim
të biznesit?
• Planet duhet të monitorohen në baza të rregullta dhe më të shpeshta në
qoftë se ato duket të jenë të dobishme për ndonjë përdorim metejmë.
• Rezultatet nga realizimi i buxheti (shifrat aktuale) duhet të krahasohen me
shifrat e parashikuar të paktën një herë çdo muaj
• Kjo do të mundësojë identifikimin e shpejtë të ndonjë mospërputhje të
madhe apo të problemeve më të cilat shtrihen në horizont.
• Kur mospërputhjet ndodhin ato duhet adresohen më pyetje: Pse ka
ndodhur kjo? A është kjo një ndodhje e rastit, ose fillimi i një trendi
afatgjatë të problemit potencial? Çfarë duhet të bëhet për të zgjidhur
situatën?
• Për fat të keq, shumë njerëz ballafaqohen më probleme të dukshme që
janë më tepër të shqetësuar për të pyetur: "Se kush duhet të fajësohet?" ,
në vend se të identifikojnë shkakun e problemeve dhe të punojnë për të
gjetur një zgjidhje.
Ujkan BAJRA, PhD. C 11
12. (3) Sa shpesh duhet ta azhurnoj planin tim
të biznesit?
• Welch (1995, f. 3) thotë se " modeli i kompanive të mëdhe të
menaxhimit dhe të zhvillimit të karrierës nuk zbatohet për biznese
të vogla.
• Organizatat më të mëdha kanë burimet, stabilitetin dhe sigurinë
për të lehtësuar luksin e planifikimit afatgjatë – strategjik, ndoshta
3-5 vjet përpara ose ndoshta edhe më shumë, përderisa
planifikimi për një vit paraprak është parë si afatshkurtër.
• Firma të vogla janë të përqendruara kryesisht në planet
afatshkurtra më qëllimet mbi mbijetesën si prioritet i parë. Ne
mënyre konsistente, ata shikojnë politikat afate-shkurtëra që do t'i
mundësojë atyre që të përmbushin qëllimet afatshkurtra. Vetëm
kur ata kanë arritur disa masa të stabilitetit dhe sigurisë mund të
fillojnë të shikojnë në planifikimin afatgjatë dhe të investimeve,
zhvillimin dhe aftësimin e personelit, etj.
Ujkan BAJRA, PhD. C 12
13. Sa detaje duhet të përmbajë plani i biznesit?
• Përgjigja për këtë pyetje do të varet shumë nga lloji i biznesit për të cilën plani
është duke u përgatitur.
• Për shembull, të vetë punësuarit si pastrues dritaresh pa shpenzime të
fletëngarkesës ose pajisjes përveç një makinë, shkalle, kovë, “jokeri” etj.,
reflektohet të kenë kërkesa mjaft të thjeshta.
• Në krahasim, nëse dikush ngrit një biznes tregtar më shumicë ose të prodhimit, si
një hotel, apo një agjent import/eksporti ose si një specialist-operator turistik, ku
financimi me kapital-afatgjatë është e nevojshme ose kur legjislacioni i veçantë
dhe ndoshta komplekse duhet të zbatohet, mund të kërkohet që të ketë një plan
mjaft të detajuar të biznesit.
• Disa të vetë punësuar njerëz që nuk kanë nevojë për financim të jashtëm thjesht
nuk i mërzit fakti për të përgatitur planet e biznesit.
• Në realitet nuk mund të bëhet asnjë përshkrim (recetë) në lidhje me madhësinë
dhe përmbajtjen e planit të biznesit, pasi ajo do të varet nga rrethanat personale
dhe burimet financiare dhe humane të pronarit – menaxherit, pastaj kërkesat rreth
huamarrjeve të nevojshme për biznesin, madhësinë, kompleksitetin dhe aktivitete
operative të propozuar nga vetë biznesi.
Ujkan BAJRA, PhD. C 13
15. Ushtrimet
• Diskutime rreth idesë biznesore më secilin prej
studenteve.
• Përpilimi ilistës
• Përzgjedhja e temës për planin e biznesit
Ujkan BAJRA, PhD. C 15