onderwijsstructuur

1. Basiskaders van het
leraarsberoep
Deel 2: De structuur van het Vlaamse
onderwijs

2. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

3. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

4. Inleiding
Klas
MICRO
School
MESO
Beleid
MACRO

5. Overzicht
Inleiding
• Niveaus van besluitvorming
• Onderwijsbevoegdheid
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

6. 1.1. Niveaus van besluitvorming
Drie niveaus van besluitvorming
1. Nationale overheid
België: federale staat

7. 1.1 Niveaus van besluitvorming
Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschap
Duitstalige Gemeenschap
2. Gemeenschappen: persoonsgebonden materies

8. • Geel = Vlaams
Gewest
• Blauw = Brussels
Hoofdstedelijk
Gewest
• Rood = Waals
Gewest
3. Gewesten: economische,
grondgebonden materies
1.1. Niveaus van besluitvorming

9. 1.2. Onderwijsbevoegdheid
Vlaamse
Gemeenschap
Verantwoordelijkheid
onderwijsmateries
Uitzondering!
Federale overheid
leerplicht
diploma's
Pensioenen en
lonen

10. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
•Vrijheid van onderwijs
•Pedagogisch project, schoolwerkplan en schoolreglement
•Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen
•Wet op de leerplicht
•Kostenbeheersing van het onderwijs
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

11. 2.1. Vrijheid van onderwijs
Vrijheid van onderwijs
• Vrijheid van inrichting van onderwijs
• Vrijheid van schoolkeuze en inschrijvingsrecht
Vrijheid van inrichting van onderwijs
• Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon mag onderwijs organiseren en
daarvoor instellingen oprichten.
• ‘Pedagogische vrijheid’
Vrijheid van schoolkeuze en inschrijvingsrecht
• Ouders en hun kinderen moeten kunnen beschikken over een school naar
keuze op een redelijke afstand van de woonplaats.
• Aanvaardingsplicht
• Eerst komt, eerst maalt

12. Schoolwerkplan
Praktische vertaling
Pedagogisch project
Schoolreglement
Mogelijke integratie
2.2 Pedagogisch project, schoolwerkplan en
schoolreglement

13. Pedagogisch project
• Algemene visie van het schoolbestuur op opvoeding en
onderwijs
• Filosofische of religieuze inspiratie
Schoolreglement
• Regelt de relaties tussen de school, de leerlingen en de ouders
• Studiereglement, ordereglement, tuchtreglement
2.2 Pedagogisch project, schoolwerkplan en
schoolreglement

14. Enkele voorbeelden
Gemeenschapsonderwijs
De directeur schetst waar de school naartoe wil: "evolueren van eenzaam
eiland naar leercentrum" (p. 39) waarbij ze de deuren opengooit voor
iedereen en in samenspraak met de 'klanten' het aanbod coördineert en de
infrastructuur gratis ter beschikking stelt van eigen leerlingen en
verenigingen.
Freinet
De basisbeginselen zijn: streven naar 'actief' leren binnen een gelijkwaardige
relatie tussen leraar en leerling. Alle beslissingen worden genomen op de
wekelijkse teamvergadering van de leraren waaraan iedereen in verhouding
tot de lesopdracht participeert.
• Bron: Het pedagogisch project van de humaniora van de 21ste eeuw: reflecties / Jan de Maeyer, e.a. - Gent: Academia Press, 2003. - 107 p. - ISBN
90 382 054 14
Pedagogisch project

15. Schoolwerkplan
• Praktische vertaling van visie op opvoeding en
onderwijsbeleid
• Concreet instrument om vorm te geven aan het
opvoedings- en onderwijsaanbod
• Algemene organisatie, werkplanning, enz.
Let’s
get
practica
l
2.2 Pedagogisch project, schoolwerkplan en
schoolreglement

16. Voorbeeld
Extract uit een schoolwerkplan
1. Opvoedingsproject
2. Profiel (schoolstructuur, wie is wie)
3. De schoolorganisatie
4. Leerlingenbegeleiding
5. Communicatie (schoolreglement, leerlingenraad)
6. Media en onderwijsmiddelen
7. De evaluatie
8. Kwaliteitsbewaking
9. Evacuatie
10. Visieteksten / Stappenplannen

17. Macro
Meso
Micro
• Eindtermen/ontwikkelingsdoelen en
leerplannen
• Specifiek curriculum van een bepaalde
school
• Lesdoelen
curriculum
• Een af te leggen weg naar een einddoel
• Leergang
2.3 Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen

18. Doelstellingen op macroniveau
Eindtermen =
minimumdoelen die de
overheid noodzakelijk en
bereikbaar acht voor een
bepaalde
leerlingenpopulatie
Vakoverschrijdende
eindtermen =
minimumdoelen die niet
specifiek behoren tot
een vakgebied, maar
onder meer door middel
van meerdere vakken of
projecten worden
nagestreefd
Ontwikkelingsdoelen =
minimumdoelen op het
vlak van kennis, inzicht,
vaardigheden en
attitudes die de overheid
wenselijk acht voor die
leerlingenpopulatie en
die de school bij haar
leerlingen moet
nastreven.
2.3 Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen

19. Mesoniveau (macroniveau)
Leerplannen = een concretisering van de eindtermen en de ontwikkelingsdoelen, afgestemd op
een specifieke leerlingengroep en het somt de doelstellingen, aansluitende leerinhouden en
didactische wenken op voor één vak.
- Opgesteld door de inrichtende macht (in theorie), maar in praktijk door de onderwijskoepels
Macroniveau
Vakgebonden en vakoverschrijdende
eindtermen
ontwikkelingsdoelen
2.3 Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen

23. Eindtermen
geschiedenis

24. Eindtermen LO

25. Leerplan wisk 1st j

26. Ontwikkelingsdoelen en
eindtermen
Leerplan
Lesdoelen (zie deel 7)
2.3 Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen

27. Evolutieleer 'vergeten' op studielijst VS
25 augustus 2006
WASHINGTON - De studie evolutionaire biologie is om onverklaarbare redenen weggelaten
op de lijst van studierichtingen waarvoor Amerikaanse studenten een federale beurs kunnen
aanvragen. Volgens het Amerikaanse ministerie van Onderwijs is dat per ongeluk gebeurd,
maar critici betwijfelen dit. Dat berichtte het Britse wetenschapsblad New Scientist
donderdag.
Het ministerie van Onderwijs bracht eerder deze week een lijst naar buiten van studies
waarvoor universitaire studenten een studiebeurs kunnen krijgen. Op de plek waar
logischerwijs de richting evolutionaire biologie zou moeten staan, is een witregel ingevoerd.
Verdacht, vinden voorstanders van de evolutieleer. Een vergissing, stelt het departement.
De evolutieleer waarvoor de Britse bioloog Charles Darwin in de 19e eeuw de grondslag
legde, stuit in de Verenigde Staten op verzet uit conservatief-religieuze kringen. Veel
christenen menen dat de theorieën van Darwin niet te rijmen zijn met het
scheppingsverhaal en zouden het onderwerp het liefst schrappen uit het verplichte
onderwijsprogramma.
Bron: De Telegraaf (nieuwsfeit.nl)

28. Nulcurriculum
• Wat niet aanwezig is in een curriculum,
vaak vanuit ideologische redenen
• Voorbeeld: Artikel ‘Evolutieleer vergeten'
op studielijst VS
Verborgen leerplan
• Aspecten die niet expliciet of onbewust
worden geleerd
• Vaak waarden en attituden
Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen

29. 2.4. Wet op de leerplicht
De leerplicht begint op 1 september van het jaar
waarin een kind zes jaar wordt en duurt twaalf
volle schooljaren. De leerplicht eindigt op de
achttiende verjaardag of op 30 juni van het
kalenderjaar waarin de jongere achttien wordt.
Was jij op 18 maart 2016 nog
leerplichtig?

30. 2.4. Wet op de leerplicht
Leerplicht
• Voltijds tot 15 of 16 jaar
• Geldt voor alle kinderen
• ≠ schoolplicht
• Toelatingsvoorwaarde Nederlandstalig gewoon
lager onderwijs

31. 2.5. Kostenbeheersing onderwijs
Leerplichtonderwijs kosteloos?
•Basisonderwijs: dubbele
maximumfactuur
•Geen absolute kosteloosheid
in het secundair onderwijs
• http://www.klasse.be/tvklasse/13288-De-Schooltoelage

32. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
• Gemeenschapsbeleid
• Onderwijsnetten
• Algemeen beheer op lokaal niveau
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

33. 3.1. Gemeenschapsbeleid
Taak minister? Taak kabinet?
Taak
agentschappen?

34. 3.1. Gemeenschapsbeleid

35. 3.2. Onderwijsnetten
Gemeenschapsonderwijs
• = onderwijsvoorzieningen opgericht in opdracht van de Vlaamse
Gemeenschap
• Inrichtende macht = ARGO
• Neutraal onderwijs
Gesubsidieerd officieel onderwijs
• Gemeentelijk en stedelijk onderwijs (OVSG)
• Provinciaal onderwijs (POV)
• Neutraal onderwijs
Gesubsidieerd vrij onderwijs
• = onderwijsvoorzieningen opgericht door vrije verenigingen en
privépersonen (VSKO)
• Confessionele scholen
• methodescholen

36. 3.3. Algemeen beheer op lokaal niveau
School en directie
• http://www.klasse.be/tvklasse/12746-Op-de-hielen-van-de-directeur
• Bekijk het videofragment. Inventariseer de taken van een directeur.
Inrichtende machten /schoolbesturen
• Verantwoordelijk goed functioneren school
Scholengemeenschappen
• Draagkracht vergroten
• = verzameling scholen van eenzelfde onderwijsniveau
• Kunnen verschillen wat betreft de inrichtende macht en het onderwijsnet.

37. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
•Basisonderwijs
•Secundair onderwijs
•Hoger onderwijs
• Volwassenenonderwijs
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

38. 4.1. Basisonderwijs

39. 4.2. Secundair onderwijs
Se-n-Se Se-n-Se

40. 4.3. Hoger onderwijs

41. 4.4. Volwassenenonderwijs
• Basiseducatie
• Secundair
Volwassenenonderwijs
• Hoger
Beroepsonderwijs

42. 4.5. Deeltijds kunstonderwijs
Muziek Woord
Dans Beeldende
kunst

43. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

44. 5. Onderwijshervorming
WAAROM?
Middenmoot
presteert
minder sterk
1/8 jongeren
geen diploma
S.O.
Studiekeuze
komt te vroeg
Sociale
afkomst blijft
bepalend
voor resultaat
Andere eisen
van de
samenleving
Te bruuske
overgang
lagere school
naar S.O.
schoolmoe

45. 5. Onderwijshervorming
Derde graad basisonderwijs
•Vakleerkrachten voor techniek, Frans, wetenschappen en muzische vorming
•Meer aandacht naar de Nederlandse taalverwerving
•Meer differentiatie
Sleutelcompetenties ipv eindtermen en ontwikkelingsdoelen
•Niet gebonden aan een vakgebied
•Vertaling in de leerplannen
Eerste graad secundair onderwijs
= oriënterend
•A- en B-stroom blijft behouden
•Basispakket + differentiatiepakket

46. 5. Onderwijshervorming
Tweede en derde graad
• Aantal studierichtingen gereduceerd
• Arbeidsmarktgericht, doorstroom of dubbele finaliteit
• Wetenschap en techniek, taal en cultuur, welzijn en
maatschappij, kunst en creatie en economie en organisatie
Evaluatie
• Geen B-attest in het eerste jaar, wel A-attest met verplichte
remediëring

47. Matrixstructuur in tweede en derde
graad
Studierichting = horizontaal
Thematisch domein = verticaal

48. 5. Onderwijshervorming
• “Onderwijshervorming niet gedragen door het
werkveld.”
• Leerkrachten en ouders vinden de hervorming
niet noodzakelijk.
• Scholen krijgen te weinig vrijheden om van
een fundamentele hervorming te spreken
=> Veel kritiek op de plannen van de
onderwijshervorming!

49. Addendum M-decreet
= lln met een beperking hebben recht op redelijke
aanpassingen zodat ze het gewoon onderwijs kunnen
volgen.
= Inclusie (verschil met GON – GOK)
Veranderingen buitengewoon onderwijs
• Type ‘basisaanbod’
• Type 9
Langdurig zieken
• Tijdelijk onderwijs aan huis
• Bednet

50. Overzicht
Inleiding
1. Vlaanderen en zijn bevoegdheden
2. Onderwijswetgeving
3. Organisatie van het onderwijsbeleid
4. Onderwijsniveaus
5. Onderwijshervorming
•De gemeenschapsinspectie
•Entiteit curriculum
•Pedagogische begeleidingsdiensten
•Centrum voor leerlingenbegeleiding
6. Kwaliteitszorg en ondersteuning

51. 6. Kwaliteitszorg en ondersteuning
Controle
begeleidingOntwikkeling
Gemeenschapsinspectie
Pedagogische begeleidingsdiensten
Centra voor leerlingenbegeleiding
Entiteit curriculum

52. 6.1. Gemeenschapsinspectie
kwaliteitscontrole
Pedagogische
vrijheid
Gedifferentieerd
doorlichten

53. 6.2. Entiteit curriculum

54. 6.3. Pedagogische begeleidingsdiensten

55. 6.4. Centrum voor leerlingenbegeleiding
Basisopdracht
Bevorderen
welbevinden
leerlingen
Leren en
studeren
schoolloopbaan
Preventieve
gezondheidszorg
Sociaal-
emotionele
ontwikkeling