Oligopoli- Nehar Islami dhe Blerta Sekiraqa

1. Universiteti I Prishtinës
Fakulteti Ekonomik
Tema: Oligopoli
Studimet: Master
Prof.Dr. Florentina Xhelili Punoi:
Nehar Islami,
Blerta Sekiraqa

2. OLIGOPOLI

3. Hyrje:
 Ne kete punim seminarik jemi munduar te trajtojme temen
e oligopolit duke perfshire standardizimin e produkteve,
karakteristikat e oligopolit etj.
Gjithashtu jemi munduar qe permes shembujve te kemi
me te qarte se qka ne realitet eshte oligopoli.
Dhe ne fund te keti punimi jemi munduar te pershkruajme
edhe duopolin si modeli me I thjesht I oligopolit.

4. Çështjet që do të trajtohen :
1. Ç’ështe oligopoli?
2.Standardizimi dhe diferencimi i produkteve
3. Karakteristikat e oligopolit
4.Modelet e oligopolit
5. Industritë të cilat përfshijnë oligopolin
6. Shembuj të oligopolit
7. Cilat janë avantazhet dhe disavantazhet e oligopolit ?
8. Çka eshte duopoli?
9. Cilat jane karakteristikat e duopolit?
10. Disa shembuj te duopolit.

5. Ç’ka eshte OLIGOPOLI?
Oligopoli është një strukturë tregu në të cilën një numër i vogël i firmave ka pjesën
më të madhe të tregut.
Një oligopol është i ngjashëm me një monopol, përveç se në vend të një firme,
këtu dy ose më shumë firma dominojnë tregun. Nuk ka asnjë kufizim saktë për
numrin e firmave në një oligopol, por numri duhet të jetë mjaft i ulët ngase
veprimet e një firme duhet të ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme në treg.

6. Standardizimi dhe diferencimi
 Kemi dy lloj oligopolesh :
1) Produkte te njejta(oligopol i thjeshte)
2) Produkte te ndryshme (oligopole te diferencuara)

7. Karakteristikat e oligopolit:
Katër karakteristikat e një industrie oligopoli janë
1. Pak shitës
Janë vetëm disa shitës të cilët kontrollojnë të gjitha ose shumica e shitjeve në industri
2. Pengesat për hyrje.
Firmat oligopol janë të mëdha dhe përfitojnë nga ekonomitë e shkallës. Firma din si te merr kapital te
konsiderueshëm për të konkurruar në këtë industri.Hyrja e ndermarjeve ne ndonje sektor munde te
pengohet ndermjet konkurences. Ne kete, pengese kryesore paraqitet aftesia konkuruese, e cila
mundeson qe ne kuader te nje dege te jene vetem disa ndermarje me potencial te madh prodhimi dhe
kapitali.
3. Ndërvarësia.
Firmat oligopol janë relative të mëdha në treg në të cilin ato veprojnë. Nëse një firmë oligopol ndryshon
çmimin e saj apo strategjinë e saj të marketingut, ajo do të ndikojë në mënyrë të konsiderueshme tek
firmat rivale Për shembull, në qoftë se Pepsi ul çmimin e saj në 80 cent për kanaçe, Coca-cola do të
ketë probleme .Nëse Coca-cola nuk kundër përgjigjet, ajo do të humbasë pjesë të rëndësishme të
tregut. Prandaj, Coca-cola do të duhet me shumë gjasë të ulë çmimin e saj.
4. Reklamat gjigante
Firmat oligopol shpesh reklamojnë në shkallë kombëtare. P.sh Super Bowl, World Series, finalet e
Wimbledon, finalet e NBA dhe NCAA March Madness.Këto përfshijnë reklama nga firmat oligopol.

8. Modelet e Oligopolit :
 -Kartelet
-Modeli Cournot
-Modeli I firmes sunduese
-Modeli Bertrand

9. Kartelet:
 Kartelet – Jane marreveshje te fshehta mes firmave per te
koordinuar vendimet lidhur me sasine e prodhimit dhe
cmimet.
Kartelet se bashku veprojne si nje firme monopolistike
dhe e maksimizojne fitimin. MR=MC.
Kartelet duhet te mbikqyrin per mareveshje sepse qdo her
ka tendenc qe mos te respektohen
mareveshjet.

10. Modeli Cournot
 Modeli Cournot është një model ekonomik që përshkruan
një strukturë të industrisë në të cilën firmat konkurruese
prodhojne të njëjtin produkt homogjen dhe të padiferencuar I
cili eshte prodhuar në mënyrë të pavarur dhe në të njëjtën
kohë.
Modeli Cournot perben një numër supozimesh - firmat nuk
mund të bashkëpunojnë ose të formojnë një aleancë, dhe ato
kërkojnë për të maksimizuar fitimin në bazë të vendimeve të
konkurrentëve të tyre. Përveç kësaj, vendimi i prodhimit të
çdo firme është supozuar të ndikojë në çmimin e produktit
(shembull shtetet ne OPEK fokusohen me teper ne sasi se sa
ne cmim)

11. Modeli i firmes sunduese:
 Modeli I firmes sunduese është një lojë
strategjike në ekonomi në të cilën firma
udhëheqëse lëviz e para dhe pastaj firmat
ndjekëse lëvizin njëra pas tjetrës
Firmat prodhojnë
produkte të diferencuara.Barrierat e hyrjes ne
kete model te oligopolit jane shume te medha
( shembull kur e krijon nje produkt te
ngjajshem me nje produkt te sukses’shem
mirepo jo identik) : Pasiqe ka dal ne treg sony
playstation 3 dhe ka qen I suksesshem si
produkt ateher kompania“nintendo” ka krijuar
produktin e saj “Wii” dmth ky ka qen nje
produkt I ngjajshem por jo identik me
produktin sony playstation 3

12. Modeli Bertrand
 Modeli Bertrand është një model i konkurrencës qe
përdoret në ekonomi,saktesisht ne oligopol i cili ka marre
emrin nga Joseph Louis Bertrand (1822-1900). Ai
përshkruan bashkëveprimet midis firmave (shitësit) që
përcaktojnë çmimet dhe klientët e tyre (blerësit) që
zgjedhin sasi në çmime të caktuara.
Ka të paktën dy firma që prodhojnë një produkt (të
padiferencuara) dhe nuk mund të bashkëpunojnë në asnjë
mënyrë. ( shembulli coca cola – pepsi sundojne tregun ne
te njejtin produkt mirepo keto nuk bashkepunojne por
konkurojne me njera tjetren)

13. Industritë që përfshijnë oligopolin
 Industritë që janë shembuj të oligopoleve përfshijnë:
 Industrinë e çelikut
 Industrinë e aluminit
 Industrinë e filmit
 Industrinë e televizionit
 Industrinë e telefonave celularë

14. Shembuj të veçanta të oligopoleve:
 Katër kompanitë muzikore kontrollojnë 80% të tregut – Ato jane :
Universal Music Group, Sony Music Entertainment, Warner Music Group dhe EMI
Group
 Gjashtë botuesit më të mëdhenje të libërave - Random House, Pearson, Hachette,
HarperCollins, Simon & Schuster dhe Holtzbrinck
 Katër prodhuesit më të mëdhenjë të drithërave - Kellogg, General Mills, Posta dhe
Quaker
 Dy ofruesit më të mëdha në tregun e sigurimeve të kujdesit shëndetësor - Anthem dhe
Kaiser Permanente
 Sistemet operative për smartphones dhe kompjutera janë shembuj të shkëlqyer të
oligopoleve. Apple iOS dhe Google Android dominojnë sistemet operative smartphone,
ndërsa sistemet operative kompjuterike janë lënë në hije nga Apple dhe Windows.
Shembull tjeter i oligopolit eshte edhe tregu i prodhimit te patikave ku Nike dominon me
47% te prodhimit pas kesaj ne vendin e dyte radhitet Reebok me 16% dhe ne vendin e
trete radhitet Adidas me 7% te tregut.

15. Avantazhet dhe disavantazhet:
 Avantazhet:
Çmimet në një oligopol janë zakonisht më të ulëta se në një monopol, por më të larta se ajo që do të
jetë në një treg konkurrues.
 Çmimet kanë tendencë të jenë të qëndrueshme, sepse në qoftë se një kompani e ul çmimin shumë,
atëherë të tjerët do të bëjnë të njëjtën gjë. Rezultati ul marzh fitimin për të gjitha kompanitë, por është
shumë mirë për konsumatorët.

Disavantazhet :
Outputi do të jetë më I vogël se në një treg konkurrues dhe më shumë se në një monopol. Konkurrenca
më e madhe në mes të kompanive në një oligopol është me anë të kërkimit dhe zhvillimit (ose risi),
vendndodhja, paketimin, marketingut, dhe prodhimit të një produkti që është pak më ndryshe se sa
kompania tjetër .
 Pengesat kryesore për të mbajtur kompaninë nga oligopolet e bashkuara. Pengesat kryesore janë
ekonomitë e shkallës, qasje në teknologji, patentat, dhe veprimet e bizneseve në oligopol. Pengesat
mund të imponohen nga qeveria, të tilla si duke kufizuar numrin e licencave që lëshohen.
 Oligopolet zhvillohen në industritë që kërkojnë një shumë të madhe parash për të filluar. Kompanitë
ekzistuese në oligopol dekurajojnë kompanitë e reja për shkak të qasjeve ekskluzive në burimet ose
proceset e patentuara, avantazhet e kostos si rezultat i prodhimit në masë, dhe kostoja e konsumatorëve
bindëse për të promovuar një produkt të ri.

16. Duopoli
 Duopoli është një formë e thjeshte e oligopolit dhe ndodh kur
dy kompani (apo shtete) kontrollojnë të gjithe ose shumicen e
tregut për një produkt apo shërbim.

17. Karakteristikat e duopolit:

1.Treg me dy shitës
2.Forma më e thjeshtë e oligopolit
3.Kanë fuqi për të kontrolluar tregun
4.Fitimet supernormale
Dy klasfikimet e duopolit:
Në njërën anë pjesetaret e duopolit bashkepunojne ne mes vete,ndersa ne
grupin tjeter te klasifikimit,pjesetaret e duopolit nuk kane bashkepunim mes
vete.

18. Shembuj te duopolit:

19. Literatura:
 Mançellari A. -Ekonomiksi menaxherial,Riperpumin,Tiranë,2012
Whiting B. -Oligopoly Competition: Definition & Examples,2015
Guru S.-Oligopoly Market,2015