Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums: een Linked Data pilot - Ykje Wildenborg
•Als PPTX, PDF herunterladen•
1 gefällt mir•422 views
iaz2017
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Ähnlich wie Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums: een Linked Data pilot - Ykje Wildenborg
Ähnlich wie Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums: een Linked Data pilot - Ykje Wildenborg (6)
Mehr von Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw (VVBAD)
Mehr von Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw (VVBAD) (20)
Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums: een Linked Data pilot - Ykje Wildenborg
- 1. Verbindingen leggen met thesauri: de VTMK ykje.wildenborg@momu.be, Modemuseum Antwerpen Oostende, 15-9-2017
- 7. modemuze.nl
- 8. Humans are capable of using the Web to carry out tasks such as finding the German translation for "eight days", reserving a library book, and searching for the lowest price for a DVD. However, machines cannot accomplish all of these tasks without human direction, because web pages are designed to be read by people, not machines. programmableweb.com/Wikipedia
- 9. The Semantic Web is a vision of information that can be readily interpreted by machines, so machines can perform more of the tedious work involved in finding, combining, and acting upon information on the web. programmableweb.com/Wikipedia
- 10. Van Hooland & Verborgh 2014 Facet Publishing
- 14. Nederlands: japonse rok Nederlands: japonsche rock Nederlands: japonsche rok Nederlands: herenkamerjas Engels: banyan Duits: banyan Frans: robe de chambre https://www.wikidata.org/wiki/Q807017
- 18. Hoe kunnen we de musea motiveren, om URI’s te gebruiken om objecten mee te beschrijven?
- 19. kennisdeling bestaande standaard- terminologie verbeteren resultaat ervan testen + aantonen dmv implementatie DOEL erfgoedstellingen motiveren de objectnamen in metadata te linken
- 26. 10 termenlijsten AAT modetermen http://vocab.getty.edu/
- 31. “Wij adviseren om niet één schema op te leggen.” Wouter Alink & Michiel Hildebrand, Een knowledge graph voor de integratie van erfgoedinformatie, 2016, p. 13.
- 34. Resultaten? URI’s in systemen? Online publicaties eigen thesaurus Handleiding ‘Verbind je termen’: wordt op PROJECTCEST gepubliceerd 7 oktober 2017 Verrijkte AAT voor mode à 200 x Illustraties op Wikimedia Commons Verbonden Belgen en Nederlanders Wij delen graag onze ervaringen en conclusies! ykje.wildenborg@momu.be dieter.suls@momu.be
- 35. Merci!
Hinweis der Redaktion
- Goedemiddag, mijn naam is Ykje Wildenborg. Ik ben werkzaam voor het Modemuseum in Antwerpen, ookwel bekend als het MoMu. Vandaag ben ik hier om iets te vertellen over een project dat ik daar de afgelopen 2 jaar uitvoer. Dit project draagt de naam Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums. Dit is een pilotproject, of zoals jullie zo mooi zeggen, een pilootproject voor het gebruiken van thesauri in museale databases. Wat ik met jullie wil delen is hoe we op dit project zijn gekomen; wat we hebben gedaan, maar vooral ook: hoe jullie iets kunnen hebben aan de uitkomsten hiervan.
- Mensen die zich met mode en kostuums bezig houden in musea of in de wetenschap, worden dikwijls niet serieus genomen, door het “oppervlakkige” imago van het onderwerp. Ondertussen is het ook het meest fragiele erfgoed dat bestaat. Kleding mag in principe vier maanden worden getoond en moet dan vier jaar ‘bijkomen” in het depot. Het internet is dus een welkome plek om die fragiele objecten digitaal tentoon te stellen, 24 uur per dag en 365 dagen per jaar.
- Maar wanneer je een hoop cultuurobjecten op een plaats gooit, dan is het lastig deze doorzoeken - jullie weten het vast al te goed. Altijd, en dit kan in musea een groter probleem vormen dan in bibliotheken, moet een zoekende persoon nu nadenken welke woorden gebruikt kunnen zijn voor een begrip. Computers geven ons het idee dat ze kunnen nadenken, maar in feite kunnen ze dat niet. Zij moeten op alle mogelijke manieren geïnstrueerd worden. Hun werkzaamheid hangt af van hoe wij ze opdrachten geven. En hoe meer collecties samen doorzocht moeten worden, hoe lastiger het voor hem is.
- Zoeken op dit moment: mens maakt logische afwegingen om zo groot mogelijk resultaat (vangst) te krijgen, en gooit hier dus meerdere hengels voor uit. Wij zouden de hoeveelheid zoekopdrachten die nodig zijn graag reduceren voor portalen waar de collecties van onze datapartners worden gepubliceerd.
- Europeana Fashion is een Europees platform voor mode, waar wij eveneens aan hebben meegewerkt. Dit probleem lijk aldaar goed opgelost, het is zelfs mogelijk om te zoeken via verschillende filters. Hoe kan het, dat die filters functioneren, In deze site zitten namelijk maar liefst de collecties van inmiddels 40 instanties, uit 11 verschillende taalgebieden. Uit eigen ervaring kan ik vertellen: dit gaat niet vanzelf. Elk van deze collecties is op woordniveau gelinkt aan een elftalige home made thesaurus, net voor het moment van publicatie, in een uploadplatform. In het filmpje dat ik nu laat zien, komt de actie naar voren die nodig is om een term te linken aan een thesaurus. U ziet, in een minuut zijn wel twee termen gelinkt! Ik hoef u niet te vertellen, dat dit een tijdrovend klusje is, dat bovendien geen enkele aanpassing teweegbrengt in de metadata die het museum beheert. Gelukkig lijkt er nu een oplossing te zijn, die dit soort taakjes wél duurzaam maakt, en er bovendien voor zorgt, dat niemand zijn eigen termen hoeft aan te passen – wat altijd een angstige gedachte is voor conservatoren.
- In 2014 besloten Dieter Suls en ik een Vlaams-Nederlands avontuur aan te gaan op het vlak van terminologieën voor mode. Net zoals dat soms met modeontwerpers gaat hadden wij op verschillende plaatsen, namelijk Antwerpen en Utrecht, opeens precies hetzelfde idee. Als je een hoop cultuurobjecten op een plaats gooit, dan is het lastig deze doorzoeken - jullie weten het vast al te goed.
- Modemuze is een platform dat zeven Nederlandse musea waaronder het Rijks, Centraal Museum en Fries Museum, hebben gepresenteerd in april 2015. De site trekt veel bezoekers, zowel die hun hobby bedrijven als hun professionele activiteit. Voor wie niet surft, zoekend naar leuke dingen maar erop uit is alle objecten van een bepaald type of materiaal te vinden, komt bedrogen uit. Kledingstukken verzamelen musea zo min of meer sinds de tweede helft van de 20e eeuw. Sindsdien zijn tal van mensen tal van objectnamen gekozen, die onderling verschillen, maar waarmee toch hetzelfde wordt bedoeld.
- Wij dromen van dit soort websites: één plaats waar ons erfgoed eenvoudig doorzoekbaar is. Gemakkelijk doorzoekbaar. Ook voor mensen die niet die andere termen kunnen bedenken (dat japon ook een jurk of een kleed is) of gewoon niet gewend zijn aan zoeken in een database. Nu hadden wij gehoord van iets spannends. De toekomst van het internet. Linked data. Semantisch web. Superinteressante onderwerpen, die bepaalde mensen snappen. Bijvoorbeeld Ruben Verborgh en Seth van Hooland, die daar dit supertoegankelijke boek over schreven.
- Wij dromen van dit soort websites: één plaats waar ons erfgoed eenvoudig doorzoekbaar is. Gemakkelijk doorzoekbaar. Ook voor mensen die niet die andere termen kunnen bedenken (dat japon ook een jurk of een kleed is) of gewoon niet gewend zijn aan zoeken in een database. Nu hadden wij gehoord van iets spannends. De toekomst van het internet. Linked data. Semantisch web. Superinteressante onderwerpen, die bepaalde mensen snappen. Bijvoorbeeld Ruben Verborgh en Seth van Hooland, die daar dit supertoegankelijke boek over schreven.
- Een van die dingen die het Semantisch Web dus inhoudt, is dat we de actie, die steeds bij de zoekende persoon in het hoofd afspeelt overdragen naar het zoeksysteem. Natuurlijk is het zoeken met een thesaurus, die eigenlijk door elke instelling gebruikt zou moeten worden, hier al voor gemaakt. Maar nu is het zaak, met alle data die samengebracht wordt, dat die gedeelde, online oproepbare thesauri worden. Dit wisten we dus ook zo ongeveer, in 2015. Wat is er sindsdien gebeurd? Best veel.
- Een van de belangrijkste taken voor ons, als bewaarders van data, is om die gestructurdeerder aan te bieden. En met gestructureerd bedoel ik: geen woorden aanbieden, maar concepten. Voorbeeld: dit is een Japonsche rock. Een soort kamerjassen waar vooraanstaande mannen mee de straat op gingen in de 17e en 18e eeuw, en dan vaak met slaapmuts erbij. Een fascinerend object, maar met veel verschillende schrijfwijzen! Naar verwachting zijn ze dan ook niet met één zoekterm te vinden in het portaal Modemuze. Het kan immers worden geschreven als japonse met rock voor rok,
- De oplossing voor dit probleem is om niet alleen een objectnaam in te voeren, maar ook: de identifier overeenkomend met dit concept in een gedeelde thesaurus of database. Dus bijvoorbeeld met de identifier van Wikidata, Q807017.
- Als al die data bovenop elkaar gegooid wordt, dan begrijpt een zoeksysteem pas, aha, ze refereren met Q807017 aan die ene kamerjas voor mannen, die daar en daar ook wordt bedoeld. Dus in een zoekopdracht geeft hij ze allemaal terug. Je hoeft niet per se de Wikidata URI te gebruiken; hij kan ook prima afkomstig zijn uit de AAT, zoals deze.
- Hier zie je bijvoorbeeld de URI van de AAT in de Adlib database van het Amsterdam Museum. Dit wisten we dus ook zo ongeveer, in 2015. Wat is er sindsdien gebeurd? Best veel.
- De grote hamvraag was toen: hoe kunnen we ervoor zorgen dat musea daadwerkelijk links gaan leggen in hun database? Daar hebben we drie manieren voor bedacht. Ten eerste; maak de beschikbare terminologie compleet.
- Naast het verbeteren van de terminologie, dachten we dat het ook handig zou zijn om alle musea in onze projectgroep wat skills bij te brengen, wat kennis te doen vergaren. In het Data opschonen en linken bijvoorbeeld, en ze het nut van Linked Data uitleggen. Dat was het tweede stukje strategie. De Derde manier die we bedachten was om een linked data thesaurus te laten functioneren in een platform, te tonen dat het dus echt werkt en collectiemedewerkers ook zo te verleiden om data te linken aan externe open terminologieën. Ik moet zeggen dit laatste stukje, het belletje linksonder, zal gerealiseerd worden na de afloop eind deze maand, hopen we, dus tot nu toe hebben we ons gefixeerd op het verbeteren van de terminologie en het instrueren van de collectiebeheerders.
- Het project zou sterk gaan leunen op samenwerking en kennisdeling.
- In onze projectgroep nemen elf musea deel. De focus ligt op het NL taalgebied en het is dan ook logisch dat we ook drie Vlaamse musea hebben meegenomen in het project, naast de zeven musea die aan de oorsprong staan van Modemuze, de site die ik eerder liet zien. Dit zijn ze allemaal.
- Onze strategie, onze workshop, de publicatie van onze thesaurus en het volledige werkproces werden ondersteund door deze instanties. Dus in Belgie: VIAA, Packed, Universiteit Gent, in Nederland o a Instituut voor Kunstgeschiedenis, Modemuze, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Netzerk Digitaal Erfgoed. (Netwerk Digitaal Erfgoed is een overheidsprogramma dat de toekomst van digitaal erfgoed in kaart brengt en in goede banen leidt)
- Twee kanten op delen: binnen de stuurgroep, om zelf te weten hoe we het best kunnen werken en via workshops met het werkveld, zodat zij weten hoe ze het voor elkaar kunnen krijgen. Bv grote workshop over opschonen en linken in mei vorig jaar, en de workshop CultuurLINK eind 2016.
- Via 12 - dit is de 13e- presentaties en workshops hebben we geprobeerd om zowel conservatoren als medewerkers bewust te maken, kennis over het linken en opschonen over te brengen, maar we realiseren ons nu dat men graag rustig op de werkplek te werk gaat. Daarom hebben we, wederom in samenwerking met een pak verschillende mensen in België en Vlaanderen een handleiding geschreven, die ik hier bij me heb maar die ook beschikbaar is op de website projectCEST, van PACKED. Daarmee kunt u naar gelieven aan de slag met het opschonen of linken van uw dataset.
- We hebben, met als doel te kijken wat er ontbreekt in de AAT, hun objectnamenlijsten vergeleken met elkaar en met de AAT. Dit was geen klik en ik doe mijn ogen dicht ervaring. Er was tijd en moeite voor nodig. Die lijsten van de musea, heb ik samengebracht in één sheet en vervolgens met een functie uitgerekend hoe veel musea binnen de groep een term gebruiken. Bv links zien we dat muts en nachthemd bij elk museum voorkomt, vanwege het aantal tien in de 2e kolom. Vervolgens – ik ga hier een beetje snel doorheen als jullie dat goed vinden – hebben we de AAT via een query op SPARQL endpoint verkregen. Als je niet weet wat een query of een sparql endpoint is, wees niet bang, er zijn bij de AAT namelijk mensen die je graag helpen – ik kreeg zo de juiste query toegestuurd op de dag voor Kerstmis vorig jaar.
- En dan met de domeinspecialisten, de conservatoren, zodat we de thesaurus die we op het oog hebben kunnen versterken.
- Nieuwe concepten voor de AAT moeten ondersteund worden door drie bronnen en ook een scopenote, een soort beschrijving hebben. De conservatoren hebben er elk 5-10 gedaan, ik heb de rest voor mijn rekening genomen.
- De resultaten van al dat kennis delen zijn nu op de volgende manieren verankerd. De aat bevat nu een 150tal nieuwe termen en nog 100 verbeteringen, zodat de partnermusea er iets positiever tegenover staan. Hier zie je een nodige term, voor bandschoenen, die duidelijk nog niet in de AAT stond. De Amerikaanse naam, Mary Jane, verwees naar een in Nederland legaal type gras. Dit is zo’n bandschoen. Veel termen hebben een interessante achtergrond, zoals de koksmuts. De Mary Jane draagt de naam van het vriendinnetje van deze jongen in de Amerikaanse strip Buster Brown van rond 1902.
- Die staat nu wel in de thesaurus!
- Ik heb het nu de hele tijd over de AAT verbeteren etc. Maar dankzij de samenwerking met NDE hebben wij toegang tot advies, zoals dit. We hoeven zeker geen gebruik te maken van één enkele terminologie, maar van een groep aan termenbronnen. Die kunnen trouwens onderling weer aan elkaar zijn gelinkt. En dat heeft ons beïnvloed in onze werkwijze. Wij bieden termen aan bij het Getty, MAAR bouwen zelf onze terminologie en publiceren deze. Onze terminologie, de VTMK is inhoudelijk opgebouwd uit AAT termen en nieuwe termen. Dit heeft ook als voordeel, dat we onze thesaurus direct kunnen publiceren en niet lang hoeven te wachten tot ze zijn geaccepteerd door AAT, waar tijd overheen kan gaan.
- publicaties
- Bedankt voor het luisteren. Onze strategie, onze workshop, de publicatie van onze thesaurus en het volledige werkproces worden ondersteund door deze instanties, die constant bij hebben staan in goede en slechte tijden.Ik wil graag alle instanties en mensen, meer dan 30, dus die laat ik even achterwege, die hebben meegewerkt bedanken voor hun inzet. Maar ik zou graag toch Dieter Suls willen bedanken, die mij tijdens dit project meermaals de moraal heeft opgehaald en zonder wie dit onuitvoerbaar was geweest.