1. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
De Strategie van Duurzaam
Ondernemen
goed ondernemen, dat doen we al
kan het misschien beter
Jan Venselaar
Lectoraat duurzame bedrijfsvoering, Avans Hogeschool
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 1

2. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
doelgericht ondernemen en innoveren
verwachte
beeld vormen van de contouren maatschappelijke
van maatschappelijke en economische en economische
toekomst randvoorwaarden
eigen rol en belangen
daarin bepalen
ongericht ambities en lange
termijn doelen
”
ng
ie
ti
ct
innovatie
tie en as
le
se kc
va ie
straks
no g
en
ac
in rate
waar?
“b
st
Nu en
Hier
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 2

3. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
ingeklemd tussen wat men wil en toelaat
en waar de middelen voor zijn
burger en maatschappij
e wen
zam ) ran sen
ur VO dvo
or w
en
du (M de vraag aar
den
am
biti
es e
n st
product / dienst rate
gie
voo
rtbr
eng
ing
e productie
m mo
za geli
ur mensen vertrouwen
jkh
ede
du grondstoffen n
en kennis geld, ruimte etc.
resources
3
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen

4. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
systeemniveaus
1
3 2
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 4

5. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
weet waar je heen moet
men is heel druk met het hier en nu
en de toekomst is hoe dan ook onzeker
toekomst (duurzaamheid) vindt men belangrijk
maar: “wat kan ik ermee”
te complex en eigen rol en belang is onduidelijk
de vraag is wel: “ben je met de zaken bezig
die bepalen of je over 5, 10 of 15 nog bestaat?”
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 5

6. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
is duurzaamheid duur?
 Absoluut, als je het fout doet!
 Teveel aandacht voor ‘simpele winst’ door besparen, een
leuk product, sympathieke acties oid
 Onvoldoende aandacht voor de ‘winst’ door als bedrijf
‘stand te houden’ te midden van (macro)economische,
sociale, politieke, culturele en daarmee
maatschappelijke veranderingen
 Dat vraagt een beter beeld van
a. duurzaamheid en duurzaam ondernemen
b. de daarvoor belangrijke macro-socio-economische trends
en ontwikkelingen
c. de invloed daarvan op het eigen bedrijf
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 6

7. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
Planet, People, Value (‘Prosperity/Profit’)
Al die ontwikkelingen vertalen zich in effecten die de
economie en dus de bedrijven op allerlei manieren
kunnen beïnvloeden,
van een beetje tot zo ingrijpend dat de toekomst van dat
bedrijf ervan af hangt.
Die effecten en invloeden zijn zeer divers en worden vaak
aangegeven met de metafoor:
“people, planet, prosperity” (cq profit, maar beter value)
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 7

8. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
‘Value’ aandachtspunten zijn het lastigst
want veel breder dan geld of directe winst
Is er toegevoegde waarde of juist risico voor het bedrijf,
voor de mensen en de maatschappij als geheel?
 eigen kosten en winst: tijdelijk, blijvend, acceptabel
 verbreden of verminderen eigen werkruimte en marktkansen
 wat draagt u bij aan waarde/voordelen resp. afbreuk/nadelen
voor mens, omgeving en maatschappij
dat leidt uiteindelijk tot uw
 ‘licence to operate’
 vragen we hier wel om, of krijgen we op den duur genoeg van
 positief beeld of juist weerstand (weerzin)
 geloofwaardigheid, vertrouwen over ‘straks’
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 8

9. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
de 4de P: de ‘pleasure’ factor
Wat is de ratio achter het gedrag van mensen, klanten
en ondernemers?
En waarop moet je dan als ondernemer (maar ook
overheid en NGO) inspelen?
Die ratio lijkt vaak irrationeel
maar is er toch echt wel, maar wel heel ‘menselijk’
We doen dingen
omdat we er waarde aanhechten of ze gewoon leuk
vinden (ook een vorm van waarde)
of
omdat we iets (nog) onaangenamers willen vermijden
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 9

10. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
essentiële verschuivingen
voor effectief duurzaam ondernemen
systemen en transities
in plaats van losse activiteiten
functies
in plaats van producten
vraag
in plaats van winst
inzicht en motivatie
in plaats van objectives en directives
menselijk gedrag
in plaats van ‘wenselijk’ gedrag
iets meer in eigenbelang
in plaats van te veel ethiek en goede doelen
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 10

11. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
duurzame systeem transities
sociaal-economische systemen zo inrichten dat ze beter kunnen
omgaan met problemen en beperkingen die nu en straks
die ‘duurzaamheid cq instand-houdbaarheid’ bepalen
in plaats van de toevallige ontwikkeling zijn gang laten gaan
die de maatschappij en de economie tot nu toe heeft gevormd
hoezeer mensen individueel ook zijn tegen beperkingen (regels) en
gedragsveranderingen, ‘democratisch’ (als burgers) zullen we het
uiteindelijk toch ‘vragen’.
 bedrijven moeten hun innovatie richten op
die ‘nieuwe inrichting van economie en maatschappij’
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 11

12. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
‘functie’ benadering
 het gaat om de functie cq doel van een activiteit,
proces of product
 kan dat niet heel anders georganiseerd worden?
 met minder stappen en inzet van ‘spullen’ en dus
gebruik van energie en grondstoffen
 meer aandacht voor welzijn van alle betrokkenen
 slimmer en winstgevender en minder tijd
 met minder overlast en meer tevredenheid en plezier
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 12

13. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
echte duurzaamheid geeft succes
 Iglo vissticks http://www.iglo.be/nl-be/over-iglo/duurzaamheid/
 Tendris led lampen http://www.tendris.nl/
 Peeze koffiebranders http://www.peeze.nl/
 DSC Coatings http://www.dcscoating.nl/
 Océ kantoor-copiers http://www.oce.nl/oce-sustainability
 Interface Global http://www.interfaceglobal.com/
 Ahrend http://www.ahrend.com
 Triodos http://www.triodos.nl/nl/over-triodos-bank/
 Martens en van Oord http://www.mvogroep.nl
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 13

14. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
de fasen in aanpak en ambitie
ambition compliance integration chain system
level
strategic
evaluation and
communication
market approach
operational
management
process scope of attention
environment, safety and
labour condition measures
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 14

15. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
enige verwarring
• MVO / duurzaam ondernemen / ethisch ondernemerschap
• de 3P aanpak
• klimaat / energie / CO2 neutraal
• C2C / the natural step/ ecologisch ontwerpen
• biobased economy / waterstof economie
• energie besparen / duurzame energie / trias energetica
• 101 logo’s voor milieu, duurzaamheid, fair trade, gezond etc.
• ISO 14000 en 26000 / GRI / AA1000
• duurzaamheidscans / milieubarometer /
• etc.
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 15

16. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
focus op zinvol en urgent
 voor elk bedrijf zijn meestal maar enkele duurzaamheid issues
werkelijk van belang want gerelateerd aan de core-business
 daar spelen de fysieke, financiële, wettelijke en sociaal culturele
randvoorwaarden waar een bedrijf echt mee wordt geconfronteerd
 die bepalen de risico’s, de uitdagingen en de mogelijkheden die
voor een bedrijf spelen op korte en op langere termijn
en verder
de beslissingen / investeringen die je nu doet
 moeten nog jaren mee
 vormen de basis waarop je verder bouwt
 bepalen dus de toekomstige levensvatbaarheid van een bedrijf
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 16

17. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
stapsgewijs tot focus komen
 plaats en rol van het eigen bedrijf in ‘systemen’ begrijpen en
de ontwikkelingen die daarin plaatsvinden
 de effecten daarvan voor het bedrijf analyseren en ‘wegen’
van het belang daarvan
 kiezen van de daaruit volgende meest essentiële issues en de
manier waarop die passen bij de eigen ambities, visie en
organisatie
 het resultaat is voor elk bedrijf ‘uniek’
uitkijken voor ‘kant en klare duurzaamheid’ !
NB duurzame technologie als zodanig bestaat dus ook niet
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 17

18. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
plaats en rol van een bedrijf
maatschappij en duurzame systeem
economie transities
kiezen van rol en belangen
1
relevante aandachtsgebieden
bedrijf en strategie duurzaam ondernemen
kiezen van de sleutelissues
2
meest zinvolle aanpak
bedrijfsactiviteiten en producten
innovaties in technologie en werkwijze
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 18

19. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
de essentie
uiteindelijk gaat het dus om
 wat willen we echt, als mens en maatschappij
ofwel waar is behoefte aan en wat accepteren
we
en
 hoe kunnen we daarin, nu en op termijn, in
blijven voorzien
duurzaam ondernemen is dus
 daarop zo efficiënt en slim mogelijk inspelen
‘want dan mag je blijven’
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 19

20. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
contactgegevens
dr. ir. Jan Venselaar
lector duurzame bedrijfsvoering
Avans Hogeschool
Expertisecentrum Duurzame Innovatie
Postbus 90.116, 4800RA Breda
j.venselaar@avans.nl
www.avans.nl
www.duurzamebedrijfsvoering.nl
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 20

21. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
boeken
Chris Laszlo, Nadya Zhexembayeva: Embedded Sustainability, the next big
competetive advantage, Greenleave 2011
Marc J. Epstein: Duurzaam Ondernemen, hoe het werkt en hoe je het kunt
meten, Academic Services 2008
Niko Roorda: Basisboek Duurzame Ontwikkeling, 2006
Karel Mulder ed: Sustainable Development for Engineers, a handbook and
resource guide’ 2006.
Jacqueline Cramer: Ondernemen met hoofd en hart
Joost van Kasteren etal: Duurzame Technologie, ontwikkeling van een
houdbare wereld 2002
Ernst von Weizsacker, Amory B. Lovins: Factor Four, doubling wealth, halving
resources
Paul Weaver: Sustainable Technology Development, 2000
Mathis Wackernagel, William Rees: Our Ecological Footprint, reducing human
impact on the earth 1996
Richard Starkey, Richard Welford: The Earthscan Reader in Business &
Sustainable Development
Ray C. Anderson: Midcourse Correction, the Interface model
Charles O. Holliday, Stephan Schmidheiny, Philip Watts: Walking the talk
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 21

22. Lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering
bronnen
www.insnet.org/nl/
www.duurzaamondernemen.nl
www.duurzaam-ondernemen.nl
www.mvonederland.nl
www.wbcsd.org
www.sustainablebusiness.com
www.p-plus.nl (zie bijv news archive)
www.theecologist.org
www.accountability.org.uk (AA1000 richtlijn)
en voor jaarverslagen
http://www.milieujaarverslag.nl/
http://www.enviroreporting.com/
http://www.sustainability-reports.com/
http://www.globalreporting.org (GRI handleiding over de inhoud van reports)
BIZ 120920 De Strategie van Duurzaam Ondernemen 22