1. Workshop Auteursrecht
Pierre Gorissen
Dienst Onderwijs en Onderzoek
p.gorissen@fontys.nl

2. Disclaimer / Disclosure
• Ik ben géén jurist
• Ik ben:
– Docent
– Trainer
– Consultant
– Blogger
– Screencaster
– Ontwikkelaar van onderwijsmateriaal
– Producent van online filmpjes
– …

3. Wie zijn jullie?

4. Ik ben..
1. Docent
2. Ondersteunend
3. Management
4. Andere rol…
0 0 0 0
1. 2. 3. 4.

5. Ik maak lesmateriaal..
1. Nooit 0
2. Af en toe
3. Regelmatig
1. 2. 3.

6. Ik hergebruik (les-)
materiaal van anderen..
1. Nooit
2. Af en toe
3. Regelmatig
0 0 0
1. 2. 3.

7. Mijn (les-)materiaal wordt
door anderen hergebruikt..
1. Nooit
2. Af en toe
3. Regelmatig
0 0 0
1. 2. 3.

8. Filmpje..
http://www.leraar24.nl/video/2934

9. Auteursrecht
• Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de
maker van een werk van
letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens
rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken
en te verveelvoudigen, behoudens de
beperkingen, bij de wet gesteld.
(artikel 1 van de Auteurswet)
• Registratie of depot van een werk is niet nodig.

10. Wat is een werk?
• Een werk in de zin van de Auteurswet (artikel 10) is:
– een op enigerlei wijze zintuiglijk waarneembare vorm van
ideeën, gedachten of gevoelens van de maker.
• Daarnaast geldt dat:
– het werk een eigen oorspronkelijk karakter moet hebben en
het persoonlijk stempel van de maker moet dragen.
• Voorbeelden:
– boeken, brochures of andere geschriften
– mondelinge voordrachten, muziekwerken, choreografische
werken, bouwkundige ontwerpen, fotografische ontwerpen
– computerprogramma's, databanken.
• Niet beschermd:
– feiten, gegevens, ideeën, gedachten, methoden, theorieën
e.d.

11. Wie is de maker?
• De hoofdregel is dat degene die het
oorspronkelijke werk zélf heeft gecreëerd het
auteursrecht daarop bezit (artikel 4 Auteurswet).
• Er kunnen meerdere makers zijn die allemaal
rechten hebben:
– co-auteurs
– regisseurs, componisten, fotografen, schrijvers, de
cameraman, de uitvoerende muzikanten of acteurs…
(naburige rechten)

12. Makers in het onderwijs
• Docenten / medewerkers Fontys
– Géén makers!
– Fontys is maker/rechthebbende
– CAO HBO / dienstverband
• Studenten
– Wél makers van hun eigen
werkstukken, rapporten, stageverslagen etc.
• Freelancers / stagiaires
– Bij inhuur goed opletten!

13. Rechten
• Het auteursrecht kent de maker het exclusieve
recht toe een werk:
a) openbaar te maken
b) te verveelvoudigen.
– Exploitatierechten
– Overdraagbaar
• Persoonlijkheidsrechten: Bescherming tegen
verminken of aantasten, naam verwijderen e.d.
– Bronvermelding!
– Niet overdraagbaar

14. Wat weten jullie er van?

15. Mag een docent een in de winkel gekochte film in het
onderwijs vertonen in een leslokaal?
1. Ja, dat mag
2. Nee, dat mag niet
0 0
1. 2.

16. Mag een complete film in een digitale leeromgeving zoals
Natschool worden geplaatst?
1. Ja, want het is een
afgeschermde omgeving.
2. Nee, alleen een kort fragment is
toegestaan.
3. Ja, mits hij een beperkt aantal
keer bekeken wordt.
0 0 0
1. 2. 3.

17. Mag ik in Natschool zomaar een hyperlink maken naar
een publicatie van een ander?
1. Nee, je moet eerst toestemming
vragen aan de maker.
2. Ja, de hyperlink vormt een
digitale bronvermelding.
3. Nee, dit mag alleen als je een
licentie hebt voor hergebruik.
0 0 0
1. 2. 3.

18. Mag een docent afbeeldingen, gevonden via
Google, gebruiken in lesmateriaal of presentaties?
1. Ja, dat mag altijd.
2. Nee, dat mag nooit.
3. Dat hangt af van het plaatje en
het doel.
0 0 0
1. 2. 3.

19. Mag een docent een PDF maken van een boek en in
Natschool plaatsen?
1. Ja, dat mag altijd.
2. Nee, dat mag nooit.
3. Dat hangt af van het boek.
0 0 0
1. 2. 3.

20. Moet een docent toestemming vragen aan een student
om een presentatie van de student, gemaakt in het kader
van zijn studie, te gebruiken in het lesprogramma?
1. Ja, de docent moet
toestemming vragen.
2. Nee, dat hoeft niet, de
onderwijsinstelling is eigenaar
van het materiaal.
3. Nee, dat hoeft niet als het door
de docent gebeurt.
0 0 0
1. 2. 3.

21. Wat is niet zondermeer toegestaan op basis van de
licentie op deze presentatie?
1. Commercieel gebruik
2. Hergebruik van individuele dia’s
3. Gebruik in het onderwijs
4. Aanpassen van dia’s
5. Gebruik door meerdere
personen
0 0 0 0 0
1. 2. 3. 4. 5.

22. Auteursrecht en het Onderwijs
• Auteursrecht is ook van toepassing binnen het
onderwijs.
• Het is dus níet zo dat alles zomaar hergebruikt
kan/mag worden ten behoeve van het onderwijs.
• Wél gelden er een aantal uitzonderingen die
gebruik van werken eenvoudiger maken binnen
het onderwijs.

23. Uitzonderingen
• Vertoningsbeperking
• Onderwijsbeperking
• Citaatrecht
• En natuurlijk:
– Als er toestemming geregeld is…
– Als er een licentie beschikbaar is…
– Als er overkoepelende afspraken gemaakt zijn, zoals
de reproregeling.

24. Toestemming regelen
• Tekst / afbeeldingen / foto’s
• Muziek / audio
• Video / televisie

25. Toestemming regelen
• Tekst
– Korte gedeelten
– Niet-korte gedeelten
• Korte gedeelten:
– Afgekocht
– Readers: melden
• Niet-korte gedeelten:
– Melden en afzonderlijk betalen
• Scannen:
– Digitaal = Papier
– Digitaal: “intranet”

26. Kort / Niet-kort
• Niet-literaire werken:
– Max. 10.000 woorden
– Max. 1/3 deel van het gehele oorspronkelijke werk .
• Tijdschriften en andere periodieke uitgaven met een niet-literaire inhoud:
– Max. 8.000 woorden
– Max. 1/3 deel van de aflevering waaruit wordt overgenomen.
• Literaire geschriften:
– Max. 100 regels poëzie of 2.500 woorden proza,
– Max. 1/10 van het gehele oorspronkelijke werk.
• Grafieken, tabellen, schema's en soortgelijke werken:
– Max 25 korte werken uit dezelfde oorspronkelijke uitgave.
– Iedere grafiek, tabel, schema etc. telt als 200 woorden.
• Beeldmateriaal:
– Elke foto/illustratie telt als 200 woorden.
– Max. 25 foto’s/illustraties uit dezelfde oorspronkelijke uitgave worden overgenomen
– Max. enkele foto’s/illustraties per maker (fotograaf, illustrator of beeldend kunstenaar)
• Bladmuziek:
– Liedteksten: Max. 1 couplet en 1 refrein.
– Notenschrift: Max. 5 notenbalken en maxi een 1/5 deel van het oorspronkelijk werk.
• Boekwerk of periodiek met gebundelde en bewerkte rechterlijke uitspraak (inclusief
annotatie)
– Geen beperking aantal woorden
– Max. 1/3 van het verzamelwerk.

27. Toestemming regelen
• Soms valt het mee, vaak valt het tegen…
• Handiger is het als de maker je al verteld heeft
wie hij/zij is en wat je rechten zijn!
• Dus als de licentie eenvoudig beschikbaar is.

28. Foto’s
• Ook een werk.
• Ook voor niet commercieel gebruik is
toestemming nodig!
• Schadevergoeding – vaak 3x gebruikelijke tarief
• Portretrecht
– Foto in opdracht
• toestemming gefotografeerde persoon nodig.
– Foto niet in opdracht
• geen toestemming nodig;
• Belang van gefotografeerde persoon meewegen.
• Citeren <> “opleuken”

29. Let op!

30. Ken je hem nog?

31. Ken je hem nog?

32. Ken je hem nog?

33. Meer van zulke sites:
• http://www.sxc.hu/
• http://www.rgbstock.com/
• http://www.unprofound.com/
• http://www.morguefile.com/archive/
• http://www.stockvault.net/
• http://www.public-domain-photos.com/
• http://www.photogen.com/
• http://www.freepixels.com/
• http://freerangestock.com/
• http://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page
• http://delicious.com/stacks/view/Cgp015 (alle 10)
• Bron: http://kortelink.com/ztVmHk

34. Muziek:
• Ook een werk.
• Ook voor niet commercieel gebruik is
toestemming nodig!
• Afdracht via BUMA/STEMRA en SENA
• Citeren kan.
• In klas laten horen mag.

35. Rechtenvrije Muziek:
• Niet altijd gratis!
– http://freeplaymusic.com/index.php
– http://www.tribeofnoise.com/
– http://www.royaltyfreemusic.com/
– http://www.royalty-free.tv/
– http://www.neosounds.com/
• Soms wel:
– http://incompetech.com/m/c/royalty-free/
– http://dig.ccmixter.org/free_music
– http://www.jamendo.com/
– http://www.stonewashed.net/free-music.html

36. Video:
• Ook een werk.
• Ook voor niet commercieel gebruik is
toestemming nodig!
• Afdracht via Videma
• Citeren kan

37. Video:
• Linken
• Embedden

38. Licenties:
• Beschrijven wat je met een werk mag doen.
• Kunnen generiek worden geformuleerd
• Kunnen per werk opgesteld worden.

39. Leraar 24

40. YouTube

42. Creative Commons Licenties
Naamsvermelding
Wel/niet commercieel gebruik
Geen afgeleide werken
Gelijk delen

43. Creative Commons

45. Herbruikbare schapen

46. Flickr.com

47. http://search.creativecommons.org/

48. Samenwerken

49. Samenvattend
• Auteursrecht is ook binnen onderwijs relevant.
• Digitalisering onderwijs zorgt voor toename
complexiteit.
• Negeren kost op termijn automatisch (veel) geld.
• Zelf/samen produceren en delen kan hergebruik
eenvoudiger maken.
• Je bent wellicht niet direct aanspreekbaar, maar
wel door Fontys!

50. Evaluatie

51. Ik weet nu voldoende over auteursrecht voor mijn
dagelijkse werk.
1. Heel erg mee eens
2. Redelijk mee eens
3. Weet nog niet zeker
4. Mee oneens
5. Heel erg mee oneens
0 0 0 0 0
1. 2. 3. 4. 5.

52. Nuttige websites
• http://fomec.fontysmediatheek.nl/
– én auteursrecht@fontys.nl
• http://www.surf.nl/auteursrecht
• http://www.iusmentis.com/auteursrecht
• http://www.auteursrechtenonderwijs.nl/
• http://www.stichting-pro.nl/nl/HBO