Deze presentatie werd getoond tijdens de MKB Visie 2013-2015 op maandagavond 21 januari 2013 in ontmoetingscentrum 'Ons Huis' in Hengelo gld. Hans van Haaren, sectormanager Groothandel bij Rabobank Nederland, gaf uitleg over deze visie. Meer kennisbijeenkomsten vindt u op www.kennisvloer.nl

1. Cijfers & Trends
Maandag, 21 Januari 2013
Rabobank Graafschap Noord
Sectormanagement

2. De mensen van sectormanagement
Hans van Haaren
Sectormanager Groothandel
Rabobank Nederland
MKB Sectormanagement
2

4. Doel
Cijfers & Trends (okt 2012)
–Kredietverlening
–Macro economische situatie
–De wereld van morgen in 7 trends
–Sectorprognoses
Sectormanagement
4

5. Groei kredietverlening in Nederland sinds
2009 duidelijk boven groei in Eurozone
5 Bron: ECB, juni 2012

6. Kredietverlening in Nederland
Groei kredietverlening in Nederland
(stand december 2007 = 100)
Lokale banken MKB
Kredietverlening
in Nederland
6 Bron: Jaarverslag Rabobank en www.dnb.nl

7. Zakelijke kredietverlening (cijfers)
Zakelijke kredietverlening Rabobank in Nederland
In miljarden euro's dec-07 dec-08 dec-09 dec-10 jun-11 dec-11 jun-12
Food & Agri 25,9 28,1 29,2 29,1 28,9 29,1 29,0
Handel, industrie, dienstverlening 46,1 55,7 58,9 61,1 62,7 62,8 62,9
Binnenlands Retailbedrijf 72,0 83,8 88,1 90,1 91,6 91,9 91,9 +
NL - Rabobank International 11,6 15,7 14,0 11,4 12,5 13,5 15,7
Rabobank in Nederland 83,6 99,5 102,1 101,5 104,1 105,4 107,6 +
LB'en LB'en LB'en Rabo Markt *
Groeicijfers (F&A) (HID) (totaal) (incl. RI) (cijfers DNB)
Laatste 12 maanden 0,2% 0,4% 0,3% 3,3% 2,7%
In 2012 -0,5% 0,2% 0,0% 2,1% 0,9%
Sinds december 2007 12,0% 36,4% 27,6% 28,7% 26,4%
* Kredietverlening door Nederlandse MFI aan niet-financiële bedrijven in Nederland, gecorrigeerd voor securitisaties.
7 Bron: Jaarverslag Rabobank en www.dnb.nl
7 Sectormanagement
2608111

8. bankenbelasting DGS premie
EUR 600 miljoen 400 miljoen
spaaroorlog
toenemende kredietrisico’s
commercieel onroerend goed, toenemende kans op recessie
Samen betalen we de prijs voor stabiliteit
stijgende
fundingkosten
noodzaak tot
extra regelgeving versterken van de
-basel III
kapitaalsbuffers
moeilijker
8

9. Gevolgen voor de ondernemer
• De financiering voor de ondernemer wordt duurder
• Grotere administratieve belasting voor de ondernemer en bank
• Langlopend kapitaal wordt schaarser
9

10. Macro economische
ontwikkeling
Onzekerheid troef……..
Sectormanagement
10

11. Wereldeconomie
Wel groei maar minder…
Sectormanagement
11

12. Nederland: Vertrouwen negatief
40 25
30 20
15
20
10
10 5
0 0
-10 -5
-10
-20
-15
-30 -20
-40 -25
consumentenvertrouwen (l) producentenvertrouwen (r)
Sectormanagement
12

13. Bezettingsgraad laag
Sectormanagement
13

14. Werkloosheid in Nederland loopt op
Sectormanagement
14

15. Werkgelegenheidsontwikkeling per
sector (landelijk)
Sectormanagement
15

16. Nederlandse economie
Kerngegevens
2011 2012 2013
jaar-op-jaar mutatie in %
Bruto Binnenlands Product 1,1 -1 -¼
Particuliere consumptie -1 -1½ -¾
Overheidsbestedingen 0,1 ¼ -½
Private investeringen 8,9 -4½ -2¼
Goederen- en dienstenuitvoer 3,9 2¾ 2
Goederen- en diensteninvoer 3,6 2½ 2
Consumentenprijsindex 2,4 2½ 2
Werkloosheid (% beroepsbevolking) 4,4 5¼ 5¾
Begrotingssaldo overheid (% BBP) -5,1 -3,7 -2,7
Overheidsschuld (% BBP) 65,5 71,4 71,9
Saldo lopende rekening (% BBP) 6¾ 7¼ 7
Kennis & Economisch Onderzoek

17. Oorzaken afvlakking groei
Sectormanagement
17

18. Sectorprognoses
2011 (realisatie) 2012 (prognose) 2013 (prognose)
volume prijs totaal volume prijs totaal volume prijs totaal
Industrie 3,4 7,1 10,4 -0,6 1,6 1,0 0,8 1,4 2,2
Bouw 4,9 -2 2,9 -7,3 -0,5 -7,8 -3,2 -0,2 -3,4
Automotive 6,4 1,2 7,6 -4,7 1,2 -3,5 -2,2 1,0 -1,2
Groothandel 4,5 0,1 4,6 0,7 0,3 1,0 1,3 0,2 1,5
Detailhandel food -0,4 1,9 1,5 0,3 2,0 2,3 0,2 1,9 2,1
Detailhandel non-food -1,9 1 -0,9 -5,2 1,1 -4,1 -2,7 1,1 -1,6
Horeca &R 1,5 2,4 3,9 -0,6 1,7 1,1 -0,5 1,5 1,0
Transport 2,2 1,5 3,7 -0,6 1,1 0,5 0,6 1,0 1,6
Zakelijke dienstverlening 0,3 0,5 0,8 -0,6 1,2 0,6 0,4 1,5 1,9
Gezondheidszorg 4,4 2,5 6,9 2,9 2,4 5,3 2,8 2,1 4,9
Sectormanagement
18

20. Economische kracht van het MKB
in Achterhoek in 2011
• Economische kracht van een regio afgezet tegen landelijk
beeld
• Feiten uit Regionaal Economische Thermometer
• Vijf kengetallen plus werkgelegenheid
• Focus op MKB
− 56% van het BBP
− 71% van het arbeidsvolume

21. Economische kracht van het MKB
Kennis & Economisch Onderzoek

22. Economische kracht van het MKB
Achterhoek 2011 Sectorstructuur
Kennis & Economisch Onderzoek

23. Economische kracht van het MKB
Achterhoek 2011
Kennis & Economisch Onderzoek

24. De wereld van morgen
Sectormanagement
24

25. Trends: van ver weg naar dichtbij
Megatrends zijn bekend; IN2030
Globalisering
Grondstoffen schaarste
Groei wereldbevolking
Vergrijzing
Technologie
Waar kunt u morgen al mee aan de slag?
Rabobank Nederland

26. 7 trends voor de komende jaren…
Film voor nu en over straks
Rabobank Nederland

34. ONTWIKKELINGEN
IN SECTOREN
Sectormanagement
34

35. Industrie, Groothandel en Logistiek
kansen in internationaal veld
Sectormanagement
35

36. Ontwikkeling koopkrachtige
consumenten
2010 (x miljoen) 2015 (x miljoen)
VS 250 250
Europa 350 375
Japan 125 125
China 175 550
India 70 250
Rusland 40 100
Sectormanagement
36

37. Totale taart eurozone groeit
nauwelijks
2015
=
2012? Oplossing?
Sectormanagement
37

39. Detailhandel

40. Internetaankopen groeien flink
Totale online omzet 2011 €
9 mld, 1ste helft medio 2012
€ 4,6 mld
Omzet totale detailhandel
2011 € 84 mld
In 2011 groei omzet online
verkopen van 10%, 1ste helft
2012 9%
Omzetgroei totale
detailhandel 1%, 1ste helft
2012 -0,7%
Sinds 2000 een
verzesvoudiging van de
omzet online winkelen
37.500 webwinkels eind
2011 (schatting)
Bron: Thuiswinkel Markt Monitor, 2012-1

41. Aankoop via internet of winkel
Bron: Multichannel Monitor 2011
41

42. Omzetgroei internetaankopen
t.o.v. 2011
Bron: Thuiswinkel Markt Monitor, 2012-1
42

43. Detailhandel en bevolking
Bron: CBS, HBD en Locatus

44. Consument verandert

45. Internet en social media

46. Automotive
Van auto naar mobiliteit
Actuele situatie Trends
- Dalende vraag - Transparante markt
- Merkentrouw neemt af - Social Media
- Stabilisatie wagenpark - Verlengde garantie
- Prijs van auto
Perspectief
- Rendementen verder onder druk
- Onderhoudsmarkt daalt
- Ontmoetingsplaats wordt showroom
- Minder verkooppunten

47. Horeca en recreatie
Bestedingen onder druk,
onderscheiden en vernieuwen een must.
•Omzet 2012 zal naar verwachting met 0,7% stijgen.
•Omzetstijging wordt veroorzaakt door hogere prijzen (1,5%).
•Consument heeft minder te besteden, heeft meer alternatieven en
wordt selectiever.
•Zakelijke markt blijft onder druk staan.
•Onderscheidend vermogen en blijven vernieuwen is een must om te
overleven.
•Verblijfs- en dagrecreatie neigen naar verzadiging.
•Cafés en discotheken hebben het moeilijk.
Sectormanagement
3001122

48. Bouw
Wanneer terug naar ‘normaal’?
Sectormanagement
48

49. Bouw
De taart is een stuk kleiner
• 2012: Sterke productiedaling in woning- en utiliteitsbouw
• Ook de GWW heeft het lastig door de bezuinigingen van de
overheid
• Ook nog krimp in 2013
• Vanaf 2014 mogelijk een licht herstel
• Voor een aantal bedrijven zal dat herstel te laat komen
MKB Sectormanagement
49

50. Zakelijke dienstverlening
Toenemende concurrentie en prijsdruk
50

51. Toename ZZP-ers

52. Specialisatie en samenwerking
52

53. Gezondheidszorg
groei
Sectormanagement
53

54. Nieuw Business model
3e lijn:
expertisecentrum academisch
ziekenhuis
2e lijn:
consultatie alleen via doorverwijzing 1e lijn
(bv. Medische specialist)
Nieuwe 1,5e lijn:gezondheidscentra
1e lijn:
huisarts, tandarts, psycholoog
0e lijn:
niet-professionele medische
hulpverleners
54
0505111

55. Conclusie
• Nederlandse economie ontbeert sterke aanjager
• Groei is niet meer vanzelfsprekend
• Uitgangspositie Nederland is nog steeds goed
• Steeds meer dynamiek in bedrijfsomgeving => 7 trends
• Kansen voor bedrijven die meeademen / meebewegen!
Sectormanagement
55

57. Meer informatie?
J.T.A.Haaren@rn.rabobank.nl
www.rabobank.nl/cijfersentrends
Sectormanagement
57