2. Formatet e skedareve te imazheve
Numri
Magjik
bytes
Te dhenat e imazhit
koka
Formatet e imazheve percaktojne nje lloj informacioni dhe
perbehen nga nje segment koke dhe segment te dhenash.
Koka fillon me nje “numer magjik” – nje sekuence e shkurter
baitesh e dizenjuar per te identifikuar skedarin si nje imazh me ate
format specifik.
Koka do te permbaje gjithashtu gjeresine dhe gjatesine e imazhit.
Kur ruhet nje imazh ne nje arkive ose duhet te publikohet ne web,
eshte e rendesishme te percaktohet formati i imazhit:
3. Formatet specifike per pajisjet (Device-specialized formats).
Struktura e skedarit te imazhit mund te perzgjidhet per te lehtesuar
paraqitjen e shpejte ne nje tip te vecante workstation-i.
Dizavantazhi i formateve te specializuar per pajisjet perfshin
mungesen e transportueshmerise (portabilitetit), dhe jane te
papershtatshem kur perdoren ne hardware te tjera.
Shembull: ICC – perdoren per printera Kodak
Formatet specifike per softwaret (Software-specialized formats)
Jane ato formate te dizenjuar nga nje shites softwaresh, per t’u perdorur
me nje program specifik ose klase programesh specifike.
Shembuj: formatet PCX dhe Windows bitmap (BMP) qe gjenden
kryesisht ne PC, ose formati MacPaint i perdorur ne kompjutera Apple
Macintosh.
Formate te shkembyeshme (Interchangable formats): GIF, PNG,
JPEG
Kategorite e formateve te skedareve te imazheve
4. Formate grafike per World Wide Web
Ka disa lloje skedaresh grafike:
•Skedare Matricore (te quajtur edhe skedare bitmapped) permbajne informacion
grafik te paraqitur si piksel sic jane imazhet fotografike. Keto perfshijne GIF, PNG,
dhe JPEG.
•Formatet Animacion jane zakonisht sekuenca te dhenash matricore.
•Skedare Vektor permbajne te dhena per veprimet matematike dhe zakonisht
perdoren per te ruajtur artin e linjave dhe informacione CAD.
•Gjuhet e Pershkrimit te Faqes - Page Description Languages (PDL) perdoren
per te pershkruar layout-in e nje faqeje te printuar, qe permbane grafike dhe tekst,
si psh Adobe PDF.
•Formatet e objekteve shume-dimensionale i ruajne te dhenat grafike si nje
koleksion objektesh (te dhenat dhe kodin qe i perpunon ato)
•Gjuha e Modelimit te Realitetit Virtual - Virtual Reality Modeling Language
(VRML) eshte nje gjuhe object-oriented, 3D qe perdoret per te pershkruar “boten
virtuale” qe lidhet me hyperlink brenda World Wide Web-it.
•Formatet e skedareve Multimedia jane te afte te ruajne cdo tip te dhenash nga
tipet e mesiperme, shpesh duke perfshire edhe informacion audio dhe/ose video.
5. Shembuj formatesh te shkembyeshme:
- GIF - Graphics Interchange Format
- PNG - Portable Network Graphics
- JFIF - JPEG (Joint Photographic Experts Group) File
Interchange Format
- TIFF - Tagged Image File Format
- PGM - Portable Gray Map
-PBM - Portable Bit Map
-PPM - Portable Pix Map
- FITS - Flexible Image Transport System
6. Numri i ngjyrave
Imazhet me te thjeshta mund te permbajne vetem dy ngjyra, si
psh: te bardhe e te zeze, dhe do te nevojitet vetem 1 bit per te
paraqitur secilin pixel.
Disa karta video per PC te hershme, suportonin vetem 16 ngjyra
te caktuara. Karta video te mevonshme suportonin 256 ngjyra
njekohesisht, ku secila prej tyre mund te zgjidhej nga nje
bashkesi prej 224 ose 26 milion ngjyrash.
Karta te reja caktojne 24 bite per çdo pixel, prandaj mund te
shfaqin 224 ose 16 milion ngjyra, pa kufizime. Meqe syri nuk i
dallon ndryshimet ndermjet ngjyrave te ngjashme, ngjyrat 24
bit ose 16 milion shpesh quhet TrueColor.
7. BMP
BMP (Bit Mapped Picture) eshte nje standart i formateve te
imazheve te Microsoft Windows.
BMP suporton 1, 4, 8 dhe 24 bit per pixel.
Keto skedare zakonisht krijohen duke perdorur programet
Microsoft Paint ose Paintbrush dhe mund te perdoren ne
Windows si wallpaper.
Browserat standarte nuk suportojne kete tip skedari pa
thirrur nje program si Microsoft Paint.
Formati BMP perdor vetem nje forme te thjeshte te nje
teknike kompresimi pa humbje.
Skedaret BMP zakonisht ruhen te pakompresuar, njihen
vetem ne platforme Windows.
8. BMP
Nga ana konceptuale imazhet Bitmap jane
me te thjeshta se vektorialet.
Ne imazhet Bitmap ne çdo pike ruhet kodi
perkates i ngjyres.
Imazhet vektoriale ruajne modelin matematik
te imazhit dhe jo pika.
(“Nuk ka asnje arsye qe te perdoret ky format
ndonjehere.”)
9. GIF (Graphic Interchange Format)
Lindja dhe zhvillimi i internetit ndikon ne standartizimin
e disa formateve te skedareve per imazhe.
Formati i pare qe sherbeu si standart per shkembimin
e skedareve te imazheve ne internet ishte GIF.
GIF u ndertua nga nje kompani kompjuterash si nje
format per shkembimin e imazheve Bitmap midis
platformave te ndryshme.
10. GIF (Graphic Interchange Format)
Skedaret GIF perdorin nje teknike kompresimi pa
humbje sepse cilesia e imazhit nuk ndryshon permes
shume shnderrimeve te formateve GIF, gjithashtu jane
te kufizuara ne perdorimin e 256 ngjyrave.
Pra nese imazhi ka me pak se 256 ngjyra, GIF jep
imazhin te sakte. Ndersa kur imazhi permban me
shume ngjyra, GIF perdor nje nder algoritmet per
perafrimin e ngjyres ne imazh, me nje ngjyre nga 256
ngjyrat qe ka ne dispozicion. Nganjehere GIF perdor
ngjyren me te afert per te paraqitur secilin pixel dhe
nganjehere ai perdor “shperndarje gabimi” per te
rregulluar ngjyren e pixelave fqinje ne menyre qe te
korrigjohet gabimi ne secilin pixel.
11. GIF (Graphic Interchange Format)
Kompresimi pa humbje llogaritet per te gjithe bitet e te
dhenave ne imazh, kur imazhi kompresohet. Ky
rezulton ne nje skedar me te madh, por cilesia e
imazhit nuk degradon kur kompresohet dhe
dekompresohet disa here.
Ky tip kompresimi pershtatet sidomos per hapesira te
medha me ngjyre te njejte.
Nje nga vetite me te perdorshme te ketij formati eshte
fakti qe nje ngjyre mund te caktohet si nje
transparence.
Kjo veti lejon krijimin e imazheve ne te cilin sfondi
eshte i padukshem, keshtu imazhi duket sikur eshte i
‘pikturuar’ direkt ne faqen Web.
12. GIF (Graphic Interchange Format)
GIF i animuar perdoret per te krijuar animacione te
thjeshta ku seri te imazheve GIF jane te vendosura
njera pas tjetres dhe ndryshohen shpesh.
GIF eshte i pershtatshem per imazhe te thjeshte dhe
jo per imazhe komplekse si fotografite e skanuara
(per keto imazhe perdoret formati jpg).
13. JPEG (Joint Photographers Experts Group)
Eshte nje zgjidhje me e mire per cilesi ngjyre sesa GIF sepse
suporton ngjyra si 8-bit ose 24-bit.
Nje skedar JPEG eshte gjithashtu me i vogel sesa nje skedar
GIF per te njejtin imazh sepse JPEG perdor nje kompresim me
te larte.
Megjithate duhet te jemi te kujdesshem kur ruajme disa here
nje skedar JPEG per arsye te perdorimit te kompresimit me
humbje per ruajtje te imazhit.
Cdo here qe nje imazh kompresohet ne formatin JPEG disa
pixel-a perjashtohen.
Heret e para kur kjo ndodh, nuk ndikon realisht ne imazh per
arsye se syri i njeriut nuk dallon kaq humbje te pakta te imazhit.
Por kur imazhi kompresohet shpesh ne formatin JPEG cilesia
e imazhit sa vjen dhe zvogelohet.
14. JPEG
Te gjithe browserat grafike suportojne formatin JPEG
dhe keta skedare njihen me prapashtesen .jpeg ose
.jpg.
Kur ruajme nje imazh JPEG shume editore
imazhesh ofrojne ta ruajne ne nje format ‘progresiv’.
Nje skedar imazhi progresiv ruhet me shtresa
(layers). Kemi mundesi zgjedhjeje nga 3 ne 7
shtresa.
Browserat grafike ngarkojne dhe shfaqin imazhin
JPEG nje shtrese ne nje kohe, qe ka efektin vizual te
ndertimit te imazhit.
Fatkeqesisht nje skedar imazhi progresiv eshte me i
ngadalte per t’u ngarkuar.
15. PNG
Nje tjeter format i ri qe po perdoret gjeresisht ne Web dhe po
zevendeson pak nga pak formatin GIF eshte PNG (Portable
Network Graphics).
Suporton 8-bit dhe 24-bit ngjyre.
Kufizimi tek GIF eshte algoritmi i kompresimit qe ai perdor
sepse ky i fundit zoterohet me nje pakete nga kompania
CNISYS qe kerkon nje liçense ne pagese per programin qe
perdor kompresimin dhe dekompresimin GIF.
PNG perdor nje tjeter teknike kompresimi pa humbje qe nuk
kerkon liçence, prandaj mund te perdoret lirisht.
Gjithashtu PNG nuk kufizohet me 256 ngjyra dhe ofron nje
forme me te sofistikuar transparence.
PNG eshte formati i rekomanduar nga W3C dhe interpretohet
sot nga shume browsera.
17. TIFF
TIFF (Tagged Image File Format) perdoret
zakonisht per te shkembyer dokumenta
ndermjet platformave te ndryshme
kompjuterike.
TIFF suporton 1, 4, 8 dhe 24 bite per pixel.
Formati TIFF perdor nje metode kompresimi
pa humbje, te njohur si metoda Lemple-Zif-
Welch (LZW). Megjithate, ky version, te cilin
programe te mira te editimit te imazheve e
ofrojne si nje opsion kur ruhet nje imazh,
vetem eshte i afte te reduktoje ne menyre te
dukshme madhesine e imazheve qe
permbajne proporcione relativisht te medha
zonash nje-ngjyreshe.
Ne kete foto, ai redukton madhesine e
skedarit me 3%.
Picmaster eshte nje
shembull i nje
programi shareware
qe ofron kompresim
LZW per formatin
TIFF.
18. Cilin format duhet te perdorim?
TIFF eshte outputi me cilesine me te mire nga nje
kamera dixhitale. Pra TIFF ka cilesi me te mire se
JPG, por skedaret TIFF jane shume te medhenj.
Nuk duhet te perdoret ne faqe web, per arsye te
madhesise se skedarit, por edhe se shume
browsera nuk e suportojne kete format.
TIFF eshte nje format i mire per perpunim
imazhesh.
19. Cilin format duhet te perdorim?
JPG eshte formati me i perdorur per web.
Pasi perpunohet imazhi, atehere mund te ruhet si
skedar .jpg
Nuk duhet perdorur per artin e linjave, (pra kur
nevojiten imazhe me vija te drejta apo kende te
theksuara). Per kete mund te perdorni GIF ose
PNG
Nese imazhi permban me pak se 256 ngjyra dhe ka
shume zona me te njejten ngjyre, atehere GIF
eshte formati i pershtatshem.
20. Cilin format duhet te perdorim?
PNG eshte i pershtatshem ne keto raste:
1. Nese keni imazhe me zona te medha me te njejten
ngjyre, por qe permbajne me shume se 256 ngjyra. Pra
strategjia eshte e njejte me GIF por PNG suporton 16 milion
ngjyra.
2. Nese doni qe nje foto te afishohet saktesisht ne web, pra
pa humbje. Browserat e rinj suportojne PNG, dhe PNG
eshte formati i vetem pa humbje qe suportojne web
browserat.
PNG eshte superior ndaj GIF-it. Ai prodhon skedare me te
vegjel dhe lejon me shume ngjyra.
PNG gjithashtu suporton transparence te pjesshme, e cila
mund te perdoret per shume qellime, si psh per zbehje te
ngjyres se tekstit ose antialiasing.
