Wat is de maatschappelijke waarde van de bibliotheek? Hoe maak je inzichtelijk welke activiteiten het meeste maatschappelijk rendement hebben? BiSC heeft ism Rigo voor Bibliotheken een MKBA model ontwikkeld.

1. Maatschappelijke kosten-baten analyse
voor bibliotheken
Door Ronald Huizer, programmamanager innovatie

2. 13.3% 12.5% 11.6% 11.0% 10.4% 9.8%
2011 2012 2013 2014 2015 2016
Jaartrend + prognose penetratie volwassenen %
Dekkingsgraad

3. Relatie Bibliotheek – gemeente (1/2):
• “Zodra de visie ontbreekt regeert de
boekhouder”
• Bibliotheken en gemeenten zoeken naar
nieuwe toekomstperspectieven
– Minder kosten
– Meer maatschappelijk rendement
– Is er wel een stip op de horizon?

4. Relatie Bibliotheek – gemeente (2/2):
• Wat is de huidige maatschappelijke waarde?
• Welke activiteiten hebben meer of minder
maatschappelijk rendement?
• Hoe worden doelstellingen en resultaten
inzichtelijk gemaakt?

5. • Vernieuwing & innovaties van Bibliotheken
zijn gericht op meer maatschappelijke waarde
zoals:
– Sociaal domein:
• Preventie
• Participatie
– Educatie:
• Samenwerking met onderwijs (po, vo)
• Leven lang leren
– Laaggeletterdheid

6. • Nieuwe output criteria vanuit
maatschappelijke waarde:
– Aantal gebruikers (niet alleen leden)
– Specifieke doelgroepen (bv laaggeletterden,
ouderen, NT2)
– Specifieke programma’s/diensten, zoals
Digisterker, Taalexpress, cursussen, etc.

7. InputThema
Lezen
Collectie Fictie
Output
Meer lezende
kinderen /
kinderen lezen
meer
Meer lezende
volwassenen /
volwassenen
lezen meer
Maatschappelijk effect
Verbetering
taalvaardigheid
kinderen
Verbetering
schoolprestaties
Vermindering
schooluitval
Verbetering
taalvaardigheid
volwassenen
Meeteenheden
Verbetering positie
arbeidsmarkt:
- hoger salaris
- lagere kans
werkloosheid
Collectie non-
fictie
Persoonlijke
ontwikkeling
Verbreding van
kennis
+PM
Leesplezier
Consumenten-
surplus
MAATSCHAPPELIJK EFFECTEN BIEB: LEZEN

8. Informatie-
voorziening
Sociale cohesie
Maatschap-
pelijke
participatie
Woonomgeving
Kennis
medewerkers
Ontmoetings-
plek
Fysieke
aanwezigheid
bibliotheek
Kenmerkend
gebouw
Mooiere
woonomgeving
Verbetering
leefbaarheid
Woningwaarde
Meer contact
tussen mensen
Vermindering
eenzaamheid
Verbetering
saamhorigheid
Verbetering
zelfred-
zaamheid
Beter bekend
met sociale
voorzieningen
Verbetering
inzet
voorzieningen
Activiteiten
+PM
Persoonlijke
ontwikkeling
+PM
InputThema Output Maatschappelijk effect Meeteenheden
Hogere
kwaliteit leven
Meer tevreden
woonomgeving
QALY’s
Woningwaarde
MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN BIEB: INFORMATIE VOORZIENING, SOCIALE COHESIE / PARTICIPATIE EN WOONOMGEVING

9. Kosten HGH AVV
Kosten collectie € 309.000 € 426.000
Kosten personeel € 708.000 € 1.109.000
Kosten huisvesting, afschrijving en overige kosten € 648.000 € 1.040.000
Totaal Kosten € 1.665.000 € 2.575.000
Baten
Inkomsten BASIS-lidmaatschap € 341.000 € 435.000
Leesvaardigheid: hogere productieviteit € 3.338.000 € 4.043.000
Leesvaardigheid: Vermeden kosten werkloosheid € 436.921 € 529.070
Activiteiten € 29.000 € 73.000
Bezoeken € 372.000 € 373.000
Leefbaarheid leden € 90.000 € 118.000
Leefbaarheid uitstraling € 269.000 € 357.000
Eenzaamheid € 351.000 € 457.000
Totaal Baten € 5.226.921 € 6.385.070
Baten-kosten ratio 3,1 2,5
CS betalende leden € 125.000 € 172.000
CS niet-betalende leden € 278.000 € 426.000

10.  Baten zijn op verschillende onderdelen groter dan kosten
 Met name verbetering leesvaardigheid
 Maar ook andere effecten dragen bij
 Effect is afhankelijk van bereik juiste doelgroep
 Daarmee ook handvat voor meting
CONCLUSIES

11. Hoe verder?
1. Visie op lokale behoeften en waarde; in gesprek met gemeenten
2. MKBA als intern instrument; verschuiving van middelen naar
maatschappelijke activiteiten
3. MKBA als extern instrument; vernieuwing in opdrachtgever-
opdrachtnemer relatie