Bijdrage over het verbeteren van de aansluiting van resultaten van informeel - en non formeel leren op formele kwalificatiestructuren. (H)erkennen en waarderen van leren, koppelen van leerresultaten aan bestaande (professionele) referentiekaders. Aansluiten bij wat er al is en niet zelf weer een wiel uitvinden omdat "de branche/regio/het beroep/de opleiding/de organisatie zo vreselijk uniek is". Voor opleidingen: leerwegonafhankelijk toetsen organiseren.

1. Op waarde geschat: het verbeteren van de aansluiting van resultaten
van informeel - en non formeel leren op formele kwalificatiestructuren
Open Badges Nederland
Bijeenkomst Gelijke kansen, (h)erkenning van leren
11 november 2021
Spreker: Robert Bouwhuis (robertbouwhuis@platformopenonderwijs.nl)

2. De samenvatting: (H)erkennen van leren: “It takes two to tango”
Voor ‘waardeerders van leerresultaten van
informeel- en non formeel leren’:
• Zorg voor herkenbaarheid van een leerresultaat:
beschrijf het geleerde in termen van de
arbeidsmarkt en/of opleidingen met behulp van
een (gezamenlijk opgestelde) taxonomie of
ontologie voor verrichte activiteiten, geleverde
prestaties, taken, bevoegdheden,
verantwoordelijkheden etc.
• Wees transparant over kwaliteitsstandaarden voor
beoordeling/examinering en over de controle op
de beoordelaars en op het beoordelingsproces
toekennen en de borging van de toetskwaliteit
Voor erkende onderwijsinstellingen: kies voor
leerwegonafhankelijk toetsen
• Eenheid van leeruitkomsten: eenheid van op
leerwegonafhankelijke wijze beschreven resultaten
van leren, waarin kennis, inzicht, vaardigheden en
attitude van de student geïntegreerd
samenkomen.
• Opleidingstrajecten op basis van eenheden van
leeruitkomsten worden ingericht en afgestemd op
de uitgangspositie, werksituatie, kenmerken en
behoeften van individuele studenten of groepen
studenten.
• Bron MVT concept wetsvoorstel leeruitkomsten

3. De opgave: beschrijf het leerresultaat op een zodanige wijze dat opvolgende partijen het resultaat
herkennen en in staat zijn om het resultaat op waarde te schatten (erkennen).
• Leerresultaat: ieder resultaat van leren waarmee bekwaamheid kan worden getoond.
• Bekwaamheid is een prestatie die gewaardeerd wordt ten opzichte van (professionele) referentiekaders, waarbij
iemand iets heeft gedaan en/of een bepaald resultaat heeft bereikt (impact)
• Beroepsgerelateerd: Het hebben van de juiste competenties voor de taak/handeling; dat wil zeggen de
juiste kennis, vaardigheden en professionele houding.
• Persoonsgerelateerd: referentie, ‘bewijs van getoond karakter (attitude)’
• Opvolgende partijen: die partijen die in de praktijk een waarde (civiel effect) toekennen aan een
leerresultaat en daarmee fungeren als poortwachters tot werk of tot een vervolgopleiding.
• Werkgevers: inzicht in vaardigheden die nodig zijn in een specifieke functie. Indien een kandidaat al ‘competent
gedrag’ heeft vertoond in het verleden wordt deze ervaring als een goede voorspeller gezien voor succesvol
functioneren in de toekomst.
• Opleidingen: inzicht in wat er reeds geleerd is en in welke mate dit leerresultaat aansluit bij in de OER van de
vervolgopleiding beschreven leerresultaten.

4. Herkennen van bekwaamheid: het formuleren van een ‘aangetoonde bekwaamheid’
• Beroepsbekwaamheid:
• beroepshandeling: het handelen in een voor het beroep herkenbare situatie waarin vaardigheid
(bijvoorbeeld ‘snel handelen’, ‘besluitvaardig zijn’, etc.) wordt getoond
• het gemaakt hebben van een ‘beroepsproduct’ (kapsel, analyse, rapportage, software, etc. ) en in staat
zijn om de keuzes in het maakproces te verantwoorden en op dit proces te reflecteren.
• waardering door ‘klanten’ (ontvangers van de prestatie, opdrachtgevers)
• Referentie:
• erkenning van getoond karakter door ‘betrouwbare getuigen’, aan de hand van criteria voor een “lintje
van verdienste” (zoals moed, doorzettingsvermogen, etc.), blijkend uit …….. (een handeling die een
positief resultaat tot gevolg had).
• waardering door ‘peers’ (collega’s, medestudenten, social recognition)

5. Randvoorwaarden voor het erkennen van een resultaat van leren met civiel effect
• de herkenbaarheid van een leerresultaat voor de lerende en zijn of haar sociale omgeving.
• Herkenbaarheid van datgene wat geleerd is wordt geborgd door het koppelen van de beoordelingskaders aan erkende
professionele referentiekaders binnen een vakgebied en erkende standaarden (zoals het Europees Referentie Kader voor
talen en EQF, Lifecomp, ILO Framework of core skills, etc. Zie ook Explore SEL . Leerresultaten worden geformuleerd in
termen van de beroepspraktijk.
• de relevantie van het leerresultaat (passend bij een functie of bij een opleidingsprofiel)
• De relevantie van het certificaat wordt benoemd (waarom is dit leerresultaat belangrijk/nuttig? Voor welk 'toekomstig
succesvol gedrag' heeft dit certificaat een voorspellende waarde?). Leerresultaten worden geformuleerd in
samenwerking met het beroepenveld.
• de gepercipieerde mate van betrouwbaarheid van de beoordeling (validiteit, kwaliteitsborging etc.)
• de robuustheid van het leerresultaat blijkt uit een inschatting van de inspanning (in uren of ECTS)
die een gemiddelde lerende zou moeten leveren om dit leerresultaat te bereiken.

6. Het erkennen van een leerresultaat door iemand die waardering uitspreekt (issuer)
• Erkennen van een prestatie:
• gedocumenteerde getuigenis van werkzaamheden
die iemand heeft verricht (zoals een afgetekend
werkbriefje of een functieomschrijving in
combinatie met een contract)
• waardering door ‘klanten’ (ontvangers van de
prestatie, opdrachtgevers)
• waardering door ‘peers’ (collega’s, medestudenten,
social recognition, crowdsourcing)
• formele beoordeling (vanuit een organisatie, zoals
een beoordelingsgesprek door leidinggevende)
• geïnstitutionaliseerde examinering (bij een
onderwijsinstelling of examenkamer)
• geïnstitutionaliseerde examinering (bij een erkende
onderwijsinstelling die onder toezicht staat van de
NVAO of de onderwijsinspectie)
• Het realiseren van de beoogde leerresultaten blijkt
uit:
• de documentatie van de verrichte prestatie zoals een
beroepshandeling (getoonde vaardigheid, beslissing,
analyse, etc.) of ‘het gemaakt hebben van een
‘beroepsproduct’’ (kapsel, analyse, rapportage, beeld, etc. )
is zodanig vastgelegd dat een externe beoordelaar zich
achteraf ook een oordeel kan vormen over de kwaliteit van
het gepresteerde.
• Feedback op de prestatie van andere belanghebbenden
dan de examinatoren kan worden toegevoegd aan het
portfolio
• Het professioneel referentiekader dat de examinatoren
gebruiken om een oordeel uit te spreken over de
beroepsbekwaamheid van de student is correct toegepast
en de oordelen over de prestatie zijn onderbouwd door
verifieerbare observaties.
• Indirect: de wijze waarop een ‘gewaardeerde' dan wel
'erkende/geslaagde’ in de praktijk of in een vervolgtraject
van een opleiding functioneert.

7. voorstel voor een begrippenkader het classificeren van leren
• Informeel leren: het leren vindt zonder intentie en niet gepland plaats
o Levenservaring (karaktervorming) en arbeidservaring die is opgedaan bijvoorbeeld bij
werkplekleren, het verrichten van (mantel)zorgtaken en het tijd besteden aan
vrijwilligerswerk.
• Non formeel leren: het leren vindt bewust plaats, maar buiten het kader van formeel leren
o De lerende neemt doelbewust deel aan een ‘geplande en geïnstitutionaliseerde leeractiviteit bij
een niet erkende opleiding’ (niet formeel onderwijs). De opleiding leidt niet op tot een door de
overheid erkend diploma. Denk aan een cursus, bedrijfsopleiding, stage, training, workshop.
o De lerende neemt als student aan een erkende opleiding bij een erkende onderwijsinstelling
doelbewust deel aan een activiteit buiten de erkende opleiding met het oogmerk om daar iets van
te leren (bijvoorbeeld het uitbreiden van ervaring of de behoefte om “iets extra’s naast de studie te
doen”). Denk aan werkzaamheden als bestuurder of als student-assistent of het volgen van een
extra onderwijsprogramma.
• Formeel leren: leren dat plaatsvindt binnen een opleiding die gericht is op het behalen van
een door de overheid erkend diploma
o Oriëntatie: in de Onderwijs- en Examenregeling (OER) wordt op moduleniveau een rechtstreekse
koppeling gemaakt met de (delen van) beoogde leerresultaten zoals die in het landelijk
opleidingsprofiel of in het kwalificatiedossier worden beschreven. Hierdoor zijn, via een indirecte
route, de leerresultaten wel direct gevalideerd door het (landelijk) beroepenveld.
o Niveau: in de OER wordt vastgelegd op welke NLQF/EQF-standaard de module wordt getoetst. Qua
niveau zijn de rubrics die gebruikt worden voor de beoordeling gekoppeld aan NLQF niveau 5-8
(Dublin descriptoren) als onderdeel van het NVAO/ESG-accreditatiekader.

8. Het waarderingscanvas: een instrument voor het erkennen en classificeren van informeel-, non
formeel en formeel leren
open badge open badge edubadge microcredential * referentie
onderwijskundig raamwerk onderwijskundig raamwerk onderwijskundig raamwerk onderwijskundig raamwerk sector onderwijswetgeving
opleidingscode opleidingscode opleidingscode opleidingscode nationaal register
studielast studielast (uren) studielast (uren of EC) studielast (EC) EU (ECTS)
NLQF-niveau NLQF-niveau NLQF-niveau NLQF-niveau EU (EQF)
taal taal taal taal
standaard verloop standaard verloop standaard verloop standaard verloop
onderwijswetgeving: sectorale wetgeving
formeel onderwijs
issuer issuer issuer issuer nationaal referentiekader (publiek)
verdiencriteria verdiencriteria verdiencriteria verdiencriteria europees referentiekader (publiek)
beschrijving beschrijving beschrijving beschrijving internationaal referentiekader (privaat)
naam naam naam naam wenselijk
informeel leren
non formeel leren (niet
erkend onderwijs)
non formeel leren
(erkend onderwijs)
formeel leren (erkend
onderwijs)
open badge metadata v.2.0
kleurencode

9. Contactgegevens Robert Bouwhuis: robertbouwhuis@platformopenonderwijs.nl
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/robertbouwhuis/?originalSubdomain=nl