Informatike e Biznesit, pyetje dhe pergjigje - pergaditje per provim

1. Informatikë
e Biznesit
Pyetje dhe përgjigje - përgaditje për provim.
Nga: Ermon Cervadiku
[UNIVERSITETI ILIRIA]

2. Informatikë e Biznesit
2
1. Çka është informata? - informata – dituria, është resurs i rëndësishëm, kurse
teknologjia informative faktor i suksesit dhe efikasitetit të afarizmit.
2. Si fitohet informata? – fitohet duke i përdorur të dhënat.
3. Çka quajmë sistem informativ? – sistemi i cili është në marrëdhënie dhe interaksion
me rrethinën me të cilën këmben madhësitë hyrëse dhe dalëse quhet sistem informativ.
4. Detyrat e sistemit informativ janë? – mbledhja, përpunimi, memorimi dhe
transmetimi i të dhënave.
5. Si definohet sistemi informativ? – definohet si bashkësi e elementeve të lidhura të
cilat me atributet e tyre mundësojnë përpunimin elektronik të të dhënave.
6. Inputet dhe outputet e sistemit informativ janë? – Procesimi, kontrolli, memorimi.
7. Sistemet informative janë? – dinamike dhe artificiale.
8. Organizimi i sistemit informativ duhet të sigurojë? – inkuadrimin e të gjitha
qëllimeve të sistemit, minimizimin e aktiviteteve të dyfishta në procedimin e
informatave dhe mënjanimin e konflikteve midis projekteve zhvillimore, motivimin e
personelit, nxitjen e interaksionit midis nënsistemeve të cilat duhet të sigurojnë
efikasitetin e punës së sistemit informativ.
9. Profilet e ekspertëve të nevojshëm në një sistem informativ të menaxhmentit
do të ishin? – specialist për softuerin e sistemit, specialist për bazën e të dhënave,
projektuesit, analitikët sistemor, programerët, specialistët për harduer.
10. Llojet e sistemit informativ janë? – sisteme neutrale, sisteme të informuara,
sistemet informative qeverisëse.
11. Sipas vëllimit të të dhënave sistemet dallohen? – sistemet e thjeshta informative,
sistemet e ndërlikuara informative.
12. Sipas fushës së përdorimit sistemet mund të jenë? – tekniko-teknologjike, të
marketingut.
13. Sipas karakterit sistemet janë? – distributive, kombinuara.
14. Sipas mënyrës së organizimit sistemet mund të jenë? – të centralizuara, të
decentralizuara, të integruara.
15. Cilat janë nënsistemet e sistemit informativ të biznesit? – i blerjes dhe
materialit, i shitjes me shumicë, i shitjes me pakicë, i kontabilitetit, i vlerësimit të
kapitalit, i kontrollit të prodhimit.

3. Informatikë e Biznesit
3
16. Cilat janë fazat e zhvillimit të sistemit informativ të biznesit? – faza iniciale e
sistemit, faza e ekspansionit të sistemit, faza e konsolidimit të sistemit, faza e pjekurisë
së sistemit, faza e zhdukjes së sistemit.
17. Sistemi informativ i ndërmarrjes dhe nënsistemet e tij janë? – njësia
organizative – sektori i sistemit informativ, komponenta lifewerike e sistemit informativ
– programerët, operatorët, analitikët sistemor, teknologjia informative – hardware dhe
software.
18. Nënsistemet e sistemit informativ të ndërmarrjes janë? – nënsistemi informativ i
prodhimit, i furnizimit me lëndë të parë dhe material, i marketingut, i financave dhe
kontabilitetit, i personelit, nënsistemi informativ procedues.
19. Faktorët që ndikojnë në interaksionin në mes të ndërmarrjes dhe sistemit
informativ janë? – Struktura organizative, rrethina afariste, proceset afariste, vendosja
menaxheriale.
20. Si definohet ndërmarrja? – mund të definohet si strukturë e thjeshtë sociale e cila i
merr inputet nga rrethina, i përpunon ato, për të prodhuar outpute të cilat ia dërgon
rrethinës.
21. Në sa elemente fokusohet definimi i ndërmarrjes? – kapitalin, fuqinë punëtore,
teknologjinë informative.
22. Sistemi informativ ndikon në mënyrë direkte se si menaxherët? – i marrin
vendimet, planifikojnë, si prodhohen produktet, si kryhen shërbimet.
23. Faktorët të cilët ndikojnë në aplikimin e teknologjisë informative? – faktorët e
jashtëm – rrethina, faktorët e brendshëm – institucional.
24. Sistemi informativ duhet ta ndihmojë ndërmarrjen që? – të kuptojë dhe të
përcjellë ndryshimet, të shkurtoj rrugën e qarkullimit të informatave, të zvogëloj
shpenzimet dhe të rris të ardhurat, të zvogëloj shpenzimet e menaxhmentit.
25. Sistemi informativ i menaxhmentit të biznesit? – Sistemi i cili siguron informata
të nevojshme në funksion të marrjes së vendimeve cilësore, inputet e sistemit informativ
të menaxhmentit janë më të vogla se sa outputet.
26. Komponentët e sistemit informativ të menaxhmentit të biznesit janë? –
komponenti materialo-teknik, komponenti jomaterial, komponenti njerëzor,
komponenti transmetues, komponenti organizativ.
28. Ligji i minimumit të cilësisë së sistemit informativ të menaxhmentit Richard
Nolan? – Cilësia e sistemit informativ të menaxhmentit është i barabartë me cilësinë e
komponentit më të dobët të tij.

4. Informatikë e Biznesit
4
29. Teoria e menaxhmentit nënkupton ekzistimin e tri niveleve? – niveli i lartë
strategjik, niveli i mesem ekzekutiv, niveli ulët operativ.
30. Vendimet varësisht nga dimensioni kohor mund të jenë? – vendime afatgjata
strategjike, vendime afatmesme ekzekutive ose taktike, vendime afatshkurtra operative.
31. Struktura e sistemit informativ të menaxhmentit të biznesit për nevoja të
menaxhmentit? – sistemi për mbështetje të vendimeve SMV (Decision support sistem –
DSS), sistemet informative ekzekutive SIE (executive information sistem EIS), sistemet e
transaksioneve ST (transacional systems TS).
32. Çka quajmë model standard i organizimit? – modeli i sistemit informativ të
menaxhmentit të biznesit i cili përfshinë minimumin e funksioneve afariste bazë.
33. Sistemi informativ i menaxhmentit të biznesit përbëhet nga disa nënsisteme?
– i planifikimit dhe analizës së procesit afarist, i qeverisjes me të mirat materiale, i
qeverisjes me resurse njerëzore, i furnizimit me material, i prodhimit, i shitjes së
prodhimeve dhe shërbimeve, kontabilitetit, i hulumtimit dhe zhvillimit.
34. Çka quajmë model i dominimit të prodhimit? – modeli në të cilin dominon
bindja se prodhimi paraqet funksionin kryesor afarist, kurse funksionet e tjera janë servil
të tij.
35. Cilat janë nënsistemet informative? – i prodhimit, i kontabilitetit, i planifikimit dhe
analizës, i qeverisjes me të mira materiale, i shitjes së prodhimit dhe shërbimeve, i
furnizimit me material, i hulumtimit dhe zhvillimit, i resurseve njerëzore.
36. Struktura e sistemeve për mbështetje të vendimeve përbëhet nga? – baza e të
dhënave, sistemi softuerik i bazës së të dhënave, bazën e modeleve.
37. Modeli i sistemeve për mbështetje të vendimeve mund të jetë? – modele fizike
(modeli aeroplanit, anijes), modelet matematikore (të përshkruara me ekuacione),
modele verbale (përshkrimi i ndonjë procedure).
38. Cili model përdoret më shpesh në sistemin për mbështetje të vendimeve? –
është modeli i analizës së ndjeshmërisë i cili bënë pyetje “Çka nëse”.
39. Elementet e sistemit informativ të menaxhmentit? – Janë: harduer (paisje fizike e
kompjuterit), bazat e të dhënave (përmbajnë të dhëna të cilat shfrytëzohen nga software
aplikativ), procedurat (janë komponent fizik të broshurave, manualeve etj), personeli
(operatorët, analistët sistemor, programerët, etj.
40. Sistemet për mbështetje të vendimeve në grup klasifikohen sipas dy
faktorëve? – afërsisë së pjesëmarrësve, kohëzgjatjes së bashkëpunimit në grup.

5. Informatikë e Biznesit
5
41. Përdorimi i sistemit për mbështetje të vendimeve në grup kontribuon në? – një
atmosferë më të mirë gjatë marrjes së vendimeve në grup, rritjes së produktivitetit,
gjenerimin e më shumë ideve, i lejojnë individit të organizojë punën e tij e mandej
rezultatet të ia prezantojnë grupit.
42. Cilat janë pjesët e sistemeve eksperte? – Baza e diturisë, mjetet ndihmëse të
sistemeve eksperte.
43. Formimi i informatikës si shkencë, zhvillimi i mendimit shkencorë? – faza e
përshkrimit të fenomeneve dhe dukurive, faza analitike, faza e qasjes sistemore.
44. Qasja analitike? – definimi i fenomenit, analiza dhe zbërthimi i fenomenit në pjesë
përbërse, hulumtimi i rrjedhshmërisë në mes të pjesëve përbërse, krijimi i relacionit
shkaku-pasoja në mes të gjitha pjesëve të atij fenomeni, shpjegimi i fenomenit (zgjedhja
e problemit).
45. Qasja? – Qasja vrojtuese – përshkruese, qasja analitike.
46. Kibernetika? – rrjedh nga fjala kibernetos që tregon se ndikueshmëria, dinamiciteti,
dhe paparashikueshmëria janë veqori të menaxhimit, përkatësisht drejtimit të anijes
shtetërore.
47. Cilat janë derivatet e kibernetikës? – teoria e komunikimit, e informatave, e
kodimit, e shenjave.
48. Në cilat pyetje WINERI jep i pari përgjigje? – Me qka udhëhiqet – me sisteme, me
ndihmën e kujt menaxhohet – me informata, si menaxhohet – me procese, me lidhje të
kthyeshme.
49. WINERI ka përcaktuar se proceset e menaxhimit përfshijnë tri elemente? –
sistemin, informatën, proceset.
50. Nga se përbëhen sistemet? – nga njerëzit, sendet dhe proceset dhe paraqesin
bashkësinë e elementeve të cilat janë bashkuar dhe të lidhur në mes veti bëhen lëndë
reale e menaxhimit.
51. Vetitë e rëndësishme të secilit sistem? – është qëllimi (caku) i tij, kjo është arsyeja
e ekzistimit të tij.
52. Si menaxhohet me sistemet? – me sistemet menaxhohet ashtu që me ndihmën e
lidhjes kthyese ndikohet në lëvizjen e tyre në hapësirën e gjendjes së sistemit. Me
aplikimin e lidhjes kthyese, me ndihmën e informatave, sistemi lëvizë në hapsirën e
gjendjes. Sistemi mund të funksionoj në hapsirën e lejuar dhe të mundshme të gjendjes.

6. Informatikë e Biznesit
6
53. Teoria e vendosjes? – Procesi i marrjes së vendimeve ka të bëjë me zgjedhjen e
alternativës më të mirë nga disa të mundshme. Teoria bazohet në përpunimin e
informatave në kuadër të operacioneve të mundshme.
54. Procesi i vendimmarrjes në teorinë e vendosjes mund të jetë? – Racional,
intuitiv, heuristik.
55. Çka përcakton vendosja racionale? – përcakton mënyrën e veprimit kur për çdo
opsion ka informata të plota dhe dihen pasojat.
56. Vendosja intuitive? – definon veprimet me rastin e vendimmarrjes në situatat ku
për disa ose të gjitha opsionet nuk ka informata të mjaftueshme.
57. Vendosja heuristike? – është metodë e bazuar në eksperiencë dhe synon të
harmonizojë veprimet e dy metodave më lartë me qëllim të marrjes së një vendimi
optimal për një kohë sa më të shkurtër.
58. Teoria e programimit? – Teoria definon mënyrën e shfrytëzimit të informatave
ekzistuese ose të mbledhura.
59. Cilat teori i përmban në vete teoria e programimit? – teorinë e algoritmeve,
teorinë e automateve.
60. Teoria e algoritmeve? – përcakton mënyrën e paraqitjes metodologjike të
njohurive përmes hapave të caktuar për zgjedhjen e problemit.
61. Teoria e automateve? – përcakton konstruksionin algoritmik të pajisjeve të
dedikuara për operacione fizike ose logjike.
62. Si klasifikohet teoria e lidhjes kthyese? – Teorinë teknike të lidhjes kthyese,
teorinë sociale të lidhjes kthyese.
63. Teoria teknike e lidhjes kthyese feedback? – merret me përcaktimin e mënyrave
të realizimit të lidhjes kthyese në sistemet teknike.
64. Teoria sociale e lidhjes kthyese? – merret me përcaktimin e mënyrave të realizimit
të lidhjes kthyese në sistemet shoqërore dhe bashkësi.
65. Teoria e përgjithshme e sistemeve? – u krijua në vitin 1954 si tentim për
parandalimin e ndarjes së mëtutjeshme të shkencave globale në shkenca gjithnjë e më
të specializuara. Teoria synon të hulumtojë dhe definojë strukturën e përgjithshme.
Sistemi trajtohet si pjesë e një tërësie më të madhe në kontekstin e tërësisë së tij dhe në
marrëdhënie me rrethinën. Vlen sidomos për problemet ekonomike të cilat
ballafaqohen me problemet e rritjes dhe zhvillimit.

7. Informatikë e Biznesit
7
66. Konceptet themelore të teorisë së përgjithshme të sistemeve? – funksionimi i
sistemit, koncepti hierarkik, koncepti i diferencimit dhe specializimit, koncepti holistik,
koncepti teleologjik, koncepti ekuifinalitetit.
67. Funksionimi i sistemit? – zhvillohet përmes procesit transformues të inputeve në
outpute, është rezultat i interaksionit të elementeve të sistemit dhe interaksionit të
sistemit me rrethinën. Rrezikohet nga ENTROPIA (masë e çrregullimit të sistemit, e
kundërta e informatës).
68. Koncepti hierarkik? – shpreh faktin se çdo sistem përbëhet nga pjesët apo
nënsistemet dhe është pjesë e sistemeve të tjera më të mëdha.
69. Koncepti i diferencimit dhe specializimit? – niset nga konstatimi se elementet
kryejn funksione të caktuara, çdo element apo nënsistem kryen një funksion parcial dhe
i kontribuon funksionimit integral të sistemit në saje të interaksionit me elemente të
tjera.
70. Koncepti holistik? – elementet apo nënsistemet e një sistemi mund të analizohen
dhe kuptohen vetëm në kuadër të tërësisë të cilës i përkasin. Elementi i humb tiparet e
tij nëse izolohet dhe ndahet nga tërësia që i përket.
71. Koncepti teologjik? – funksionimi i çdo sistemi i nënshtrohet qëllimit të caktuar
dhe të përkufizuar qartë, të gjitha elementet e sistemit janë të orientuara drejt arritjes së
qëllimit të njejtë.
72. Koncepti i ekuifinalitetit? – qëllimi i njejtë në funksionimin e sistemit mund të
arrihet me metoda të ndryshme.
73. Definimi i informatikës? – definohet si shkencë mbi mbledhjen, përpunimin,
bartjen dhe shfrytëzimin e informatave me ndihmën e paisjeve teknike në kuadër të
sistemit informativ.
74. Afarizmi dhe informata? – informata – dituria është bërë një resurs i rëndësishëm
në ndërmarrje, kurse teknologjia informative faktorë i rëndësishëm i suksesit dhe
efikasitetit të afarizmit të saj. Teknologjia informative inkorporohet në prodhim,
shitblerje, krijimtari shkencore dhe afariste, menaxhment dhe shërbime të tjera.
75. Çka është informatika e biznesit? – është shkencë mbi mbledhjen, përpunimin,
bartjen dhe shfrytëzimin e informatave me ndihmën e paisjeve teknike në kuadër të
sistemit informativ të aplikuar në një rrethinë afarise.
76. Klasifikimi i profesioneve të informatikës bëhet në? – prodhuesit e informatave,
përpunuesit e informatave, shpërndarësit e informatave, punëtorët e infrastrukturës
informative.

8. Informatikë e Biznesit
8
77. Prodhuesit e informatave? – Krijojnë informata të reja (inovatorët, shkencëtarët,
hulumtuesit) dhe informatave ekzistuese ju japin formë të re sipas nevojës (krijuesit e
katalogjeve, dizajnerët e medieve, kreatorët e webfaqeve).
78. Përpunuesit e informatave? – i transformojnë informatat në forma të nevojshme
për vendimmarrje (programerët, analistët, administratorët e bazave të të dhënave, etj.)
79. Shpërndarësit e informatave? - Kanë për qëllim shpërndarjen e informatave
shfrytëzuesve të interesuar (agjencitë gazetareske, shtëpitë radio-televizive, shërbimet
informative etj).
80. Punëtorët e infrastrukturës informative? – kujdesen për sigurimin e kushteve të
nevojshme për punën e sistemit informativ, zhvillojnë, instalojnë dhe mirëmbajnë në
funksion teknologjinë informative.
81. Trendet pozitive të zhvillimit të informatikës së biznesit? – vendosja e
elementeve të teknologjisë informative në një numër të madh të produkteve dhe
shërbimeve, zhvillimin gjithnjë e më të madh të produkteve të reja të bazuara në
përdorimin e elementeve të TI, rritjen e ndikimit të TI në ndryshimin e marrëdhënieve
shoqërore dhe prodhuese, përshtatjen e strategjisë afariste me lloje të reja dhe të
përsosura të prodhimeve dhe shërbimeve TI, rritjen e ndikimit të TI në rritjen e llojeve
të afarizmit dhe të rezultateve të tij financiare, ndikimin intensiv në ndryshimin e rolit të
menaxhmentit në sistemet afariste me rritjen e kontrollit mbi funksionimin e sistemit.
82. Trendet negative të zhvillimit të informatikës së Biznesit? – rritja e rrezikut të
keqpërdorimit të TI, rritja e kriminalitetit në informatikë, zvogëlimi i komunikimit
personal midis njerëzve, rritja e forcës, imponimi i interesave personale të individit ndaj
shoqërisë së gjerë.
83. Të dhënat dhe informata? – e dhëna është një pasqyrim i koduar i ndonjë atributi
të sistemit apo elementeve të tij, e dhënë mund të jetë një fjalë, numër, shenjë.
Informata është e dhënë e përpunuar dhe është në funksion të marrjes së ndonjë
vendimi. Procesues kryesor i informatave është sistemi kompjuterik.
84. Çka paraqet lidhja kthyese feedback? – paraqet integrimin e informatës dalëse të
sistemit me informatën hyrëse.
85. Lidhja kthyese negative? – vepron ashtu që sistemi me sjelljen e tij zvogëlon ose
neutralizon ndikimin nga rrethina. Me këtë sistem kthehet në gjendje fillestare.
SISTEMIINPUT OUTPUT
Lidhja kthyese

9. Informatikë e Biznesit
9
86. Lidhja kthyese pozitive? – vepron ashtu që sjellja e sistemit i forcon veprimet
hyrëse në sistem. Veprimi i tillë si rezultat ka rritjen dhe zhvillimin e sistemit.
88. ENTROPIA? – funksionimi i çdo sistemi përcillet me rrezikun e shmangies nga
realizimi i qëllimit të përcaktuar, për shkak të pengesave nga rrethina apo anomalive në
qeverisje. Në gjendjen e entropisë nuk ndodhë transformimi i inputeve në outpute.
89. Çka quajmë Negentropi? – inputet të cilat mundësojnë mënjanimin e entropisë.
Informata është sinonimi negentropisë, zvogëlon entropinë dhe rritë aftësinë e
funksionimit të sistemit.
90. Në teorinë e informatave Entropia është? – masë e sasisë së nevojshme të
informatave për qeverisjen me sistemin.
91. Në teorinë e sistemeve Entropia është? – masë e çrregullt dhe mosfunksionimit të
sistemit, masë e transparencës së sistemit, përkatësisht e mundësisë së sigurimit të një
pasqyre të sjelljes ekzistuese të sistemit.
92. Derivatet e Kibernetikës? – Si shkencë fundamentale, merret me çështje të
përgjithshme jo me veçantitë e funksionimit dhe qeverisjes së sistemeve. Mënyra e
qeverisjes së sistemeve të ndryshme dallon, prandaj paraqitet nevoja e zhvillimit të
teorive të reja me bazë në kibernetikë.
93. Rëndësi të veçantë kanë këto derivate të kibernetikës? – teoria e komunikimit,
teoria e vendosjes, e programimit, e lidhjes kthyese, teoria e përgjithshme e sistemeve.
94. Teoria e komunikimit? – teoria e informatave, kodimit, shenjave.
95. Teoria e vendosjes? – vendosja racionale, intuitive, aeuristike.
96. Teoria e programimit? – teoria e algoritmeve, automative.
97. Teoria e lidhjes kthyese Feed Back? – teoria teknike e lidhjes kthyese, teoria
sociale e lidhjes kthyese.
98. Teoria e përgjithshme e sistemeve? – koncepti i funksionimit të sistemit, i
entropisë, i qarkut rregullues, i marrëdhënieve me rrethinën, i specializimit dhe
diferencimit, koncepti holistik, koncepti teleologjik, koncepti i ekuifinalitetit.
99. Teoria e Komunikimit? – definon marrëdhëniet e ndryshme të cilat krijohen midis
palëve të interesuara gjatë procesit të transmetimit të informatave.
100. Nga teoria e komunikimit janë zhvilluar? – teoria e informatave, teoria e
kodimit, teoria e shenjave.

10. Informatikë e Biznesit
10
101. Nga kush u themelua teoria e komunikimit? – u themelua nga Clode Shanon
1948, Shanon propozoi matjen e informatës duke u bazuar në teorinë e probabilitetit.
Kjo teori zbatohet në shumë fusha si: komunikacion, telekomunikime, ekonomia,
sociologjia.
102. Teoria e kodimit? – definon mënyrën e shprehjes së përmbajtjes së informatave.
Përdoret gjithkah në teknologjinë telekomunikuese.
103. Teoria e shenjave? – definon elementet e paraqitjes së përmbajtjes së informatave
(shenjave, simboleve, sinjaleve) dhe mundësitë e lidhjes së tyre në një tërësi të
kuptueshme.
104. Karakteristikat më të rëndësishme të informatës janë? – sasia e informatës,
cilësia, vlera në kohë.
105. Çka shpreh sasia e informatës? – shpreh numrin mesatar të vendosjeve binare të
nevojshme për transmetimin e sinjalit.
106. Si transmetohen sinjalet? – me anë të kodit binar (1,0,1,0 (po, jo).
107. Çka është Bit-i? – është njësia elementare për matjen e informatës.
108. Vendosja binare? – është vendosje ekskluzive e një opsioni prej dy alternativave.
109. Cilat janë njësitë më të mëdha se Bit-i? – Tetrada – 4bit, Bajti – 8bit, gjysmëfjala
– 16 bit, fjala – 32 bit.
110. Entropia Maksimale? – sasia e informatës që e zvogëlon pasigurinë mvaret nga
probabiliteti i paraqitjes së atyre ngjarjeve.
111. Cilësia e informatës? – nuk mund të matet, por vlerësohet në mënyrë indirekte
përmes pasojave të paparashikuara apo të realizuara. Cilësia e informatës lidhet me
kontributin e saj në marrjen e vendimeve.
112. Vlera e informatës në kohë? - Çmohet sidomos në teorinë e vendosjes, me
masën se sa është i kënaqur vendim-marrësi me informatën. Rritet nëse është
prezantuar në formatin e duhur, që i përgjigjet marrësit.
113. Çka është komunikimi? - është proces i cili përfshinë formulimin, transmetimin,
pranimin dhe interpretimin e informatës.
114. Sistemet e komunikimit? - Sistemet nuk komunikojnë të dhëna, vetëm njerëzit
komunikojnë. Sistemet e komunikimit transferojnë të dhëna nga një sistem në një
sistem tjetër në distancë.

11. Informatikë e Biznesit
11
115. Elementet e sistemit të komunikimit janë? - Burimi i informatës, koduesi, kanali
komunikues, dekoduesi, marrësi i informatës, zhurma apo pengesat e jashtme.
116. Sa lloje të sistemit të komunikimit ekzistojnë? - Sisteme natyrore dhe artificiale.
117. Sistemet natyrore të komunikimit? - Informata merret me anë të dëgjimit,
nuhaturit, shijuarit, duke prekur, etj, ndërsa emetohet me anë të të folurit, shikimit,
mimikës, gjesteve, etj.
118. Sistemet artificiale të komunikimit? - Zgjidhin problemet e marrjes, përpunimit,
ruajtjes, dhe distribuimit të informatës.
119. Redundanca? - Ka të bëjë me përcaktimin e sinjaleve të panevojshme dhe
mënjanimin e tyre, me qëllim të transmetimit korrekt të informatës. Paraqet sinjalet e
tepërta në kanalin komunikues që angazhojnë në mënyrë joracionale kapacitetin e
kanalit.
120. Në sistemet artificiale redundanca paraqet? - gabimet apo sinjalet e tepërta që
shkaktohen nga zhurma.
121. Në sistemet natyrore redundanca paraqet? - përsëritjet që shkaktohen nga
zhurma apo mos-vëmendja.
122. Çka quajmë sistem informatik? - Sistemi i cili është në interaksion me rrethinën
me të cilën këmben madhësitë hyrëse dhe dalëse quhet sistem informatik.
123. Si definohet sistemi informatik? - Sistemi informatik definohet si një bashkësi e
elementeve të lidhura të cilat me karakteristikat e tyre mundësojnë përpunimin
elektronik të të dhënave.
124. Kur është sistemi informatik dinamik? - është dinamik sepse me kohë, me
qëllim ose nën ndikimin e rrethinës ndryshojnë elementet e tij, e bashkë me të edhe vet
sistemi.
125. Kur është sistemi informatik artificial? - është artificial sepse ai është rezultat i
përpjekjeve të njeriut për të lehtësuar punët intelektuale dhe kreative.
126. Organizimi i sistemit informatik duhet të sigurojë? - Inkuadrimin e të gjitha
qëllimeve të sistemit, minimizimin e aktiviteteve të dyfishta gjatë procedimit dhe
mënjanimin e konflikteve, motivimin e personelit, nxitjen e interaksionit midis
nënsistemeve me qëllim të efikasitetit të punës së sistemit informatik.
127. Ekspertët e nevojshëm në një sistem informatik të menaxhmentit janë? -

12. Informatikë e Biznesit
12
Specialistët për software-in e sistemit, për bazën e të dhënave, projektuesit, analitikët
sistemorë, programerët, specialistët për hardware.
128. Llojet e sistemit informatik? - Sisteme neutrale, sisteme të informuara, sistem
informatik i qeverisjes.
129. Sisteme neutrale? - kur inputi është i barabartë me outputin. Sistemi është vetëm
transmetues i të dhënave.
130. Sisteme të informuara? - Inputet janë më të mëdha se outputet. Sistemi është
pasiv sepse më tepër merr informata sesa i përpunon ato.
131. Sistem informatik i qeverisjes? - Inputet janë më të vogla se outputet. Është
sistem kreativ. Gjatë procesit të përpunimit krijon cilësi të re.
132. Si klasifikohen sistemet e SI? - Sipas vëllimit të të dhënave, sipas fushave të
përdorimit, sipas karakterit, sipas mënyrës së organizimit.
133. Sipas vëllimit të të dhënave dallojmë? - SI të thjeshta dhe të ndërlikuara.
134. Sipas fushave të përdorimit dallojmë? - SI tekniko-teknologjik, shkencor, të
marketingut, etj.
135. Sipas karakterit dallojmë? – SI distributive dhe të kombinuara.
136. Sipas mënyrës së organizimit dallojmë? – SI të centralizuara, të decentralizuara
dhe të integruara.
137. Sistemi informatik i biznesit? – Ka për detyrë të sigurojë informata të sakta, të
rëndësishme dhe me kohë për strukturën menaxheriale, të cilat do të ishin bazë e
procesit të marjes së vendimeve afariste.
138. Nënsistemet e SI të biznesit janë? – Nënsistemi informatik i blerjes dhe
materialit, i shitjes me shumicë, i shitjes me pakicë, i kontabilitetit, i vlerësimit të
kapitalit, i shitjeve ditore, i kontrollit të prodhimit.
139. Nënsistemi informatik i blerjes dhe materialit përmban? – dosjen e planifikimit
dhe kontrollit të mallrave dhe materialit, dosjen e llogarisë së shitjes së procedurave ,
dosjen e materialit, dosjen e furnizuesve, dosjen e bilancit të furnizuesve.
140. Nënsistemi informatik i shitjes me shumicë përmban? – dosjen e kontratave
me konsumatorë, dosjen e porosive, dosjen e fakturave dhe shitjes, dosjen e
konsumatorëve.

13. Informatikë e Biznesit
13
141. Nënsistemi informatik i shitjes me pakicë përmban? – Dosjen e shitoreve,
llogarinë e shitjes me pakicë, katalogun e mallrave, rezervat minimale dhe maksimale,
inventarin e stoqeve, dosjen e shitjeve të mallrave përmes internetit.
142. Nënsistemi i kontabilitetit përmban? – Llogaritë financiare, operacionet
financiare.
143. Nënsistemi i vlerësimit të kapitalit përmban? – dosjen e llogarisë së vlerësimit
të kapitalit, dosjen e mirëmbajtjes.
144. Nënsistemi i shitjeve ditore përmban? – dosjen e shitjeve ditore.
145. Nënsistemi informatik i kontrollit të prodhimit? – Komponentat e prodhimit,
procedurat teknologjike, planin prodhues, dokumentacionin prodhues, shpenzimet e
prodhimit.
146. Cikli jetësor i sistemit karakterizohet me këto faza? – iniciale (fillon me
iniciativën për zhvillimin e SI, jepet zakonisht nga menaxherët), e ekspansionit (fillon me
sigurimin e pajisjeve, kuadrove, programeve), e konsolidimit (ku i kushtohet kujdes i
veçantë standardizimit dhe harmonizimit të punës së të gjitha komponentëve), e
pjekurisë (sistemi siguron rezultate optimale dhe synohet që te kjo fazë të zgjasë sa ma
shumë), e zhdukjes (pas një kohe të gjatë në fazën e pjekurisë, sistemi vjetërohet dhe
fillon të jep rezultate suboptimale. Kjo tregon se duhet filluar me ciklin e ri jetësor).
147. Çka paraqet sistemi informatik i ndërmarrjes? – paraqet ndërlidhjen e
nënsistemeve informatike elementare në një tërësi unike strukturore dhe konceptuale.
Ka për qëllim informatizimin e proceseve afariste ose shërbyese në ndërmarrje.
148. Cila është detyra e sistemit informatik të ndërmarrjes? – detyrë e tij është që ta
bëjë sa më të sigurtë rrethinën e ndërmarrjes duke ofruar informata mbi ndryshimet në
rrethinë (tregun, kushtet institucionale, të arriturat tekniko-teknologjike).
149. Burimet e të dhënave mund të jenë? – të jashtme dhe të brendshme.
150. Burimet e të dhënave të jashtme? – raporte, dokumentat publike, bazat e
specializuara të të dhënave, institucionet shkencore etj.
151. Burimet e të dhënave të brendshme? – dokumentacioni materialo-financiar,
planet zhvillimore, dokumentacioni mbi personelin etj.
152. Nga sa pjesë përbëhet sistemi informatik i ndërmarrjes? – Njësia organizative e
quajtur Sektori i Sistemit informatik, Komponenta lifeware – programerët, operatorët,
analistët, specialistët e sistemit, etj. Teknologjia informative – harware dhe software.

14. Informatikë e Biznesit
14
153. Nënsistemi informatik i prodhimit siguron informata mbi? – ecurinë e procesit
prodhues, kontrollin e cilësisë së prodhimit, planifikimin, projektimin dhe inxhinieringun
e prodhimit, shpenzimet totale të prodhimit, etj.
154. Nënsistemi informatik i furnizimit me lëndë të parë ofron informata mbi? –
nevojat dhe porositë për blerje, faturat, garancionet bankare dhe dokumentacionin
financiar, gjendjen e stoqeve, shpenzimet e blerjes.
155. Nënsistemi informatik i marketingut përmban informata mbi? – hulumtimin e
tregut, analizën e kërkesës dhe sjelljen e konsumatorëve, vëllimin e shitjes sipas
produkteve dhe rajoneve, segmentet e tregut, porositë nga blerësit, etj.
156. Nënsistemi informatik i financave dhe kontabilitetit përmban të dhëna për? –
rrjedhën e parave të gatshme (cash flow), kreditimet për letrat me vlerë, raportet
financiare, pasqyrën e bilanceve, parallogaritë dhe shpenzimet, etj.
157. Nënsistemi informatik i personelit përfshinë të dhëna mbi? – të punësuarit,
kualifikimet, aftësitë, përvojën, pagat, etj.
158. Nënsistemi informatik procesues përmban informata për? – funksionimin e
hardware, software, çmimin e pajisjeve, aplikimet e reja, etj.
159. Sistemi informatik dhe ndërmarrja kanë ndikim reciprok te njëri-tjetri? – si
duhet të ofrojë informata të nevojshme për grupet e ndryshme në ndërmarrje,
ndërmarrja është e interesuar që të përfitoj sa më tepër nga teknologjia informative,
duke ditur rëndësinë e SI për afarizëm të suksesshëm.
160. Si definohet ndërmarrja? – mund të definohet si një strukturë e thjeshtë sociale e
cila i merr inputet nga rrethina dhe i përpunon ato për të prodhuar outpute të cilat ia
dërgon rrethinës. Ky definim mund të fokusohet në tri elemente: kapitali, fuqia
punëtore, teknologjia informative.
161. Pse ndërmarrjet aplikojnë TI? – për arsye eksterne (përgjigja ndaj konkurrencës)
apo interne (rritja e kualitetit, apo vlerës së produkteve dhe shërbimeve).
162. Roli i ri i SI në ndërmarrje? – SI luajnë rol strategjik në jetën e ndërmarrjes dhe
janë bërë vegla kyçe që ndihmojnë menaxhmentin të kuptojë ndryshimet në rrethinë, të
përcjellin, të përshtaten dhe të ndikojnë edhe vetë në ndryshimin e rrethinës.
162. Ndikimi i ndërmarrjes në SI? – Ndërmarrja ka ndikim direkt në SI sepse vendos se
si do ta përdorë teknologjinë informative dhe çfarë roli do ta luaj ajo në ndërmarrje.
Përmes vendimeve se kush do të dizajnojë, aplikojë dhe do të punojë me këtë
teknologji në ndërmarrje. Përmes vendimit që teknologjinë informative ta përdorë për
të rritur efikasitetin dhe për të përfituar përparësi përkundër konkurrencës.

15. Informatikë e Biznesit
15
163. Faktorët që ndikojnë në aplikimin e teknologjisë informative në ndërmarrje
janë? – Faktorët e jashtëm, dhe faktorët e brendshëm.
164. Faktorët e jashtëm të teknologjisë informative në ndërmarrje? – janë faktorë
që influencojnë dizajnimin dhe aplikimin e sistemit informatik duke siguruar mundësi të
reja teknologjike, burime të reja të kapitalit, apo zhvillimin e programeve të reja
prodhuese.
165. Faktorët e brendshëm të teknologjisë informative në ndërmarrje? – janë faktor
të cilët marrin parasysh nevojat dhe interesin e afarizmit me rastin e dizajnimit dhe
aplikimit të sistemit informatik.
166. TI ndikon në suksesin dhe efikasitetin e afarizmit duke ndihmuar
ndërmarrjen? – të kuptojë dhe të përcjellë ndryshimet në rrethinë, të shkurtoj rrugën e
qarkullimit të informatave midis niveleve menaxheriale dhe njësive operative, me
përdorimin e rrjetave ndikon në uljen e shpenzimeve, rritjen e të ardhurave dhe
zvogëlimin e numrit të punëtorve, duke zvogëluar shpenzimet e menaxhmentit pasi që
e bënë më të lehtë mbikëqyrjen e të punësuarve.
167. Sistemi informatik i menaxhmentit të biznesit? – është sistem që siguron
informata të nevojshme në funksion të marrjes së vendimeve. Prodhon informata
përmbledhëse të cilat i lejojnë menaxhmentit të përmirësoj inputet me qëllim të
ndryshimit të outputeve.
168. Sistemi informatik i menaxhmentit të biznesit përbëhet nga këto
komponente? – Komponenta materialo-teknike (hardware), komponenta jomateriale
(software), komponenta njerëzore (lifeware), komponenta transmetuese (netware),
komponenta organizative (orgware).
169. Komponenta materialo-teknike? – paraqesin të gjitha pajisjet të cilat i dedikohen
përpunimit të të dhënave – procedimit të informatave.
170. Komponenta jomateriale? – ka të bëjë me instruksionet të cilat e drejtojnë
funksionimin e hardware. Softveri paraqet njohuritë e njeriut të vendosura në pajisje, të
cilat mundësojnë përpunimin e të dhënave.
171. Komponenta njerëzore? – përbënë të gjithë njerëzit të cilët marrin pjesë në
punën e sistemit dhe shfrytëzojnë rezultatet e përpunimit të të dhënave.
172. Komponenta transmetuese? – paraqet veglat dhe lidhjet për transmetimin e të
dhënave në distancë, përkatësisht veglat dhe lidhjet telekomunikuese në sistem.

16. Informatikë e Biznesit
16
173. Komponenta organizative? – paraqet të gjitha masat, metodat dhe rregullat sipas
të cilave koordinohet puna e katër komponentëve të përmendura më lartë, në mënyrë
që ato të përbëjnë një tërësi të harmonizuar.
174. Funksionimi i përsosur i sistemit informatik të menaxhmentit të biznesit? –
interaksioni midis komponentëve të SI të MB krijon mundësinë e krijimit të efektit
strategjik , prandaj është me rëndësi të përcaktohet situata në të cilën funksionimi i
sistemit është i përsosur.
175. Sistemi informatik i biznesit dhe menaxhmenti? – në biznes, sistemi informatik
duhet të jetë në funksion të menaxhmentit, respektivisht të qeverisjes me subjekte
afariste me qëllim të arritjes së efekteve optimale afariste. Struktura e sistemit informatik
të biznesit duhet t`i përshtatet strukturës së menaxhmentit.
176. Struktura e vendosjes? – zhvillohet në bazë të horizontit kohor të vendimit.
177. Horizonti kohor i vendimit? – nënkupton periudhën kohore në të cilën
manifestohen pasojat e vendimit.
178. Vendimet e marrura nivelet e ndryshme te piramides menaxheriale, varësisht
nga dimensioni kohor mund të jenë? – vendime afatgjata (strategjike), vendime
afatmesme (taktike), vendime afatshkurtëra (operative).
179. Niveli strategjik në piramidën menaxheriale? – i përgjigjet sistemi informatik i
cili siguron koncentrim të madh të njohurive lidhur me mënyrën e udhëheqjes së
afarizmit.
180. Niveli taktik në piramidën menaxheriale? – funksionojnë sistemet që paraqesin
koncentrimin e njohurive mbi mënyrën e udhëheqjes së afarizmit dhe kanë për detyrë të
japin përgjigje në pyetjen si duhet bërë diqka.
181. Niveli operativ në piramidën menaxheriale? – i përgjigjen sistemet të cilat
synojnë të vendosin mbikëqyrjen mbi procese dhe aktivitete të veçanta afariste.
182. Modeli ekuipotencial? – ndërmarrjet fillojnë ti japin rëndësi orientimit të tyre kah
tregu, me ç`rast shtohet funksioni i marketingut.
183. Sistemi për mbështetjen e vendimeve? – ofrohet si softuer i cili ofron mundësinë
e testimit të alternativave gjatë fazës së procesit të vendimmarrjes.
184. Struktura e sistemit për mbështetjen e vendimeve përbëhet nga? – baza e të
dhënave, sistemi softuerik i bazës së të dhënave, baza e modeleve.
185. Sistemet për mbështetje të vendimeve në grup, klasifikimi i tyre? – janë të
orientuara kah përkrahja e grupit i cili punon bashkarisht në zgjidhjen e problemeve jo

17. Informatikë e Biznesit
17
të strukturuara. Klasifikohen sipas dy faktorëve: aftësisë së pjesëmarrësve, kohëzgjatjes
së bashkëpunimit në grup.
186. Sistemi i ekspertëve? – është sistem informatik i cili njohuritë e ekspertëve nga
disa lëmi shkencore i strukturon në kompjuter dhe pastaj ndihmon në marrjen e
vendimeve në formë të vendimeve të propozuara.
187. Pjesët kryesore të sistemit të ekspertëve janë? – baza e diturisë, mjete ndihmëse
të sistemit të ekspertëve.
188. Sistemet për mbështetje të ekzekutivit? – Janë sisteme të nivelit strategjik në një
ndërmarrje dhe janë të dizajnuara të adresojnë marrjen e vendimeve duke u fokusuar në
nevojat informatike të ekzekutivit.
189. Çka është sinjali? – është një ngjarje me përmasa fizike, e cila dërgohet nga
burimi i sinjaleve, kurse interpretohet nga marrësi i tij.
190. Si shprehen sinjalet? – me anë të simboleve dhe shenjave.
191. Sa lloje të sinjaleve kemi? – Sinjale hapësinore, sinjale kohore, sinjale të
kombinuara.
191. Sinjalet hapësinore? – emetohen në formë të shkronjave, numrave, fushave
magnetike në disk, vrimave në shiritat e vrimosur, etj.
192. Sinjalet kohore? – emetohen në formë të impulseve elektrike, magnetike, optike
dhe elektromagnetike.
193. Sinjalet e kombinuara? – emetohen në formë të fotografisë, zërit dhe tekstit në
ekran.
194. Si formohet porosia? – Bashkësia e sinjaleve e formuar sipas një rregulli të
caktuar dhe e kuptueshme për partnerët komunikues formon porosinë. Porosia
zakonisht ndërlidhet me objektin e caktuar dhe e vequar nuk flet shumë.
195. Si formohen të dhënat? – Bashkësia e disa porosive e formuar sipas një rregulli të
caktuar logjik në procesin e komunikimit formon të dhënat.
196. Problemi i ndërlikueshmërisë së të dhënave vështrohet nga dy aspekte? –
aspekti fizik dhe aspekti logjik.
197. Dizajnimi logjik i të dhënave? – është një model abstrakt i cili përshkruan se si
janë të groposura elementet e të dhënave. Përshkruan raportin midis simboleve,
shenjave dhe sinjaleve, i cili studiohet nga semantika.

18. Informatikë e Biznesit
18
198. Pamja logjike e të dhënave përmbanë? – Shenjat, fushën e të dhënave,
segmentin e të dhënave, datotekën logjike të të dhënave,
199. Baza e të dhënave në ndonjë ndërmarrje përmbanë? – datotekën e blerësve, të
prodhimit, të personelit.
200. Pamja fizike e të dhënave? – shpreh karakteristikat e të dhënave në përmasa
fizike (kodi, gjatësia, mënyra e memorimit).
201. Sistemet kompjuterike i organizojnë të dhënat sipas një hierarkie? – bit, bajt,
varg, bllok, datoteka, baza e të dhënave.
202. Çka paraqet kodimi në informatikë? – paraqet një veprim i cili nënkupton
shëndrrimin ose transferimin e informatave nga një formë në tjetrën.
203. Varësisht nga njësia e kodimit dallojmë? – kodimi i orientuar në domethënie,
kodimi i orientuar në porosi, kodimi i orientuar në shenja.
204. Kodimi i orientuar në domethënie? – synon të ruaj përmbajtjen e informatës dhe
si njësi të kodimit merr tërë përmbajtjen e informatës.
205. Kodimi i orientuar në porosi? – paraqet çdo bashkësi të shenjave e cila ka një
kuptim, dhe shëndrrohet në ndonjë bashkësi tjetër të shenjave që poashtu ka kuptim.
206. Kodimi i orientuar në shenja? – paraqet çdo shenjë të veçantë të përmbajtjes së
informatës e cila zëvendësohet me një shenjë tjetër të asaj bashkësie ose të ndonjë
bashkësie tjetër.
207. Rregullat e kodimeve? – parim kryesor i kodimit është që shëndrrimi duhet të
bëhet sipas rregullave të kodimit që janë të definuara dhe që njihen nga pjesëmarrësit
në komunikim.
208. Kodet standarde që përdoren në ditët e sotme? – EBCDIC dhe ASCII. Këto kode
janë 8 bitshe, pra për 256 sinjale përdoren 8 kombinime.
209. Baza e të dhënave? – është një bashkësi e rregulluar e të dhënave nga lamia e
caktuar. Organizimi i të dhënave bëhet me qëllim që shfrytëzuesit ti mundësohet
manipulimi më i shpejtë, më i lehtë dhe më efikas me të dhëna.
210. Kush formon bazën e të dhënave? – bashkësia e datotekave (fajllave) formon
bazën e të dhënave.
211. Organizimi i të dhënave në bazën e të dhënave bën që? – ato të bëhen të
dobishme dhe funksionale për shfrytëzuesin, të bëhet administrimi i tyre, shfrytëzuesi ti
gjej ato lehtë kurdo që ti nevojiten.

19. Informatikë e Biznesit
19
212. Formatizimi i të dhënave? – në bazën e të dhënave vendosen të dhënat e
formatizuara dhe jo të formatizuara.
213. Të dhënat e formatizuara? – kanë formatin e caktuar, strukturë fikse dhe
domethënie të përcaktuar.
214. Të dhënat jo të formatizuara? – janë të dhëna tekstuale të cilat nuk janë të
lidhura ndër vete sipas një rregulli rigoroz.
215. Të dhënat si entitete? – të dhënat që memorohen në memorien e kompjuterit
përfaqësojnë entitete të caktuara. Entiteti mund të jetë një person, vend apo ngjarje.
216. Sistemet tentojnë të ndryshojnë dhe rriten vazhdimisht dhe me kohë
paraqiten problemet si? – të dhënat dhe informatat redundante, mungesa e
fleksibilitetit të të dhënave, sigurimi dobët i të dhënave, pamundësia e këmbimit të të
dhënave midis aplikacioneve.
217. Redundanca e të dhënave paraqitet? – kur sektorët e ndryshëm ose grupet e
ndryshme në ndërmarrje mbledhin pjesë të informatës së njëjtë.
218. Informata bëhet redundante për disa arsye? – vendimi për të cilin ajo informatë
ka qenë e nevojshme është marrur ma heret, vendimi është marrë me rrethana të reja,
informata është e vjetër, ekzistojnë ndryshime të reja strukturale dhe organizative, etj.
219. Siguria e dobët e të dhënave? – mund të ndodh për shkak të kontrollit dhe
menaxhmentit të dobët, qasja dhe shpërndarja e informatave del jasht kontrollit.
220. Pamundësia e këmbimit të të dhënave? – ndodh kur për shkak se disa pjesë të
informatës gjenden në fajlla të ndryshëm dhe fizikisht në pjesë të ndryshme të
ndërmarrjes pamundësohet qasja apo përdorimi i tyre.
221. Modelet e organizimit të të dhënave në bazë të të dhënave? – modeli hierarkik
i të dhënave, modeli rrjetor i të dhënave, modeli racional i të dhënave.
222. Të dhënat e vendosura në bazën e të dhënave paraqesin një koleksion të të
dhënave të organizuara ashtu që? – të ju shërbej në mënyrë efikase shfrytëzuesve, të
lehtësohet administrimi i tyre, ti përdorin më shumë aplikacione përmes centralizimit të
të dhënave , dhe të minimizohet redundanca e të dhënave.
223. Ekzistojnë tri modele kryesore të organizimit të të dhënave ato janë? – modeli
hierarkik, modeli rrjetor, modeli relacional.
224. Modeli hierarkik i të dhënave? – ky model përdor strukturën hierarkike për të
shprehur relacionin midis vargjeve. Teknika e përdorur nga ky model quhet teknika e
trungut me degë e gjethe.

20. Informatikë e Biznesit
20
225. Modeli rrjetor i të dhënave? – ky model paraqet një ndryshim të modelit
hierarkik. Modeli rrjetor mundëson më shumë rrugë të qasjes deri te e dhëna e caktuar.
226. Modeli relacional i të dhënave? – ky model është fleksibil se dy modelet e
mëparshme, sepse mundëson tejkalimin e disa kufizimeve që kishin ato. Modeli
relacional paraqet të dhënat nëpërmjet tabelave të cilat kanë lidhje (relacione) njëra me
tjetrën.
227. Lidhjet ndërmjet tabelave mund të jenë? – një me një, një me shumë, shumë me
shumë.
228. Elementet kritike të bazës së të dhënave janë? – administrimi i të dhënave,
planifikimi dhe metodologjia e modelimit, teknologjia e bazës së të dhënave dhe
menaxhmenti.
229. Sistemi për menaxhimin e bazës së të dhënave? – është softuer i cili: lejon
organizimin e centralizuar të të dhënave, i menaxhon ato në mënyrë efikase, siguron
qasje në të dhënat e deponuara.
230. Sistemi për menaxhimin e bazës së të dhënave ka tri komponente? - gjuhën e
definimit të të dhënave, gjuhën e manipulimit të të dhënave, fjalorin e të dhënave.
231. Trendet e bazave të të dhënave? – Përveq formës klasike të bazave të të dhënave
ku ato ruhen të centralizuara fizikisht, sot paraqiten edhe forma të tjera ku të dhënat
edhe mund të distribuohen në shumë lokacione.
232. Si alternativë e formës klasike sot janë? – baza e të dhënave e orientuar në
objekte, hypermedia, data warehouse, baza multidimensionale e të dhënave.
233. Bazat e të dhënave të lidhura në WEB? – paraqet një kërkesë e re që përdoruesit
të kenë qasje në bazën e të dhënave nga kudo në botë. Kjo realizohet me një lidhje në
mes të bazës së shënimeve dhe ueb serverëve. Shënimeve ju qasemi duke përdorur ueb
browser IE, Firefox, chrome, safari, etj.
234. Telekomunikimet? – Zhvillimet në fushën e fizikës sollën deri te zbulime tejet të
rëndësishme. Arrihet bartja e të dhënave në distanca të mëdha (porosia, informata,
lajme).
235. Pjesët kryesore të një sistemi telekomunikues janë? – Kompjuterët, terminalet,
kanalet komunikuese, softuerët komunikues, funksionet ndihmëse.
236. Komunikimi satelitor? – nënkupton bartjen e të gjitha llojeve të sinjaleve
tokësore nëpërmjet satelitëve artificial. Mundëson transmetimin e sinjaleve në distanca
të mëdha, rreth e rrotull globit tokësor.

21. Informatikë e Biznesit
21
237. Telematika? – bashkimi i teknologjisë telekomunikuese dhe informatës.
238. Telematika përfshin? – Rrjetat kompjuterike, rrjetat e të dhënave, rrjetat për
komunikimin e të dhënave, rrjetat informative.
239. Rrjetat kompjuterike? – nënkuptojmë lidhjen e dy apo më shumë kompjuterëve
ndërmjet vete. Rrjeti kompjuterik mundëson komunikimin midis shfrytëzuesve të
sistemit informatik.
240. Zhvillimi i rrjetave kompjuterike duke filluar prej 1960 është zhvilluar
përmes 4 fazave? – faza e zhvillimit dhe përpunimit të kufizuar të të dhënave në
distancë, faza e zhvillimit të përpunimit jo të kufizuar të të dhënave në distancë, faza e
zhvillimit të rrjetave kompjuterike, faza e rrjetave multimediale.
241. Kanalet komunikuese që formojnë rrjetin kompjuterik funksionojnë në bazë
të? – lidhjeve komunikuese fizike – telat perzdredhur të bakrit, kabllok koaksiale, fijet
optike, lidhjeve komunikuese mikrovalore – mikrovalët toksore WIFI, blutooth,
mikrovalët satelitore.
242. Përpunimi i të dhënave në distancë ndahët në? – përpunimi i kufizuar i të
dhënave në distancë, përpunimi jo i kufizuar i të dhënave në distancë.
243. Si definohet Multimedia? – definohet si teknologji e cila nënkupton integrimin e
dy apo më shumë llojeve të medieve (teksti, grafika, zëri dhe video) në aplikacione të
bazuara në kompjuter.
244. Multimediat janë bërë pjesë e konsumit të produkteve dhe shërbimeve të reja
si? – librat elektronik, gazetat elektronike, videokonferencat etj.
245. Format kryesore të rrjetave kompjuterike janë? – rrjetat kompjuterike në formë
të yllit – ku kompjuteri qëndror paraqitet si kontrollor i të gjithë kompjuterëve të tjerë,
rrjetat kompjuterike në formë unazore – këtu porositë kalojnë prej një kompjuteri në
kompjuterin tjetër duke lëvizur në qark unazor në drejtim të nyejt. Rrjetat e përziera –
këtu ekzistojnë shumë rrugë të ndërlidhjes së kompjuterëve, nuk ka kompjuter qëndror i
cili kontrollon punën dhe porosinë.
246. Klasifikimi i rrjetave kompjuterike mund të bëhet sipas disa kritereve? – sipas
hapësirës gjeografike – rrjeti lokal LAN, rrjeti i gjerë WAN, sipas pronësisë së rrjetave
kompjuterike COMSAT, IBM, sipas teknikës së transmetimit të të dhënave satelitor,
mikrovalor, kabllo.
247. Rrjetat globale kompjuterike? – kanë filluar në fund të viteve 60-ta. Rrjeti i parë
global kompjuterik ARPANET u zhvillua nga Ministria Amerikane e Mbrojtjes. ARPANET
së pari u përdor për këmbimin e postës elektronike.