Presentatie Ignace Glorieux - gebruikersonderzoek openbare bibliotheken 2018

1. Vrije Universiteit Brussel  Sociology Department
Research Group TOR
Gebruikersonderzoe
k in bibliotheken
Naar een replicatie van
het onderzoek uit 2004
in 165 openbare bibliotheken ?

2. 2
Opzet van het onderzoek van 2004
• Door de invoering van beleidsplannen was steeds meer vraag naar
gebruikersgegevens om deze beleidsplannen te ondersteunen
• Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken ontwikkelde traject om
gebruikersgegevens te verzamelen
• De onderzoeksgroep TOR van de Vrije Universiteit Brussel voerde uit
het gebruikersonderzoek uit in het voorjaar van 2004

3. 3
Opzet van het onderzoek
• Elke bibliotheek uit Vlaanderen kon zich inschrijven
• Keuze uit twee opties: basisonderzoek en uitgebreid onderzoek
• Drie sets van data werden verzameld: antwoorden op gestandaardiseerde
vragenlijst, uitleengegevens en enkele specifieke kenmerken van
deelnemende bibliotheek

4. 4
Steekproef
• Actieve, volwassen gebruikers (ouder dan 18 jaar)
• Voor basisonderzoek 275 leners
• Voor uitgebreid onderzoek 850 leners
• Steekproefleners werden op volstrekt willekeurige wijze uit lenersbestand
gehaald

5. 5
Dataverzameling
• Taak van de deelnemende bibliotheken
• Steekproefleners kregen in de computer een specifieke code
• Vanaf 15 januari 2004 tot 6 juli 2004 gaf de computer een boodschap als
steekproeflener zich voor het eerst aanmeldde
• Klant kreeg vragenlijst en uitleengegevens werden bijgehouden tot het
einde van het onderzoek

6. 6
De vragenlijst
• 51 identieke vragen voor alle deelnemende bibliotheken
• Bibliotheken kregen de mogelijkheid om 10 eigen vragen toe te voegen
• Verschillende onderwerpen komen in de vragenlijst aan bod:
achtergrondinfo, reden van gebruik, wijze van gebruik, tevredenheid,
wensen van de bibliotheekgebruiker, interesses en vrijetijdsbesteding

7. 7
Respons
• 165 bibliotheken
• 32.041 gebruikers
• Globale respons van 45%
• Non-Respons vooral te wijten aan niet komen opdagen van geselecteerde
steekproefleners
• Zeer positieve respons van personen die werden aangesproken
(bijna geen weigeringen)

8. 8
Rapportering
• Drie fasen -> tijd tussen dataverzameling en rapportering zeer kort
houden
• Eerste fase: alle deelnemende bibliotheken krijgen rapport op basis van
vragenlijst
• Tweede fase: Vlaamse analyses
• Derde fase: rapportering van resultaten uitleengegevens
• Vierde fase: online consultering van resultaten

9. 9
Rapportering (basisrapport)
• Profiel van de bibliotheekgebruiker
• Het gebruik van de bibliotheek
• De tevredenheid van de bibliotheekgebruiker
• Wensen van de bibliotheekgebruiker
=>Telkens vergelijking tussen Gemeente, Cluster, Vlaanderen

10. 10
Bibliotheken in clusters
• Naast Vlaanderen nog een vergelijkingsniveau nl. bibliotheken met een
gelijkaardig aanbod
• Typologie van zes clusters op basis van:
 aantal muziek-cd’s
 cd-roms
 video’s/dvd’s
 jeugdboeken
 fictieboeken volwassenen
 non-fictieboeken volwassen
 personeelsleden (voltijds
equivalenten)

12. 12
2004 – 2017: bibliotheken in verandering
• Internet, oneline kranten, online muziek, ebooks, streaming, spotify, …
• Collecties geëvolueerd: cd, video, dvd, encyclopedie, knipselmappen, …
• Bibliotheek als ontmoetingsplaats, studeerplek, evenementen, … minder
ontlenen, meer bezoekers?
=> Hoe wordt de bibliotheek vandaag gebruikt en hoe is het publiek
geëvolueerd?

13. 13
Voorstel voor vervolgonderzoek
• Instapprijs per bibliotheek (afhankelijk van het aantal deelnemers &
eventuele andere financiële ondersteuning)
• Per bibliotheek toevallige steekproef van 500 of 1000 respondenten
(afhankelijk van grootte)
• Online vragenlijst in de bib of thuis (eventueel iPad aan de balie?)
• Enkel volwassenen, of ook kinderen?
• Ontleengegevens?
• Deelnemende bibliotheken leveren gegevens m.b.t.
personeelssamenstelling, collectie, infrastructuur, …

14. 14
Voorstel voor vervolgonderzoek
• Individuele rapporten per bibliotheek (eventueel dowloadbare pdf-
rapporten)
• Studiedag met toelichting bij presentatie individuele rapporten
• Algemene analyses op Vlaams niveau
• Eventuele diepgravende analyses als aparte opdracht

15. 15
Voorstel voor vervolgonderzoek
Looptijd project:
•Looptijd: 1 september 2017 – 31 augustus 2019 -
Fasering en milestones:
•Voorbereiding veldwerk (sept. – dec. 17)
•Dataverzameling (jan. – jun. 18)
•Analyses & voorbereiding basisrapport (jul. 18 - dec. 18)
•Studiedag en presentatie basisrapporten (midden dec. 18)
•Analyses & voorbereiding Vlaams rapport (jan. 19 – jun. 19)
•Studiedag en presentatie Vlaams rapport (eind jun. 19)
•Nazorg & ontwikkeling webtool (jul. – aug. 19)

16. 16
Rol van de sector (VVBAD, Cultuurconnect, Vlaamse Gemeenschap, …)
• Zorgt voor een draagvlak, initieert het onderzoek, centraliseert eventueel
de inschrijvingen
• Is betrokken bij de provinciale of regionale introductiedagen
• Zorgt eventueel voor de verzameling van uitleengegevens & koppeling
van de data
• Is betrokken bij de verspreiding van de onderzoeksresultaten &
organisatie van studiedag(en)
• Biedt eventueel extra financiële ondersteuning
=>Eind juni 2017: definitief besluit m.b.t. opstarten of niet !