1. 13. HISTORIAURREA13. HISTORIAURREA
5. MAILA5. MAILA
SANTILLANASANTILLANA
ALTZA HERRI IKASTETXEAALTZA HERRI IKASTETXEA

2. HistoriaurreaHistoriaurrea
 Historiaren lehen etapa da.Historiaren lehen etapa da.
 Hiru etapatan banatzen da: Paleolitoa, NeolitoaHiru etapatan banatzen da: Paleolitoa, Neolitoa
eta Metal Aroa.eta Metal Aroa.
 Iberiar Penintsulan orain dela miloi bat urteIberiar Penintsulan orain dela miloi bat urte
hasi zen. Lehen gizakiak Afrikatik etorri ziren.hasi zen. Lehen gizakiak Afrikatik etorri ziren.

3. PaleolitoaPaleolitoa
 Lehen gizakiak aireLehen gizakiak aire
zabalean, haitzuloetanzabalean, haitzuloetan
eta etxoloetan bizi ziren.eta etxoloetan bizi ziren.
 Elikagaiak naturanElikagaiak naturan
aurkitzen zituzten:aurkitzen zituzten:
fruituak, sustraiak,fruituak, sustraiak,
animaliak…animaliak…
 Ehiztariak etaEhiztariak eta
biltzaileak ziren.biltzaileak ziren.

4. PaleolitoaPaleolitoa
 Animalietatik larruakAnimalietatik larruak
lortzen zituzten hotzetiklortzen zituzten hotzetik
babesteko.babesteko.
 Animalien hezurrekinAnimalien hezurrekin
lanabesak egitenlanabesak egiten
zituzten.zituzten.
 Haitzuloen barrualdeanHaitzuloen barrualdean
margotzen zuten etamargotzen zuten eta
harrizko eskulturaharrizko eskultura
txikiak ere egin zituzten.txikiak ere egin zituzten.

5. PaleolitoaPaleolitoa

6. PaleolitoaPaleolitoa
 Gizon-emakumeak tributan bilduta bizi ziren.Gizon-emakumeak tributan bilduta bizi ziren.
 Hogeita hamar bat kide zituen tribu batek.Hogeita hamar bat kide zituen tribu batek.
 Bizimodua oso gogorra zen.Bizimodua oso gogorra zen.
 Gizakia 20 bat urtez bizitzen zen. Gosez,Gizakia 20 bat urtez bizitzen zen. Gosez,
hotzez… hiltzen ziren.hotzez… hiltzen ziren.
 NomadakNomadak ziren: elikagaiak agortzen zireneanziren: elikagaiak agortzen zirenean
beste leku batera joaten ziren bizitzera.beste leku batera joaten ziren bizitzera.

7. PaleolitoaPaleolitoa
 Harriz eta hezurrezHarriz eta hezurrez
lanabesak egitenlanabesak egiten
zituzten: lantzak,zituzten: lantzak,
arpoiak, orratzak,arpoiak, orratzak,
labanak, bifazak, gezienlabanak, bifazak, gezien
puntak…puntak…

8. NEOLITOANEOLITOA
 Orain dela 7.000 urte inguru, gizakiakOrain dela 7.000 urte inguru, gizakiak
abeltzain eta nekazari bihurtu ziren.abeltzain eta nekazari bihurtu ziren.
 Animaliak zaintzen hasi ziren.Animaliak zaintzen hasi ziren.
 Garia eta arroza hasi ziren landatzen.Garia eta arroza hasi ziren landatzen.
 Herrixkak eraiki zituzten.Herrixkak eraiki zituzten.
 Ez ziren joaten elikagaien bila leku batetikEz ziren joaten elikagaien bila leku batetik
bestera.bestera.

9. NEOLITOANEOLITOA
 Abereak eta laboreak zaintzeko, animalien etaAbereak eta laboreak zaintzeko, animalien eta
landatutako lurren ondoan bizi behar zuten.landatutako lurren ondoan bizi behar zuten.
 Sedentario bihurtu ziren.Sedentario bihurtu ziren.
 Lehenbiziko herrixkak sortu ziren.Lehenbiziko herrixkak sortu ziren.

10. NEOLITOANEOLITOA
 Harrizko lanabes geroHarrizko lanabes gero
eta landuagoak egineta landuagoak egin
zituzten: aitzurrak,zituzten: aitzurrak,
igitaiak, esku-errotak…igitaiak, esku-errotak…
 Ehunak animalienEhunak animalien
artileaz egiten ziren.artileaz egiten ziren.
 Zeramika buztinezZeramika buztinez
egiten zen, eskuzegiten zen, eskuz
moldatua eta sutanmoldatua eta sutan
egosita.egosita.

11. NEOLITOANEOLITOA

12. NEOLITOANEOLITOA
 Neolitoan, eszenakNeolitoan, eszenak
margotzen zituzten, osomargotzen zituzten, oso
modu eskematikoan:modu eskematikoan:
ehiza, taldeak dantzan,ehiza, taldeak dantzan,
landareak biltzen…landareak biltzen…

13. METAL AROAMETAL AROA
 Historiaurreko azken etapa da eta orain delaHistoriaurreko azken etapa da eta orain dela
6.000 urte hasi zen.6.000 urte hasi zen.
 Gizakiek metalezko objektuak lantzen ikasiGizakiek metalezko objektuak lantzen ikasi
zuten.zuten.
 Lehendabizi kobrea, gero brontzea eta azkenikLehendabizi kobrea, gero brontzea eta azkenik
burdina.burdina.
 Metalekin armak, apaingarriak eta lanabesakMetalekin armak, apaingarriak eta lanabesak
egiten zituzten.egiten zituzten.

14. METAL AROAMETAL AROA
 Metal asko zeudenMetal asko zeuden
inguruetan hiri txikiakinguruetan hiri txikiak
sortu ziren.sortu ziren.
 Hiriak harrizko harresizHiriak harrizko harresiz
inguratuta zeuden.inguratuta zeuden.
 Hirietan beste lanbideHirietan beste lanbide
batzuk sortu ziren:batzuk sortu ziren:
merkatariak etamerkatariak eta
gerlariak.gerlariak.

15. METAL AROAMETAL AROA

16. Metal AROAMetal AROA
 Hirua asmakizunHirua asmakizun
garrantzitsuak sortugarrantzitsuak sortu
ziren Metal Aroan:ziren Metal Aroan:
1.1. GurpilaGurpila
2.2. Bela (itsasiontzirako)Bela (itsasiontzirako)
3.3. Goldea.Goldea.

17. Metal AroaMetal Aroa
 Garai hartako gizakiek monumentuak egin zituztenGarai hartako gizakiek monumentuak egin zituzten
harri handiekin: monumentu megalitikoak.harri handiekin: monumentu megalitikoak.

18. EUSKAL LURRALDEAEUSKAL LURRALDEA
HISTORIAURREANHISTORIAURREAN
 Garai hartako aztarnak Euskal Herrian aurkitzenGarai hartako aztarnak Euskal Herrian aurkitzen
ditugu.ditugu.
 Bizkaiko eta Gipuzkoako kostaldean kokatu zirenBizkaiko eta Gipuzkoako kostaldean kokatu ziren
lehenengo biztanleak.lehenengo biztanleak.

19. PALEOLITOAPALEOLITOA
 AznartegiAznartegi
garrantzitsuenetako batgarrantzitsuenetako bat
Izturitzen dago,Izturitzen dago,
Nafarroa Beherean.Nafarroa Beherean.
 Santimamiñe (Bizkaia)Santimamiñe (Bizkaia)
eta Ekainen (Gipuzkoa)eta Ekainen (Gipuzkoa)
kobazuloetan.kobazuloetan.

20. NEOLITOANEOLITOA
 Abeltzaintza bihurtuAbeltzaintza bihurtu
zen jarduera nagusia.zen jarduera nagusia.
 Monumento megalitikoMonumento megalitiko
asko dugu.asko dugu.
 AztarnategiAztarnategi
garrantzitsua Areatzakogarrantzitsua Areatzako
kobazuloak izan dira.kobazuloak izan dira.

21. Metal AroaMetal Aroa
 Euskal aztarnategiEuskal aztarnategi
garrantzitsuenetako bat Lagarrantzitsuenetako bat La
Hoyako aztarnategia da.Hoyako aztarnategia da.
 Herrixka harresitu batHerrixka harresitu bat
aurkitu da.aurkitu da.
 Animaliak zaintzen zituztenAnimaliak zaintzen zituzten
eta lurra lantzen zuten.eta lurra lantzen zuten.
 Laborantzako lanabesak,Laborantzako lanabesak,
armak eta apaingarriakarmak eta apaingarriak
egiten zituzten.egiten zituzten.