Reformat nuk kanë ngjashmëri për nga natyra e tyre me zbatime projektesh infrastrukturore, të cilat monitorohen nga publiku direkt. Reformat janë udhët që hapen për të ardhmen e ekonomisë dhe integrimit të vendit në tregjet ndërkombëtare me cilësitë më të mira të vetvetes

1. Reforma fiskale, opinioni publik dhe besimi te shoqëria civile
Taksimi është një burim themelor i shtetit, që mund të përkthehet si forca e tij dhe për këtë arsye
tatimet janë një mjet thelbësor për zhvillimin.
Përvec produktit fiskal, ne dimë relativisht pak për ato faktorë të rëndësishëm, që përcaktojnë
mbështetjen publike për reformën fiskale. Kjo vjen për shkak se fokusi konvencional mbetet te
qëndrimete publikutndaj zbatimitvullnetarte ligjit, i cilinë vendtë uljessë evazionitduhetqë t’i japë
mbështetje politikës për kryerjen e reformës fiskale.
Ky këndvështrimi publikutduhettë jetë mjafti rëndësishëmpërqeverisjen. Mbështetjapublikeluan
një rol themelor në përcaktimin e qasjesve politike duke u konsideruar si një përfaqësim aktiv apo
përgjegjshmërie lidershipitpolitikkarshikërkesavetë publikut.Kyraporttregonqëndrimine politikës
si të varur nga vullneti publik.
Cfarë faktorësh ndikojnë mbështetjen publike për rritjen fiskale?
Mjaft studime kanë theksuar se midis opinionit publik dhe politikës së faktit ka një lidhje të
patjetërsueshme. Politikanët, qoftë edhe formalisht përpiqen të paraqiten si liderë, që i përshtatin
parimet e politikës së tyre në funksion të kërkesave të opinionit publik duke i bashkërenduar me
faktorë të tjerë.Kyqëndrimvjenpërtë treguarse vullnetii opinionitpublikështë ai që atae kërkojnë
që t’a tjetërsojnë në vepra dhe të mira publike.
Megjithatë,vendimetpolitikenukjanë pronëe opinionitpublik.Ai nuk ështëi vetmi faktorqë ndikon.
Presioni që bëhet nga elita e vendit janë një faktor që edhe pse nuk ka masivitetine publikut ka një
forcë të krahasueshme me të.
Kështu, nëse qeveria në rastin e tatimit mbi të ardhurat do të kishte vendosur vetëm nëpërmjet
opinionit publik, atëherë do të ishte i zbatuar taksimi progresiv edhe për të ardhurat individuale në
vend të taksimit progresiv vetëm mbi të ardhurat nga punësimi.
E njëjta elitë politike mund të kishte dëgjuar më tepër opinionin publik për një taksim progresivtë
tatimit mbi fitimin. Por, në këtë rast elita financiare dhe elita politike të lidhura mes tyre nuk e kanë
lejuarqë një politikë e tillë të jetë temë diskutimi dhe aqmë pak të jetë në kalendarine reformëssë
politikës së sotme.
Reformafiskale në specifikate saj është ngushtësishte lidhurme betejatlegjislative duke e vendosur
opinionin publiknë mes të tyre. Kjo situatë krijon me këtë rast një opinion,që luhatet midis barrës
fiskale të momentit dhe asaj që ka qenë më përpara pa i lënë hapësira për të reaguar më shumë se
kaq.
Betejatelektorale,pordhe betejatlegjislativepaszgjedhjeve e kanë futuropinioninpubliknë atopak
propozime që politikanët bëjnë kryesisht për shkallë fiskale më të ulta. Në fakt duhet sqaruar se një
reformë fiskalenukpërfaqësohetvetëmngauljetaksash.Më e paktaështë atonukjanëtemakryesore
e reformimit fiskal.
Reformë fiskale dotë thotë futjae një elementi shtesë,futjae një risienë politikënfiskale me synimin
e rritjes së kontributit të atyre shtresave sociale (individëve) dhe kategorive të biznesit që kanë
përfituarngapolitikate mëparshme.Qëllimi i një reforme fiskaleduhettë jetë parimii rishpërndarjes
së barrës fiskale duke harmonizuarmë së miri taksatmbi punëne konsuminme taksatmbi kapitalin.

2. Gjithë produkti i reformësfiskale ështëpërgjigjandaj kërkesëssë opinonitpublikpërdhënienfundtë
pandershmërisë në shpërndarjen e barrës tatimore.
Në kushtete një mungese të kulturësfiskale,kuredhe pagesae faturave të shërbimevedhe mallrave
(energjia,uji), që shpërndahenngasektori publikkonsiderohen ngaqytetarëte thjeshtë shqiptarësi
një taksë, në momentin kur u shtohet edhe një barrë fiskale e pandershme, ata mund ta shprehin
pakënaqësinë e tyre në kutinë e votimit.
Përveçfaktitnëse publikuështëi gatshëm ti kuptojë efektetngareformatqë zgjasinnë kohë,liderët
aktualë duhet të nxjerrin përgjegjësinë e tyre, por dhe faktet të cilat tregojnë se ky proces nuk
komprometon aftësinë e qeverisë për të rritur sigurimin e të mirave publike të cilësisë.
Kërkimetdhe anketatqë edhe pse nuk janë të plota,tregojnë se nëse politikatfiskale që formatojnë
një reformë dotë bëhenduke i parë me këndvështrimine opinionitpublik,atodotë jenë më shumë
të pranuara dhe të suksesshme.Në rastin,kuropinioni publiknjehsohetme zërine opozitësdhe nuk
vlerësohet për mesazhin publik që përcjell ndodh që elementët e reformës të jenë të pazbatuar si
duhet dhe të ngelen peng i justifikimit të zyrtarëve që i kanë pranuar ti zbatojnë ato.
Qeveria mund të kryejë edhe reforma që nuk kanë popullaritetin e publikut, por dihet që kostoja
politike do të jetë e ndjeshme në zgjedhjet më të afërta.
Nisur nga kostoja e lartë që mbartin reformat, sidomos ajo fiskale politikanët që kanë synim
rizgjedhjen e tyre kanë një tregues të përbashkët: atë të të qenurit mjaft reflektuesë ndaj
këndvështrimit të publikut.
Në mbajtjene një profili politikqë tregonse zëri i publikutdëgjohet,reflektimi më i madhi qeverisë
është transparenca dhe qartësia e politikës së saj.
Nëse tatimpaguesit do të ndihen të sigurtë se lekët që paguajnë shpenzohen sipas një adresimi të
qartë dhe menaxhohenme kujdes,atëherëgadishmëriapërtë paguardetyrimetnë mënyrëvullnetare
do të ketë një rritje që do të ndjehet shpejt. Megjithëse, qeveria ka ndërtuar dhe përsosur kuadrin
ligjor dhe strukturat që mbikqyrin performancën e financave publike dhe shpërndarjen e të mirave
publike, ndjeshmëria e publikut është ende në kufijtë e pasigurisë dhe paqartësisë.
Reduktimi i paqartësisë dhe forcimi i sigurisë mundet të ribalancohen vetëm nëse shoqëria civile e
përfaqësuarngaorganizatatjoqeveritare meintegritetmundettë tregojnë se kredibiliteti i financave
publike është në nivelet që ata kanë monitoruar dhe ja kanë prezantuar publikut.
Ndërhyrjae shoqërisëcivile përtë sqaruaratë që bënqeveriadhe elitate venditrritbesimine publikut
te qeveria dhe lidershipi politik dhe ekonomik. Në kushtet, kur historitë me korrupsion qeveritar të
përzierme korruptimine pjesëskryesore të elitave nukkanë mbaruar,është shumë më i vështirë që
besimi i publikut të arrihet vetëm duke dëgjuar zërin e qeverisë dhe përfaqësuesve që paguhennga
elitat për të folur në interes të tyre.
Nëse dotë vijojmë tëkeminjëinvestimsi deri mësotte rritjae besimittë publikutte qeverisja,atëherë
do të kemi më shumë qytetarë cinikë që nuk do të kenë dëshirën të dëgjojnë zërin e qeverisë për
përfitimet që mund të marrin nga kryerja e reformës fiskale, si pjesë e reformës strukturore.
Për arsye të mosbesimit te qeveria në vecanti, si dhe te politika në përgjithësi qytetarët nuk do t’i
konsiderojnë politikat që shpallen në emër të reformës si realiste apo që lidhen me ta.
Njerëzit të cilët kanë mosbesim te qeveria besojnë se mekanizmat që përdoren janë një mashtrim,
dhe se ata në fund të fundit nuk do të gëzojnë përfitimet që fliten.

3. Reformatnuk kanë ngjashmëri përnganatyra e tyre me zbatime projekteshinfrastrukturore,të cilat
monitorohen nga publiku direkt. Reformat janë udhët që hapen për të ardhmen e ekonomisë dhe
integrimit të vendit në tregjet ndërkombëtare me cilësitë më të mira të vetvetes.