S.Organizative

1. Ligjërata
Sjellja ne Grupe

2. Grupet në organizata
Nocionet dhe rëndësia e grupeve
Grupet janë bashkësi njerëzish të cilët hynë në
realicione të ndersjsella me qëllime dhe interesa të
përbashkëta duke mbajtë një stabilitet të përhershëm
të raporteve.

6. 6
Llojet e grupeve
Grupi mund të formohet në dy mënyra:
 në mënyrë të planifikuar për arritjen e një qëllimi dhe
 në mënyrë spontane , për te kënaq disa nevojave të
caktuara.
OSE
1. Grupet formale
2. Grupet jo formale

7. 7
Grupet formale
Grupet formale formohen dhe sanksionohen me vendime të
menaxhmentit të ndërmarrjes. Thirren formale për arsye se
puna dhe veprimtaria e tyre bazohet në vendimet formale të
lëshuara për formimin e tyre nga strukturat udhëheqëse të
ndërmarrjes. Ato kanë detyra dhe qëllime përpara të
definuara dhe kanë udhëheqësin-liderin e tyre zyrtar.
Grupet formale mund te jenë:
 Grupet Hierarkike
 Grupet punuese

8. 8
Grupet Formale
Grupet e HIERARKISE janë ato grupe të cilat formohen
duke bërë grupimin e njësive të ndryshme organizative. Ato
lehtë identifikohen edhe në skemat organizative të
ndërmarrjeve. Emrin e kan sipas fuksionit dhe detyrave të
tyre ( e kan te zgjedhur udhëheqësin formal -zyrtar i cili ka
autoritet vendimarres (autoritet për dhënie të detyrave dhe
urdhëresave). Këto grupe kanë karakter të përhershëm.
Grupet punuese më së shpeshti formohen për detyra dhe
qëllime të caktuara, të karakterit të përkohshëm dhe ato
shuhen pas kryerjes së detyrave të parashtruara.

9. 9
...
Grupet formale i kanë disa funksione të rëndësishme në
organizata siç janë p.sh.:
• Zgjedhja e detyrave dhe problemeve komplekse (anëtarët
e ndryshëm të grupit)
• Gjenerimi i ideve dhe kreacioneve te reja (bashkëpunimi i
ngushtë sjellë risi)
• Koordinimin në ndërrimin dhe këmbimin e përvojave
(takimi në mes anëtarëve të strukturave të ndryshme)
• Realizimi i vendimeve vitale dhe komplekse (formimi i
komisioneve apo komiteteve)
• Socializmi dhe aftësimi i një strukture të re dhe të caktuar
në kuadër të organizatës (anëtari i ri aftësohet nëpërmes
grupit)

10. 10
Grupet jo formale
Grupet joformale janë ato grupe të cilat formohen – lindin
në mënyrë spontane dhe nuk janë rezultat i menaxhmentit
punues, por e punëtorëve që punojnë në atë organizatë.
Ato gjatë zhvillimit dhe evolimit zhvillojnë strukturën dhe
normat e tyre të brendshme dhe zgjidhin edhe liderin e vet.
Grupet jo formale munden me qene me karakter miqësor
(dashamiret e futbollit, rekreacionit etj.) dhe me karakter
interesi.
 Grupet miqësore
 Grupet e interesit

11. 11
Grupet miqësore
Grupet miqësore formohen nga bashkimi i të inkuadruarve
të cilat kanë apo shprehin interesim, njohuri veti dhe
prejardhje gati të njëjtë. Psh. Grupa dashamirët e teatrit,
futbollit, gjuetisë etj. Motivi i formimit të këtyre grupave
është shoqërimi dhe miqësia reciproke.

12. 12
Grupet e interesit
Grupet e interesit formohen me bashkimin e një numri të
caktuar të punëtorëve të organizatave të cilët kanë një apo
më shumë interesa të përbashkëta.

13. 13
Përparësitë dhe mangësitë
Ekzistimi i grupave në organizata punuese ka përparësitë
dhe mangësitë e veta.
Përparësitë janë:
• ato shprehin vlera dhe norma të sielljeve të përbashkëta;
• i plotësojnë nevojat e anëtarësisë për përkatësi, siguri
dhe statut;
• ndihmojnë komunikimin e ndërsjellët organizativ në mes
të punësuarve;
• ndihmojnë në zgjiedhjen e ndonjë problemi individual.

14. 14
Mangësitë
Mangësitë e grupeve jo formale në organizata janë:
• Konformizmi i anëtarve të grupit shpesh ka si pasojë
që anëtarët më të mirë të grupit t’i humbin
performansat individuale për interes të grupës si tërësi.
• Kanë në të shumtën e rasteve interesa të kundërta me
interesat e organizatës.
• Janë bartës të shpeshtë të thashethënave dhe
gënjeshtrave (dëmtimi i organizatës).
• Janë shpesh burim i rezistencës së ndryshimeve në
organizata, kur atyre iu rrezikohet e ardhmja e tyre ne
organizatë.

15. 15
...
Pa marr parasysh anët pozitive
dhe ato negative, ato tani
ekzistojnë dhe menaxherëve iu
preferohet që t’a shfrytëzojnë
maksimalisht prezencën e tyre
në të mirë të ndërmarrjes.
Ata formohen se strukturat
legale nuk munden me i zgjidh
të gjitha problemet, kërkesat
dhe nevojat e punëtorëve.

16. 16
Madhesia e grupes
Optimumi i madhësisë së grupës gjithmonë definohet nga
natyra dhe detyrat e parashtruara para grupit si dhe nga
struktura e saj.
Madhësia e grupës përveç në efikasitet, ndikon në grupë
edhe nëpërmes:
• shkallës së konfrontimit
• shkallës së lirimit nga tensionet
• shkallës së solidaritetit
• shkallës së pranimit dhe dorëzimit të informacioneve
• shkallës së konformizmit
Madhësi ideale e grupes (në bazë të përvojave të
organizatave të ndryshme) është prej 3 deri 7 anëtar, por
ka edhe individ dhe organizata të cilat propozojnë grupe
me madhësi prej 10 deri 15 anëtar.

17. 17
Rolet grupore
Rolet grupore paraqesin siellje tipike të bashkësive të
ndryshme. Çdo anëtar i grupit zënë një pozicion të caktuar në
grupë. Grupa ngadalë zhvillon qëndrim të përbashkët për
sjelljet e pritura të anuarve të grupit. Kur anëtari i grupit e
aprovon dhe e aplikon një siellje të tillë atëherë fillojmë të
flasim për rolin e tijë në grupë. Roli grupor nënkupton sjellje të
caktuara të cilat përkojnë me antarin e grupit. Pra individët i
luajnë rolet e tyre varësishtë nga percepcionet e pritjes nga ta.
Duhet bërë ndryshim në mes përcepocionit të rolit dhe pritjeve
nga roli.
Percepcioni i roleve është një set (gamë) i sielljeve të cilat janë
ngusht të lidhura me pozicionin e individit në grupë dhe mvaret
si i sheh individi ato role në grupë.
Roli i pritur është një bashkësi e sielljeve të cilën grupa e pret
nga anëtari i caktuar i grupës. Kështu p.sh. nga menaxheri i
ndërmarrjes pritet të jetë i rreptë dhe i drejt.

18. 18
Normat grupore
Normat grupore janë rregulla të aprovuara për sjelljet dhe
karakteristikat e anëtarëve të një grupe. Çdo grupë zhvillon
norma të saja specifike për siellje të anëtarve të sajë në
kuadër të grupës të cilat gjithsesi duhet respektuar. Pas
atyre normave – qëndron – autoriteti i grupës dhe ai kryen
trysni të çdo anëtar i grupit që të sillet në kuadër të
normave të aprovuara.
Normat janë rregulla dhe mekanizma të cilat rregullojnë
jetën e brendshme në kuadër të një grupi. Në rast se i
njohim normat e një grupi atëherë shume lehtë mund të
dimë edhe sielljet e anëtarëve të asaj grupe.
Konformizmi është aprovimi i normave grupore në siellje
nga ana e anëtarëve të grupës. Sa më e lartë është shkalla
e konformizmit aq më e fortë është sjellja e anëtarve në
kuadër të grupës.

19. 19
Vendimet e Grupit
Grupet zakonisht punët e tyre i përfundojnë duke siellur
vendime të caktuara.
Shpesh shtrohet pyetja a është më e mirë vendosja
grupore apo ajo individuale?
Vendimet grupore në të shumtën e rasteve janë më të
mira, më funksionale dhe më të drejta se sa vendimet
individuale. Mirëpo kjo nuk është gjithmonë rast.
Vendimi grupor mundet me qenë më i mirë se çdo vendim i
anëtarit të grupit, mirëpo mund të jetë edhe më e keqe se
çdo vendim individual i anëtarit të grupit veç e veç.
Vendosja grupore ka përparësitë dhe mangësitë e veta.

20. 20
Përparësitë
janë:
• shfrytëzohen me shume dije
dhe informacione (më
shumë sy shofin më tepër);
• janë prezent më shumë
mënyra dhe shqyrtime për
vendim marrje;
• aprovime dhe motivime më
të larta për aplikime
konkrete;
• përgjegjësitë janë të nivelit
shumë të lartë;
• anëtarët e grupit e kuptojnë
me mirë rëndësinë e
vendosjes grupore.

21. 21
Mangësitë
janë:
• Grupi është i gatshëm për aprovimin e solucionit apo
versionit të parë të propozuar pa i shqyrtuar shumë
alternativat që pasojnë më vonë.
• Me grupë shpesh “sundon” anëtari me inteligjent dhe më
i aftë, çka iu pamundëson të tjerëve që të kontribuojnë
në vendimmarrje.
• Pas prurjes së vendimit grupi ndahet në “fitues” dhe në
“humbës”.
• Anëtarët e grupit në raste të shpeshta hyjnë në grupë
me obligime të caktuara dhe të pranuara nga ata që i
kanë propozuar.
• Vendimet grupore kërkojnë shumë më shumë kohë se
sa vendimet individuale.

22. 22
Mendimet grupore
Mendimi grupor nënkupton zvogëlimin individual të të
logjikuarit të anëtarëve të grupit nga presioni se duhet të
aprovohen mendimet e grupit. Pra qysh në fillim individi në
heshtje aprovon vendimin dhe më vonë i tërë procesi i
vendimmarrjes përbëhet nga arsyetimet për vendimin e
marur.
Mendimet grupore sipas rregullave lajmërohen zakonisht
në grupet me kohezion të lartë, të izoluar nga ambienti,
mirëpo me autoritet të larte të liderit.
Pasojë e mendimit grupor është se grupa imiton proceset
e vërteta të vendimmarrjes, deri sa në të vërtet vendimi
është aprovuar me herët dhe se krejt, “loja” zhvillohet për
tu plotësuar ana formale e grupit.

23. 23
...
Ekzistojnë një varg i masave të cilat i ndërmerr grupi me rastin
e vendosjes që të vijë deri tek mendimi grupor:
• Udhëheqësi duhet të përmbahet nga – deklarimi paraprak
se çfarë vendimi dëshiron ose pret;
• Udhëheqësi duhet të inkurajoj çdo anëtar të grupit që lirisht
të kritikojë çdo ide të prezantuar;
• Dikush në grupë duhet të marrë “rolin e dreqit” i cili
gjithmonë jep propozime të kundërta karshi propozimeve të
përparshme. Në rast se ketë punë nuk e kryen askush
atëherë atë duhet ta bëjë lideri i grupit.
• Grupi duhet të ndahet në nëngrupe dhe ashtu të ndarë të i
studiojnë dhe analizojnë mendimet dhe replikat e të tjerëve.
• Në mbledhjet e grupeve gjithsesi duhet ftuar edhe ekspertët
e lëmive të ndryshme nga të cilët kërkohen mendime dhe
sugjerime profesionale, pa të drejtë në procesin e
vendimmarrjes.

24. 24
EKIPET NË ORGANIZATA
Ekipet janë forma formale të organizimit të përbashkët të
njerëzve punues në një organizatë të cilat i lidhë misioni, caku,
detyra dhe interesi.
Format e para të ekipeve janë lajmëruar diku kah mesi i
shekullit të kaluar si kërkesë dhe tentim i menaxherëve për
gjetjen e zgjidhjeve efektive dhe rritjen e përformansave
organizative. Afirmimi i ekipeve vjen në shprehje tek kah fundi
i shekullit të kaluar (vitet 90-ta).
Ekipet shpesh barazohen apo bëhen sinonime te njëjta me
format tjera të punës grupore siç janë bashkësit e ekspertëve,
apo rrjeti i eksperteve, mirëpo në esencë ekziston ndryshimi
në mes tyre. Ekipet paraqesin një pjesë legjitime të strukturës
formale organizative me qëllim dhe detyra konkrete si dhe me
buxhet të caktuar financiar për përkrahjen e tyre për punën që
iu ipet. Ekipet shumë herë barazohen me grupet, për arsye se
ekipet janë grupe specifike, mirëpo nga grupa ndryshojnë
dukshëm.

25. 25
Disa ndryshime esenciale në
mes grupit dhe ekipit
Në grupe rezultatet zakonisht mvaren nga
perfomansat individuale të anëtarve te grupit, ndërsa
rezultatet e ekipit përveç se mvaren nga perfomansat
individuale, ato mvaren edhe nga efektet e punës së
përbashkët të ekipit.
Anëtaret e grupit marrin përgjegjësin vetëm për
punën e vet, derisa ekipi ndan përgjegjësin dhe
lojalitetin ndaj qëllimit.
Ekipet ndryshojnë ndaj grupeve edhe për kah raporti
që kanë ndaj menaxhmentit të organizatës. Derisa
grupet i kryejnë urdhëresat e menaxhmentit ekipet
janë autonom dhe më fleksibil. Për ta është e
rëndësishme definimi i qëllimit për çka edhe janë
themelua.

26. 26
...
Nuk është gabim të thuhet se ekipi është grupë specifike,
anëtarët e të cilit kanë njohuri dhe aftësi komplementare
dhe janë të përkushtuar qëllimit të përbashkët, për
realizimin e të cilit çdo anëtar bartë përgjegjësinë
individuale.
 Rezultatet e punës së grupit paraqesin mbledhjen e
thjesht të rezultateve individuale veç e veç, derisa
rezultatet e ekipit janë më të mëdha se sa rezultatet e
mbledhjes së thjeshtë.
Puna e ekipit prodhon sinergji (veprim të përbashkët-
ndihmë) kështu p.sh. Për punën ekipore mund të vlej
barazimi jo natyror 2+2=5

27. 27
Llojet e ekipeve dhe karakteristikat
e tyre
Deri më tani janë afirmuar këto lloje të ekipeve :
 Ekipet punuese
 Ekipet e udhëheqjes
Varësisht nga qëllimi i formimit dhe shkallës së autonomisë
ekzistojnë tri lloje të ekipeve:
1. Adhoc ekipe për zgjiedhjen e problemeve,
2. Ekipe vetëqeveirsëse dhe
3. Ekipe kros-funkcionale (interfunksionale)

28. 28
Ekipet për zgjedhjen e problemeve
Menaxhmenti në organizatat punuese formon ekipe për
zgjidhjen e problemeve konkrete, duke i bërë tubë punëtoret
e një njësiti organizativë dhe duke iu caktuar detyra konkrete
si p.sh.:
• Zvogëlimin e shpenzimeve, i shkartit (prodhimi i dëmtuar jo
kualitativ), i energjisë, lëvizjeve jo funksionale etj.
• Gjetjen e arsyeve për zvogëlimin e produktivitetit apo të mos
interesimit të mjaftueshëm të punëtoreve për mirëvajtjen e
punëve ne organizatë.
• Si të bëhen zgjiedhjet adekuate në rritjen e standardit jetësor
të të inkuadruarëve, e tjera.
Për këto dhe nevoja tjera konkrete formohen ekipe të caktuara
me detyra dhe kohë të caktuar zakonisht këto tekipe kanë 3-
5 antarë.

29. 29
Ekipet vetëqeverisëse
Këto ekipe shpeshherë barazohen me termin si organizata
te pavarura. Pra, ato kanë autonominë e plotë në
vendimmarrje për pyetjet qenësore për çka edhe formohen,
mirëpo në te njëjtën kohë bartin përgjegjësin e plotë për
vendimet e marrura. Në kuadër të këtyre ekipeve kryhen
komplet punët dhe detyrat e parapara sipas parimit “çelësat
në dorë” Të gjithë anëtaret e ekipit janë te kyçur në
vendimmarrje dhe në implementimin e vendimit. Gjithashtu
të gjithë anëtaret e ekipit ndajnë përgjegjësin për suksesin
ose mos suksesin e punës së tyre.
Puna e ekipit vetëqeverisës eliminon në sasi te caktuar
numrin e menaxherëve nëpër nivele të ndryshme të
hierarkisë organizative. Kjo veti i sjellë organizatës
zvogëlim të shpenzimeve edhe deri në 40 % në sistemin e
menaxhimit. Ata (grupet) ekzistojnë dhe punojnë derisa te
kryhen detyrat apo të arritën qëllimet për çka janë
themeluar.

30. 30
Ekipet Kros-funkcional
Këto ekipe formohen nga të punësuarit të cilët janë në nivel
të njejtë te hierarkisë organizative mirëpo në lami të
ndryshme dhe nga funksionet e ndryshme afariste, me
qëllim te zgjiedhjes së disa problemeve të përbashkëta në
shumë departamente, divizione apo organizata.
Me formimin e këtyre ekipeve vjen deri te koncentrimi i
kompetencave dhe njohurive më të mira dhe më të
llojllojshme, pra edhe në të njëjtën kohë edhe të vlefshme.
Kjo është dëshmuar si shumë pozitive te industria
automobilistike (projektet e zhvillimit, dizajnit, racionalizimit,
ndotjes së ambientit) dhe te zhvillimi i teknologjive të larta
(gjenetika etj).

31. 31

32. 32
Dizajni i ekipit
përbamja dhe rëndësia e ekipit
Dizajni i ekipit nënkupton definimin e rolit në ekip dhe zgjiedhja e
individëve që do t’i përgjigjen rolit në ekipë. Roli i ekipit sikurse
edhe roli i grupës paraqet bashkimin tipik të sielljeve të individëve
në pozicionin e caktuar të ekipit.
Çdo anëtar i ekipit zënë vend dhe pozicion te caktuar në ekipë
mvarësisht nga siellja dhe pritjet e tijë kundrejt pozitës që zenë.
Për dikend thuhet se është “lojtar” i mire ne ekip kur ai në mënyrë
te suksesshme e kryen – e përmbushë rolin e vet në kuadër të
ekipit. Mendohet se në një ekipë efikas punues, ekzistojnë nëntë
role edhe ato: inovatorit, promotorit, analiticistit, organizatorit,
producentit, kontrolloret, përkrahësit, këshilltarit dhe integratorit.

33. 33
...
Përmbajtja e ekipit është faktor themelor për arritjen e
suksesit.
Është shumë i rëndësishëm definimi i kjart i qëllimeve dhe
detyrave të ekipit në bazë të cilave edhe bëhet dizajnimi
adekuat dhe optimal.
Dimenzioni kritik i punës ekipore është besimi, derisa
pyetja qenësore është caktimi i liderit.

34. 34
Ndërtimi dhe cikli jetesor
i ekipit
Gadi të gjitha ekipet thuajse pa përjashtime kalojnë nëpër
periudha të njëjta apo te ngjashme të zhvillimit te tyre, duke
filluar nga grupet individuale të cilët takohen për herë të pare
e deri tek ekipet të cilat funksionojnë pa kurrfarë problemi.
Në këtë proces rol të rëndësishëm dhe të pandrueshëm ka
lideri i ekipit.
Procesi i ndërtimit dhe i ciklit jetësor të ekipit përbëhet nga
pesë periudha:
 formimi dhe orientimi,
 moskënaqësia,
 vendosshmëria,
 realizimi dhe
 shpërndarja (shuarja) e ekipit.

35. 35
...
• Periudha e parë paraqet periudhën e njohjes dhe fillimit
të kontaktimeve fillestare në mes anëtarëve të ekipit, si
dhe njohja me qëllimet dhe caqet e formimit të ekipit. Në
këtë periudhë lideri ka rol komandues.
• Periudha e dyte fillon pas entuziazmit të periudhës së
parë kur fillojnë paraqitjet e pakënaqësive, problemeve
dhe konflikteve në mes anëtarëve të ekipit. Te disa
anëtar të ekipit mund te lajmërohet edhe ndenja e
jokompetencës për çështjet që do t’i shqyrtojë ekipi.
Lideri në këtë periudhë ka për detyre që të udhëheq
ekipin dhe anëtarët e ekipit t’i stimulojë, të ju jep kurajo
dhe të rritë tek ta vetbesimin në suksesin e përgjithshëm
te ekipit.

36. 36
...
• Periudha e tretë është periudhë e të mësuarit, e ndërtimit
të kulturës ekipore, të aftësive dhe shkathtësive për kryerjen
e punëve dhe detyrave konkrete. Lideri i ekipit i kyç të gjithë
anëtaret në procesin e vendimmarrjes. Kjo periudhë në
zhvillimin e jetës ekipore është shumë e shkurtë kur
aprovohen normat grupore dhe anëtaret e ekipit fitojnë
vetëbesim, atëherë ekipi është i gatshëm për aksion.
• Periudha e katërt është koha kur fillohet me implementimin
e qëllimit derisa të arrihet caku i projektuar. Anëtarët e ekipit
në këtë periudhë ndiejnë kënaqësi dhe kurajo të posaçme
për vet faktin se janë anëtar të ekipit të suksesshëm.
• Periudha e pestë karakterizohet me përfundimin e detyrës
së pranuar dhe në rast te mos nevojës për detyra të reja
ekipi shuhet.

37. 37
Përparësitë dhe mangësitë e
punës ekipore
Përparësitë e punës ekipore janë:
• motivi i rritur i të inkuadruarve, sadisfakcioni i lartë,
përkushtimi i qëllimeve të ndërmarrjes;
• rritja e produktivitetit të punës;
• komunikimi më i mirë ndërnjerëzorë i të punësuarve;
• zhvillimi i shkathtësive për punë;
• rritja e fleksibilitetit afarist dhe
• zvogëlimi i dukshëm i shpenzimeve.

38. 38

39. 39
Mangësitë e punës ekipore
Mangësitë e punës ekipore janë:
• stresi dhe frustrimi në adaptimin e filozofisë së punës
ekipore
• eliminimi i shtresës së mesme menaxhuese
• paraqitja e mendimit grupor i cili e topit kreativitetin
mendor
• ngopja me punën ekipore mund te sJell zvogëlimin e
përfomansave individuale.

40. 40

41. 41
Përfundim
Sidoqoftë përparësitë e punës ekipore janë shumë më të
mëdha dhe se kohërat që do pasojnë, do vërtetojnë
sintagmën:
“Shekulli i punës ekipore vetem sa ka filluar.”
Pra, kjo do të jetë dominante në sistemin e sielljeve
organizative.

42. 42