เรื่อง การสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ในศตวรรษที่ ๒๑ บรรยายโดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ในจัดการประชุมปฏิบัติการเรื่อง “การพัฒนาสมรรถนะอาจารย์ด้านการจัดการเรียนการสอน" ปีงบประมาณ ๒๕๖๑ ระหว่างวันที่ ๕ - ๗ สิงหาคม ๒๕๖๑ ที่โรงแรม แอมบาสซาเด้อร์ ซิ ตี้ จอมเทียน โดยสถาบันพระบรมราชชนก file part Two

1. บทบาทอาจารย์ต่อการเรียนรู้ในศตวรรษที่
๒๑
วิจารณ์ พานิช
เสนอในการสัมมนาวิชาการ “Teaching and Learning in Higher Education in the 21st Century” มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี วันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๖๑
เวลา ๑๐.๔๕ - ๑๒.๐๐ น.
Part Two

2. ประเด็นนาเสนอ
• โลกในศตวรรษที่ ๒๑
• เป้าหมายการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
• การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร
• อาจารย์ทา/ไม่ทา อะไร
• มหาวิทยาลัยทา/ไม่ทา อะไร
• วงการอุดมศึกษาทา/ไม่ทา อะไร
• สรุป

3. ทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑ ของอาจารย์
มหาวิทยาลัย
• ทักษะ facilitator / coach ไม่ใช่สอนเน้นบรรยาย
• ทักษะการออกแบบ
• ทักษะการสร้างแรงบันดาลใจ
• ทักษะ OELE
• ทักษะ student engagement
• ทักษะการตั้งคาถาม เพื่อหนุนการเรียนรู้ของ นศ.
เป็น scaffolding, คาถามใน reflection
• ทักษะการประเมิน และให้ constructive feedback

4. ทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑ ของอาจารย์
มหาวิทยาลัย(๒)
• ทักษะการตั้งโจทย์วิจัย
• ทักษะการฟัง สังเกต
• ทักษะการอ่านวารสาร/ตารา และจับประเด็น / ประเมินความ
น่าเชื่อถือ (literature review)
• ทักษะการเขียน รายงานวิจัย / สื่อสารสังคม
• ทักษะการพูด นาเสนอ โน้มน้าว
• ทักษะทางานร่วมกับผู้อื่น (team skills)

5. ทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑ ของอาจารย์
มหาวิทยาลัย(๓)
• ทักษะแสวงหาหุ้นส่วนความร่วมมือ (engagement)
• ทักษะเขียนโครงการเสนอขอทุนวิจัย
• ทักษะการเป็นสมาชิก PLC (Professional Learning Community)
• ฯลฯ
อจ. ควรเขียนรายการทักษะสาคัญที่ตนต้องการฝึกฝน ไว้เตือนใจ
ตนเอง ให้หมั่นฝึกฝน

6. http://apps.qlf.or.th/member/UploadedFiles/prefix-15012557-025621-dC1512.pdf

7. ห้องเรียนกลับทาง
•Flip the Classroom กลับทาง
ห้องเรียน
•เรียนวิชาที่บ้าน ทา “การบ้าน”
ที่ห้องเรียน
•ครูเครื่องสอนวิชา ครูคนสอน
คน/ปัญญา
•ใช้ห้องเรียนเพื่อการเรียนแบบรู้
จริง (Mastery Learning)
http://www.scbfoundation.com/projects/wcms/docs/uploads/doc_13727357101058185889.pdf

8. หนึ่งกิจกรรมเรียนหลายวิชา
ผศ. ดร. อภินันท์สุวรรณรักษ์
คณะเทคโนโลยีประมงและทรัพยากรทางน้า
มหาวิทยาลัยแม่โจ้
วิชา นิเวศวิทยาแหล่งน้า ประมง ไอที
สัตวศาสตร์ บริหาร
เชื่อมโยงกับการพัฒนา นศ. จิตอาสา
https://www.gotoknow.org/posts/646690
http://www.erp.mju.ac.th/informationDetail.aspx?newsId=2428
รางวัลอาจารย์ต้นแบบด้านการสอน
รวมตัวกันจัด ABL

9. ประเมินขณะสอน(แบบไม่สอน)
• ประเมินเพื่อหนุนการเรียนรู้ (Formative Assessment)
• ตามด้วยคาแนะนาป้อนกลับแบบสร้างสรรค์
(Constructive Feedback)
• แล้วจึงประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้ (Summative
Evaluation) เพื่อยืนยันว่าบรรลุเป้าหมาย
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Dylan_Wiliam

10. ครูในศตวรรษที่ ๒๑ มีคุณค่ามากกว่าครูในศตวรรษที่ ๒๐
•สอน สั่งสอน
•ถ่ายทอดความรู้
•รู้ผิวเผิน
•สอนวิชา
•รู้วิชา
•ผู้รู้
•รอบรู้วิชา
• ฝึก/โค้ช/อานวย
• อานวยการสร้าง
• รู้จริง (mastery)
• พัฒนาครบด้าน
• มีทักษะ
• ผู้เรียนรู้ (PLC)
• กากับการเรียนรู้ของตน
20 21

11. ประเด็นนาเสนอ
• โลกในศตวรรษที่ ๒๑
• เป้าหมายการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
• การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร
• อาจารย์ทา/ไม่ทา อะไร
• มหาวิทยาลัยทา/ไม่ทา อะไร
• วงการอุดมศึกษาทา/ไม่ทา อะไร
• สรุป

12. ทางรอดของมหาฯ
วิชาการ
แบบ
Diffusion
วิชาการ
แบบ
Engagement
แนวโน้มโลก
Mindset
& Culture
Change

13. เปลี่ยนกระบวนทัศน์ในการทาภารกิจหลัก
มหาวิทยาลัย ๔.๐
Th 4.0 Engagement Mindset
ภารกิจหลัก (ทาแบบบูรณาการ)

14. เปลี่ยนกระบวนทัศน์การทางานวิชาการ
ทางานตามความรู้
ความถนัดของตน
ทางานตามความ
ต้องการหลักของ
ปทท. ๔.๐
เอาความรู้เป็นหลัก เอาความต้องการเป็นหลัก
University 4.0
มหาวิทยาลัย ๔.๐

15. สร้าง engagement platform เพื่อทางานร่วมกับ
ภาคี
• บูรณาการภารกิจ : ผลิตบัณฑิต วิจัย บริการ ผดุงคุณงามความดี
• อจ. และ นศ. ออกไปทางานร่วมกับภาคี เรียนรู้จากสภาพจริง
• เชื่อมโยง ทฤษฎี กับ ปฏิบัติ
• สร้างสรรค์นวัตกรรมให้แก่บ้านเมือง ... สู่ ปทท. ๔.๐

16. มหาวิทยาลัยต้องเปลี่ยน mindset
เกี่ยวกับนักศึกษา
• จาก passive consumer
• เป็น active co-producer
• ใน collaborative engagement space (multidisciplinary
activities)

17. Collaborative Space for Industrial Design
เข้าร่วม Innovation Space
Virtual
มณฑลเจ้อเจียง ประเทศซจีน

18. ประเด็นนาเสนอ
• โลกในศตวรรษที่ ๒๑
• เป้าหมายการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
• การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร
• อาจารย์ทา/ไม่ทา อะไร
• มหาวิทยาลัยทา/ไม่ทา อะไร
• วงการอุดมศึกษาทา/ไม่ทา อะไร
• สรุป

19. ร่วมกันสร้าง innovation space เพื่อ ปทท. ๔.๐
อุดมศึกษาไทย
ภาครัฐ
ภาคธุรกิจเอกชนภาควิชาการ

20. ประเด็นนาเสนอ
• โลกในศตวรรษที่ ๒๑
• เป้าหมายการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
• การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร
• อาจารย์ทา/ไม่ทา อะไร
• มหาวิทยาลัยทา/ไม่ทา อะไร
• วงการอุดมศึกษาทา/ไม่ทา อะไร
• สรุป

21. สรุป บทบาทของอาจารย์มหาวิทยาลัยในศตวรรษที่ ๒๑
• ออกจาก comfort zone พา นศ. ออกไปทางานร่วมกับ innovation
partner(s) เพื่อร่วมกันสร้าง ปทท. ๔.๐
• เพื่อการเรียนรู้ด้วยการทางานในสภาพจริง ตามด้วย reflection เพื่อการ
เรียนรู้ครบด้าน และทาหน้าที่มหาฯ อย่างบูรณาการ
• สร้างสรรค์ผลงานวิชาการพร้อมกับผลงานนวัตกรรม ที่กินได้ ขายได้
• ลดการสอนแบบถ่ายทอดความรู้ ให้เหลือน้อยที่สุด
• มี Learning Platform เพื่อ CPD ร่วมกัน … PLC (Professional Learning Community)