1. Tags en/of themawoorden
voor fictie in onze catalogi?
Piet de Keyser
2013

2. Wat is tagging?
 Tag = etiket, label
 Woorden toekennen aan
 Foto’s: bv. Flickr
 Filmpjes : bv. YouTube
 Muziek: bv. last.fm
 Bookmarks/favorieten: bv. CiteULike,
Delicious

3. Terminologie
 Tags / tagging
 Web 2.0 / social Web
 Social indexing
 Folksonomy
 SOPAC
 …

4. Waarom tagging in bibliotheken?
 Voor bibliotheek
 Meedoen met sociale media
 Interactie met publiek
 Voor gebruiker
 Organiseren eigen “collectie”
 Mening geven, zich uiten

5. Verschil andere media
 LibraryThing: eigen boeken
 Flickr: eigen foto’s + interactie
 YouTube: eigen filmpjes +
interactie
 Bookmark-sites: organiseren
eigen informatie
 Musea: helpen ontsluiten
 Amazon etc.: helpen ontsluiten, …
onder lichte dwang…

6. Verschillen met bib.catalogi
 Materiaal niet in ons bezit
 Geen bezit van (virtuele) vrienden
 Materiaal hoeft niet meer ontsloten
te worden (<-> foto-archieven
musea)
 Bibliotheek kan boek wieden,
inclusief onze tags

7. Tagging = vrije trefwoorden
 Vrije trefwoorden ≈
ongecontroleerde trefwoorden
 Ongecontroleerde trefwoorden
 Vroeger ook in onze catalogi
 Auteurstrefwoorden
 Trefwoorden in websites
 Tagging

8. Voor- en nadelen vrije trefwoorden
Voordelen
 Flexibel
 Volgen evolutie
sneller
 Ook diepte-
indexering
 Goedkoop
Nadelen
 Homoniemen?
Synoniemen?
Varianten?
 Enkelvoud /
meervoud?
 Misbruiken

9. Studies
 Bewijzen vaak wat ze willen
bewijzen:
 Vanuit bibliotheken: dat professioneel
indexeren tóch beter is
 Vanuit IT: dat tagging even goed is –
en goedkoper
 Cf. studies over automatische
indexering

10. Voorbeelden
 Louise F. Spiteri (2007):
 Vergelijkt tags 3 bookmark-sites met
de NISO-norm van 2005 voor
thesaurusbouw
 Conclusie:
“In short, the structure of the tags in all
three sites is well within the standard
established and recognized for the
construction of controlled vocabulary.”
 <-> andere studie: 83% zelfstandige
naamwoorden in enkelvoud !

11. Andere voorbeelden
 Alleen Engelstalige tags
 Alleen top-zoveel in LibraryThing
 Evaluatieve tags schrappen
 “To read”, “not read” enz. als waardeloos
beschouwen
 Tags schrappen die niet corresponderen
met WordNet of Wikipedia, zodat er
slechts 1/5 overblijven… => conclusie:
niet het zelfde als MeSH…
 Alleen kijken naar lexicale overeenkomst

12. Fictie – non-fiction
 Studies: meestal non-fiction in
academische bibliotheken
 Zelden: openbare bibliotheken
 Zeer zelden: fictie

13. Tagging in bibliotheeksoftware
 Tagging in catalogi -> algemeen ?
 Onderzoek Sharon Q. Yang (2012):
 Tagging zeker niet overal mogelijk
 Waar mogelijk, niet overal toegepast
 “It is time to think outside the box.”

14. Onderzoek Sharon Q. Yang:
situatie in 2012
 Slechts 5% van ILS laten tagging
toe (toen: vooral Koha)
 Slechts helft bibliotheken stellen het
dan ook in
 47% van discovery tools (bijv.
Aquabrowser)
 Helft heeft tagging aan staan
 Daarvan: 40% gebruiken tagging om te
zoeken

15. Tagging in catalogi
 Rechtstreeks -> meestal dus via
discovery tools
 Onrechtstreeks < LibraryThing
“Preselected LTFL tags have been approved for
usefulness and appropriateness by LibraryThing
librarians. Highly personal tags (to read, gift from
mom) have been excluded. As for risque words as
tags, we have a rating system with three levels -
each library can choose to include them or not.”

16. Tagging in catalogi
 Rechtstreeks ingevoerd ->
doorzoekbaar
 Bv. Vlacc: md_tags:
 Uit LibraryThing -> niet
doorzoekbaar
 Bv. http://suncat.csun.edu/
 Bv. http://aleph.library.uu.nl/

17. Ons onderzoek(je)
 Analyse tags 100 fictie-boeken
 Lijst “Top 100 aller tijden boekhandels”
 2004
 Kans op tags = hoog
 Opzoeken in Open Vlacc-catalogus
 Situatie mei 2013
 Slechts 6 zonder tags

18. Inhoudelijke ontsluiting Vlaamse
openbare bibliotheken
Non-fictie Fictie
Volwassenen Trefwoorden Themawoorden
+ genres
Jeugd Trefwoorden
jeugd
Themaw. jeugd
+ jeugdgenres

19. Inhoudelijke ontsluiting Vlaamse
openbare bibliotheken: ruimer
Non-fictie Fictie
Volwassenen Trefwoorden
SISO/ZIZO ??
NUR ??
Themawoorden
+ genres
Jeugd Trefwoorden
jeugd
SISO/ZIZO ??
NUR ??
Themaw. jeugd
+ jeugdgenres

20. Aantallen Vlacc
Aantal themawoorden 161
Aantal genres 114
Totaal 275

21. Aantallen tags per soort
Inhoudelijke 233 43,71 %
Genres 46 8,63 %
Formele 114 21,39 %
Klassen 26 4,88 %
Personages 23 4,31 %
Acties 27 5,07 %
Evaluaties 27 5,07 %
Andere 37 6,94 %
Totalen 533 100 %

22. Hoeveel tags doen wat Vlacc ook
doet?
Themawoorden 233 43,71 %
Genres 46 8,63 %
Formele 114 21,39 %
Totalen 393 73,73 %

23. Tags voor onontsloten boeken?
 Nee -> amper in paar % zo !
 ¾ tags herhalen wat al gedaan is
 Waarom titel of auteur herhalen?
 Herhalen trefwoorden is begrijpelijk
 Cf. trefwoorden in Libis-net
 Is dat hier wel zo?
 Niet voor formele
 Genres? Themawoorden?

24. Overeenkomsten inhoudelijke
elementen
Vlacc Tags Overeen-
komst
Thema-
woorden
161 233 68
= 29,18%
Genres 114 46 8
= 17,39%

25. Tags voor fictie
 Christine DeZelar-Tiedman (2011)
 Fictie in academische catalogus
 Vergeleken met LCSH
Soort overeenkomst %
Exact 8,9
Gedeeltelijk 9,8
Niet: specificiteit 11,0
Niet: woordenschat 16,4
Niet: ander concept 53,9

26. Overeenkomsten?
 Lexicale overeenkomst
 Semantische overeenkomst
 Technieken:
 Stemming
 Automatische truncatie
 Semantic rings
 Fuzzy zoeken

27. Aanvullend op Vlacc
Klassen 26 4,88 %
Acties 27 5,07 %
Evaluaties 27 5,07 %
Personages 23 4,31 %

28. Klassen
 Vooral lijstjes:
 1001 boeken die je moet gelezen
hebben
 Met leeservaring 16+ (Leesweb)
 100 boeken met x-factor
 …

29. Acties - evaluaties
 Acties: wat lezer ermee deed/wil
 Nog te lezen
 Gelezen
 …
 Evaluaties: beoordeling
 Goed
 Aanrader
 Formidastisch
 …

30. Conclusies
 ¾ tags doen wat professionele ontsluiting
ook doet
 Slechts 20-30% overlap in themawoorden
 geen alternatief
 oplossing voor het “aboutness”-probleem?
 20% doen wat wij niet doen
 Externe rangschikkingen toevoegen
 Personages opsommen
 Waardering geven / acties weergeven

31. Tags beantwoorden aan behoefte
 Cf. succes rek “net teruggebracht”
 Cf. vragen naar “goede boeken”
 = die andere lezers goed vinden
 = die andere lezers gelezen
hebben/willen lezen
 = die in top XX staan
 Cf. vragen naar “de boeken van…”
 Maar: nadeel = Matheus-effect…

32. Stimuleren ?
 Formuliertje met velden aanbieden
 Personages:
 Evaluatie:
 Prijzen/rangschikkingen:
 Retrieval-technieken aanpassen
 Toch ook professionele ontsluiting
volhouden