Përgaditi : Vehap Hashani

1. VEHAP HASHANI
UNIVERSITETI I PRIZRENIT | FAKULTETI JURIDIK
Metodologjia dhe
Shkrimi Ligjor
PYETJE & PËRGJIGJE , DHE SHEMBULL I KËRKESËS

2. 1. Cfare eshte shkrimi?
- Shkrimi është një formë komunikimi dhe përfshinë një dhënës, një marrës dhe një
hapësirë boshe në mes, e cila duhet mbushur.
2. Cila eshte lenda e përbashkët e të shkruarit dhe të folurit?
- Gjuhen e kane lende të përbashkët
3. Cili eshte qellimi i përbashkët i të shkruarit dhe të folurit?
- Komunikimin e ideve, informacionit dhe ndjenjave e kanë qëllim të përbashkët.
4. Përmendi dallimet mes të shkruarit dhe të folurit?
a) Kur shkruajmë, mendimet shprehen me fjali të plota, organizimi i të cilave bëhet me
anë të elementeve gjuhësore dhe stilistike si drejtshkrimi, pikësimi, paragrafët dhe
germat e mëdha. Kurse në të folur shpesh shprehemi me grupe fjalësh dhe fjali të
paplota që organizohen logjikisht me anë të intonacionit dhe mbështeten fuqishëm
nga gjestet.
b) Gjuha e folur dëgjohet; gjuha e shkruar lexohet. Në gjuhën e folur dëgjuesi është
i pranishëm dhe mund të kërkojë sqarime; në gjuhën e shkruar, shkruesi duhet ta
përfytyrojë lexuesin dhe t’i parashikojë nevojat dhe interesat e tij për t’i dhënë atij
gjithë informacionin e duhur.
c) Të shkruarit është forma më e përshtatshme për komunikim zyrtar; ai përdoret
për të dokumentuar ngjarje të rëndësishme dhe serioze të jetës dhe historisë njerëzore.
Testamentet shkruhen, po kështu edhe raportet financiare, politikat qeverisëse,
dokumentet ligjore. Kurse gjuha e folur është përgjithësisht jo zyrtare për nga
natyra. Dëshirat, mesazhet fetare etj., janë më bindëse kur shprehen me anë të
gjuhës së folur.
d) Gjuha e folur, për nga natyra është, kalimtare,(shembull kontrata) po nuk u
regjistrua, humbet, ndërsa gjuha e shkruar mbetet në vite (madje edhe në shekuj)
e) Të shkruarit ka përparësinë e faktorit kohë. Shkruesi ka kohë të përgatitet, ta
shikojë, korrigjojë dhe rishikojë disa herë shkrimin e tij, deri sa të arrij një përmbajtje
dhe formë të dëshiruar. Kurse në të folur njeriu jo gjithnjë ka kohë të përgatitet
dhe duhet ta ndërtojë komunikimin në çast.
5. Cila është një nga parimet më të njohura të shkrimit?
- Shprehja “njihe lexuesin tënd”, është një nga parimet më të njohura të shkrimit.
6. Cili është rregulli i artë i të shkruarit?
- Rregulli i artë është: shkruaj qartë dhe shkurt.
7. Çfarë do të thotë të shkruash qartë?
- Kjo varet nga shumë rrethana. P.sh. Një artikull i shkruar me gjuhë shkencore për
një revistë shkencore mund të jetë më se i qartë për të gjithë studiuesit e asaj fushe,
por krejt i pakuptueshëm për njeriun e zakonshëm. Ose, përshkrimi i një dukurie
natyrore, mund të jetë shumë i kuptueshëm për një të rritur, por i pakuptueshëm
për një fëmijë.
Të shkruash qartë dhe shkurt është mbi të gjithë një shprehje respekti për lexuesin
sidomos kur ky i fundit nuk ka kohë të mjaftueshme.
8. Çfarë kuptojmë me fjalinë e filozofit francez Paskal: “e kam bërë këtë letër më të gjatë se
zakonisht, sepse nuk kisha kohë ta bëja më të shkurtër.”?
- Edhe pse kjo tingëllon si paradoks, nuk është fare paradoks, sepse është shprehje e
përmbledhur e të vërtetës së njohur se të shkruarit kalon përmes një procesi të gjatë
të përgatitjes, të menduarit për atë që do të shkruash. 1
1
Fundi ligjeratës së parë

3. 9. Si ka lindur nevoja për përsosjen e mjeshtërisë së shkrimit?
- Shkrimtarët profesionistë, nxënësit, studentët në shkolla dhe në universitete, njerëzit
në shtëpi dhe në vendet e punës shkruajnë tekste për të tjerët më shumë se për veten
e tyre. Në këtë mënyrë ka lindur nevoja për përsosjen e mjeshtërisë se shkrimit, e
cila është e domosdoshme për çdo individ.
10. Në cilat forma zhvillohet të shkruarit?
- Të shkruarit zhvillohet në shumë forma: letër e thjeshtë, kërkesë, ankesë, ese,
seminar, punim shkencor, disertacion etj.
11. Nëpër cilat gjëra duhet të kalojnë shkrimtarët që shkruajnë letra?
- Të gjithë shkrimtarët ose autorët e ndryshëm që shkruajnë letra kryejnë të njëjtat
gjëra:
a) Ata parashikojnë ide.
b) Ata planifikojnë, hartojnë dhe zhvillojnë punët e tyre.
c) Ata rishikojnë dhe redaktojnë punën e tyre.
12. Për çfarë shërben të shkruarit?
- Të shkruarit shërben për të bërë përgjithësime, për të interpretuar, për të
reflektuar, për të imagjinuar etj.
13. Si mësojmë të shkruajmë?
- Së pari mësojmë të shkruarit mekanik duke filluar me shkronjat, rrokjet, fjalët e
fjalitë, deri në përdorimin e shenjave të pikësimit e më tej tek elementet e stilit.
Ne shkruajmë ose pse detyrohemi ( detyra shtëpie, hartime, ankesa etj. ) ose
shkruajmë të nisur e të nxitur nga dëshira.
Në këto raste ne e zgjedhim vetë çka duam të shkruajmë.
Mendimet, dëshirat, idetë tona ne mund t’i hedhim në letër në formën e një poezie,
ditari, tregimi etj.
14. Cilat janë format e shkrimit për të mësuar?
- Ndër format më të njohura të këtij lloj shkrimi janë mbajtja e shënimeve nga librat,
leksionet, përmbledhja e një libri , artikulli e kështu me radhë. 2
15. Çfarë është Qartësimi i ideve?
- Një nga mënyrat më të dobishme të përdorimit të kohës është duke menduar për atë që
do të shkruhet, kjo na ndihmon në qartlsimin e ideve.
16. Cilat janë elementet e fazës së të menduarit?
- Në fazën e të menduarit futen edhe elemente paraprake si:
a) Leximi për qëllime kërkimore.
b) Mbajtja e shënimeve.
c) Qartësimi i informacionit që doni të përcillni dhe i qëndrimit që doni ta
shprehni.
17. Çfarë duhet bërë përpara se të filloni të shkruani?
- Përpara se të filloni të shkruani duhet ta keni një ide të qartë për qëllimin për të
cilin po shkruani, si dhe një ide pak a shumë të qartë për lexuesin, cili do të jetë ai
dhe interesat që ka.
18. Cilat mund të jenë qëllimet e shkrimit?
- Qëllimet e shkrimit mund të jenë të ndryshme si p.sh:
Të bindësh, Të përgjigjesh, Të shprehësh, Të argëtosh, Të mbrosh, Të përshkruash,
Të analizosh, Të informosh, Të shpjegosh, Të krahasosh, Të raportosh, etj.
2
Fundi i Ligjeratës së dytë

4. 19. Çfarë duhet të kemi në mendje pas përcaktimit të qëllimit? Ilustro me shembuj.
- Pas përcaktimit të qëllimit, mirë është të hidhni në letër një fjali, jo domosdoshmërisht të
plotë, për të mbajtur në mendje qëllimin, temën dhe lexuesin e shkrimit tuaj.
- Për shembull: Ja disa fjali që përmbledhin të tre elementet
T’u shkruaj prindërve për t’u thënë se jam mirë dhe po kënaqem.
T’i kërkoj shefit rritjen e rrogës.
Të pyes avokatin për kontratën
20. Cilat janë fazat e të shkruarit?
- Nga t’ia fillojmë;
- Kopja e Parë;
- Rishikimi;
- Redaktimi;
- Korigjimi;
- Botimi.
21. Nga duhet t’ia fillojmë?
- Para se të filloni të shkruani mendoni për qëllimin dhe lexuesin e shkrimit tuaj.
Qëllimi: Cili është qëllimi i juaj?
Lexuesi: Kush do ta lexojë shkrimin tuaj?
22. Ç’është Breinstorming (Brainstorming)?
- Zhvillimi i ideve fillon me diskutimin e një “Breinstorming” (Breinstorming - ang,
do të thotë “fig. stuhi, rrahje idesh, në shqip ka kuptimin e diskutimit të ideve),
përndryshe Breinstormingu është veprimtari që shërben për fillimin e diskutimit të
një problemi a çështjeje të caktuar, përmes të të cilit dalin në pah sa më shumë ide,
gjenden sa më shumë zgjidhje, si dhe nxiten komente sa më interesante për një
çështje të caktuar.
23. Cilat janë mënyrat e paraqitjes së ideve dhe ilustro me shembuj?
Mënyra e parë është që t’i shtrojmë vetes pyetje, si p.sh. Nëse dëshirojmë të shkruajmë
një ese për Edukimin, është mire te ndalojmë dhe t'i shtrojmë vetes pyetje:
Çmendojmë për procesin e edukimit sot?
Cili është roli i internetit dhe kompjuterit në edukimin modern?
Si do të ishte më mirë për një student të shkollohej brenda apo jashtë vendit?
Një tjetër mënyrë e paraqitjes së ideve është ajo që quhet kllaster (cluster) që do të thotë
“Grupim idesh”.

5. 24. Ku qëndron rëndësia e organizimit apo planifikimit?
- Përgatitja e një plani të ndihmon të sqarosh mesazhin, të dallosh midis gjerave të
rëndësishme dhe më pak të rëndësishme dhe të kuptosh se cilat ide shkojnë mirë me
njëra – tjetrën.
25. Si bëhet planifikimi?
- Planifikimi mund të bëhet në bazë të pyetjeve: Kush? Çfarë? Pse? Si? Kur? Ku?.
Përgjigjet ndaj këtyre pyetjeve shpesh bëjnë bazën e asaj që do të shkruani.
26. Çfarë përfshinë një plan pune? Ilustroni me një skicë.
- Një plan i thjeshtë do të përfshinte:
a) Shënime të ideve tuaja.
b) Një listë të burimeve të informacionit që doni ta kontrolloni
c) Një listë të fakteve që doni të paraqitni
SHEMBULL I NJË SKICE
Titulli----------------------------------Edukimi modern
Hyrje----------------------------------Vështrim përgjithësues për edukimin (ç'është edukimi etj)
Paragrafi 1--------------------------Roli i teknologjisë informative në edukim
Paragrafi 2------------ --------------Roli i profesorit në edukim.
Paragrafi 3---------------------------Edukimi në globalizim
Përfundimi---------------------------Edukimi është i rëndësishëm në shoqëritë moderne
27. Ku është qëllimi i planit të parë?
- Qëllimi kryesor i planit të parë është që t'i vijë në ndihmë vetë shkruesit, pasi që
është thjesht një hedhje idesh në letër.
28. Çfarë është plani i parë?
- Në këtë fazë nuk ka shumë nevojë t'i kushtohet gramatikës, drejtshkrimit, apo
shenjave të pikësimit, madje në këtë fazë të shkrimit, shënimet nuk e kanë të
domosdoshme të kenë kuptim për të tjerët, përveç jush. Vëmendja kryesore është
në përmbajtjen e jo në formën.
29. Cilat janë format e hedhjes së ideve më plan?
a) Një nga format më të zakonshme të hedhjes së ideve në plan është ajo e listës.
Kjo listë çështjesh më vonë mund të kthehet në nëntitujt që do të formojnë
skeletin e shkrimit .
b) Një mënyrë tjetër e paraqitjes së ideve është ajo që quhet kllaster (cluster) që do
të thotë “Grupim idesh”. Kllaster fillon me temën në qendër të fletës dhe
zgjerohet duke shtuar ide rreth saj.
30. Si mund të bëhet renditja e ideve?
- Ekzistojnë disa parime të përgjithshme, të cilat janë të dobishme për strukturimin e
të gjitha llojeve të shkrimeve funksionale (jo letrare).
a) Një nga mënyrat është që sa më shpejt të shprehet qëllimi i shkrimit, pra te
shtrohet thelbi në fillim dhe pastaj pjesa tjetër të përdoret për ta shpjeguar atë.
Ky i ngjanë stilit gazetaresk ku rendi logjik është: “Më e rëndësishmja në fillim,
më pak e rëndësishmja në fund.”
b) Një mënyrë tjetër e renditjes së ideve është edhe ajo kronologjike ose e pjesshme,
që i përshtatet, për shembull, përshkrimit të një procesi. Nëse ngjarjet që doni
t’i përshkruani kanë nevojë të përshkruhen në mënyrë kronologjike, mund të
përdorni fare mirë një strukturë lineare kohore si p.sh.(Themelimi I OKB-se roli
I saj nga themelimi deri ne periudhen e Luftes se Ftohte).
31. Cilat janë skemat tjera të renditjes së ideve?
- Skemat tjera të renditjes së ideve janë krahasimi, deduksioni, induksioni, lidhjes
shkak- pasoje, etj.

6. 32. Çka kuptojmë me DEDUKSIONIN?
- Me deduksionin kuptojmë nxjerrjen e një përfundimi logjik të veçantë a të pjesshëm
nga një tezë a nga një ide e përgjithshme.(te gjithe njerzit vdesin)
33. Çka kuptojmë me INDUKSIONIN?
- Me induksionin kuptojmë nxjerrjen e një përfundimi të përgjithshëm nga teza ose
nga ide të veçanta e të pjesshme.3
34. Çka është faza e kopjes së parë dhe cili është roli saj?
- Kjo është faza kur filloni t’i konkretizoni idetë tuaja në shkrim. Pas fazës
përgatitore me të gjitha nënfazat e saj, mund të fillohet shkrimi i kopjes së parë, që
është pak a shumë varianti i plotë dhe i përafërt me atë që do të paraqitet në fund.
Roli i kopjes së parë është që ta bëjë kalimin nga faza përgatitore në fazën e kryerjes
përfundimtare.
35. Fjalia dhe paragrafi i parë shpesh janë më të vështirat, madje edhe për shkrimtarët me
përvojë. Cilat këshilla duhet ti ndjekim që ta bëjmë më të lehtë kapërcimin e këtyre
vështirësive?
- Këshillat e mëposhtme mund t’jua bëjnë më të lehtë kapërcimin e kësaj vështirësie:
a) Mos u shqetësoni për cilësinë e shkrimit tuaj; edhe pse cilësia është e rëndësishme,
nuk është ky qëllimi kryesor në këtë hap.Tani për tani përqendrohuni për t'i hedhur
idetë tuaja në letër.
b) Filloni aty ku ndjeheni më të sigurt. Nëse ju duket e vështirë të filloni me paragrafin
e parë, filloni me një paragraf tjetër.
c) Përpara se të filloni të shkruani, lexoni diçka. Nëse zgjidhni një shkrim të të njëjtit
lloj, të shkruar mirë, ai mund t’ju ndihmoj të gjeni veten në shkrimin tuaj.
36. Çka është paragrafi i parë dhe cili është roli i tij?
- Ai është një lloj pasaporte që e njeh lexuesin me idenë, me qëllimin e shkrimit dhe
çfarë do të shtjelloni më tej.
- Paragrafin e parë duhet shkruar mirë duke treguar kujdes në formulim, në mënyrë
që të tërheq vëmendjen e lexuesit dhe ta mbaj gjallë interesin e tij për të vazhduar
leximin deri në fund.
37. Si mund ta bëni hyrjen më tërheqëse?
- Më poshtë janë disa këshilla, në situata të ndryshme të pranueshme, për ta bërë hyrjen
tuaj më tërheqëse:
a) Përshkruani një skenë, rrethanë ose fakt interesant që ilustron temën
b) Fillojeni me ndonjë pyetje provokuese ose citim të njohur që ka lidhje me temën
c) Filloni me përshkrime të vendit ose të kohës në të cilën kanë ndodhur ngjarjet.
Etj.
38. Ku është qëllimi i kopjes së parë?
- Qëllimi i kopjes së parë është që të krijojë mundësi për përmirësime dhe redaktime
të mëtejshme.
39. Cilat udhëzime duhen ndjekur për ta realizuar më mirë Kopjen e parë?
- Ja disa udhëzime tjera:
(1) Mos u shqetësoni që gjithçka të jetë e përkryer.
(2) Gjatë punës mund ta shikoni planin apo skicën por nuk jeni të detyruar
ta ndiqni atë pikë për pikë.
(3) Shpesh idetë e reja lindin gjatë shkrimit të kopjes së parë.
40. Çështë Rishikimi?
- Procesi i ripunimit të një pune disa herë nga shkruesi quhet rishikim.
3
Fundi i Ligjeratës së katërt

7. 41. Si mund të kryhet rishikimi?
- Ja disa udhëzime si mund ta kryeni rishikimin:
a) LEXONI ME ZË. Lexoni me zë atë që keni shkruar. Tingëllon e përshtatshme për
qëllimin dhe lexuesin tuaj.
b) BËNI PYETJE. Kontrolloni shkrimin tuaj përmes pyetjeve. Ja disa prej pyetjeve të
tilla P. Sh Shkrimi a është i kuptueshëm?, Hyrja, a arrin ta tërheq vëmendjen e
lexuesit?, A janë të renditura idetë si duhet?, A mund të gjenden fjalë më të mira për
të shprehur idetë?, A ka mbetur pa u përmend ndonjë gjë e rëndësishme?, A ka
përsëritje të informacionit?, A i përmbledh mbyllja të gjitha idetë?Etj.
Pasi të keni përfunduar me pyetjet, atëherë ndërmerrni hapin tjetër.
c) LEXONI PËRSËRI.Lexoni përsëri me zë shkrimin tuaj. Vëreni nëse ka:
Fjalë apo fjali që tingëllojnë gabim. Fraza të përsëritura. Fjalë që nuk japin
informacion të rëndësishëm.
d) SHKRUANI VARIANTIN E PËRPUNUAR.
42. Çështë faza e Redaktimit?
- Kjo është faza kur përqendroheni në strukturën, gjuhën, gramatikën dhe
drejtshkrimin e fjalisë. Kjo është pjesë e rëndësishme e përpunimit të shkrimit,
përpara se ta marrë në dorë lexuesi. Qëllimi i redaktimit është të sigurohemi që
secila nga fjalitë ka kuptim.
43. Cilat janë elementet kryesore të Redaktimit?
- Lista e mëposhtme tregon elementet kryesore që duhen parë në fazën e redaktimit:
a) Kontrolloni parashtrimin e qëllimit
b) Sigurohuni që shkrimi shpreh plotësisht dhe në mënyrë të qartë atë që keni
dashur të thoni, dhe kur është e mundur në një mënyrë që i sjellë lexuesit
kënaqësi estetike.
c) Sigurohuni që mendimet të jenë shprehur qartë dhe me gjuhë të saktë.
d) Riorganizoni paragrafët dhe fjalitë për të krijuar një rrjedhë logjike.
e) Shkurtoni shkrimin aq sa ju lejohet.
44. Çështë Korrigjimi dhe ku dallon nga Redaktimi?
- Korrigjimi përfshin kontrollimin e çdo fjale dhe të shenjave të pikësimit.
- Derisa më sipër, te redaktimi ne e pamë aspektin e përmbajtjes dhe organizimin, te
korrektimi duhet t’i shohim me imtësi fjalët, fjalitë dhe rrjedhshmërinë e të
shkruarit.
45. Çfarë duhet të kemi parasysh tek Korrigjimi?
- Kur të bëjmë korrigjimin duhet të kemi parasysh këto gjera:
a) Sigurohuni që fjalët që keni zgjedhur janë të përshtatshme për qëllimin dhe
lexuesin.
b) Duhet pasur kujdes me kuptimet e fjalëve.
c) Pastrojeni shkrimin nga përdorimet e panevojshme të fjalëve.
d) Qëndrojini besnik vetës (veta e parë, veta e tretë), kohës (koha e tashme ose e
shkuar), dhe tonit (miqësor, zyrtar, artistik etj.)
e) Korrigjoni çdo gabim gramatikor ose drejtshkrimor që vini re. Përdorni
fjalor.
f) Rishikojeni ndarjen e shkrimit tuaj në paragrafë, gjatësinë dhe strukturën e
paragrafëve.
g) Shikojeni edhe rendin e fjalëve në fjali.
h) Kujdesuni në fund për shenjat e pikësimit dhe fjalët me shkronja të mëdha.
i) Pas të gjitha shenjave të pikësimit lini një hapësirë bosh.

8. 46. Cila është faza e fundit?
- Pasi bëhen korrigjimet e fundit është koha që shkrimi të marrë formën
përfundimtare, pra të botohet. Botimi nënkupton një kopje të mirë të punës suaj,
gati për t’u lexuar nga njerëzit.

9. (Shembull I kërkesës)
Institucioni
Drejtoria
Sektori
KËRKESË
Lënda:
Parashtruesi i kërkesës:
Permbajtja e kerkese( se per qfar i drejtoheni organit apo institucionit competent).
Në: vendi
Më:data
Parashtruesi i kërkesës
X x x x x x
__________________