Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (20)
Andere mochten auch
Andere mochten auch (16)
Mehr von mono030156
Mehr von mono030156 (20)
Kürzlich hochgeladen
Kürzlich hochgeladen (20)
ΑΔΙΔΑΚΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
- 1. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΔΙΔΑΚΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Επιμέλεια υλικού: Μονοχρήστου Χρυσόστομος, φιλόλογος ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1
- 2. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2
- 3. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Ουσιαστικά Το Κατηγορούμενο Επίθετα Το Αντικείμενο Ξενοφών, Κυνηγετικός ΧΙΙΙ, 1-5 (Ο Ξενοφώντας, όπως και ο Ισοκράτης παλαιότερα, στρέφεται κατά των σοφιστών, που τους θεωρεί άχρηστους και επικίνδυνους απατεώνες) Θαυμάζω δέ τ ν σοφιστ ν καλουμένων, ῶ ῶ ὅτι φασί μέν ἐπ΄ ἀρετήν ἄγειν οἱ πολλοί τούς νέους, ἄγουσι δ΄ ἐπί τοὐναντίον˙ οὔτε γάρ ἄνδρα που ἑοράκαμεν, ὅντιν΄ οἱ νῦν σοφισταί ἀγαθόν ἐποίησαν, οὔτε γράμματα παρέχονται, ἐξ ὧν χρή ἀγαθούς γενέσθαι, ἀλλά περί μέν τῶν ματαίων πολλά αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ΄ ὧν τοῖς νέοις αἱ μέν ἡδοναί κεναί, ἀρετή δ΄ οὐκ ἔνι, διατριβήν δ΄ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλπίσασί τι ἐξ αὐτῶν μαθήσεσθαι μάτην καί ἑτέρων κωλύει χρησίμων καί διδάσκει κακά. Μέμφομαι οὖν αὐτοῖς τά μέν μεγάλα μειζόνως˙ περί δέ ὧν γράφουσιν, ὅτι τά μέν ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται, γνῶμαι δέ ὀρθῶς ἔχουσαι, αἷς ἄν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ΄ ἀρετήν, οὐδαμοῦ. Ἐγώ δέ ἰδιώτης μέν εἰμί, οἶδα δέ, ὅτι κράτιστον μέν ἐστί παρ΄ αὐτῆς τῆς φύσεως τό ἀγαθόν διδάσκεσθαι˙ δεύτερον δέ παρά τῶν ἀληθῶς ἀγαθόν τι ἐπισταμένων μᾶλλον ἤ ὑπό τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ οἱ πολλοί = οι περισσότεροι ἄλλως = άσκοπα που = κάπου / ίσως, περίπου, βεβαίως ῥήματα = λέξεις γράμματα = συγγράμματα ἰδιώτης = απλός άνθρωπος, ἔνι (ἔνεστι) = ενυπάρχει όχι σοφός ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να γράψεις τα ουσιαστικά και τα επίθετα του κειμένου στην αριστερή στήλη και δεξιά να τα ξαναγράψεις στην ίδια πτώση, αλλά στον άλλο αριθμό. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3
- 4. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Να γράψεις τα επίθετα που ακολουθούν στις πλάγιες πτώσεις και στα τρία γένη: πολλοί, κεναί, μεγάλα, κράτιστον Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ τι φασί ὅ μέν ἐπ΄ ἀρετήν ἄγειν οἱ πολλοί τούς νέους : αιτιολογική πρόταση από το θαυμάζω πολλά αὐτοῖς γέγραπται : αττική σύνταξη αὐτοῖς : δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου από το γέγραπται ὅτι τά μέν ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται : αιτιολογική πρόταση από το μέμφομαι / αττική σύνταξη αὐτοῖς : δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου από το ἐζήτηται ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4
- 5. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- αἷς ἄν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ΄ ἀρετήν : αναφορικό-συμπερα-σματική πρόταση, προσδιορίζει το οὐδαμοῦ (ἐζήτηνται) γνῶμαι ΑΛΛΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ οὐδείς πρός ἡμᾶς οὕτω δυσμενῶς ἔχει, ὅστις οὐκ ἄν ὁμολογήσειεν ἡμᾶς τῷ πολέμῳ κρατῆσαι ἤ ὑπό τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων : β΄ όρος σύγκρισης από το μᾶλλον ἐξαπατᾶν : απαρέμφατο του σκοπού από το τέχνην ἐχόντων ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Απορώ, λοιπόν, με τους επονομαζόμενους σοφιστές, διότι ισχυρίζονται πως οι περισσότεροι οδηγούν τους νέους στην αρετή, όμως τους οδηγούν στο αντίθετο (δηλ. στην κακία)˙ διότι, βεβαίως, ούτε έχουμε δει άνδρα, τον οποίο οι σημερινοί σοφιστές έκαναν αγαθό, ούτε παρουσιάζουν συγγράμματα, από τα οποία να γίνουν αγαθοί (οι νέοι), αντίθετα από αυτούς έχουν συγγραφεί πολλά για ανωφελή ζητήματα, στα οποία από τη μια οι απολαύσεις για τους νέους είναι χωρίς περιεχόμενο, και από την άλλη δεν υπάρχει μέσα τους η αρετή. Επίσης παρέχουν (τα συγγράμματα των σοφιστών) μια άσκοπη ενασχόληση σε εκείνους που μάταια ήλπισαν πως θα μάθουν κάτι από αυτούς (από τους σοφιστές) και παρεμποδίζουν από άλλα χρήσιμα και διδάσκουν κακά. Τους κατηγορώ με τις πιο βαριές κατηγορίες· και για αυτά που γράφουν, διότι έχουν μεν αναζητηθεί από αυτούς οι λέξεις, πουθενά όμως οι σωστές απόψεις, με τις οποίες θα μπορούσαν να εκπαιδεύονται οι νεότεροι προς την κατεύθυνση της αρετής. Εγώ, βέβαια, είμαι ένας απλός πολίτης, γνωρίζω, όμως, ότι είναι πολύ καλύτερο να διδάσκεται κανείς το αγαθό από τη φύση˙ στη συνέχεια μάλλον από εκείνους που έχουν σαφή γνώση του αγαθού παρά από εκείνους που κατέχουν την τέχνη της εξαπάτησης. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Επίθετα Πλάγιες Ερωτηματικές προτάσεις Πλάτων, Πολιτεία Α΄ 328 ε΄ ( Είναι χρήσιμο για τους νέους να αξιοποιούν την πείρα των πρεσβυτέρων, των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας ) Καί μήν, ἦν δ΄ ἐγώ, ὦ Κέφαλε, χαίρω γε διαλεγόμενος τοῖς σφόδρα πρεσβύταις. Δοκεῖ γάρ μοι χρῆναι παρ΄ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5
- 6. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- α τ ν πυνθάνεσθαι, ὐ ῶ ὥσπερ τινά ὁδόν προεληλυθότων, ἥν καί ἡμᾶς ἴσως δεήσει πορεύεσθαι, ποία τίς ἐστι, τραχεῖα καί χαλεπή, ἤ ῥᾳδία καί εὔπορος˙ καί δή καί σοῦ ἡδέως ἄν πυθοίμην, ὅ τί σοι φαίνεται τοῦτο, ἐπειδή ἐνταῦθα ἤδη εἶ τῆς ἡλικίας, ὅ δή ἐπί γήρατος οὐδῷ φασίν εἶναι οἱ ποιηταί, πότερον χαλεπόν τοῦ βίου ἤ πῶς σύ αὐτό ἐξαγγέλλεις. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἦν ( ἠμί = φημί ) =λέγω δοκεῖ μοι χρῆναι = μου φαίνετι, έχω τη γνώμη ποία τίς = τι είδους ὅ τί (=ὅ,τι ) σοι φαίνεται = τι γνώμη έχεις οὐδός = ὁδός ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Η αιτιολογική μτχ ὥσπερ προεληλυθότων να αναλυθεί σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Να γραφούν στον ευθύ λόγο οι παρακάτω πλάγιες ερωτήσεις ποία τίς ἐστι …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ὅ τί σοι φαίνεται τοῦτο …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ἐπειδή ἐνταῦθα ἤδη εἶ τῆς ἡλικίας: Η δευτερεύουσα πρόταση να αναλυθεί σε αντίστοιχη μτχ. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6
- 7. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- πότερον χαλεπόν το βίου ῦ ἤ πῶς σύ αὐτό ἐξαγγέλλεις: Να χαρακτηριστεί συντακτικά η παρακάτω πρόταση …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Και βέβαια, είπα εγώ, Κέφαλε, χαίρομαι να συζητώ με τους πολύ ηλικιωμένους. Διότι φαίνεται σε μένα ότι είναι ανάγκη να πληροφορούμαστε από αυτούς, επειδή αυτοί έχουν διανύσει κάποιο δρόμο που και εμείς ίσως χρειαστεί να πορευτούμε, τι είδους είναι, ανηφορικός και δύσκολος ή ομαλός και ευκολοδιάβατος. Και βέβαια, θα μάθαινα με ευχαρίστηση από σένα τι γνώμη έχεις, επειδή βρίσκεσαι πια σε ηλικία που οι ποιητές λένε πως είναι το κατώφλι των γηρατιών, αν είναι δύσκολη αυτή η περίοδος της ζωής ή εσύ πώς θα την περιέγραφες. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Μετοχές παραθετικά Το απαρέμφατο Η κατηγορηματική μετοχή Λυσίας, Περί δήμου καταλύσεως ἀπολογία & 21-24 Ἐνθυμηθῆναι δέ χρή, ὦ ἄνδρες δικασταί, καί τῶν ἐπί τῶν τριάκοντα γεγενημένων, ἵνα τά τῶν ἐχθρῶν ἁμαρτήματα ἄμεινον ὑμᾶς ποιήσῃ περί τῶν ὑμετέρων αὐτῶν βουλεύσασθαι. Ὅτε μέν γάρ ἀκούοιτε τούς ἐν ἄστει τήν αὐτήν γνώμην ἔχειν, μικράς ἐλπίδας εἴχετε τῆς καθόδου, ἡγούμενοι τήν ἡμετέραν ὁμόνοιαν μέγιστον κακόν εἶναι τῇ ὑμετέρᾳ φυγῇ˙ ἐπειδή δέ ἐπυνθάνεσθε τούς μέν τρισχιλίους στασιάζοντας, τούς δέ ἄλλους πολίτας ἐκ τοῦ ἄστεως ἐκκεκηρυγμένους, τούς δέ τριάκοντα μή τήν αὐτήν γνώμην ἔχοντας, πλείους δ΄ ὄντας τούς ὑπέρ ὑμῶν δεδιότας ἤ τούς ὑμῖν πολεμοῦντας, τότ΄ ἤδη καί κατιέναι προσεδοκᾶτε καί παρά τῶν ἐχθρῶν λήψεσθαι δίκην. Ταῦτα γάρ τοῖς θεοῖς ηὔχεσθε, ἅπερ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7
- 8. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- κείνους ωρ τε ποιο ντας, γούμενοι ἐ ἑ ᾶ ῦ ἡ διά τήν τῶν τριάκοντα πονηρίαν πολύ μᾶλλον σωθήσεσθαι ἤ διά τήν τῶν φευγόντων δύναμιν κατιέναι. Χρή τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῖς πρότερον γεγενημένοις παραδείγμασι χρωμένους βουλεύεσθαι περί τῶν μελλόντων ἔσεσθαι, καί τούτους ἡγεῖσθαι δημοτικωτάτους, οἵτινες ὁμονοεῖν ὑμᾶς βουλόμενοι τοῖς ὅρκοις καί ταῖς συνθήκαις ἐμμένουσι, νομίζοντες καί τῆς πόλεως ταύτην ἱκανωτάτην εἶναι σωτηρίαν καί τῶν ἐχθρῶν μεγίστην τιμωρίαν. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ κάθοδος = επιστροφή από την εξορία φυγή = εξορία τρισχίλιοι = οι Αθηναίοι που διάλεξαν οι τριάκοντα, για να μετέχουν στην άσκηση της εξουσίας ἐκκηρύττομαι ἐκ τοῦ ἄστεως = διακηρύσσεται η εξορία μου κατέρχομαι = επιστρέφω από την εξορία δίκην λαμβάνω ὑπό (παρά) τινός =τιμωρώ κάποιον δίκην δίδωμι τινί =τιμωρούμαι από κάποιον πονηρία = φαυλότητα δημοτικός = δημοκράτης ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να γράψεις τις μετοχές που ακολουθούν στο γένος που βρίσκονται: ἡγούμενοι, στασιάζοντας, ὄντας, δεδιότας, ποιοῦντας Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να μεταφέρεις στο σωστό βαθμό και να γράψεις τα πτωτικά παραθετικά στο ίδιο ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 8
- 9. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση: μεινον, μικράς, μέγιστον, πλείους, μ ἄ ᾶλλον, δημοτικωτάτους, ἱκανωτάτην ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ τῆς καθόδου: γεν. αντικειμενική στο ἐλπίδας φυγῇ: δοτ. της αναφοράς από το κακόν ἤ τούς ὑμῖν πολεμοῦντας: β΄ όρος σύγκρισης από το πλείους ἐκείνους : δηλαδή τους εχθρούς χρωμένους : τροπική μτχ οἵτινες ὁμονοεῖν ὑμᾶς βουλόμενοι τοῖς ὅρκοις καί ταῖς συνθήκαις ἐμμένουσι : αναφορικο-υποθετική πρόταση (ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ) εἰ τινές ἐμμένουσι τοῖς ὅρκοις καί ταῖς συνθήκαις, οὗτοι δημοτικώτατοι εἰσί τῆς πόλεως: γεν. αντικειμενική στο σωτηρίαν τῶν ἐχθρῶν : γεν. αντικειμενική στο τιμωρίαν. ταύτην: αντί τοῦτο ( δηλ. το τοῖς ὅρκοις καί ταῖς συνθήκαις ἐμμένειν), καθ΄ έλξη από το τῆς πόλεως Συντακτικές ασκήσεις ἵνα τά τῶν ἐχθρῶν ἁμαρτήματα ἄμεινον ὑμᾶς ποιήσῃ περί τῶν ὑμετέρων αὐτῶν βουλεύσασθαι: Να αντικατασταθεί η παρακάτω πρόταση από αντίστοιχη μτχ …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… Ὅτε μέν γάρ ἀκούοιτε τούς ἐν ἄστει τήν αὐτήν γνώμην ἔχειν, μικράς ἐλπίδας εἴχετε τῆς καθόδου: Να αναγνωριστεί η πρόταση και ο υποθετικός της χαρακτήρας …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ …………………………………………………………………………………………… ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9
- 10. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Να μετατραπούν οι πλάγιοι λόγοι σε ευθύ γούμενοι τήν μετέραν μόνοιαν μέγιστον ἡ ἡ ὁ κακόν εἶναι τῇ ὑμετέρᾳ φυγῇ …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… νομίζοντες καί τῆς πόλεως ταύτην ἱκανωτάτην εἶναι σωτηρίαν καί τῶν ἐχθρῶν μεγίστην τιμωρίαν …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Πρέπει, κύριοι δικαστές, να αναλογιστείτε και όσα συνέβησαν στην εποχή των τριάκοντα, για να σας βοηθήσουν τα σφάλματα των εχθρών να σκεφτείτε καλύτερα για τα συμφέροντά σας. Κάθε φορά δηλαδή που μαθαίνατε ότι μέσα στην πόλη είχανε ομόνοια, είχατε λίγες ελπίδες πως θα επιστρέψετε, διότι νομίζατε ότι η ομόνοιά μας ήταν κατά την εξορία σας η μεγαλύτερη δυστυχία για εσάς. Αλλά, όταν μαθαίνατε ότι οι τρισχίλιοι φιλονικούσαν μεταξύ τους, ότι οι άλλοι πολίτες είχαν εκδιωχθεί από την πόλη, ότι οι τριάκοντα καυγάδιζαν μεταξύ τους και ότι οι περισσότεροι από αυτούς που έμεναν στην πόλη ήταν εκείνοι που φοβόντουσαν για εσάς παρά εκείνοι που σας πολεμούσαν, τότε πια ελπίζατε και να ξαναγυρίσετε στην πατρίδα σας και να τιμωρήσετε τους εχθρούς. Γιατί αυτά προσευχόσασταν στους θεούς, όσα δηλαδή βλέπατε ότι έκαναν εκείνοι, επειδή πιστεύατε ότι είναι πιο εύκολο να σωθείτε εξαιτίας της φαυλότητας των τριάκοντα, παρά ότι θα ξαναγυρίσετε στην πατρίδα σας με τη δύναμη των εξόριστων. Πρέπει, λοιπόν, κύριοι δικαστές, έχοντας ως μαθήματα τα προηγούμενα παραδείγματα να σκεφτείτε και για εκείνα που πρόκειται να συμβούν και να θεωρείτε σαν πραγματικούς δημοκρατικούς εκείνους που, επειδή θέλουν να σας βλέπουν μονιασμένους, μένουν πιστοί στους όρκους και τις συνθήκες, γιατί νομίζουν ότι μια τέτοια πολιτική είναι η καλύτερη σωτηρία της πόλης και η μεγαλύτερη τιμωρία των εχθρών. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10
- 11. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ πτωτικά η επιθετική μετοχή αντωνυμίες η επιρρηματική μετοχή Ξενοφών, Κύρου Ἀνάβασις ΙΙΙ, 29-32 ( Ο Ξενοφώντας μιλάει στους Έλληνες στρατιώτες του και τους συμβουλεύει να είναι πειθαρχημένοι, γιατί μόνο έτσι θα σωθούν και θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους ) Λοιπόν μοι εἰπεῖν, ὅπερ καί μέγιστον νομίζω εἶναι. Ὁρᾶτε γάρ καί τούς πολεμίους, ὅτι οὐ πρόσθεν ἐξενεγκεῖν ἐτόλμησαν πρός ἡμᾶς πόλεμον, πρίν τούς στρατηγούς ἡμῶν συνέλαβον, νομίζοντες ὄντων μέν τῶν ἀρχόντων καί ἡμῶν πειθομένων ἱκανούς εἶναι ἡμᾶς περιγενέσθαι τῷ πολέμῳ, λαβόντες δέ τούς ἄρχοντας ἀναρχίᾳ ἄν καί ἀταξίᾳ ἐνόμιζον ἡμᾶς ἀπολέσθαι. Δεῖ οὖν πολύ μέν τούς ἄρχοντας ἐπιμελεστέρους γενέσθαι τούς νῦν τῶν πρόσθεν, πολύ δέ τούς ἀρχομένους εὐτακτοτέρους καί πειθομένους μᾶλλον τοῖς ἄρχουσι νῦν ἤ πρόσθεν˙ ἤν δέ τις ἀπειθῇ, ψηφίσασθαι τόν ἀεί ὑμῶν ἐντυγχάνοντα σύν τῷ ἄρχοντι κολάζειν˙ οὕτως οἱ πολέμιοι πλεῖστον ἐψευσμένοι ἔσονται˙ τῇδε γάρ τῇ ἡμέρᾳ μυρίους ὄψονται ἀνθ΄ ἑνός Κλεάρχους τούς οὐδενί ἐπιτρέψοντας κακῷ εἶναι. Ἀλλά γάρ καί περαίνειν ἤδη ὥρα˙ ἴσως γάρ οἱ πολέμιοι αὐτίκα παρέσονται. Ὅτῳ οὖν ταῦτα δοκεῖ καλῶς ἔχειν, ἐπικυρωσάτω ὡς τάχιστα, ἵνα ἔργῳ περαίνηται. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ λοιπόν ἐστί μοι = μου υπολείπεται πόλεμον ἐκφέρω = κηρύσσω πόλεμο ἐντυγχάνω = συναντώ, ευρίσκω περαίνω = ολοκληρώνω, καταφέρνω κακός = δειλός αὐτίκα = αμέσως ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11
- 12. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ὅτῳ = ᾧτινι ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν τα πτωτικά: ἐπιμελεστέρους, ἄρχουσι, μυρίους, ἑνός, οὐδενί Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να γράψεις τις αντωνυμίες που ακολουθούν στις πλάγιες πτώσεις και στα τρία γένη: μοι, ὅπερ, τις, ὅτῳ Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12
- 13. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ὄντων - πειθομένων - λαβόντες: υποθετικές μτχ από το νομίζοντες (δοξαστικό ῥ) ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΤΧ ἐάν ὦσι οἱ ἄρχοντες και ἡμεῖς πειθώμεθα ἡμεῖς ἱκανοί ἐσμέν περιγενέσθαι (ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΟ) εἰ λάβοιεν τούς ἄρχονταςἀπολοίμεθα ἄν ἡμεῖς (ΑΠΛΗ ΣΚΕΨΗ) πειθομένους: κατηγορηματική μτχ από το γενέσθαι Ὅτῳ οὖν ταῦτα δοκεῖ καλῶς ἔχειν: αναφορικο-υποθετική πρόταση (ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ) εἰ τινί δοκεῖ ταῦτα καλῶς ἔχειν, ἐπικυρωσάτω ὡς τάχιστα. Ασκήσεις Συντακτικού Ὁρᾶτε γάρ καί τούς πολεμίους, ὅτι οὐ πρόσθεν ἐξενεγκεῖν ἐτόλμησαν πρός ἡμᾶς πόλεμον: α) να γραφούν οι άλλες δυνατότητες του Πλαγίου Λόγου …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… β) να γραφεί στον Ευθύ Λόγο …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… νομίζοντες ὄντων μέν τῶν ἀρχόντων καί ἡμῶν πειθομένων ἱκανούς εἶναι ἡμᾶς περιγενέσθαι τῷ πολέμῳ: Να γραφεί στον Ευθύ Λόγο …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… λαβόντες δέ τούς ἄρχοντας ἀναρχίᾳ ἄν καί ἀταξίᾳ ἐνόμιζον ἡμᾶς ἀπολέσθαι: Να αναλυθεί η υποθετική μτχ λαβόντες σε υποθετική πρόταση …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Υπολείπεται σε μένα να πω και αυτό που είναι και το σημαντικότερο. Παρατηρείτε, βέβαια, πως οι εχθροί δεν τόλμησαν πρωτύτερα να μας κηρύξουν τον πόλεμο, παρά μόνον, ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 13
- 14. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- αφού πρώτα συνέλαβαν τους στρατηγούς μας, επειδή θεωρούν ότι εμείς είμαστε ικανοί να τους νικήσουμε όσον αφορά τον πόλεμο, εάν οι αρχηγοί (μας) είναι παρόντες και εμείς είμαστε πειθαρχημένοι, ενώ, αν συνελάμβαναν τους αρχηγούς μας, νόμιζαν πως θα μπορούσαν να μας καταστρέψουν εξαιτίας της αναρχίας και της έλλειψης τάξης (που θα επικρατούσε). Πρέπει, λοιπόν, οι τωρινοί αρχηγοί να γίνουν υπευθυνότεροι από τους προηγούμενους και οι στρατιώτες πολύ τακτικότεροι και περισσότερο πειθαρχικοί τώρα από πριν. Εάν δε κάποιος είναι απείθαρχος, πρέπει να αποφασίσετε όποιος κάθε φορά από εσάς τον εντοπίζει να τον τιμωρεί με τη βοήθεια του άρχοντα. Με αυτό τον τρόπο οι εχθροί θα έχουν διαψευστεί περισσότερο. Από εκείνη την ημέρα θα βρουν μπροστά τους αντί για έναν δέκα χιλιάδες Κλεάρχους που δε θα επιτρέψουν σε κανέναν να είναι δειλός. Αλλά (να σταματήσω), γιατί έφτασε πια η ώρα (για τη ψηφοφορία). Διότι, ίσως, οι εχθροί να εμφανιστούν αμέσως. Σε όποιον, λοιπόν, φαίνονται αυτά (= όσα είπα) σωστά, ας τα επικυρώσει αμέσως, για να πραγματοποιηθούν. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ πτωτικά Ομοιόπτωτοι και Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί Δημοσθένης, κατ΄ Ἀριστογείτονος Α, 15-16 ( Ο Δημοσθένης αναφέρεται στη σημασία των νόμων ) ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 14
- 15. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- πας τ ν νθρώπων Ἅ ὁ ῶ ἀ βίος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικράν, φύσει καί νόμοις διοικεῖται. Τούτων δ΄ ἡ μέν φύσις ἐστίν ἄτακτον καί κατ΄ ἄνδρ΄ ἴδιον τοῦ ἔχοντος, οἱ δέ νόμοι κοινόν καί τεταγμένον καί ταὐτό πᾶσιν. Ἡ μέν οὖν φύσις, ἄν ᾖ πονηρά, πολλάκις φαῦλα βούλεται˙ διόπερ τούς τοιούτους ἐξαμαρτάνοντας εὑρήσετε. Οἱ δέ νόμοι τό δίκαιον καί τό καλόν καί τό συμφέρον βούλονται καί τοῦτο ζητοῦσιν, καί, ἐπειδάν εὑρεθῇ, κοινόν τοῦτο πρόσταγμ΄ ἀπεδείχθη πᾶσιν ἴσον καί ὅμοιον, καί τοῦτ΄ ἔστι νόμος. Ὧι πάντας πείθεσθαι προσήκει διά πολλά, καί μάλισθ΄ ὅτι πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα μέν καί δῶρον θεῶν, δόγμα δ΄ ἀνθρώπων φρονίμων, ἐπανόρθωμα δέ τῶν ἑκουσίων καί ἀκουσίων ἁμαρτημάτων, πόλεως δέ συνθήκη κοινή, καθ΄ ἥν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ πόλει. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ άτακτος = ακανόνιστος τεταγμένος = καθορισμένος, κανονισμένος πονηρός = κακός δόγμα = γνώμη, απόφαση ἐπανόρθωμα = βελτίωση, διόρθωμα ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να ξαναγράψεις τις δυο περιόδους στον άλλο αριθμό α) Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικράν, φύσει καί νόμοις διοικεῖται. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15
- 16. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- β) τι π ς στι νόμος ε ρημα μέν καί δ ρον ὅ ᾶ ἐ ὕ ῶ θεῶν, δόγμα δ΄ ἀνθρώπων φρονίμων, ἐπανόρθωμα δέ τῶν ἑκουσίων καί ἀκουσίων ἁμαρτημάτων, πόλεως δέ συνθήκη κοινή, καθ΄ ἥν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ πόλει. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……….……………………………………………………………………………… Να γράψεις τα πτωτικά που ακολουθούν στις πλάγιες πτώσεις και στα τρία γένη: ἅπας, ἔχοντος, δίκαιον, φρονίμων Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικράν, φύσει καί νόμοις διοικεῖται: υποθετική ( ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΕ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ) πᾶσιν: δοτική προσωπική κτητική από το εννοούμενο εἰσί ἄν ᾖ πονηρά, πολλάκις φαῦλα βούλεται: υποθετική ( ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΕ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ) φαῦλα: σύστοιχο αντικείμενο στο βούλεται ἐξαμαρτάνοντας: κατηγορηματική μτχ από το εὑρήσετε ἐπειδάν εὑρεθῇ, κοινόν τοῦτο πρόσταγμ΄ ἀπεδείχθη(γνωμικός Αόριστος) : υποθετική ( ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΕ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ) ὅτι πᾶς ἐστι νόμος εὕρημα ……συνθήκη κοινή: αιτιολογική πρόταση από το διά πολλά καθ΄ ἥν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ πόλει: αναφορική πρόταση, προσδιορίζει το συνθήκη ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 16
- 17. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Όλη η ζωή των ανθρώπων, άνδρες Αθηναίοι, είτε κατοικούν σε μεγάλη πόλη είτε σε μικρή, κυβερνιέται από τη φύση και από τους νόμους. Από αυτά, βέβαια, η φύση είναι ακανόνιστη και ξεχωριστή για κάθε άνδρα που την έχει, ενώ οι νόμοι είναι κοινοί και καθορισμένοι για όλους. Και η φύση του ανθρώπου, αν είναι κακή, επιθυμεί πολλές φορές τις αδικίες˙ για αυτό το λόγο θα δείτε αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν παρανομίες. Αντίθετα, οι νόμοι επιθυμούν το δίκαιο, το καλό και το συμφέρον, και αυτό επιδιώκουν, και κάθε φορά που αυτό γίνεται, αποδεικνύεται κοινή διαταγή ίση και όμοια για όλους, και αυτό είναι νόμος. Σ΄ αυτό ταιριάζει να πεισθείτε όλοι για πολλούς λόγους και ιδιαίτερα, διότι ο κάθε νόμος είναι ανακάλυψη και δώρο των θεών, είναι απόφαση των λογικών ανθρώπων, είναι διόρθωση των θελημένων και των αθέλητων σφαλμάτων, είναι συλλογική απόφαση των πολιτών, σύμφωνα με την οποία ταιριάζει να ζουν όλοι οι πολίτες. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Πτωτικά Ρήματα-Εγκλίσεις Επιρρηματικές μετοχές Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί Θουκυδίδης, βιβλίο Α, & 10. 1-2 / ( Ο Θουκυδίδης εξιστορώντας τα γεγονότα του τρωικού πολέμου, υποστηρίζει πως ο Αγαμέμνονας και οι Μυκήνες είχαν μεγάλη δύναμη, που όμως δεν αποδεικνύεται από τα ερείπια της πόλης ) Καί τι μέν Μυκ ναι μικρόν ν, ὅ ῆ ἦ ἤ εἴ τι τῶν τότε πόλισμα νῦν μή ἀξιόχρεων δοκεῖ εἶναι, οὐκ ἀκριβεῖ ἄν τις σημείῳ χρώμενος ἀπιστοίη μή γενέσθαι τόν στόλον τοσοῦτον ὅσον οἵ τε ποιηταί εἰρήκασι καί ὁ λόγος κατέχει. Λακεδαιμονίων γάρ εἰ ἡ πόλις ἐρημωθείη, λειφθείη δέ τά ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17
- 18. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- τε ερά καί τ ς κατασκευ ς τά ἱ ῆ ῆ ἐδάφη, πολλήν ἄν οἶμαι ἀπιστίαν τῆς δυνάμεως προελθόντος πολλοῦ χρόνου τοῖς ἔπειτα πρός τό κλέος αὐτῶν εἶναι ( καίτοι Πελοποννήσου τῶν πέντε τάς δύο μοίρας νέμονται, τῆς τε ξυμπάσης ἡγοῦνται καί τῶν ἔξω ξυμμάχων πολλῶν. Ὅμως δέ οὔτε ξυνοικισθείσης πόλεως οὔτε ἱεροῖς καί κατασκευαῖς πολυτελέσι χρησαμένης, κατά κώμας δέ τῷ παλαιῷ τῆς Ἑλλάδος τρόπῳ οἰκισθείσης, φαίνοιτ΄ ἄν ὑποδεεστέρα), Ἀθηναίων δέ τό αὐτό τοῦτο παθόντων διπλασίαν ἄν δύναμιν εἰκάζεσθαι ἀπό τῆς φανερᾶς ὄψεως τῆς πόλεως ἤ ἔστιν. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ὁ, ἡ ἀξιόχρεως, το ἀξιόχρεων ( ος, -ον-) = αξιόλογος ὁ στόλος = εδώ, η εκστρατεία τά ἐδάφη = τα θεμέλια ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν τα: ἀκριβεῖ, ἐδάφη, δυνάμεως, κλέος, ὄψεως Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα στην Έγκλιση που βρίσκονται ἦν, ἀπιστοίη, εἰρήκασι, ἐρημωθείη, οἶμαι, ἡγοῦνται, φαίνοιτο, ἔστιν ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 18
- 19. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ὅτι μέν Μυκῆναι μικρόν ἦν και εἴ τι τῶν τότε πόλισμα νῦν μή ἀξιόχρεων δοκεῖ εἶναι : δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις από το οὐκ ἄν τις ἀπιστοίη χρώμενος : υποθετική μτχ από το ἄν ἀπιστοίη Ανάλυση μτχ: εἰ τις ἀκριβεῖ σημείῳ χρῷτο, οὐκ ἄν ἀπιστοίη τοῖς ἔπειτα : δοτική προσωπική κτητική από το ἄν εἶναι προελθόντος : υποθετική μτχ από το ἄν εἶναι Ανάλυση μτχ: οἶμαι, εἰ προέλθοι πολύς χρόνος, πολλήν ἀπιστίαν τῆς δυνάμεως ἄν εἶναι παθόντων :υποθετική μτχ από το ἄν εἰκάζεσθαι Ανάλυση μτχ: οἶμαι, εἰ Ἀθηναῖοι τοῦτο πάθοιεν, διπλασίαν την δύναμιν ἄν εἰκάζεσθαι ἤ ἔστιν : β΄ όρος σύγκρισης από το διπλασίαν ξυνοικισθείσης, χρησαμένης, οἰκισθείσης: αιτιολογικές μτχ Ανάλυση μτχ: φαίνοιτ΄ ἄν ὑποδεεστέρα, ὅτι οὔτε ξυνῳκίσθη, οὔτε ἐχρήσατο κατασκευαῖς, ᾠκίσθη δέ …. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Και, επειδή οι Μυκήνες ήταν μικρός οικισμός, ή επειδή κάθε μικρός οικισμός εκείνης της εποχής δε φαίνεται σήμερα αξιόλογος, δε θα έπρεπε να είναι λόγος να μην πιστέψει κανείς, αν χρησιμοποιήσει ακριβείς αποδείξεις, ότι η εκστρατεία δεν ήταν τόσο μεγάλη, όσο λένε οι ποιητές και διατηρείται στην παράδοση. Διότι, εάν ερημώνονταν η πόλη των Λακεδαιμονίων και διασώζονταν οι ιεροί τόποι και τα θεμέλια των οικοδομημάτων, νομίζω πως, αν ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19
- 20. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- περνούσε πολύς χρόνος, οι μεταγενέστεροι θα δυσπιστούσαν πολύ για τη δύναμή τους σε σχέση με τη φήμη τους ( παρόλο που κατέχουν τα δυο πέμπτα της Πελοποννήσου, είναι ηγεμόνες όλης και πολλών συμμάχων εκτός αυτής˙ όμως, επειδή δεν κατοικούν όλοι μαζί συγκεντρωμένοι στην πόλη και δεν κατασκευάζουν πολυτελή ιερά και κτίσματα, και επειδή μένουν σε χωριστούς οικισμούς ακολουθώντας την παράδοση που υπήρχε στην Ελλάδα, θα φαίνονταν η πόλη τους κατώτερη). Αν, όμως, πάθαινε το ίδιο πράγμα η Αθήνα, η δύναμή της θα φαίνονταν διπλάσια απ΄ ότι είναι εξαιτίας των λειψάνων της πόλης. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Παραθετικά Εγκλίσεις Επιρρηματικές μετοχές Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί Δημοσθένης, περί τοῦ στεφάνου, 233, 25 ( Ο Δημοσθένης επιχειρηματολεί κατά του Φιλίππου, τον οποίο θεωρεί εχθρό της Αθήνας ) Ἐπειδή τοίνυν ἐποιήσατο τήν εἰρήνην ἡ πόλις, ἐνταῦθα πάλιν σκέψασθε τί ἡμῶν ἑκάτερος προείλετο πράττειν˙ καί γάρ ἐκ τούτων εἴσεσθε τίς ἦν ὁ Φιλίππῳ πάντα συναγωνιζόμενος, καί τίς ὁ πράττων ὑπέρ ὑμῶν καί τό τῇ πόλει συμφέρον ζητῶν˙ ἐγώ μέν τοίνυν ἔγραψα βουλεύων ἀποπλεῖν τήν ταχίστην τούς πρέσβεις ἐπί τούς τόπους ἐν οἷς ἄν ὄντα Φίλιππον πυνθάνωνται, καί τούς ὅρκους ἀπολαμβάνειν˙ οὗτοι δ΄ οὐδέ γράψαντος ἐμοῦ ταῦτα ποιεῖν ἠθέλησαν. Τί δέ τοῦτ΄ ἐδύνατο, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐγώ διδάξω. Φιλίππῳ μέν ἦν συμφέρον ὡς πλεῖστον τόν μεταξύ χρόνον γενέσθαι τῶν ὅρκων, ὑμῖν δ΄ ὡς ἐλάχιστον. Διά τι; Ὅτι ὑμεῖς μέν οὐκ ἀφ΄ ἧς ὠμόσαθ΄ ἡμέρας μόνον, ἀλλ΄ ἀφ΄ ἧς ἠλπίσατε τήν εἰρήνην ἔσεσθαι, πάσας ἐξελύσατε τάς παρασκευάς τάς τοῦ πολέμου, ὁ δέ τοῦτ΄ ἐκ παντός τοῦ χρόνου μάλιστ΄ ἐπραγματεύετο, νομίζων, ὅπερ ἦν ἀληθές, ὅσα τῆς πόλεως προλάβοι πρό τοῦ τούς ὅρκους ἀποδοῦναι, πάντα ταῦτα βεβαίως ἕξειν˙ οὐδένα γάρ τήν εἰρήνην λύσειν τούτων εἵνεκα. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 20
- 21. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἔγραψα = πρότεινα ὅρκον ἀπολαμβάνω = διασφαλίζω τις ένορκες υποσχέσεις δύναμαι = έχω σημασία πραγματεύομαι = ενδιαφέρομαι, φροντίζω προλαμβάνω = κυριεύω πρωτύτερα βουλεύω = είμαι βουλευτής ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν τα: πόλις, συμφέρον, πρέσβεις, παρασκευάς, ἀληθές Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να γράψεις τα παραθετικά που ακολουθούν στο ίδιο γένος, αριθμό και πτώση, όπου γίνεται, στους άλλους βαθμούς : ταχίστην, πλεῖστον, ἐλάχιστον, μάλιστα Θετικός βαθμός Συγκριτικός βαθμός Υπερθετικός βαθμός Να ξαναγράψεις την παρακάτω περίοδο στον άλλο αριθμό: ἐγώ μέν τοίνυν ἔγραψα βουλεύων ἀποπλεῖν τήν ταχίστην τούς πρέσβεις ἐπί τούς τόπους ἐν οἷς ἄν ὄντα Φίλιππον πυνθάνωνται, καί τούς ὅρκους ἀπολαμβάνειν. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 21
- 22. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ τί ἡμῶν ἑκάτερος προείλετο πράττειν : πλάγια ερωτηματική πρόταση από το σκέψασθε τίς ἦν ὁ Φιλίππῳ πάντα συναγωνιζόμενος, καί τίς ὁ πράττων ὑπέρ ὑμῶν καί τό τῇ πόλει συμφέρον ζητῶν : πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις από το εἴσεσθε ὁ συναγωνιζόμενος, ὁ πράττων, ὁ ζητῶν : επιθετικές μτχ σε θέση κατηγορουμένου στο υποκείμενο τίς Ανάλυση μτχ τίς ἦν, ὅστις Φιλίππῳ πάντα συναγωνίζετο; τίς ἦν, ὅστις ἔπραττε ὑπέρ ὑμῶν και ἐζήτει τό τῇ πόλει συμφέρον; βουλεύων : αιτιολογική μτχ, προσδιορίζει το ῥ ἔγραψα Ανάλυση μτχ : ἔγραψα, ἐπεί ἐβούλευον, ἀποπλεῖν …….. ὄντα: κατηγορηματική μτχ από το ἄν πυνθάνωνται Ανάλυση μτχ: ἐν οἷς ἄν πυνθάνωνται, ὅτι Φίλιππος ἔστι ἐν οἷς ἄν ὄντα Φίλιππον πυνθάνωνται: αναφορικο-υποθετική πρόταση ἄν πυνθάνωνται, ἔγραψα ἀποπλεῖν ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΕ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ γράψαντος : εναντιωματική μτχ, γενική απόλυτος Ανάλυση μτχ: οὗτοι, εἰ καί ἔγραψα, ὅμως οὐδέ ταῦτα ποιεῖν ἠθέλησαν νομίζων: αιτιολογική μτχ, προσδιορίζει το ῥ ἐπραγματεύετο Ανάλυση μτχ: ἐπραγματεύετο, ἐπειδή ἐνόμιζε πάντα ταῦτα ἕξειν ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Από την ώρα, λοιπόν, που υπόγραψε η πόλη την ειρήνη, εξετάστε πάλι τότε τι αποφάσισε ο καθένας να πράξει. Διότι και από αυτά θα μάθετε ποιος ήταν αυτός που σε όλα συνεργάζονταν με το Φίλιππο και ποιος αυτός που ενεργούσε για χάρη σας, επιδιώκοντας το συμφέρον της πόλης. Εγώ, βέβαια, πρότεινα τώρα, ως βουλευτής, να αποπλεύσουν οι πρεσβευτές όσο γίνεται πιο γρήγορα για τα μέρη, στα οποία πληροφορούνται πως βρίσκεται ο Φίλιππος, και να διασφαλίσουν τις ένορκες υποσχέσεις. Αυτοί, όμως, παρόλο που εγώ το πρότεινα, δε θέλησαν να το κάνουν αυτό. Τι, όμως, σήμαινε αυτό, άνδρες Αθηναίοι; Θα σας εξηγήσω. Συνέφερε στο Φίλιππο ο χρόνος από την ώρα του όρκου ως την εφαρμογή του να είναι όσο περισσότερος γίνεται, σε εμάς, όμως, όσο λιγότερος γίνεται. Γιατί; Διότι εσείς όχι μόνο από την ημέρα που δώσατε τον όρκο, αλλά από τότε που ελπίσατε να αποκτήσετε την ειρήνη, σταματήσατε όλες τις πολεμικές προετοιμασίες, ενώ αυτός από παλιά τις έκανε με εντατικούς ρυθμούς, επειδή θεωρούσε, πράγμα που είναι αλήθεια, πως όσα μέρη κυριεύσει πριν από την εφαρμογή των συμφωνηθέντων, όλα αυτά θα μπορεί να τα κρατήσει. Διότι νόμιζε ότι κανείς δε θα διέλυε τη συμφωνία για αυτό το λόγο. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 22
- 23. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Μετοχές Μετοχές Εγκλίσεις Εμπρόθετοι προσδιορισμοί Πλάτων, Γοργίας 456 d-e ( Ο Πλάτωνας συγκρίνει τα αγωνίσματα με τη ρητορική τέχνη) Δε μέντοι, Σώκρατες, τ ητορικ ῖ ὦ ῇ ῥ ῇ χρῆσθαι ὥσπερ τῇ ἄλλῃ πάσῃ ἀγωνίᾳ. Καί γάρ τῇ ἄλλῃ ἀγωνίᾳ, οὐ τούτου ἕνεκα δεῖ πρός ἅπαντας χρῆσθαι ἀνθρώπους˙ ὅτι ἔμαθεν πυκτεύειν τε καί παγκρατιάζειν καί ἐν ὅπλοις μάχεσθαι, ὥστε κρείττων εἶναι καί φίλων καί ἐχθρῶν, οὐ τούτου ἕνεκα τούς φίλους δεῖ τύπτειν οὐδέ κεντεῖν τε καί ἀποκτιννύναι. Οὐδέ γε μά Δία ἐάν τις εἰς παλαίστραν φοιτήσας, εὖ ἔχων τό σῶμα καί πυκτικός γενόμενος, ἔπειτα τόν πατέρα τύπτῃ καί τήν μητέρα ἤ ἄλλον τινά τῶν οἰκείων ἤ τῶν φίλων, οὐ τούτου ἕνεκα δεῖ τούς παιδοτρίβας καί τούς ἐν τοῖς ὅπλοις διδάσκοντας μάχεσθαι μισεῖν τε καί ἐκβάλλειν ἐκ τῶν πόλεων. Ἐκεῖνοι μέν γάρ παρέδοσαν ἐπί τῷ δικαίως χρῆσθαι τούτοις πρός τούς πολεμίους καί τούς ἀδικοῦντας, ἀμυνομένους, μή ὑπάρχοντας˙ οἱ δέ μεταστρέψαντες χρῶνται τῇ ἰσχύϊ καί τῇ τέχνῃ οὐκ ὀρθῶς. Οὔκουν οἱ διδάξαντες πονηροί, οὐδέ ἡ τέχνη οὔτε αἰτία οὔτε πονηρά τούτου ἕνεκά ἐστιν, ἀλλ΄ οἱ μή χρώμενοι, οἶμαι, ὀρθῶς. Ὁ αὐτός δή λόγος καί περί τῆς ρητορικῆς. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἀγωνία = αγώνισμα πυκτεύω = πυγμαχώ παγκρατιάζω = παλεύω κεντῶ = πληγώνω ὑπάρχω = κάνω την αρχή λόγος = λογική σχέση ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν οι μετοχές: ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 23
- 24. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- φοιτήσας, ἔχων, γενόμενος, ἀδικοῦντας, χρώμενοι Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα στην Έγκλιση που βρίσκονται ἔμαθεν, τύπτῃ, παρέδοσαν, χρῶνται, οἶμαι, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ὅτι ἔμαθεν πυκτεύειν τε καί παγκρατιάζειν καί ἐν ὅπλοις μάχεσθαι: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, επεξήγηση στο τούτου ἕνεκα ὥστε κρείττων εἶναι καί φίλων καί ἐχθρῶν: δευτερεύουσα απαρεμφατική συμπερασματική πρόταση ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 24
- 25. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- άν τις ..... τόν πατέρα τύπτ καί τήν ἐ ῃ μητέρα ἤ ἄλλον τινά τῶν οἰκείων ἤ τῶν φίλων, οὐ τούτου ἕνεκα δεῖ τούς παιδοτρίβας καί τούς ἐν τοῖς ὅπλοις διδάσκοντας μάχεσθαι μισεῖν τε καί ἐκβάλλειν ἐκ τῶν πόλεων: υποθετικός λόγος, ΑΟΡΙΣΤΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΕ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ἐπί τῷ δικαίως χρῆσθαι: εμπρόθετος προσδιορισμός του σκοπού πρός τούς πολεμίους καί τούς ἀδικοῦντας: εμπρόθετοι προσδιορισμοί που δηλώνουν το εναντίον ἀμυνομένους, μή ὑπάρχοντας: τροπικές μτχ. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Πρέπει, όμως, Σωκράτη, να μεταχειρίζεται κανείς τη ρητορική, όπως μεταχειρίζεται και κάθε άλλο αγώνισμα. Και το άλλο, δηλαδή, αγώνισμα δεν πρέπει να το χρησιμοποιεί κανείς εναντίον όλων των ανθρώπων για αυτό και μόνο˙επειδή, δηλαδή, έμαθε κάποιος να πυγμαχεί και να παλεύει και να χρησιμοποιεί τα όπλα, ώστε να είναι καλύτερος και από τους φίλους και από τους εχθρούς, δε σημαίνει πως εξαιτίας αυτού πρέπει να χτυπά τους φίλους, ούτε, βέβαια, να τους τραυματίζει και να τους σκοτώνει. Κι ούτε βέβαια, μα το Δία, κάθε φορά που κάποιος, αφού πάει σε γυμναστήριο και γίνει καλός πυγμάχος, έπειτα χτυπά τον πατέρα του ή την μητέρα του ή κάποιον άλλο συγγενή ή φίλο, πρέπει για αυτό το λόγο να μισούμε τους γυμναστές και τους δασκάλους της οπλοχρησίας και να τους διώχνουμε από την πόλη. Διότι εκείνοι τους τα έμαθαν, βεβαίως, για να τα χρησιμοποιούν σωστά εναντίον των εχθρών και όσων αδικούν, αμυνόμενοι και ποτέ κάνοντας την αρχή. Αυτοί, όμως, αφού άλλαξαν το νόημα όσων έμαθαν χρησιμοποιούν τη δύναμη και την τέχνη τους λανθασμένα. Δεν είναι, λοιπόν, κακοί οι διδάξαντες, ούτε η τέχνη είναι κακή, ούτε φταίει για αυτό, αλλά φταίνε, νομίζω, αυτοί που κάνουν κακή χρήση τους. Τα ίδια ισχύουν και για τη ρητορική. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Αντικαταστάσεις Παθητική σύνταξη χρονικές και εγκλιτικές Ποιητικό αίτιο Ξενοφών, Ιέρων 3, 5-9 ( Ο Ξενοφώντας μιλάει για τη σημασία της φιλίας και υποστηρίζει πως δεν την έχουν οι τύραννοι, αλλά οι απλοί άνθρωποι ) ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25
- 26. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Τοσο τον δέ τι γαθόν κρίνω γωγε ῦ ἀ ἔ τό φιλεῖσθαι εἶναι ὥστε νομίζω τῷ ὄντι αὐτόματα τἀγαθά τῷ φιλουμένῳ γίγνεσθαι καί παρά θεῶν καί παρά ἀνθρώπων˙ καί τούτου τοίνυν τοῦ κτήματος τοιούτου ὄντος μειονεκτοῦσιν οἱ τύραννοι πάντων μάλιστα. Εἰ δέ βούλει, ὦ Σιμωνίδη, εἰδέναι ὅτι ἀληθῆ λέγω, ὧδε ἐπίσκεψαι. Βεβαιόταται μέν γάρ δήπου δοκοῦσι φιλίαι εἶναι γονεῦσι πρός παῖδας καί παισί πρός γονέας καί ἀδελφοῖς πρός ἀδελφούς καί γυναιξί πρός ἄνδρας καί ἑταίροις πρός ἑταίρους˙ εἰ τοίνυν ἐθέλεις κατανοεῖν, εὑρήσεις τούς μέν ἰδιώτας ὑπό τούτων μάλιστα φιλουμένους, τούς δέ τυράννους πολλούς μέν παῖδας ἑαυτῶν ἀπεκτονότας, πολλούς δ΄ ὑπό παίδων αὐτούς ἀπολωλότας, πολλούς δέ ἀδελφούς ἐν τυραννίσιν ἀλληλοφόνους γεγενημένους, πολλούς δέ καί ὑπό γυναικῶν τῶν ἑαυτῶν τυράννους διεφθαρμένους καί ὑπό ἑταίρων γε τῶν μάλιστα δοκούντων φίλων εἶναι. Οἵτινες οὖν ὑπό τῶν φύσει πεφυκότων μάλιστα φιλεῖν καί νόμῳ συνηναγκασμένων οὕτω μισοῦνται, πῶς ὑπ΄ ἄλλου γέ τινος οἴεσθαι χρή αὐτούς φιλεῖσθαι; ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ το φιλεῖσθαι : η αγάπη, η φιλία, η φιλοξενία ἐπισκοποῦμαι : σκέφτομαι, εξετάζω, ερευνώ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να αντικατασταθούν εγκλιτικά τα παρακάτω ρήματα: κρίνω, δοκοῦσι, βούλει, μισοῦνται χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 26
- 27. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι: κρίνω νομίζω λέγω ἐπίσκεψαι δοκοῦσι εὑρήσεις ἀπεκτονότας γεγενημένους ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ τῷ ὄντι: δοτική του τρόπου αὐτόματα: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο τἀγαθά τῷ φιλουμένῳ : δοτική προσωπική κτητική από το γίγνεσθαι πάντων: γενική συγκριτική από το μειονεκτοῦσιν / γενική διαιρετική από το μάλιστα γονεῦσι-παισί-ἀδελφοῖς-γυναιξί-ἑταίροις: δοτικές προσωπικές κτητικές στο εἶναι ὑπό τούτων-ὑπό παίδων-ὑπό γυναικῶν-ὑπό ἑταίρων: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 27
- 28. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- φιλουμένους- πεκτονότας- ἀ ἀπολωλότας-γεγενημένους- διεφθαρμένους:κατηγορηματικές μετοχές από το εὑρήσεις ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Κρίνω, βέβαια, ότι η φιλία και η αγάπη είναι τόσο μεγάλο αγαθό, ώστε νομίζω πως τα αγαθά έρχονται στο φίλο πραγματικά από μόνα τους, και από τους θεούς και από τους ανθρώπους ˙ και σ΄ αυτό το τέτοιου είδους απόκτημα οι τύραννοι μειονεκτούν περισσότερο από όλους. Αν όμως θέλεις, Σιμωνίδη, να καταλάβεις ότι λέω την αλήθεια, σκέψου καλά τα παρακάτω. Οι πιο σίγουρες βέβαια σχέσεις αγάπης θεωρούνται αυτές των γονιών στα παιδιά, των παιδιών στους γονείς, των αδελφών στα αδέλφια, των γυναικών στους άνδρες και των συντρόφων στους συντρόφους τους ˙ αν θέλεις λοιπόν να κατανοήσεις το θέμα, θα αναγνωρίσεις πως οι απλοί πολίτες αγαπιούνται από όλους αυτούς πάρα πολύ, ενώ πολλοί τύραννοι έχουν σκοτώσει τα παιδιά τους, άλλοι σκοτώθηκαν οι ίδιοι από τα παιδιά τους και πολλά αδέλφια τύραννοι αλληλοεξοντώθηκαν, ενώ πολλοί δολοφονήθηκαν από τις γυναίκες τους ή από τους συντρόφους τους, που θεωρούνταν από τους πιο επιστήθιους φίλους τους. Όσοι λοιπόν μισούνται τόσο πολύ από εκείνους που από τη φύση τους έπρεπε να τους αγαπούν, υποχρεωμένοι για αυτό από τους ίδιους τους φυσικούς νόμους, πώς είναι δυνατόν να θεωρήσουμε ότι αγαπιούνται αληθινά από κάποιον άλλο; ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Αντικαταστάσεις Δευτερεύουσες προτάσεις χρονικές και εγκλιτικές Ξενοφών, Κύρου Παιδεία, Α, 4, 3-4 ( Ο Ξενοφώντας αναφέρεται στη διάθεση του Κύρου να εκφράζεται και να μιλάει με όμορφο και συμπαθητικό τρόπο) Καί ἦν μέν ἴσως πολυλογώτερος, ἅμα μέν διά τήν παιδείαν, ὅτι ἠναγκάζετο ὑπό τοῦ διδασκάλου καί διδόναι λόγον ὧν ἐποίει καί λαμβάνειν παρ΄ ἄλλων, ὁπότε δικάζοι˙ ἔτι δέ καί διά τό φιλομαθής εἶναι πολλά μέν αὐτός ἀεί τούς παρόντας ἀνηρώτα πῶς ἔχοντα τυγχάνοι, καί ὅσα αὐτός ὑπ΄ ἄλλων ἐρωτῷτο, διά τό ἀγχίνους εἶναι ταχύ ἀπεκρίνετο, ὥστ΄ ἐκ πάντων τούτων ἡ πολυλογία συνελέγετο αὐτῷ˙ ἀλλ΄ ὥσπερ γάρ ἐν σώματι, ὅσοι νέοι ὄντες ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 28
- 29. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- μέγεθος λαβον, μως μφαίνεται ἔ ὅ ἐ τό νεαρόν αὐτοῖς ὅ κατηγορεῖ τήν ὀλιγοετίαν, οὕτω καί Κύρου ἐκ τῆς πολυλογίας οὐ θράσος διεφαίνετο, ἀλλ΄ ἁπλότης καί φιλοστοργία, ὥστ΄ ἐπεθύμει ἄν τις ἔτι πλείω αὐτοῦ ἀκούειν ἤ σιωπῶντι παρεῖναι. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ λόγον δίδωμι = δίνω λόγο λόγον λαμβάνω = ζητώ εξηγήσεις ἀγχίνους = έξυπνος συλλέγομαι = συναθροίζομαι κατηγορῶ = μαρτυρώ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να αντικατασταθούν εγκλιτικά τα παρακάτω ρήματα: δικάζοι, ἐμφαίνεται χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή Να κλιθούν στο χρόνο που βίσκονται οι ρηματικοί τύποι: ἔλαβον, σιωπῶντι οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική Απρμφ μετοχή ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29
- 30. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική Απρμφ μετοχή Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι: διδόναι ἐποίει ἔλαβον ἔχοντα τυγχάνοι ἀκούειν συνελέγετο διεφαίνετο ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ὑπό τοῦ διδασκάλου : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το ἠναγκάζετο ὧν ἐποίει : έλξη αναφορικούαπό διδόναι λόγον (τούτων) , κανονικά ἅ ἐποίει ὄντες : εναντιωματική μτχ σιωπῶντι : χρονική μτχ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Και ίσως, βέβαια, ο Κύρος ήταν πολύ ομιλητικός, από τη μια εξαιτίας της παιδείας του, διότι αναγκάζονταν από το δάσκαλό του να δίνει εξηγήσεις για αυτά που έκανε, και να ζητάει εξηγήσεις από άλλους, κάθε φορά που δίκαζε˙ επιπλέον και, επειδή ήταν φιλομαθής και συνεχώς ρωτούσε τους παρευρισκόμενους για πολλά ζητήματα, πώς συνέβαινε να είναι, και σε όσα ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 30
- 31. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- αυτός ρωτούνταν από άλλους, και επειδή ήταν πολύ ευφυής απαντούσε αμέσως, ώστε η ομιλητικότητα γίνονταν σ΄ αυτόν συνήθεια από όλα αυτά˙ αλλά, βέβαια, όπως ακριβώς στα σώματα εκείνων, όσων παρόλου που είναι νέοι αναπτύχτηκαν πολύ, όμως φαίνεται σε αυτούς το νεαρό της ηλικίας, το οποίο μαρτυρεί τα λίγα χρόναι ζωής, έτσι και από την ομιλητικότητα του Κύρου δε φανερώνονταν θρασύτητα, αλλά κάποια απλότητα και θερμή αγάπη, ώστε να επιθυμεί κάποιος να ακούει από αυτόν ακόμα περισσότερα, παρά να τον έχει δίπλα του σιωπηλό. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Αντικαταστάσεις Δευτερεύουσες προτάσεις χρονικές και εγκλιτικές Θουκυδίδης, Ιστορία Η 75, 1-4 (Ο Θουκυδίδης περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε μεταξύ των Αθηναίων στη Σικελία, μετά την αποτυχία της εκστρατείας) Μετά δέ το το, πειδή δόκει τ ῦ ἐ ἐ ῷ Νικίᾳ καί τῷ Δημοσθένει ἱκανῶς παρεσκευάσθαι, καί ἡ ἀνάστασις ἤδη τοῦ στρατεύματος τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀπό τῆς ναυμαχίας ἐγίγνετο. Δεινόν οὖν ἦν οὐ καθ΄ ἕν μόνον τῶν πραγμάτων, ὅτι τάς τε ναῦς ἀπολωλεκότες πάσας ἀπεχώρουν καί ἀντί μεγάλης ἐλπίδος καί αὐτοί καί ἡ πόλις κινδυνεύοντες, ἀλλά καί ἐν τῇ ἀπολείψει τοῦ στρατοπέδου ξυνέβαινε τῇ τε ὄψει ἑκάστῳ ἀλγεινά καί τῇ γνώμῃ αἰσθέσθαι. Τῶν τε γάρ νεκρῶν ἀτάφων ὄντων, ὁπότε τις ἴδοι τινά τῶν ἐπιτηδείων κείμενον, ἐς λύπην μετά φόβου καθίστατο, καί οἱ ζῶντες καταλειπόμενοι τραυματίαι τε καί ἀσθενεῖς πολύ τῶν τεθνεώτων τοῖς ζῶσι λυπηρότεροι ἦσαν καί τῶν ἀπολωλότων ἀθλιώτεροι. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἀνάστασις = μετακίνηση οὐ καθ΄ ἕν μόνον τῶν πραγμάτων = όχι μόνο για τα συγκεκριμένα γεγονότα ἀπόλειψις = εγκατάλειψη τῇ ὄψει καί τῇ γνώμῃ αἰσθέσθαι = να δεί και να σκεφτεί ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 31
- 32. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ἐπιτήδειοι = φίλοι, γνωστοί ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν τα πτωτικά που ακολουθούν στο γένος που βρίσκονται: τοῦτο, ἀνάστασις, στρατεύματος, ναυμαχίας, πάσας Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να κλιθούν οι μετοχές που ακολουθούν στο γένος που βρίσκονται: κινδυνεύοντες, κείμενον, ζῶντες, τεθνεώτων, ἀπολωλότων Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να αντικατασταθεί εγκλιτικά το παρακάτω ρήμα: ἴδοι χρόνος οριστική υποτακτική ευκτική Προστακτική απαρέμφατο μετοχή ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 32
- 33. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ καθ΄ ἕν : Υποκείμενο στο δεινόν ἦν ἀλγεινά : σύστοιχο Αντικείμενο στο αἰσθέσθαι αἰσθέσθαι : Υποκείμενο το ἕκαστον τοῖς ζῶσι : Δοτική προσωπική από το ἦσαν ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Μετά από αυτό, όταν ο Νικίας και ο Δημοσθένης έκριναν πως είχαν ολοκληρώσει ικανοποιητικά την προετοιμασία τους, τότε πια και ο στρατός ξεκίνησε τη μετακίνησή του την τρίτη ημέρα έπειτα από τη ναυμαχία. Η κατάσταση λοιπόν ήταν φοβερή, όχι μόνο για τα συγκεκριμένα γεγονότα, διότι δηλ. αποχωρούσαν έχοντας χάσει όλα τους τα πλοία και αντιμετωπίζοντας σοβαρό κίνδυνο και οι ίδιοι και η πόλη τους, αντί για τη μεγάλη ελπίδα (με την οποία είχαν έλθει), αλλά και κατά την εγκατάλειψη του στρατοπέδου συνέβαινε στον καθένα να βλέπει και να σκέφτεται οδυνηρά πράγματα. Γιατί καθώς και οι νεκροί ήταν άταφοι, κάθε φορά που κάποιος έβλεπε κανέναν από τους δικούς του να κείτεται νεκρός, έπεφτυε σε λύπη που συνοδεύονταν από φόβο, και οι τραυματίες και οι άρρωστοι που εγκαταλείπονταν ζωντανοί, ήταν γι΄ αυτούς που έφευγαν αιτία πολύ μεγαλύτερης λύπης από ό,τι οι νεκροί, και πιο άθλιοι απ΄ αυτούς που είχαν πεθάνει. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 33
- 34. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Πτωτικά Δευτερεύουσες προτάσεις Ρήματα Ξενοφών, Κύρου Ἀνάβασις Ε,VI, 3-7 ( Οι μύριοι βρίσκονται κοντά στη Σινώπη, στον Πόντο, και επιθυμούν να συνεχίσουν την πορεία τους προς την Ελλάδα. Ο Εκατώνυμος είναι από τη Σινώπη και τους συμβουλεύει. Η Παφλαγονία βρίσκεται ανάμεσα στον Πόντο και το Βυζάντιο) ναστάς δέ κατώνυμος πρ τον Ἀ Ἑ ῶ μέν ἀπελογήσατο περί οὖ εἶπεν, ὡς τόν Παφλαγόνα φίλον ποιήσοιντο, ὅτι οὐχ ὡς τοῖς Ἕλλησιν πολεμησόντων σφῶν εἲποι, ἀλλ΄ ὅτι ἐξόν τοῖς βαρβάροις φίλους εἶναι τούς Ἕλληνας αἱρήσονται. Ἐπεί δέ ξυμβουλεύειν ἐκέλευον, ἐπευξάμενος εἶπεν ὧδε. «Εἰ μέν ξυμβουλεύοιμι ἅ βέλτιστά μοι εἶναι δοκεῖ, πολλά μοι κἀγαθά γένοιτο, εἰ δέ μη, τἀναντία. Αὐτή γάρ ἡ ἱερά ξυμβουλή λεγομένη εἶναι δοκεῖ μοι παρεῖναι˙ νῦν γάρ δή ἄν μέν εὖ ξυμβουλεύσας φανῶ, πολλοί ἔσονται οἱ ἐπαινοῦντες με, ἄν δέ κακῶς, πολλοί ἔσεσθε οἱ καταρώμενοι. Πράγματα μέν οὖν οἶδα, ὅτι πολύ πλείω ἕξομεν, ἐάν κατά θάλατταν κομίζησθε˙ ἡμᾶς γάρ δεήσει τά πλοῖα πορίζειν˙ ἤν δέ κατά γῆν στέλλησθε ὑμᾶς δεήσει τούς μαχομένους εἶναι. Ὅμως δέ λεκτέα ἅ γιγνώσκω. Ἔμπειρος γάρ εἰμί καί τῆς χώρας τῶν Παφλαγόνων καί τῆς δυνάμεως˙ ἔχει γάρ ἀμφότερα καί πεδία κάλλιστα καί ὄρη ὑψηλότατα». ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ἐπεύχομαι = ικετεύω, τάζω, υπόσχομαι ὧδε = έτσι κομίζομαι = μεταφέρομαι φίλος = σύμμαχος παρέχω πράγματα = ενοχλώ πράγματα ἔχω = ενοχλούμαι, έχω δυσκολίες πορίζω = εξευρίσκω, συντηρώ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να κλιθούν στην έγκλιση που βρίσκονται τα παρακάτω ρήματα: ἀπελογήσατο, ποιήσοιντο, φανῶ, κομίζησθε, ἔσονται ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 34
- 35. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Να κλιθούν οι μετοχές που ακολουθούν στο γένος που βρίσκονται: ναστάς, πολεμησόντων, πευξάμενος, ἀ ἐ ἐπαινοῦντες, καταρώμενοι Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι: αἱρήσονται ξυμβουλεύοιμι φανῶ ἕξομεν Να ξαναγραφεί στον άλλο αριθμό το παρακάτω απόσπασμα: Ὅμως δέ λεκτέα, ἅ γιγνώσκω. Ἔμπειρος γάρ εἰμί καί τῆς χώρας τῶν Παφλαγόνων καί τῆς δυνάμεως˙ ἔχει γάρ ἀμφότερα καί πεδία κάλλιστα καί ὄρη ὑψηλότατα. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ὡς πολεμησόντων: γενική απόλυτος τελική μετοχή ἐξόν: αιτιατική απόλυτος εναντιωματική μετοχή τῆς χώρας, τῆς δυνάμεως: γενικές αντικειμενικές από το ἔμπειρος ὄρη, πεδία: επεξηγήσεις στο ἀμφότερα άσκηση: να βρεθούν οι υποθετικοί λόγοι και να αναγνωριστούν ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 35
- 36. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Και αφού σηκώθηκε στο βήμα ο Εκατώνυμος, πρώτα απολογήθηκε γι΄ αυτό το οποίο είπε, ότι δηλαδή θα κάνουν φίλο τους τον Παφλαγόνα, πως δηλαδή, δεν το είπε για να πολεμήσουν αυτοί τους Έλληνες, άλλ΄ είπε ότι αν και υπάρχει η δυνατότητα να κάνουν φίλους τους τους βαρβάρους, θα προτιμήσουν τους Έλληνες. Όταν δε τον προέτρεπαν να συμβουλεύει, αφού ευχήθηκε, μίλησε ως εξής: «Εάν σας συμβούλευα αυτά που θεωρούνται για μένα τα πιο σωστά, θα υπήρχαν πολλά αγαθά για μένα, διαφορετικά θα συνέβαιναν τα αντίθετα ακριβώς. Γιατί αυτή που θεωρείται ότι είναι ιερή συμβουλή, μου φαίνεται πως βρίσκεται κοντά. Γιατί τώρα, αν αποδειχθώ ότι σας συμβούλεψα σωστά, πολλοί θα είναι αυτοί που θα με παινέσουν, αν δε αποδειχθώ ότι σας συμβούλεψα άσχημα, πολλοί θα είναι αυτοί που θα με καταριούνται. Γνωρίζω, λοιπόν, ότι θα έχουμε πάρα πολλές δυσκολίες, αν μεταφερθείτε δια μέσου της θαλάσσης. Διότι εμείς θα χρειαστεί να συντηρούμε τα πλοία. Αν όμως σταλθείτε δια μέσου της ξηράς, εσείς θα χρειαστεί να είστε αυτοί που θα πολεμάτε. Όμως, πρέπει να λεχθούν αυτά που έχω υπόψη μου. Γιατί γνωρίζω και τη χώρα των Παφλαγόνων και τη δύναμή τους. Γιατί διαθέτει και τα δυο, δηλαδή και πάρα πολύ ωραίες πεδιάδες και πάρα πολύ ψηλά βουνά. ΘΕΩΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ Πτωτικά Δευτερεύουσες προτάσεις Ρήματα Δημοσθένης, κατά Ἀριστογείτονος Β, 25-27 (Ο ρήτορας υποστηρίζει την υπακοή στους νόμους ως μέγιστο αγαθό) Ο τω δ΄ ν κριβέστατα συνθεωρήσαιτε ὕ ἄ ἀ τό τοῖς κειμένοις νόμοις πείθεσθαι ἡλίκον ἀγαθόν ἐστι καί τό καταφρονεῖν καί μή πειθαρχεῖν ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 36
- 37. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- α το ς λίκον κακόν, ε τά τ΄ κ τ ν νόμων ὐ ῖ ἡ ἰ ἐ ῶ ἀγαθά χωρίς καί τά διά τῆς παρανομίας συμβαίνοντα πρό ὀφθαλμῶν ὑμῖν αὐτοῖς ποιησάμενοι θεωρήσαιτε. Εὑρήσετε γάρ τήν μέν τά τῆς μανίας καί ἀκρασίας καί πλεονεξίας, τόν δέ τά τῆς φρονήσεως καί σωφροσύνης καί δικαιοσύνης ἔργα διαπραττόμενον. Δῆλον δέ˙ τῶν γάρ πόλεων ταύτας ἄριστ΄ οἰκουμένας ἴδοιμεν ἄν, ἐν αἷς ἄριστοι νομοθέται γεγόνασιν˙ τά μέν γάρ ἐν τοῖς σώμασιν ἀρρωστήματα τοῖς τῶν ἰατρῶν εὑρήμασι καταπαύεται, τάς δ΄ ἐν ταῖς ψυχαῖς ἀγριότητας αἱ τῶν νομοθετῶν ἐξορίζουσι διάνοιαι. Ὅλως δ΄ οὐδέν οὔτε σεμνόν οὔτε σπουδαῖον εὑρήσομεν, ὅ μή νόμου κεκοινώνηκεν˙ ἐπεί καί τόν ὅλον κόσμον καί τά θεῖα καί τάς καλουμένας ὥρας νόμος καί τάξις, εἰ χρή τοῖς ὁρωμένοις πιστεύειν, διοικεῖν φαίνεται. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ συνθεωρῶ= παρατηρώ μετά προσοχής ἡλίκος, -η, ον= πόσο μεγάλος, -η, -ο χωρίς= χωριστά θεωρῶ= εξετάζω ἀκρασία= ακράτεια οἰκουμένας= που διοικούνται ὅλως δέ= με μια λέξη ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ Να γράψεις τις αντωνυμίες που ακολουθούν στις πλάγιες πτώσεις και στα τρία γένη: ἡλίκον, αὐτοῖς, ὑμῖν, ταύτας Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- ντικός Γενική Δοτική Αιτιατική Αριθμός πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ενικός Γενική Δοτική Αιτιατική Πληθυ- Γενική Δοτική ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 37
- 38. ΑΓΝΩΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- ντικός Αιτιατική Να κλιθούν τα πτωτικά: φθαλμ ν, μανίας, ὀ ῶ φρονήσεως, νομοθέται, εὑρήμασι Ε Ν Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Π Λ Η Θ Υ Ν Τ Ι Κ Ο Σ Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ Ονομαστική Γενική Δοτική Αιτιατική Κλητική Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι: πείθεσθαι θεωρήσαιτε εὑρήσετε διαπραττόμενον ἴδοιμεν καταπαύεται ὁρωμένοις φαίνεται ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ἡλίκον ἀγαθόν ἐστι τό τοῖς κειμένοις νόμοις πείθεσθαι καί ἡλίκον κακόν (ἐστι) τό καταφρονεῖν καί μή πειθαρχεῖν αὐτοῖς: δυο πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις από το ἄν συνθεωρήσαιτε χωρίς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου ὑμῖν: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο ῥ θεωρήσαιτε ὅ μή νόμου κεκοινώνηκεν: δευτερεύουσα αναφορικο-υποθετική πρόταση (εἰ κεκοινώνηκεν, εὑρήσομεν : ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ) ἐπεί: εισάγει κύρια πρόταση εἰ χρή τοῖς ὁρωμένοις πιστεύειν: δευτερεύουσα υποθετική παρενθετική πρόταση ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 38