Langaitz Ikastola (6. maila)

1. ODOL- APARATUA
IKER, EKAITZ, IRENE

2. FUNTZIOA
Gorputzetik odola
garraiatzea da, arteriei,
zainei eta bihotzari lotuta.
Eta odolean dauden
elikagaiak eta
oxigenoa gorputz osotik
bidaltzen dute.

3. Organoak

4. BIHOTZA
Bihotza, bularraldeko
ezkerraldean kokatuta
dago.
Taupaden bidez, odolaren
mugimendua jarraitzen du.

5. ZAINAK
Gorputz osotik daude, organoetan dagoen odola bihotzera
bidaltzen dute.

6. ARTERIAK
Gorputz osotik daude. Odola gorputz osotik
banatzen dute.

7. ODOLAREN OSAGAIAK
Odolaren osagaiak, PLAKETAK, GLOBULO GORRIAK eta
GLOBULO TXURIAK dira.

8. GLOBULO GORRIAK
Odolari kolore gorria ematen dion
substantzia da.

9. GLOBULO TXURIAK
Mugikorrak dira, odolean eta linfan egoten dira.
Mikrobioen aurkako defentsa egiten dute.

10. PLAKETAK
Zauriaren tokian pilatu egiten dira, eta
ZaurienZ
zauria estaltzen dute.

11. ZIRKULAZIOAREN-PROZESUA
Bihotza uzkurtu eta
lasaitu egiten da, odolaren
prozesua eginez. Odola
bihotzaren aurikuletan sartzen da.
Oxigeno gutxi duen odola
eskuineko aurikulan sartzen da
eta hantik bentrikulara
igarotzen da.

12. Gizakiaren odolean zirkulazio itxita eta bikoitza da.
Itxia da, odola konektatuta dauden odol-hodien barrualdetik
dabilelako. Eta bikoitza da, bi ibilbide egiten dituelako:
zirkulazio txikia eta zirkulazio handia . Zirkulazio handian,
odola gorputzeko organo guztietatik pasatzen da. Eta
zirkulazio txikian, odola bihotzetik biriketara, eta
alderantziz, ibiltzen da.

13. ZIRKULAZIO HANDIA
Lehenengo, arnasten dugun oxigenoa, biriketara joaten da. Horren
ondoren, odola oxigenoz beteta, bihotzera joaten da. Bihotzera iristen
denean, bihotzean dagoen ezkerreko aurikulatik ezkerreko
bentrikulara joaten da, eta gero, bihotzetik atera egiten da. Ibilbidean
zehar, odolak mantenugaiak eta oxigenoa zeluletan uzten ditu, eta
bitartean, zeluletan sortutako hondakin-substantzia eta karbono
dioxidoa jasotzen ditu. Azkenik, odola bihotzera itzultzen da, eta
eskuineko aurikulara sartzen da, kaba zainetan barrena. Orduan,
zirkulazio txikia hasten da.

14. ZIRKULAZIO TXIKIA
Odolak karbono dioxidoz beteta, eskuineko aurikulatik eskuineko
bentrikulara aldatzen da, eta ondoren, bihotzetik ateratzen da,
biriketaraino iristeko. Ondoren, biriketan dauden albioloetara iristen
denean, gas-trukea gertatzen da. Orduan, karbono dioxidoa uzten du,
eta oxigenoa hartzen du. Azkenik, odola ezkerreko aurikulan sartzen
da, birikak zainetan barrena, hori bukatzerakoan, zirkulazio handiaren
ibilbidea hasten da berriro.

15. ODOL-TALDEAK
Odola ezin da nolanahi eman
edo hartu.
Odol talde hauek daude:
A, B , AB eta O.
RH , positibo eta negatibo.

16. Odolaren gaixotasun motak
· Arritmia
· Anemia
· Leuzemia
· Aneurisma
· Arteriosklerosia
· Arteria-enboliak
· Infartoa
· Kolesterola

17. ARRITMIA ETA ANEMIA.
·Arritmia: Erritmoaren ·Anemia: Odol-masa edo haren
alterazioa, bereziki bihotzarenari osagaietako bat gutxitzea,
dagokiona eta bihotz-taupadak globulo gorriak edo
irregularrez adierazten dena. hemoglobina.
·Anemiarekin.
·Anemiarik
gabe.

18. ANEURISMA ETA ARTERIOSKLEROSIA
·Arteriosklerosia: Arteriak
loditzen eta gogortu egiten
·Aneurisma: Arteri edo zain
dira eta luzaroren hodieren
baten pareta hautsi edo
argia histera iritsi daiteke.
dilatatzea sorturiko poltsa,
zirkulazioan dagoen odolez
beteta.

19. ·LEUZEMIA ETA ARTERIA-ENBOLIAK.
·Leuzemia: Gaixotasun larria, ·Arteria-enboliak: Odol-baso
odoleko leukozitoen kopuru- baten barneko gorputz arrotza,
egoera iraunkorra eta ehun beste gorputz-atal batetik odol
linfoide bat edo gehiagoren korrentean zehar ekarria eta
hipertrofia zelula zirkulazioan butxaketa sor
gaiztoen ugalketa ezaugarri dezakeena. Tronbo-zati, odol
dituenean. bildu, tumore edo gantz-
tantatxoaren zati, aire-burbuila,
bazilo edo parazito-multzo, etab,
eragindakoa izan daiteke.

20. INFARTOA ETA KOLESTEROLA
Infartoa: Bihotzeko lesioa, Kolesterola: Organismoak
larritasun aldakorrekoa eta sintetizatzen duena eta zelula
arteria koronario baten guztietan agertzen dena. Tasa
butxadura sortzen dena. altua edukitzeak kalkuluak sor
ditzakete eta arteriosklerosia
izateko faktore arriskutsua
eratzen du.

21. OHITURA OSASUNGARRIAK
ODOL-APARATUA OSASUNTSU MANTENTZEKO EGIN
BEHAR DIREN GAUZAK HAUEK DIRA:
- Presio arteriala zaindu.
- Daukazun odol taldea ondo jakitea.
- Kolesterol maila ondo zaindu.
- Bihotza ondo mantentzea.
- Ez erre.
- Alkoholarik ez edan.

22. PRESIO ARTERIALA ZAINDU
Tentsioa zaintzeko edo kontrolatzeko tentsiometroa
erabili behar da. Arteria koronarian, zikatriz bat
sortzen duenean gertatzen da infartoa.

23. DAUKAZUN ODOL TALDEA JAKIN
Daukazun odol taldea ondo jakin behar da, istripu bat
badaukazu, odola galtzen badezu...

24. KOLESTEROL MAILA ZAINDU
Daukazun kolesterol maila zaindu behar duzu, asko badaukazu, oso
arriskutsua izan daitekelako.Bihotzarentzat oso kaltegarria izan
daiteke, eta infarto bat eukitzea oso erraza da.

25. BIHOTZA ONDO MANTENDU
Bihotza ondo mantentzea oso inportantea da, bestela bihotzeko
gaixotasunak sor daitezke. Horretarako, ondo jan behar da.

26. SAIATU EZ ERRETZEN
Asko erretzea, bihotzarentzat oso kaltegarria izan daiteke, infarto bat
edo gaixotasun larriak ahal dituzulako izan.

27. ALKOHOLARIK EZ EDAN
Alkoholarik ez baduzu edaten, edaten dutenek baino bizitza
hobeagoa izango duzu.
Alkohol asko edaten dutenek, odoleko edo bihotzeko gaixotasun
larriak izaten dituzte.