project ter actualisatie van inventarissen van kerkinterieurs

1. Een waakzaam oog
voor het kerkelijk
kunstbezit in Limburg
2

2. Programma:
Frank Hamers: welkom namens het
Bisdom Roermond
Agnes Vugts, voorstelronde en inleiding
overleg
Marc de Beyer, Museum Catharijneconvent
Kerkcollectie Digitaal
Sander van Daal en Lennart Willems,
kunsthistorici
Ervaringen eerste zes proefinventarisaties
in de kerken
Detlev Hagenaars, Constructiebureau
Hagenaars
Mogelijkheden 3D scanning voor het beter
inzicht krijgen in historische interieurs en
losse inventarisstukken
discussie over mogelijk vervolg en borging
ervaringen pilotproject
13.30 uur afsluiting

3. SKKN lijsten
jaren 70 - 80

4. SKKN lijsten
jaren 70 - 80

5. • Limburg heeft 283 parochies, met soms meerdere kerken, waarvan 218 Rijksmonument.
• Van 280 kerken in Limburg zijn de inventarissen van het kerkelijk kunstbezit door de SKKN
beschreven. Het gros in de jaren zeventig en tachtig. Enkele nog zeer recent. (totaal één
archiefkast vol)
• De inventarislijsten zijn op geen enkele manier ontsloten, behalve op alfabet van plaatsnaam
waar de kerk staat
• De inventarislijsten zijn op geen enkele manier recent gecontroleerd op actualiteit.
• De inventarissen van 46 kerken in Limburg zijn digitaal ontsloten via TMS (van de 9990 kerken
die in de TMS lijsten van de SKKN staan) In de TMS van Limburg staan nu 2915 objecten, gem. 63
objecten per kerk (maar alleen van de Servaas al 1453 objecten..)
• Het aantal Limburgse objecten in de WbC is 737. Waarvan 5 verzamelingen: (Lambertus in
Horst, Servaas te Maastricht, OLV Maastricht, Amelberga te Susteren, Petrus banden te Venray)
en 13 losse objecten in 8 andere kerken, een klooster en twee musea.
• Volgens de conservator van de Bisschoppelijke collecties hebben ruim 160 kerken in Limburg
voorwerpen die op de topstukkenlijst zouden moeten worden geplaatst
• Monumentenwacht Limburg kijkt elke twee jaar naar een kerk
• Erfgoedinspectie komt elke vier jaar kijken en neemt bij grote verzamelingen een steekproef

8. Ervaringen
• St.-Christoffelkathedraal
Roermond, invulvelden
digitale omgeving
• St.-Pancratiuskerk Heerlen,
onvolledige lijst/3D-scan
objecten
• St.-Petruskerk Sittard, 3D-
scan ruimte en grote objecten
• St.-Nicolaaskerk Heythuysen,
efficiënt inventariseren en rol
professional/vrijwilliger
• St.-Martinuskerk Tegelen,
gevolgen kerksluitingen,
samenvoegen collecties
• O.L.Vrouwe Munsterkerk
Roermond, invoer in
Kerkcollectie Digitaal

9. SKKN lijsten jaren 70 – 80
• Niet actueel door latere herwaardering, zaken die niet
aanwezig waren of later zijn toegevoegd (schenkingen),
voortschrijdend inzicht
• Relatief weinig aandacht voor textiel en recenter vaatwerk
is niet opgenomen
• Statisch archief wordt niet snel iets gemeld. Zelf aanvullen
in Kerkcollectie Digitaal wellicht meer resultaat
• Niet alles is gefotografeerd
• Keuren omschreven, niet gefotografeerd of uitgezocht
• Niet altijd consequent: roerend of onroerend, meerdere
zaken onder 1 nummer of 1 geheel in onderdelen
• Geen waardering, of het moet een waardering zijn omdat
het op de lijst staat
• Geen samenhangen/ensembles/ kerncollecties en geen
mogelijkheid zaken aan te merken voor meer specifieke
controle
Oude lijsten zijn geen goede basis voor adequaat behoud en
beheer

10. Hoe verder?
• Enkele kerken later nogmaals of
een deelcollectie (textiel) al
gedaan
• Belangrijke objecten aanvullen
• Recenter vaatwerk en paramenten
• Fouten herstellen vanuit
voortschrijdend
inzicht/ontbrekende gegevens
aanvullen (zilver determineren)
• Vastleggen verplaatsingen van de
ene naar de andere kerk al of niet
na sluiting van een kerk

11. Eerste conclusies pilot
• Urgentie (sluitingen, kleiner wordende groep betrokkenen)
• Vrijwilligers en specialisten hebben ieder hun eigen werkwijze en kracht die
elkaar kunnen aanvullen
• Organisatie en begeleiding gewenst
• Actualisering nodig: efficiëntie /doelmatigheid vereist
• Moderne technieken zijn toegevoegde waarde

12. Professionals samen met
vrijwilligers
• Krachten bundelen
• Werk verdelen
• Kennis delen
• Behoud, beheer en veiligheid

13. Ideale combinatie:
• Krachtige basis door professional
• Lokale historische context door
vrijwilliger
• Toegang tot parochie en kerk
• Betrokkenheid

14. • Organisatie (verantwoordelijken
van de parochie hebben weinig
tijd)
• Begeleiding (voortgang monitoren,
kwaliteit waarborgen, vraagbaak)
• Afbakenen relevante stukken,
ensembles en kerncollectie
Professionals:

15. Vrijwilligers:
• Maken van teams van
vrijwilligers per dekenaat
• Trainingen voor vrijwilligers
• Delen van ervaringen
professionals en vrijwilligers

16. • Werkwijze inventariseren
• Werken met mijnkerkcollectie
• Waarderen (is moeilijk door
ontbreken expertise,
referentiekader)
• Beschrijven
• Annoteren
• Ervaring opdoen
• Computervaardigheden en
fotografie
• (kunst)historisch onderzoek
(lopend onderzoek)
• Kritische blik op gegevens en
overlevering
Instructie/begeleiding
nodig bij:

17. Hulpmiddelen

18. 3D scannen van
kerkinterieurs en
objectscans
• Ideaal voor onderzoek buiten de
kerk (op universiteiten of in het
buitenland)
• Bij diefstal of beschadiging weten
politie en verzekering precies
waar naar gekeken moet worden
• Reproductie mogelijk (bij verlies,
t.b.v. restauraties, voor in
processies/in kerk met open
deuren)

20. Lunch

21. vragen…

22. Kansen …