1. UNIVERSITETI PUBLIK HAXHI ZEKA
FAKULTETI I BIZNESIT- PËJË
SHKENCAT E APLIKUARA TE BIZNESIT-PËJË
LËNDA: Menaxhment
TEMA: Menaxhimi i rrezikut në ndërmarrje
Mentori: Studentet:
Prof.Dr.Ass.Ibish Mazreku Mirlinda Avdia
Faton Imeraj
Fitore Hysenaj
Suzan Tola
Pejë2013
1

2. PËRMBAJTJA
1. PERKUFIZIMI I NDËRMARRËSISË
2. PROFILI I NDËRMARRËSIT
3. MJEDISI / RRETHINA E BIZNESIT TË VOGËL DHE TË MESËM
4. MENAXHIMI I RREZIKUT NË NJË BIZNES
5. LLOJET E RREZIQEVE
6. MUNDËSIT PËR PARANDALIMIN E RREZIKUT
2

3. PERKUFIZIMI I NDËRMARRËSISË
-Nga definicionet e shumta ne do të përkufizojmë ndërrmarësinë në mënyrë të
përshtatshme.
Richard Cantilllon ndërmarrësin e shihte si aktivitet ekonomik në kushte të pasigurisë.
Peter Drucker ndërmarrësinë e paraqet si biznes që organizohet dhe kryhet në mënyrë
sistematike dhe të efektshme. Sipas Drakerit, ekonomia nderrmarrëse është fenomen
kulturor dhe psikologjik, po aq sa është edhe fenomen ekonomik dhe teknologjik.
Thënë shkurt, Ndërrmarrësia si kulturë dhe koncept i të menduarit ekonomik, paraqitet si
nje resurs i rrallë, si agjent i ndryshimeve shoqërore (dhe politike). Arma kryesore e
ndërmarrësisë është “destruksioni kreativ “ dhe novatorizmi sistematik.
Ëickham numëron disa nga keto atribute :
• Rreziku ( risku)
• Efektiviteti dhe eficienca – ndërmarrësi siguron eficencë ekonomike nëpermjet
krijimit te fitimit e që paraqet një shpaguarje / kthim të investimeve - shpërblimin
për sakrificën
• Inovacioni
Kuratko dhe Ëelsch numërojnë katër karakteristika qenësore të ndërmarrësit :
• Njohja e shansave në treg
• Gadishmëria për pranimin e rrezikut
• Aftësia për të siguruar resurset ( burimet) për investim
• Aftësia për të menaxhuar biznesin
PROFILI I NDËRMARRËSIT
Zimmerer dhe Scarborough ( 1998) : një person që krijon një biznes duke u ballafaquar
me rrezikun dhe duke synuar realizimin e fitimit dhe rritjen e biznesit duke përfituar nga
shansat dhe aftesia për të siguruar dhe menaxhuar resurset ( burimet) .
Ndërmarrësi i lëvizë burimet nga një fushë me fitim më të ultë në një fushë me fitim më
të lartë përfshirë këtu njerzit, objektet, materialet dhe paranë.(D.Stoks, 29, 2003)
MJEDISI / RRETHINA E BIZNESIT TË VOGËL DHE TË MESËM
• Mjedisi miqësor dhe kërcenues
• Mjedisi makro( niveli nacional/ shtetëror dhe ndërkombëtar) dhe mjedisi mikro
(niveli lokal).
• Mjedisi nacional/ ndërkombëtar ka të bëjë me poltikat ekonomike të një vendi
( taksat, kredia, valuta, stabiliteti makroekonomik – inflacioni, valuta,
punësimi,ndryshimet socio-demografike, ndryshimet teknologjike)
• Mjedisi lokal ( mikro) ndërlidhet me kushtet sociale dhe ekonomike në lokalitete
të caktuara apo në sektorë specifik si dhe me nevojat e konsumatorëve.
3

4. RRETHINA
KONKURENTËT
RRETHINA RRETHINA
POLITIKE EKONOMIKE
KOMPANIA
JONË
FURNIZUESIT KONSUMATORËT
- Produkti
- Shërbimi
- Organizimi
FAKTORËT SISTEMI
SOCIAL FINANCIAR
ZËVENDËSUESIT
Produktet /
Shërbimet
MENAXHIMI I RREZIKUT NË NJË BIZNES
Risku është definuarë si një ngjarje e mundshme që ndodhë dhe që ka implikime
negative ne ndërmarrje.
Rreziku është element faktual fundamental i jetës së një biznesi
Rreziku mund të ketë domethënie të ndryshme për njerëz të ndryshëm, por çdonjëra nga
këto rreziqe mund të ketë pasoja të pa-evitueshme financiare.
Rreziqet janë ose të brendëshme ose të jashtme për organizatën dhe se disa nga këto
rreziqe është e pamundur të kontrollohen.
 Menaxhmenti i riskut është proces i cili merret me menaxhimin e probabilitetit
ose ashpërsis negative të rasteve në një gamë apo brenda kufinjeve të percaktuar
nga ndërmarrja.
Rreziku: Është definuar si një ekspozim i gjasave (shanseve) për humbje. Rreziku
gjithashtu është definuar si një mundësi e paraqitjes së një ngjarjeje jo të favorshme
si dhe potencialit të mundshëm për implikimet e sajë në ndërmarrje.
 Menaxhimi i rrezikut është proces i menaxhimit të mundësisë së paraqitjes së
një ngjarje jo të favorëshme deri në një shkallë të pa-pranueshme apo brenda
kufinjëve të caktuar nga një ndërmarrje.
4

5.  Sistemi i menaxhimit te riskut është një metodë që në mënyrë sistematike bënë
identifikimin, vlerësimin dhe menaxhimin e risqeve qe përballet ndërmarrja.
Analiza e mundesive për rrezikun – është një proces i identifikimit të rrezikut.
Me rastin e kryerjes së analizave për rreziqet duhet të pytemi:
1. Çfarë është një ngjarje me rrezik?
2. Cilat janë shkaqet që shpiejnë deri tek një rrezik?
3. Si monitorohen rreziqet?
LLOJET E RREZIQEVE
• Ngjarjet natyrore
• Rrethanat politike
• Rrethanat ekonomike
• Teknologjia
• Sjellja e njerëzve
• Marëdhëniet legale dhe komerciale
• Shtrirja, struktura menaxheriale dhe kontrolli
Nga kjo shtrohet pyetja se cilat burime të vlerave nevoiten të mbrohen?
Asetet fizike – Toka, ndërtesa, paisjet dhe inventari (malli)
Asetet fizike – Paratë e gatshme, paratë e pritëshme, borxhi, investimet, ekuiteti.
Asetet e konsumatorëve – Konsumatorët, kanalet dhe filialet
Cilat burime të vlerave nevoiten të mbrohen?
Punëtori dhe furnizuesi i aseteve – Punëtorët, furnitorët dhe partnerët
Organizimi i aseteve – Strategjia, njohuritë, vlerat, sistemet, inovacionet dhe emrat e
firmave.
Nga mos menaxhimi i mire vjen deri te shfaqja e pasojave të mundëshme të rreziqeve
të cilat mund të veqohen :
• Performanca (rezultatet) e dobët
• Informimi jo –adekuat
• Humbja e theksuar e klientëve dhe furnizuesëve
• Humbja e tregut
• Aplikimi jo-efikas
• Humbja e moralit
• Strategjitë e vjetërsuara apo të paqarta
• Kostot e tepruara
Vlerësimi i rrezikut
Me rastin e vlerësimit të rreziqeve duhet shtruar pyetjet ne vazhdim:
1. Përse dëshironi të njoftoheni lidhur me shkallën e rrezikut?
2. Çfarë do të vlerësoni?
3. Si do të bëni një vlerësim të tillë?
4. Ku do të bëhet vlërësimi i caktuar i shkallës së rrezikut?
5

6. ato trajtojnë një volumi te lartë të transaksioneve të vogla të
përditshme
• Risku i mashtrimit: i referuara si rrezik integriteti, rreziku
mashtrimit është rreziku i humbjes i të ardhurave ose të kapitalit, si
rezultat i qëllimshëm i mashtrim nga një punonjës apo klient
Ndërmarrjet ballafaqohen me rrezikun e misionit nëse ato nuk bëjnë definimin e qartë të
cakut në treg.
Ndërmarrjeve mundet gjithashtu t’iu mungoj mekanizmi i të siguruarit, sepse shërbimet e
caktuara financiare shkojnë në drejtim të grupit të caktuar (në shënjestër) të njerëzve
Rreziku financiar
• Risku i likuiditetit: është mundësia e efekteve negative në interesin e pronarve,
konsumatorëve dhe të partnerve tjerë të institucioneve mikrofinanciare
• Risku i tregut: perfshin riskun e normës së interesit, riskun e valutes se huajë
dhe riskun e investimeve.
Ndrrimi i riskut te jashtëm: është e mundshme për humbjen e të ardhurave ose kapitalit
që vjen nga luhatjet vlerave te valutave te jashtme.
Rreziku strategjik -Përfshinë rreziqe të brendshme dhe ato vendime negative që
merren nga bizneset ose zbatimi i atyre vendimeve , udhëheqje të varfër, ose
joefektiviteti i qeverisjes dhe i mbikëqyrjes
• Risku i qeverisjes: i lidhur me qeverisjen joadekuate apo një strukturë të
qeverisjes së dobët.
• Risku i reputacionit: i referohet rrezikut të ardhurave ose të kapitalit që
lindin nga opinioni negativ publik, i cili mund të ndikojë ne aftësinë e
ndërmarrjes për të shitur prodhimet dhe shërbimet e tyre ose qasjen e tyre në
fondet e kapitalit ose fondet e parave te gatshme. Ky është rrezik i humbjes së
klientëve, furnitorëve dhe partnerëve si rezultat i reputacionit të dobët të një
ndërmarrje.
• Risku i mjedist të jashtem në biznes: i referohet rreziqeve të pandarë të
aktivitetit biznesore të ndërmarrjes dhe të mjedisit të jashtëm të biznesit
• Risku i regullatorit dhe pershtatshmëris legale: lind nga shkelja ose jo-
përputhshmëria me ligjet, rregullat, rregulloret, praktikat e paraparë, ose
standardet etike, që ndryshojnë nga vendi në vend.
Egzistojnë edhe rreziqe te cilat vinë si pasoje e ambientit fizik e ato mund të jenë :
• Disa zona janë të predisponuara ndaj rrezikut nga fatkeqësitë natyrore siç janë:
vërshimet, ciklonet (erërat e fuqishme) apo thatësia.
7

7. 5. Kur do të bëhet një vlerësim i tillë?
Risk Management Feedback Loop
Identify, assess and prioritize risks
Identifikimi, vlersimi dhe prioritetet e rezikut
Develop
Zhvillimi i
Rishikimii Procedurave Strategies
strategjive
dhe Politikave and policies
politikave per
to measure
Revise te matur
risk
policies and reziqet
procedures
Dizajnimi I
politikave dhe Design
procedurave policies and
Test per zbutjen e
effectiveness
Testet procedures
reziqeve to mitigate
and evaluate efektive dhe
risks.
results. vlersimi I
rezultateve
Caktimi dhe zbatimi I pergjegjesis
Implement and assign Responsibility
Identifikimi i zonave kritike në resikun e ndërmarrjeve
Tre reziqet më të mëdha në operacionet e rrezikut janë :
 Risku Operative
 Risku Financiare
 Risku Strategjik
Rreziku operacional -Ky rrezik është një funksion i kontrolleve të brendshme, sistemet
e informacionit, integritetin e punonjësve dhe proceset operative
Ato përfshijnë:
1. Risku i kredive
2. Riskun e transaksioneve
3. Riskun e mashtrimit
• Risku i Kredis: përmbledh humbjen e të ardhurave qe rezultojnë
nga ndërmarrja dhe në paaftësin e tyre për të mbledhur të ardhurat
e parashikuar të interesit si dhe humbjen e kapitalit.
• Risku i transaksioneve: ngritet në baza ditore në ndërmarrje si
transaksionet që janë proceduar, ato janë të larta për ndërmarrjet,
6

8.  Sistemi i menaxhimit te riskut është një metodë që në mënyrë sistematike bënë
identifikimin, vlerësimin dhe menaxhimin e risqeve qe përballet ndërmarrja.
Analiza e mundesive për rrezikun – është një proces i identifikimit të rrezikut.
Me rastin e kryerjes së analizave për rreziqet duhet të pytemi:
1. Çfarë është një ngjarje me rrezik?
2. Cilat janë shkaqet që shpiejnë deri tek një rrezik?
3. Si monitorohen rreziqet?
LLOJET E RREZIQEVE
• Ngjarjet natyrore
• Rrethanat politike
• Rrethanat ekonomike
• Teknologjia
• Sjellja e njerëzve
• Marëdhëniet legale dhe komerciale
• Shtrirja, struktura menaxheriale dhe kontrolli
Nga kjo shtrohet pyetja se cilat burime të vlerave nevoiten të mbrohen?
Asetet fizike – Toka, ndërtesa, paisjet dhe inventari (malli)
Asetet fizike – Paratë e gatshme, paratë e pritëshme, borxhi, investimet, ekuiteti.
Asetet e konsumatorëve – Konsumatorët, kanalet dhe filialet
Cilat burime të vlerave nevoiten të mbrohen?
Punëtori dhe furnizuesi i aseteve – Punëtorët, furnitorët dhe partnerët
Organizimi i aseteve – Strategjia, njohuritë, vlerat, sistemet, inovacionet dhe emrat e
firmave.
Nga mos menaxhimi i mire vjen deri te shfaqja e pasojave të mundëshme të rreziqeve
të cilat mund të veqohen :
• Performanca (rezultatet) e dobët
• Informimi jo –adekuat
• Humbja e theksuar e klientëve dhe furnizuesëve
• Humbja e tregut
• Aplikimi jo-efikas
• Humbja e moralit
• Strategjitë e vjetërsuara apo të paqarta
• Kostot e tepruara
Vlerësimi i rrezikut
Me rastin e vlerësimit të rreziqeve duhet shtruar pyetjet ne vazhdim:
1. Përse dëshironi të njoftoheni lidhur me shkallën e rrezikut?
2. Çfarë do të vlerësoni?
3. Si do të bëni një vlerësim të tillë?
4. Ku do të bëhet vlërësimi i caktuar i shkallës së rrezikut?
5