Suche senden
Hochladen
2004 07 18 101457 Hung Vuong 4
•
0 gefällt mir
•
352 views
N
Ngo Hung Long
Folgen
Thời Hùng Vương qua truyền thuyết và huyền thoại 4
Weniger lesen
Mehr lesen
Melden
Teilen
Melden
Teilen
1 von 55
Jetzt herunterladen
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Empfohlen
Lăng kính thơ
Lăng kính thơ
Thi đàn Việt Nam
Tho nguyen duy yen
Tho nguyen duy yen
Thi đàn Việt Nam
Tho doan kim van
Tho doan kim van
Thi đàn Việt Nam
Nghĩ và làm giàu (Think anh Grow Rich) Napoleon Hill
Nghĩ và làm giàu (Think anh Grow Rich) Napoleon Hill
Sự Kiện Hay
Coi nguoi rung chuong tan the 890
Coi nguoi rung chuong tan the 890
Quoc Nguyen
Nhung buyoc duong tu tuong cua toi 961
Nhung buyoc duong tu tuong cua toi 961
Nguyễn Thị Chi
Mot thang o nam ky 883
Mot thang o nam ky 883
Quoc Nguyen
Ho chi minh toan tap tap 7
Ho chi minh toan tap tap 7
Wild Wolf
Empfohlen
Lăng kính thơ
Lăng kính thơ
Thi đàn Việt Nam
Tho nguyen duy yen
Tho nguyen duy yen
Thi đàn Việt Nam
Tho doan kim van
Tho doan kim van
Thi đàn Việt Nam
Nghĩ và làm giàu (Think anh Grow Rich) Napoleon Hill
Nghĩ và làm giàu (Think anh Grow Rich) Napoleon Hill
Sự Kiện Hay
Coi nguoi rung chuong tan the 890
Coi nguoi rung chuong tan the 890
Quoc Nguyen
Nhung buyoc duong tu tuong cua toi 961
Nhung buyoc duong tu tuong cua toi 961
Nguyễn Thị Chi
Mot thang o nam ky 883
Mot thang o nam ky 883
Quoc Nguyen
Ho chi minh toan tap tap 7
Ho chi minh toan tap tap 7
Wild Wolf
Bi kip tan gai
Bi kip tan gai
dinhnam0006
Một vị vua được sinh ra
Một vị vua được sinh ra
FreeChildrenStories
Bí mât cua ông già nô en
Bí mât cua ông già nô en
FreeChildrenStories
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
FreeChildrenStories
Thuong truong la su tim toi
Thuong truong la su tim toi
Yugi Mina Susu
Ho chi minh toan tap tap 11
Ho chi minh toan tap tap 11
Wild Wolf
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
http://www.facebook.com/djthanhbinh http://www.facebook.com/djthanhbinh
mat cat kim loai Chuong ix c
mat cat kim loai Chuong ix c
Nguyễn Hải Sứ
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5
Wild Wolf
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
ĐAI RMAH
Tranhdangianvietnam1
Tranhdangianvietnam1
Zbrush tiếng Việt
Chuong 1
Chuong 1
davidcuong_lyson
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
thuvienso24h
Ho chi minh toan tap tap 8
Ho chi minh toan tap tap 8
Wild Wolf
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Zbrush tiếng Việt
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
Zbrush tiếng Việt
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
Đặng Phương Nam
Cung cấp xi măng Hà Nội
Cung cấp xi măng Hà Nội
Louis Nguyen
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
INS L'Estatut
Hesham Essa_CV_Dec_2014
Hesham Essa_CV_Dec_2014
HESHAM ESSA
Vega Profile
Vega Profile
Iwill
Internal flame
Internal flame
tongdailyvemaybay
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Bi kip tan gai
Bi kip tan gai
dinhnam0006
Một vị vua được sinh ra
Một vị vua được sinh ra
FreeChildrenStories
Bí mât cua ông già nô en
Bí mât cua ông già nô en
FreeChildrenStories
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
FreeChildrenStories
Thuong truong la su tim toi
Thuong truong la su tim toi
Yugi Mina Susu
Ho chi minh toan tap tap 11
Ho chi minh toan tap tap 11
Wild Wolf
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
http://www.facebook.com/djthanhbinh http://www.facebook.com/djthanhbinh
mat cat kim loai Chuong ix c
mat cat kim loai Chuong ix c
Nguyễn Hải Sứ
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5
Wild Wolf
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
ĐAI RMAH
Tranhdangianvietnam1
Tranhdangianvietnam1
Zbrush tiếng Việt
Chuong 1
Chuong 1
davidcuong_lyson
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
thuvienso24h
Ho chi minh toan tap tap 8
Ho chi minh toan tap tap 8
Wild Wolf
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Zbrush tiếng Việt
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
Zbrush tiếng Việt
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
Đặng Phương Nam
Was ist angesagt?
(17)
Bi kip tan gai
Bi kip tan gai
Một vị vua được sinh ra
Một vị vua được sinh ra
Bí mât cua ông già nô en
Bí mât cua ông già nô en
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
Giang sinh vui veû! sách trò chôi cho tré em
Thuong truong la su tim toi
Thuong truong la su tim toi
Ho chi minh toan tap tap 11
Ho chi minh toan tap tap 11
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
Linh honkhongco frmt_9812 - THẦY THÍCH THÔNG LẠC
mat cat kim loai Chuong ix c
mat cat kim loai Chuong ix c
Ho chi minh toan tap tap 5
Ho chi minh toan tap tap 5
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
Hơdră ngă sen plei hrăi dơng
Tranhdangianvietnam1
Tranhdangianvietnam1
Chuong 1
Chuong 1
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
Tuyển tập truyện cổ tích nhật bản (nxb đại học quốc gia 1999) nguyễn bích h...
Ho chi minh toan tap tap 8
Ho chi minh toan tap tap 8
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Nghe thuat truyen_thong_p1_846
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
Nghe thuat truyen_thong_p2_565
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
[Sách] Người giàu nhất thành babylon
Andere mochten auch
Cung cấp xi măng Hà Nội
Cung cấp xi măng Hà Nội
Louis Nguyen
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
INS L'Estatut
Hesham Essa_CV_Dec_2014
Hesham Essa_CV_Dec_2014
HESHAM ESSA
Vega Profile
Vega Profile
Iwill
Internal flame
Internal flame
tongdailyvemaybay
Η προσευχή των Προφητών: Αβραάμ, Μωυσή, Ιησού και Μοχάμαντ (ειρήνη επ’ αυτών)
Η προσευχή των Προφητών: Αβραάμ, Μωυσή, Ιησού και Μοχάμαντ (ειρήνη επ’ αυτών)
Islamic Invitation
La Novel La D Aventures
La Novel La D Aventures
INTEF
Andere mochten auch
(7)
Cung cấp xi măng Hà Nội
Cung cấp xi măng Hà Nội
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
Jornade de portes obertes per Batxillerat 2014
Hesham Essa_CV_Dec_2014
Hesham Essa_CV_Dec_2014
Vega Profile
Vega Profile
Internal flame
Internal flame
Η προσευχή των Προφητών: Αβραάμ, Μωυσή, Ιησού και Μοχάμαντ (ειρήνη επ’ αυτών)
Η προσευχή των Προφητών: Αβραάμ, Μωυσή, Ιησού και Μοχάμαντ (ειρήνη επ’ αυτών)
La Novel La D Aventures
La Novel La D Aventures
Ähnlich wie 2004 07 18 101457 Hung Vuong 4
2004 07 18 102621 Hung Vuong 5
2004 07 18 102621 Hung Vuong 5
Ngo Hung Long
Bản án chế độ thực dân pháptruonghocso.com
Bản án chế độ thực dân pháptruonghocso.com
Thế Giới Tinh Hoa
Mieng ngon ha noi
Mieng ngon ha noi
nhatthai1969
Tu vi tuong phap
Tu vi tuong phap
truonglamtx
đạO cao đài hiện nay và ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của c...
đạO cao đài hiện nay và ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của c...
Man_Ebook
Đường Về Xứ Phật - Tập 3
Đường Về Xứ Phật - Tập 3
Nthong Ktv
Nhan tuong hoc_phan6
Nhan tuong hoc_phan6
tan_td
Chuong 7
Chuong 7
Ngọc Lợi Huỳnh
2004 07 18 081416 Hung Vuong 1
2004 07 18 081416 Hung Vuong 1
Ngo Hung Long
Tuyen tap truyen ngan ngoc giao
Tuyen tap truyen ngan ngoc giao
nhatthai1969
Que noi 597
Que noi 597
Quoc Nguyen
Toan cau-hoa-va-nhung-mat-trai-2
Toan cau-hoa-va-nhung-mat-trai-2
Mạng dược liệu
2004 07 18 084010 Hung Vuong 3
2004 07 18 084010 Hung Vuong 3
Ngo Hung Long
đạO nghĩa căn bản
đạO nghĩa căn bản
Hoàng Lý Quốc
Bao cao tn
Bao cao tn
vanliemtb
Nguoi giau nhat thanh Babylon
Nguoi giau nhat thanh Babylon
William Smith
Cac con vat
Cac con vat
Tiến Đồng Sỹ
On thi dai_hoc_mon_van_2010
On thi dai_hoc_mon_van_2010
Lam Hoang
On thi dai_hoc_mon_van_2010 (1)
On thi dai_hoc_mon_van_2010 (1)
Lam Hoang
ĐẠI CƯƠNG VỀ GÃY XƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG VỀ GÃY XƯƠNG
SoM
Ähnlich wie 2004 07 18 101457 Hung Vuong 4
(20)
2004 07 18 102621 Hung Vuong 5
2004 07 18 102621 Hung Vuong 5
Bản án chế độ thực dân pháptruonghocso.com
Bản án chế độ thực dân pháptruonghocso.com
Mieng ngon ha noi
Mieng ngon ha noi
Tu vi tuong phap
Tu vi tuong phap
đạO cao đài hiện nay và ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của c...
đạO cao đài hiện nay và ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của c...
Đường Về Xứ Phật - Tập 3
Đường Về Xứ Phật - Tập 3
Nhan tuong hoc_phan6
Nhan tuong hoc_phan6
Chuong 7
Chuong 7
2004 07 18 081416 Hung Vuong 1
2004 07 18 081416 Hung Vuong 1
Tuyen tap truyen ngan ngoc giao
Tuyen tap truyen ngan ngoc giao
Que noi 597
Que noi 597
Toan cau-hoa-va-nhung-mat-trai-2
Toan cau-hoa-va-nhung-mat-trai-2
2004 07 18 084010 Hung Vuong 3
2004 07 18 084010 Hung Vuong 3
đạO nghĩa căn bản
đạO nghĩa căn bản
Bao cao tn
Bao cao tn
Nguoi giau nhat thanh Babylon
Nguoi giau nhat thanh Babylon
Cac con vat
Cac con vat
On thi dai_hoc_mon_van_2010
On thi dai_hoc_mon_van_2010
On thi dai_hoc_mon_van_2010 (1)
On thi dai_hoc_mon_van_2010 (1)
ĐẠI CƯƠNG VỀ GÃY XƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG VỀ GÃY XƯƠNG
Mehr von Ngo Hung Long
Facebook message marketing help
Facebook message marketing help
Ngo Hung Long
A G S3 1a May2005
A G S3 1a May2005
Ngo Hung Long
Giao Trinh A R C U
Giao Trinh A R C U
Ngo Hung Long
Chapter 17 Of Rock Engineering
Chapter 17 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 16 Of Rock Engineering
Chapter 16 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 15 Of Rock Engineering
Chapter 15 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 13 Of Rock Engineering
Chapter 13 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 11 Of Rock Engineering
Chapter 11 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 9 Of Rock Engineering
Chapter 9 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 8 Of Rock Engineering
Chapter 8 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 7 Of Rock Engineering
Chapter 7 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 6 Of Rock Engineering
Chapter 6 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 4 Of Rock Engineering
Chapter 4 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 2 Of Rock Engineering
Chapter 2 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
Chapter 1 Of Rock Engineering
Chapter 1 Of Rock Engineering
Ngo Hung Long
GEOTECHNICAL SLOPE STABILITY
GEOTECHNICAL SLOPE STABILITY
Ngo Hung Long
G I N Dec08
G I N Dec08
Ngo Hung Long
Bai Giang Dia Thong Ke
Bai Giang Dia Thong Ke
Ngo Hung Long
Chay Rung
Chay Rung
Ngo Hung Long
Bai Giang T T A P G 5
Bai Giang T T A P G 5
Ngo Hung Long
Mehr von Ngo Hung Long
(20)
Facebook message marketing help
Facebook message marketing help
A G S3 1a May2005
A G S3 1a May2005
Giao Trinh A R C U
Giao Trinh A R C U
Chapter 17 Of Rock Engineering
Chapter 17 Of Rock Engineering
Chapter 16 Of Rock Engineering
Chapter 16 Of Rock Engineering
Chapter 15 Of Rock Engineering
Chapter 15 Of Rock Engineering
Chapter 13 Of Rock Engineering
Chapter 13 Of Rock Engineering
Chapter 11 Of Rock Engineering
Chapter 11 Of Rock Engineering
Chapter 9 Of Rock Engineering
Chapter 9 Of Rock Engineering
Chapter 8 Of Rock Engineering
Chapter 8 Of Rock Engineering
Chapter 7 Of Rock Engineering
Chapter 7 Of Rock Engineering
Chapter 6 Of Rock Engineering
Chapter 6 Of Rock Engineering
Chapter 4 Of Rock Engineering
Chapter 4 Of Rock Engineering
Chapter 2 Of Rock Engineering
Chapter 2 Of Rock Engineering
Chapter 1 Of Rock Engineering
Chapter 1 Of Rock Engineering
GEOTECHNICAL SLOPE STABILITY
GEOTECHNICAL SLOPE STABILITY
G I N Dec08
G I N Dec08
Bai Giang Dia Thong Ke
Bai Giang Dia Thong Ke
Chay Rung
Chay Rung
Bai Giang T T A P G 5
Bai Giang T T A P G 5
2004 07 18 101457 Hung Vuong 4
1.
Hình aûnh minh
hoïa söï phuïc cheá y phuïc thôøi Huøng Vöông Treân cô sôû nhöõng chieác caùn dao ñoàng, hình muùa roái nöôùc ñaõ minh chöùng ôû treân. Ngöôøi vieát xin ñöôïc trình baøy veà hình thöùc y phuïc cuûa coâng chuùa, hoaøng haäu döôùi thôøi Huøng Vöông nhö sau: 188
2.
Y PHUÏC COÂNG
CHUÙA, HOAØNG HAÄU THÔØI HUØNGVÖÔNG Phuïc cheá treân cô sôû caùc di vaät vaø di saûn vaên hoùa coøn laïi 189
3.
Y PHUÏC NGÖÔØI
LAO ÑOÄNG THÔØI HUØNG VÖÔNG 190
4.
191
Y PHUÏC TRÍ GIAÛ LAÏC VIEÄT Y PHUÏC THÖÔØNG DAÂN LAÏC VIEÄT
5.
Veà y phuïc
cuûa taàng lôùp treân nhö: Hoaøng ñeá, Laïc haàu, Laïc töôùng, Boà chính…thì traûi qua haøng thieân nieân kyû phaùt trieån cuûa lòch söû, kieåu daùng y phuïc cuõng seõ phaûi coù söï thay ñoåi theo thôøi gian. Nhöng treân cô sôû nhöõng di saûn vaên hoùa truyeàn thoáng coøn laïi trong daân gian, thö tòch vaø di vaät, ngöôøi vieát xin ñöôïc trình baøy vôùi baïn ñoïc cô sôû cho söï phuïc cheá y phuïc cuûa taàng lôùp treân trong xaõ hoäi Vaên Lang. Chuùng ta baét ñaàu töø nhöõng hình aûnh treân troáng ñoàng Laïc Vieät. Döôùi ñaây laø nhöõng hình ñöôïc toâ laïi töø nhöõng baûn daäp treân troáng ñoàng. HÌNH TREÂN TROÁNG ÑOÀNG Qua hình treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy ngay ñaây khoâng phaûi laø ø hình veõ taû thöïc veà moät ngöôøi. Trong ngoân ngöõ hoäi hoïa ñöôïc goïi laø hình caùch ñieäu vaø hình veõ naøy cuõng nhö nhöõng hình treân troáng ñoàng noùi chung ñeàu mang tính bieåu tröng cao. Thí duï nhö hình ñaàu roàng vaø ñaàu chim phöôïng ñöôïc veõ raát lôùn vaø nhö ñöôïc moïc trong ñaàu hình ngöôøi naøy. Töø nhöõng hình ñaàu roàng vaø ñaàu chim phöôïng treân ñaàu hình ngöôøi trong troáng ñoàng, lieân heä vôùi ñoaïn trong kinh Thö : “Teân cuûa ba loaïi quaàn aùo laø döïa vaøo hình veõ treân y phuïc maø goïi, nhö “coån” thì coù long coån, coån mieän coù chín baäc trong ñoù coù long coån ñöùng 192
6.
ñaàu. Teä töùc
laø chim tró, teä trieàu coù baûy loaïi trong ñoù coù hoå ñöùng ñaàu.” Nhö vaäy, chuùng ta ñaõ tìm thaáy moät söï töông quan hôïp lyù do tính truøng khôùp giöõa hình ñaàu roàng vaø ñaàu chim phöôïng treân troáng ñoàng vaø phaàn ñöôïc mieâu taû trong kinh Thö. Töø ñoù chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng: hình ngöôøi coù ñaàu roàng vaø ñaàu chim treân troáng ñoàng laø söï theå hieän hình aûnh cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vöông trieàu Vaên Lang. Tuy nhieân, nhöõng hình treân troáng ñoàng do tính caùch ñieäu cao, neân khoâng theå hieän moät caùch cuï theå veà y phuïc cuûa caùc vò laõnh ñaïo vöông trieàu Vaên Lang. Nhöng thaät laø may maén, nhöõng di saûn vaên hoùa daân gian coøn laïi seõ tieáp tuïc cho chuùng ta thaáy moät söï lieân heä hôïp lyù qua nhöõng neùt ñaëc tröng caên baûn, maø coát loõi cuûa noù chính laø töø nhöõng hình aûnh troáng ñoàng Laïc Vieät. Ñoàng thôøi, nhöõng söï lieân heä vôùi nhöõng di saûn vaên hoùa lieân quan naøy laïi laø söï tieáp tuïc minh chöùng cho söï lieân heä töông quan giöõa hình treân troáng ñoàng vaø kinh Thö. Xin baïn ñoïc tieáp tuïc xem vaø so saùnh caùc hình tö lieäu döôùi ñaây. HÌNH MUÕ OÂNG COÂNG OÂNG TAÙO Trong tin ngöôõng daân gian Vieät Nam Hình treân ñaây laø chieác muõ “oâng Coâng, oâng Taùo” trong tín ngöôõng daân gian Vieät nam do nhöõng ngöôøi soáng baèng ngheà haøng maõ laøm vaø baùn ngay trong naêm 2001 ôû Haø Noäi phuïc vuï nhu caàu tín ngöôõng daân gian. Nhöng neáu ai ñaõ töøng soáng ôû Haø Noäi vaøo nhöõng naêm 60 – vaø gia 193
7.
ñình thuoäc loaïi
coù tín ngöôõng – chaéc coøn nhôù chieác muõ oâng Coâng, oâng Taùo hoài aáy hôi khaùc baây giôø laø: nhöõng hình ñaàu roàng vaø ñaàu chim phöôïng ñöôïc laøm baèng giaáy veõ phaåm maàu vaø ñöôïc gaén vaøo muõ baèng moät coïng keõm(baây giôø laøm baèng giaáy trang kim vaø gaén thaúng vaøo muõ). Nhöõng ngheä nhaân phoá haøng Maõ cuõng xaùc nhaän ngaøy nay hoï gaén thaúng hình ñaàu roàng vaøo muõ vaø khoâng coøn laøm hình ñaàu chim phöôïng nöõa. Thaät ñaùng tieác, nhöng chæ nhöõng phaàn coøn laïi cuûa chieác muõ oâng Coâng, oâng Taùo traûi qua bao thaêng traàm cuûa lòch söû, cuõng ñuû thaáy tính gaàn guõi cuûa hình troáng ñoàng Laïc Vieät vôùi chieác muõ hình ñaàu roàng cuûa nhöõng ngheä nhaân phoá Haøng Maõ. Ñieàu naøy ñöôïc minh chöùng qua so saùnh hai hình döôùi ñaây: HÌNH MINH HOÏA SO SAÙNH Hình muõ treân troáng ñoàng vaø muõ oâng Coâng oâng Taùo trong tín ngöôõng daân gian Vieät Nam Qua hai hình treân, baïn ñoïc seõ nhaän thaáy nhöõng boä phaän cô baûn cuûa chieác muõ “oâng Coâng, oâng Taùo” vaø phaàn ñaàu cuûa hình ngöôøi treân troáng ñoàng hoaøn toaøn gioáng nhau. Chuùng goàm caùc boä phaän chính sau ñaây: * Hai vaïch daøi ôû ñaàu ngöôøi treân troáng ñoàng gioáng hai caùnh muõ. * Hình choùp phía sau ñaàu ngöôøi treân troáng ñoàng gioáng phaàn choùp muõ. * Ñaëc bieät hình ñaàu roàng laø daáu aán khaúng ñònh söï lieân quan giöõa 194
8.
hai hình vaät
theå naøy. Baïn ñoïc coù theå thaéc maéc veà moät soá chi tieát khoâng truøng khôùp hoaøn toaøn, nhö: * Phaàn choùp muõ treân troáng ñoàng coù nhieàu vaïch, treân muõ oâng Coâng, oâng Taùo laïi khoâng coù. * Boá cuïc thöù töï cuûa hình ñaàu ngöôøi treân troáng ñoàng laàn löôït laø: Choùp muõ, ñaàu roàng, caùnh muõ; coøn treân muõ “oâng Coâng, oâng Taùo” laø: ñaàu roàng, choùp muõ, caùnh muõ. Nhö vaäy, maëc duø coù khaùc moät soá chi tieát, nhöõng taát caû caùc boä phaän chính treân hai hình naøy ñeàu gioáng nhau. Qua ñoù chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng: Chieác muõ oâng Coâng, oâng Taùo coøn löu truyeàn trong daân gian phaûn aùnh nhöõng neùt caên baûn chieác muõ cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vöông trieàu Vaên Lang, ñöôïc theå hieän trong kinh Thö vaø treân troáng ñoàng. Thoå Coâng, Taùo Coâng trong tín ngöôõng daân gian laø caùc vò vua cai quaûn moät vuøng ñaát (Thoå coâng), hoaëc chòu traùch nhieäm ñöùng ñaàu moät hieän töôïng sinh hoaït troïng yeáu cuûa con ngöôøi (vua beáp). Baây giôø chuùng ta tieáp tuïc xeùt ñeán y phuïc cuûa nhöõng nhaø laõnh ñaïo Vaên Lang, qua nhöõng hình aûnh so saùnh trong trang sau: 195
9.
HÌNH NGUÕ PHUÛ
COÂNG ÑOÀNG TRONG TÍN NGÖÔÕNG DAÂN GIAN VIEÄT NAM 196 (Ñaõ söû duïng kyõ thuaät vi tính ñeå laøm noåi baät hình töôïng trong tranh
10.
Treân ñaây laø
hình chuïp trong moät ñieän thôø taïi tö gia theo tín ngöôõng daân gian Vieät Nam. Hình töôïng naøy raát phoå bieán trong caùc ñieän thôø Nguõ phuû Coâng ñoàng. Söï lieân heä nhöõng neùt ñaëc tröng gioáng nhau ôû ñaây chính laø caùnh muõ vaø hình khoái chieác muõ, cuõng nhö hình roàng trang trí treân muõ. Taát caû söï lieân heä treân so vôùi hình troáng ñoàng laø coå vaät thuoäc veà vaên minh Laïc Vieät, cho thaáy chuùng baét buoäc phaûi coù cuøng chung moät coäi nguoàn xuaát xöù vaø coù theå khaúng ñònh ñöôïc raèng chuùng phaûn aùnh y phuïc cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vöông trieàu Vaên Lang. Bôûi vì, taát caû nhöõng hình töôïng trong tín ngöôõng daân gian ñeàu ñaõ coù töø raát laâu vaø tröôùc khi tìm ñöôïc troáng ñoàng Laïc Vieät. Do ñoù, khoâng theå coi nhöõng hình töôïng trong tín ngöôõng daân gian ñoù laø ñöôïc phuïc cheá töø troáng ñoàng. Ñieàu naøy chæ coù theå giaûi thích raèng chuùng coù cuøng moät nguoàn goác coäi nguoàn vaên hoùa vaø phaûn aùnh söï hieän höõu y phuïc cuûa thôøi ñaïi ñaõ saûn sinh ra neàn vaên hoùa ñoù. Taát caû nhöõng söï so saùnh vaø minh chöùng treân ñaây, cho thaáy moät cô sôû khoa hoïc ñeå keát luaän veà moät heä thoáng y phuïc hoaøn chænh töø nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo cao caáp cho ñeán nhöõng taàng lôùp khaùc nhau soáng trong ñaát nöôùc Vaên Lang, hoaøn toaøn xöùng ñaùng vôùi moät nieàm töï haøo veà moät truyeàn thoáng gaàn naêm ngaøn naêm vaên hieán. HÌNH PHUÏ CHÖÔNG Y phuïc daân toäc Dao ôû Phuù Thoï Trích töø baøi “Caïy cöûa tìm nhau” - Ngoïc Vinh & Löông Ngoïc An (Baùo Tuoåi Treû ra thöù 7 ngaøy 08/06/2002) Daân toäc Dao laø moät daân toäc coù neàn vaên hoùa laâu ñôøi toàn taïi trong coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam. Khoâng loaïi tröø khaû naêng daân toäc naøy chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoùa Vaên Lang. Treân y phuïc cuûa caëp vôï choàng ôû hình beân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng ngöôøi ñaøn oâng aùo vaït ñöa sang beân traùi, ngöôøi phuï nöõ vaït ñöa sang beân phaûi. 197
11.
Y PHUÏC THÔØI
HUØNG VÖÔNG THEO QUAN ÑIEÅM MÔÙI VAØ NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN Ngöôøi vieát ñaõ trình baøy vôùi baïn ñoïc veà hình ngöôøi treân troáng ñoàng maø ngoân ngöõ hoäi hoïa ñöôïc goïi laø hình caùch ñieäu vaø hình veõ naøy mang tính bieåu tröng cao ñoä. Cho neân, khoâng theå coi maáy vaïch daøi treân ñaàu laø: “Phía tröôùc ñieåm cheâm, cao voït leân laø nhöõng boâng lau, coù khi cao baèng caû ngöôøi”; hoaëc “thôøi ñoù toå tieân ta khoâng coù trang phuïc ôû phaàn chaân, taát caû ñeàu ñi chaân ñaát…”chæ vì khoâng thaáy veõ giaày deùp quaàn…Vôùi nhöõng nhaän xeùt quaù ñôn giaûn naøy, khoâng khaùc gì xem nhöõng tranh laäp theå vaø keát luaän nhöõng ngöôøi maãu cuûa nhöõng tranh chaân dung laäp theå ñöôïc caáu taïo baèng nhöõng hình khoái!? Tieáp theo, baïn ñoïc so saùnh hình ngöôøi treân troáng ñoàng vôùi hình minh hoaï veà y phuïc veà thôøi Huøng Vöông trong boä lòch söû Vieät Nam baèng tranh cuûa nhaø xuaát baûn Treû – theå hieän quan ñieåm môùi veà thôøi Huøng Vöông, voán ñöôïc “Haàu heát nhöõng nhaø söû hoïc thoáng nhaát quan ñieåm” vaø “coäng ñoàng khoa hoïc theá giôùi thöøa nhaän” – döôùi ñaây: VUA HUØNG VAØ CAÙC QUAN LANG Hình minh hoïa trong “Lòch söû Vieät Nam baèng tranh” Nxb Treû 1996 Qua hình treân vaø so vôùi hình treân troáng ñoàng; baïn ñoïc seõ nhaän thaáy: khoâng theå coù moät cô sôû khoa hoïc naøo ñeå lieân heä hình aûnh cuûa moät ngöôøi aên maëc hao hao gioáng thuû lónh Toâ cai toâ trong phim “Nhöõng ñöùa con cuûa gaáu meï vó ñaïi”, ñöôïc mieâu taû laø vua Huøng vôùi hình ngöôøi treân troáng ñoàng Laïc Vieät. Ngöôïc laïi, neáu so saùnh caùi muõ oâng Coâng, oâng 198
12.
Taùo cuûa caùc
ngöôøi thôï thuû coâng ôû phoá Haøng Maõ – Haø Noäi vôùi hình troáng ñoàng Laïc Vieät thì chuùng ta laïi thaáy chuùng gaàn guõi nhau hôn veà nhöõng hình aûnh treân phaàn ñaàu cuûa hình ngöôøi treân troáng ñoàng vaø ñoaïn ñaõ trích daãn trong kinh Thö. Treân cô sôû söï phaân tích vaø so saùnh daãn ñeán söï phuïc cheá y phuïc thôøi Huøng Vöông cuûa ngöôøi vieát ôû treân. Baây giôø baïn ñoïc xem tieáp nhöõng yù töôûng cuûa quan ñieåm môùi veà y phuïc thôøi Huøng Vöông theå hieän qua tranh döôùi ñaây : HÌNH MINH HOÏA Y PHUÏC THÔØI HUØNG VÖÔNG THEO QUAN ÑIEÅM MÔÙI Hình treân ñaây ñaõ daãn chöùng vôùi baïn ñoïc ñöôïc cheùp laïi töø cuoán Lòch söû Vieät Nam baèng tranh, Nxb Treû 1996. Mieâu taû y phuïc thôøi Huøng Vöông theo quan ñieåm môùi; ngöôøi giaø ñöùng giöõa tranh ñöôïc mieâu taû laø vua Huøng. Baïn ñoïc coù theå so saùnh hình treân vôùi hình ñöôïc trình baøy ôû trang sau. Chuùng ta thaáy raèng y phuïc cuûa hai hình naøy gioáng heät nhau. Thaäm chí ngöôøi ñöôïc coi laø vua Huøng y phuïc coøn thoâ sô hôn caû ngöôøi trong tranh döôùi ñaây. Nhöng y phuïc trong tranh sau laïi laø y phuïc daân toäc ôû Taây Nguyeân ñöôïc caùc ngheä só maëc ñeå theå hieän khi bieåu dieãn ngheä thuaät coàng chieâng treân saân khaáu. 199
13.
Y PHUÏC DAÂN
TOÄC TAÂY NGUYEÂN Maëc duø gioáng heät nhau nhöng chuùng laïi khoâng theå lieân heä ñöôïc vôùi nhau. Bôûi vì y phuïc cuûa caùc daân toäc ôû Taây Nguyeân hieän ñaïi laïi khoâng phaûi laø moät söï tieáp noái y phuïc cuûa ngöôøi Vieät coå. Bôûi vaäy söï gioáng heät veà caáu truùc y phuïc ñöôïc phuïc cheá theo quan ñieåm môùi veà thôøi Huøng Vöông vôùi y phuïc daân toäc Taây Nguyeân hieän ñaïi, coù theå khaúng ñònh raèng hoaøn toaøn thieáu moät cô sôû khoa hoïc ít nhaát veà maët lyù luaän. Do ñoù, quan ñieåm cho raèng ôû vaøo thôøi Huøng Vöông oâng cha ta ôû traàn ñoùng khoá chæ laø moät nhaän xeùt khieân cöôõng vaø haäu quaû cuûa moät caùch ñaët vaán ñeà sai laàm ngay töø ñaàu khi cho raèng: “Thôøi Huøng Vöông chæ laø moät thôøi kyø chöa ñöôïc vaên minh laém” hoaëc laø “moät nhaø nöôùc sô khai” hay laø “moät lieân minh boä laïc”. Nhö vaäy quan ñieåm môùi veà thôøi Huøng Vöông, maëc duø nhaân danh khoa hoïc, nhöng treân thöïc teá khoâng heà phaûn aùnh moät baûn chaát khoa hoïc maø chæ laø nhöõng laäp luaän hoaøn toaøn chuû quan töø moät tö duy ñôn giaûn veà lòch söû daân toäc. 200
14.
CHÖÛ ÑOÀNG TÖÛ
- TIEÂN DUNG TAÏO DÖÏNG TÍN NGÖÔÕNG THÔØI HUØNG VÖÔNG Chöû Ñoàng Töû laø moät trong boán vò thaàn hoä quoác thuoäc haøng baát töû trong tín ngöôõng daân gian Vieät Nam, ñöông nhieân khoâng phaûi vì laáy coâng chuùa Tieân Dung vaø laøm phoø maõ cuûa vua. OÂng xuaát thaân töø ñòa vò moät ngöôøi ngheøo vaø ñaït ñeán ñænh cao cuûa söï phuù quyù, nhöng vaãn saün saøng boû heát ñeå taàm sö hoïc ñaïo. Chæ caàn nhö vaäy, cuõng ñuû ñeå oâng coù söï tín nhieäm cuûa ngöôøi ñöông thôøi vôùi nhöõng giaù trò tinh thaàn maø oâng höôùng tôùi. Qua cuoäc ñôøi cuûa oâng cho thaáy ít nhaát caên baûn quan nieäm nhaân sinh quan cuûa Chöû Ñoàng Töû laø: cuûa caûi theá nhaân vaø söï thaêng traàm cuûa cuoäc ñôøi chæ laø phuø du. Trong truyeàn thuyeát Ñaàm Nhaát Daï noùi tôùi söï kieän Chöû Ñoàng Töû, Tieân Dung ñaéc ñaïo vaø taïo döïng moät vöông quoác hö aûo cho mình baèng quyeàn naêng cuûa thaàn thaùnh. Ñaây laø hình aûnh cuûa moät theá giôùi taâm linh taïo neân tín ngöôõng cuûa ngöôøi daân Laïc Vieät thôøi Huøng. Hình aûnh cuoái cuøng cuûa truyeàn thuyeát naøy laø laâu ñaøi, cung ñieän nguy nga bieán maát chæ trong moät ñeâm, ñeå laïi cho theá nhaân moät ñaàm nöôùc long lanh, phaûn chieáu nhöõng hình aûnh hö aûo cuûa cuoäc ñôøi qua haøng thieân nieân kyû. Nhö nhöõng chöông treân ñaõ trình baøy: thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø heä tö töôûng vuõ truï quan chính thoáng cuûa thôøi Huøng Vöông, giaûi thích töø baûn nguyeân vuõ truï laø Thaùi Cöïc ñeán söï vaän ñoäng cuûa noù laø AÂm Döông Nguõ haønh. Tính bao truøm veà moïi maët vaø söï öùng duïng roäng raõi treân thöïc teá ñaõ chöùng toû söï thuyeát phuïc cuûa hoïc thuyeát naøy. Do ñoù, khoâng theå coù cô sôû töø ngay trong taâm lyù ñeå phaùt sinh vaø toàn taïi moät heä tö töôûng toân giaùo vöôït ra ngoaøi giaù trò cuûa noù. Nhöng veà nhaân sinh quan, xuaát phaùt töø nhöõng giaù trò ñaïo lyù ñeà cao tình ngöôøi vaø tính nhaân baûn, coäng vôùi tri thöùc saâu saéc trong thieân vaên qua söï vaän ñoäng cuûa nhöõng tinh tuù aûnh höôûng ñeán chu kyø sinh hoïc cuûa con ngöôøi – töùc laø söï chi phoái cuûa söùc maïnh thieân nhieân. Ñoàng thôøi neàn vaên minh ñoù cuõng thöøa nhaän khaû naêng cuûa con ngöôøi trong söï töông taùc giöõa con ngöôøi vôùi thieân nhieân (Söï tích Döa Haáu). Do ñoù, tín ngöôõng maø ngaøi Chöû Ñoàng Töû vaø coâng chuùa Tieân Dung taïo döïng, chæ coù theå höôùng con ngöôøi vöôn tôùi söï hoøa nhaäp vôùi thieân nhieân hoaëc ñaït tôùi nhöõng quyeàn naêng cuûa thieân nhieân trong söï vaän ñoäng cuûa AÂm Döông Nguõ haønh. Treân thöïc teá, truyeàn thuyeát veà caùc thaùnh thaàn ôû Vieät Nam cho thaáy: moãi 201
15.
thaàn ñeàu coù
chöùc naêng rieâng trong vieäc chi phoái vaän ñoäng cuûa töï nhieân. Nhö: Thieân Loâi laøm saám seùt, Long vöông laøm möa…Söï khaùc bieät so saùnh vôùi heä thoáng ña thaàn cuûa caùc neàn vaên minh coå ñaïi khaùc nhö Ai Caäp, Hy Laïp laø: @ Caùc thaàn cuûa heä thoáng ña thaàn trong sinh hoaït tín ngöôõng daân gian Vieät Nam khoâng coù quyeàn, hoaëc quyeàn naêng raát haïn cheá, trong vieäc quyeát ñònh thay ñoåi ñònh meänh con ngöôøi. Ngöôïc laïi, trong thaàn thoaïi Ai Caäp , Hy Laïp haàu nhö moãi vò thaàn ñeàu coù quyeàn naêng thay ñoåi soá phaän con ngöôøi. @ Toå chöùc trong heä thoáng baùch thaàn ôû Vieät Nam raát chaët cheõ, coù thöù baäc; trong ñoù Ngoïc Hoaøng Thöôïng ñeá coù quyeàn naêng toái cao. Ngöôïc laïi, trong thaàn thoaïi Hy Laïp quyeàn naêng cuûa thaàn Dôùt raát haïn cheá vôùi caùc vò thaàn döôùi LYÙ NGÖ VOÏNG NGUYEÄT quyeàn. Hoaëc trong thaàn Tranh daân gian Haøng Troáng thoaïi Ai Caäp, quyeàn naêng Phaûi chaêng ñaây laø moät böùc tranh mang maøu cuûa caùc vi thaàn thöôïng saéc Ñaïo giaùo cuûa Chöû Ñoàng Töû, mieâu taû nhöõng ñaúng nhö : thaàn Reâ, thaàn aûo voïng cuûa cuoäc ñôøi qua boøng traêng soi ñaùy Tho… gaàn ngang nhau. nöôùc? 202
16.
Ñieàu naøy laø
cô sôû ñeå chöùng toû heä thoáng thaàn thoaïi Vieät Nam ñaõ ra ñôøi raát laâu sau khi hình thaønh moät quoác gia coù toå chöùc chaët cheõ. Töø ñoù, treân cô sôû cuûa nhöõng giaù trò tö töôûng chính thoáng chi phoái toaøn boä xaõ hoäi Vaên Lang laø thuyeát AÂm döông Nguõ haønh vaø cuoäc ñôøi cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû, thì hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå ñaët giaû thuyeát veà khaû naêng hình thaønh moät tín ngöôõng ña thaàn vaøo cuoái thôøi Huøng Vöông maø vò khôûi xöôùng laø ngaøi Chöû Ñoàng Töû. Tín ngöôõng naøy phaûn aûnh thöïc traïng xaõ hoäi Vaên Lang ôû tính toå chöùc vaø quyeàn naêng haïn cheá cuûa caùc vò thaàn, höôùng giaù trò taâm linh con ngöôøi trôû veà vôùi Thaùi Cöïc, hoaëc ñaït tôùi Thaùi Cöïc ñeå thoaùt ly khoûi cuoäc soáng ñaày vöôùng baän traàn gian. Hình töôïng vua Huøng ñem quaân tôùi maø khoâng coù söï traán aùp, ñaõ chöùng toû vua Huøng khoâng thöøa nhaän nhöõng giaù trò tín ngöôõng ñöôïc hình thaønh töø chính nhöõng giaù trò tö töôûng chính thoáng cuûa Vaên Lang, nhöng cuõng khoâng phaûn öùng maïnh meõ. Maëc duø nhö vaäy, nhöng söï hieän dieän cuûa coâng chuùa Tieân Dung - con vua Huøng - beân caïnh Chöû Ñoàng Töû, vò saùng laäp ra moät heä thoáng tín ngöôõng cuûa ngöôøi Laïc Vieät cuõng chöùng toû khaû naêng phaùt trieån saâu roäng cuûa noù trong xaõ hoäi Vaên Lang. ÑAÏO ÑÖÙC KINH VAØ TÍN NGÖÔÕNG CUÛA NGÖÔØI LAÏC VIEÄT Hình aûnh cuoái cuøng tröôùc khi vaøo coõi baát töû cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû vaø coâng chuùa Tieân Dung laø chieác noùn vaø caây gaäy ñaõ taïo neân moät vöông quoác taâm linh hö aûo cuûa ngaøi. Ñaây chính laø hình töôïng cuûa söï vöôn leân ñaït tôùi Thaùi Cöïc, töùc laø söï hoøa nhaäp hoaøn toaøn vôùi vuõ truï (theo truyeàn thuyeát keå laïi thì khoâng phaûi oâng sö taëng cho Chöû Ñoàng Töû caây tröôïng, maø laø tieân taëng cho caây gaäy vaø caùi noùn). Treân cô sôû vaán ñeà ñöôïc ñaët ra, ñaõ trình baøy ôû phaàn treân veà giaù trò tín ngöôõng cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû; neáu so saùnh vôùi tö töôûng cuûa Laõo töû qua cuoán “Ñaïo Ñöùc Kinh” coù theå ñi ñeán moät nhaän xeùt veà söï töông ñoàng giöõa tö töôûng cuûa Laõo töû vaø Chöû Ñoàng Töû. Trong “Ñaïo Ñöùc Kinh” – töông truyeàn laø cuûa Laõo töû – coù theå cho raèng: neáu “Meï troøn, con vuoâng” laø Lyù cuûa Thaùi Cöïc vaø söï khôûi nguyeân cuûa AÂm Döông theo quan nieäm vuõ truï quan Vaên Lang, thì Ñaïo Ñöùc Kinh chính laø Lyù cuûa AÂm Döông. Baïn ñoïc coù theå tìm thaáy nhöõng yù töôûng töông töï qua nhöõng ñoaïn vaên sau ñaây: Sang (Döông) laáy heøn (AÂm) laøm goác; Cao (Döông) laáy thaáp 203
17.
(AÂm) laøm neàn
(*). Hoaëc: Khoâng muoán ñöôïc quí nhö ngoïc (khoâng Döông), bò khinh nhö soûi (taát AÂm) (*) Neáu nhö tö töôûng “Ñaïo Ñöùc Kinh” höôùng con ngöôøi trôû veà vôùi baûn theå thì cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû, trong moät boái caûnh xaõ hoäi ñaõ coi thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh coù nguoàn goác Thaùi Cöïc (Ñaïo) laø yù thöùc heä chính thoáng thì hoaøn toaøn coù khaû naêng daãn ñeán moät lyù thuyeát töông töï. Töø tröôùc thôøi nhaø Taàn vaø keát thuùc vaøo naêm 208 tr.CN - ngoïai tröø Ñaïo Ñöùc Kinh - caùc nhaø Lyù hoïc Trung Hoa khoâng coù tröôùc taùc naøo noùi ñeán söï khôûi nguyeân cuûa vuõ truï . Maë c duø theo truyeà n thuyeát vaø coå thö Trung Hoa coù ñaët vaán ñeà naøy trong kinh Dòch: Thaùi Cöïc sinh Löôõng Nghi, Löôõng Nghi sinh Töù Töôïng, Nhöng ñaây chæ laø moät hieän töôïng, khoâng theå coi laø moät hoïc thuyeát. Trong Ñaïo Ñöùc Kinh, Laõo töû baøn ñeán nhöõng vaán ñeà caên nguyeân cuûa vuõ truï. Ngaøi quan nieäm veà khôûi nguyeân cuûa vuõ truï: “Khoâng – laø caùi baûn thuûy cuûa trôøi ñaát; Coù – laø meï sinh ra LAÕO TÖÛ vaïn vaät” * Chuù thích: trích daãn trong “Laõo Töû – Ñaïo Ñöùc Kinh”. Nguyeãn Hieán Leâ. Nxb VHTT 1994. 204
18.
(Voâ - danh
thieân haï chi thuûy. Höõu - danh thieân haï chi maãu) (*) So saùnh quan ñieåm vuõ truï quan cuûa Laõo töû qua ñoaïn trích daãn ôû treân vôùi quan ñieåm vuõ truï quan cuûa Vaên Lang qua caâu tuïc ngöõ “Meï troøn con vuoâng” vaø hình töôïng baùnh Chöng baùnh Daày thì hai quan ñieåm naøy neáu khoâng phaûi laø hoaøn toaøn, cuõng gaàn nhö hoaøn toaøn truøng khôùp. Thaùi Cöïc – Döông töông öùng vôùi caùi “Khoâng” cuûa Laõo töû. AÂm – lyù cuûa Nguõ haønh naèm trong baùnh Chöng laø nguoàn goác cuûa vaïn vaät, töông öùng vôùi caùi “Coù” laø meï sinh ra vaïn vaät. Coù theå noùi raèng: quan ñieåm vuõ truï quan cuûa Laõo töû chính laø söï dieãn ñaït döôùi moät hình thöùc khaùc quan ñieåm vuõ truï quan cuûa Vaên Lang; hoaëc chính laø söï boå sung laøm roõ hôn yù nghóa cuûa caâu tuïc ngöõ “Meï troøn con vuoâng” vaø hình töôïng baùnh chöng, baùnh daày. Neáu nhö thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh lyù giaûi hieän töôïng khôûi thuûy cuûa vuõ truï thì Laõo töû noùi veà naêng löïc chi phoái söï vaän ñoäng, hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa vuõ truï. Ngaøi cho raèng naêng löïc ñoù laø Ñaïo vaø ñaây laø neàn taûng cô baûn ñeå hình thaønh Ñaïo giaùo sau naøy. Ngaøi cho raèng: “Ñaïo laø caùi gì chæ maäp môø thaáp thoaùng, thaáp thoaùng maäp môø maø beân trong coù hình töôïng; maäp môø thaáp thoaùng maø beân trong coù vaïn vaät; noù thaâm vieãn, toái taêm maø beân trong coù caùi tinh tuùy; tinh tuùy ñoù raát xaùc thöïc vaø raát ñaùng tin” (*). “ÔÛ treân khoâng saùng, ôû döôùi khoâng toái, thaâm vieãn baát tuyeät; khoâng theå goïi teân noù laïi trôû veà vôùi coõi voâ vaät; cho neân baûo laø caùi traïng khoâng coù hình traïng, caùi töôïng khoâng coù vaät theå. Noù thaáp thoaùng, maäp môø. Ñoùn noù thì khoâng thaáy ñaàu, theo noù thì khoâng thaáy ñuoâi” (*). Söï lyù giaûi veà Ñaïo cuûa Laõo töû coù theå khaúng ñònh raèng ñoù laø söï lyù giaûi baèng moät hình thöùc khaùc yù nieäm cuûa Thaùi Cöïc töø vaên minh Laïc Vieät. Vaên minh Laïc Vieät – qua noäi dung”Meï troøn, con vuoâng” – quan nieäm Thaùi Cöïc laø theå baûn nguyeân cuûa vuõ truï trong ñoù khoâng coù caùi “Coù” ñeå noùi ñeán caùi “Khoâng”, traøn ñaày vieân maõn, töùc laø khoâng coù söï phaân bieät. So vôùi yù nieäm cuûa Laõo töû “ÔÛ treân khoâng saùng, ôû döôùi khoâng toái, * Chuù thích: trích daãn trong “Laõo Töû – Ñaïo Ñöùc Kinh”, saùch ñaõ daãn. 205
19.
thaâm vieãn baát
tuyeät” hoaøn toaøn töông öùng vôùi tính khoâng phaân bieät, traøn ñaày vieân maõn; cuõng coù theå goïi laø “traïng khoâng coù hình traïng, töôïng khoâng coù vaät theå”, khoù dieãn ñaït cho neân noùi “thaáp thoaùng maäp môø”; vieân maõn traøn ñaày cho neân noùi “ñoùn noù thì khoâng thaáy ñaàu, theo noù thì khoâng thaáy ñuoâi”. Thaùi Cöïc laø theå baûn nguyeân cuûa vuõ truï, goác cuûa vaïn vaät, cho neân noùi “beân trong coù hình töôïng” “coù vaïn vaät”. Nhö chöông I ñaõ chöùng minh: thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh thuoäc veà vaên minh Vaên Lang ñaõ xuaát hieän töø buoåi ñaàu laäp quoác, töùc laø tröôùc Laõo töû xaáp xæ 2000 naêm. Söï truøng hôïp veà yù nieäm trong heä tö töôûng vuõ truï quan trong Ñaïo Ñöùc Kinh vôùi vaên minh Laïc Vieät, ñaõ chöùng toû nhöõng vaán ñeà sau: @ Phuû nhaän taát caû nhöõng taùc giaû ñöôïc coi laø phaùt minh ít nhaát ra thuyeát AÂm Döông, khi Laõo töû ñöôïc coi laø ngöôøi ñaàu tieân ñeà xöôùng quan ñieåm vuõ truï quan trong xaõ hoäi Trung Hoa coå ñaïi. @ Laõo töû ñaõ keá thöøa töø vuõ truï quan Vaên Lang ñeå höôùng tôùi moät nhaân sinh quan theo quan ñieåm cuûa oâng vaø laø tieàn ñeà cuûa Ñaïo giaùo. Nhö vaäy ñaõ chöùng toû raèng: Laõo töû laø ngöôøi coù nguoàn goác töø Vaên Lang, nhöng ñaõ sang sinh soáng ôû phaàn ñaát nhaø Chu hoaëc laø Ñaïo Ñöùc Kinh ñöôïc phaùt hieän sau khi Vaên Lang maát nöôùc. Ñaïo Ñöùc Kinh laø moät taùc phaåm töø tröôùc ñeán nay vaãn ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu lòch söû cho raèng thuoäc veà neàn vaên minh Trung Hoa vaø thôøi ñieåm ra ñôøi cuûa noù xuaát hieän vaøo thôøi Xuaân Thu Chieán quoác. Nhöng trong xaáp xæ 5000 töø cuûa Ñaïo Ñöùc Kinh, khoâng heà ñeå laïi moät daáu aán naøo theå hieän thôøi kyø lòch söû naøy cuûa xaõ hoäi Trung Hoa. Ngöôïc laïi, trong taùc phaåm naøy, ngoaøi nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán heä tö töôûng vuõ truï quan cuûa ngöôøi Laïc Vieät nhö ñaõ trình baøy ôû treân, laïi coù nhöõng daáu aán cuûa xaõ hoäi Vaên Lang; coù theå laáy laøm ví duï ñieån hình cho söï lieân quan ñeán xaõ hoäi Vaên Lang, ñoù laø caâu: “Baét daân duøng laïi loái thaét daây thôøi thöôïng coå” (*) Veà vieäc “Chính söï duøng loái thaét nuùt” ñaõ ñöôïc trình baøy ôû chöông I, ñieàu naøy chæ coù theå khaúng ñònh moät caùch hôïp lyù laø: ñoù laø coâng vieäc * Chuù thích: trích daãn trong “Laõo Töû – Ñaïo Ñöùc Kinh”, saùch ñaõ daãn. 206
20.
cuûa nhöõng nhaø
laõnh ñaïo Vaên Lang coù töø gaàn 3000 naêm tr.CN. Ñieàu naøy khaúng ñònh raèng Ñaïo Ñöùc Kinh cuûa Laõo töû hoaøn toaøn laø moät tröôùc taùc coù nguoàn goác töø neàn vaên minh Vaên Lang. Laõo töû ñöôïc coi laø toå cuûa Ñaïo giaùo; do ñoù hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå cho raèng Ñaïo giaùo chính xuaát phaùt töø neàn vaên minh naøy. Hieän töôïng “Chính söï duøng loái thaét nuùt” ñöôïc noùi tôùi trong Ñaïo Ñöùc Kinh cuõng ñoàng thôøi chöùng toû raèng: Thôøi Huøng Vöông khoâng theå toàn taïi vaøi traêm naêm; bôûi vì: @ Neáu cho raèng Laõo töû laø ngöôøi thuoäc nhaø Chu thì phaûi chaêng “Chính söï duøng loái thaét nuùt” cuûa caùc vua Huøng ôû thôøi ñieåm theá kyû thöù VI hoaëc VII tr.CN (theo quan ñieåm lòch söû môùi) maø “Vieät söû löôïc” noùi tôùi laø tieáp thu cuûa neàn vaên minh Trung Hoa coù töø hôn 3000 naêm tröôùc? Ñaây hoaøn toaøn laø moät söï voâ lyù vaø khoâng theå lyù giaûi ñöôïc söï lieân heä cuûa noù. @ Nhöng khi khaúng ñònh Laõo töû laø ngöôøi goác Laïc Vieät, thì thôøi ñieåm xuaát hieän Ñaïo Ñöùc Kinh (ñöôïc coi laø töông ñöông vôùi Khoång töû hoaëc luøi vaøo thôøi Chieán quoác?) khoâng theå coi thôøi Chu Trang Vöông töùc laø thôøi ñieåm laäp quoác cuûa Vaên Lang (theo quan ñieåm lòch söû môùi veà thôøi Huøng Vöông) laø thôøi thöôïng coå ñöôïc. Ñieàu naøy chæ coù theå coù moät nhaän xeùt hôïp lyù, khi cho raèng: ñaát nöôùc Vaên Lang ñaõ toàn taïi gaàn 3000 naêm vaø “Chính söï duøng loái thaét nuùt” laø coâng vieäc cuûa nhöõng nhaø laõnh ñaïo Vaên Lang coù ngay töø buoåi ñaàu laäp quoác, töùc laø thôøi thöôïng coå maø Laõo töû noùi tôùi. Vaøo ñaàu thôøi Huøng Vöông thöù XVIII veà thôøi gian töông ñöông vôùi söï xuaát hieän “Ñaïo Ñöùc Kinh” cuûa Laõo töû, ñoàng thôøi coù söï töông ñoàng veà tö töôûng cuûa Laõo – Chöû vôùi nhöõng hieän töôïng lieân quan ñeán vaên minh Vaên Lang ñaõ trình baøy ôû treân. Trong truyeàn thuyeát Vieät Nam, Chöû Ñoàng töû vaø coâng chuùa Tieân Dung bieán maát khi keát thuùc caâu chuyeän vaø söï xuaát hieän huyeàn aûo cuûa Laõo tö,û ôû cuøng moät khoaûng thôøi gian vaø trong khoâng gian cuûa hai quoác gia laùng gieàng vôùi nhöõng giaù trò tö töôûng gaàn nhö hoaøn toaøn truøng hôïp. Do ñoù, hoaøn toaøn coù cô sôû ñeå ñaët vaán ñeà veà taùc giaû cuûa Ñaïo Ñöùc Kinh – neáu do Laõo töû vieát – thì Laõo töû 207
21.
vaø Chöû Ñoàng
töû chæ laø moät ngöôøi duy nhaát. Ñaây cuõng laø moät vaán ñeà ñaõ ñöôïc nhieàu hoïc giaû nghi vaán. Ñoaïn döôùi ñaây ñöôïc trích laïi trong Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam nhaän xeùt cuûa giaùo sö Traàn Vaên Giaøu ñeå baïn ñoïc tham khaûo: Giaùo sö Traàn Vaên Giaøu coù vieát: “Tö töôûng tín ngöôõng Ñaïo giaùo ... saün coù töøng phaàn lôùn trong nhaân daân Vieät Nam töø nguyeân thuûy vaø trong caû quaù trình lòch söû, ngöôøi Vieät chöa coù luùc naøo cheá taïo ñöôïc caùi teân chung ñeå ñaët cho loaïi tín ngöôõng ñoù, rieâng nhöõng ngöôøi nghieân cöùu nhaän thaáy tö töôûng tín ngöôõng ñoù cuøng baûn chaát vôùi Ñaïo giaùo neân xeáp vaøo moät loaïi vaäy thoâi”. Nhöõng luaän ñieåm naøy giaûi thích vì sao Chöû Ñoàng töû ñöôïc coi laø moät trong boán vò thaàn hoä quoác cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Daáu aán cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû trong phong tuïc cuûa nguôøi Vieät Nam Döôùi thôøi Huøng Vöông, tín ngöôõng cuûa Ngaøi Chöû Ñoàng töû coù theå ñöôïc ñoâng ñaûo ngöôøi tin theo maø daáu aán coøn ñeå laïi ñeán taän baây giôø; ñoù laø tuïc thôø caùc vò thaàn vôùi tö caùch laø moät tín ngöôõng, beân caïnh nhöõng vò thaàn coù coâng traïng vôùi ñaát nöôùc. Hình aûnh coøn laïi cuûa tín ngöôõng ñaàu tieân cuûa daân toäc Vieät ngaøy nay, chính laø caây Neâu trong nhöõng ngaøy Teát ôû Vieät Nam. Maëc duø truyeàn thuyeát veà caây Neâu hoaøn toaøn theå hieän daáu aán cuûa Phaät giaùo: Ñöùc Phaät hieän thaân ñuoåi quæ cöùu ngöôøi vaø ñeå laïi caây Neâu. Nhöng tuïc troàng caây Neâu vôùi tö caùch laø moät tín ngöôõng ñaëc thuø, hôn laø moät heä quaû cuûa moät giaùo lyù phoå bieán laø Phaät giaùo (chæ ôû Vieät Nam, hoaëc coù theå ôû nhöõng vuøng aûnh höôûng cuûa vaên minh Vaên Lang cuõ môùi coù caây Neâu; coøn nhöõng vuøng aûnh höôûng Phaät giaùo khaùc treân theá giôùi khoâng coù tuïc naøy). Ñieàu naøy ñöôïc lyù giaûi nhö sau: Moät trong nhöõng giaùo lyù caên baûn cuûa Phaät giaùo quan nieäm raèng: moïi haäu quaû cuûa con ngöôøi nhaän laõnh – haïnh phuùc hay ñau khoå – ñeàu coù nguyeân nhaân do chính con ngöôøi taïo ra trong ñôøi hieän taïi hoaëc kieáp tröôùc, goïi laø nghieäp baùo. Muoán loaïi tröø nghieäp baùo thì phöông phaùp duy nhaát laø baûn thaân khoâng taùc nghieäp. Söï quaáy phaù cuûa ma quyû theo quan ñieåm cuûa Phaät giaùo cuõng laø moät loaïi nghieäp baùo. Vieäc söû duïng thaàn thoâng (caây Neâu) ñeå loaïi tröø ma quyû, hay noùi caùch khaùc laø söû duïng 208
22.
moät phöông phaùp
khaùc ñeå loaïi tröø nghieäp baùo, khoâng phaûi do baûn thaân tu taäp (khoâng taùc nghieäp); ñieàu naøy ñi ngöôïc laïi giaùo lyù caên baûn cuûa Phaät giaùo. Vì vaäy, söï tích caây Neâu mang daáu aán Phaät giaùo vaø tuïc troàng caây Neâu khoâng theå do caùc thieàn sö taïo döïng vaø phoå bieán. Trong lòch söû Phaät giaùo cuõng khoâng ghi nhaän ñieàu naøy. Vì vaäy coù theå khaúng ñònh raèng: tuïc troàng caây Neâu laø moät tín ngöôõng rieâng cuûa ngöôøi Laïc Vieät coù töø thôøi Huøng Vöông, toàn taïi trong söï che chôû baèng daáu aán cuûa Phaät giaùo trong thôøi ñoâ hoä. Coù theå truyeàn thuyeát caây Neâu mang ñeán daáu aán Phaät giaùo coù töø thôøi nhaø Minh. Ñaây laø thôøi kyø lòch söû ghi nhaän söï ñoâ hoä raát haø khaéc, ñaëc bieät laø söï tieâu dieät neàn vaên hoùa Ñaïi Vieät. Do ñoù, toå tieân ta vaøo thôøi kyø naøy, ñeå baûo veä di saûn vaên hoùa ñaõ ñaët ra caâu chuyeän “Söï tích caây Neâu” mang daáu aán Phaät giaùo – laø tín ngöôõng cuõng phoå bieán ôû Trung Quoác. Do tuïc troàng Neâu traûi qua haøng ngaøn naêm thaêng traàm cuûa lòch söû neân ñaõ maát ñi noäi dung ñích thöïc cuûa noù, töông töï nhö tröôøng hôïp baùnh Chöng, baùnh Daày vaø chæ coøn mang tính chaát theå hieän nhö moät phong tuïc truyeàn thoáng. Vì vaäy, khi coù moät noäi dung môùi – maëc duø khoâng phaûn aùnh ñuùng thöïc teá vaø ñöôïc gaùn gheùp – nhöng vaãn ñöôïc chaáp nhaän vaø phoå bieán ñeán taän baây giôø. Hôn nöõa, hình aûnh caây Neâu theå hieän moät yù thöùc vöôn leân (caây tre coät Neâu) ñeå ñaït tôùi söï hoøa nhaäp vôùi vuõ truï (voøng troøn phía treân caây tre) phuø hôïp 209
23.
vôùi hình aûnh
cuoái cuøng cuûa hai thaàn vaät cuûa ngaøi Chöû Ñoàng töû: caùi noùn ñaët treân ñaàu caây gaäy caém xuoáng ñaát, bieán thaønh cung ñieän laâu ñaøi ñeå ngaøi truù qua ñeâm, taïi nôi maø sau naøy goïi laø Ñaàm Nhaát Daï. Voøng troøn cuõng laø bieåu töôïng cuûa Döông, cuûa giaù trò taâm linh vaø cuõng laø cuûa Thaùi Cöïc; söï khôûi nguyeân cuûa vuõ truï vaø cuõng laø muïc ñích ñaït tôùi cuûa Ñaïo giaùo. DAÁ U AÁ N CUÛ A NEÀ N VAÊ N HIEÁ N LAÏ C VIEÄ T , TRONG TÍN NGÖÔÕNG DAÂN GIAN VIEÄT NAM VAØ ÑAÏO GIAÙO Haïc vaø Ruøa bieåu töôïng ñoäc ñaùo cuûa neàn vaên minh Laïc Vieät Töø nhöõng luaän ñieåm ñaõ trình baøy ôû treân daãn ñeán moät söï lieân heä tieáp noái vaø giaûi thích moät daáu aán lieân quan ñeán neàn vaên minh Vaên Lang vaø Ñaïo giaùo. Ñoù chính laø hình aûnh con haïc ñöùng treân löng con ruøa. Ñaây laø moät hình aûnh raát phoå bieán ôû taát caû caùc ñình ñeàn thôø thaùnh thaàn cuûa Vieät Nam vaø ôû caû nhöõng vuøng Nam Trung Quoác; keå caû Trieàu Tieân, Nhaät Baûn. Söï phoå bieán cuûa hình töôïng Haïc vaø Ruøa ôû khaép nhöõng vuøng coù aûnh höôûng cuûa vaên hoaù Ñoâng Phöông, ñaõ chöùng toû tính bieåu töôïng ñöôïc löïa choïn coù yù thöùc cho moät giaù trò vaên hoùa cuûa noù. Taïi sao con haïc laïi ñöùng treân löng con ruøa? Taát nhieân khoâng theå giaûi thích ñôn giaûn raèng: taïi vì con haïc chaêm chæ thoâng minh, coøn con ruøa chaäm chaïp neân bò Thöôïng ñeá baét phaït phaûi laøm neàn cho con haïc ñöùng chaàu tieân thaùnh. OÂng cha ta ñaõ ñeå laïi moät caâu ca dao ñoäc ñaùo maø coù leõ cuõng nhieàu ngöôøi bieát: Thöông thay thaân phaän con ruøa, Trong ñeàn ñoäi haïc, ngoaøi ñình ñoäi bia. Nhöng taïi sao ngöôøi xöa laïi choïn bieåu töôïng naøy? Tröôùc heát, chuùng ta baét ñaàu tìm hieåu töø hình aûnh con ruøa. Ñaây laø moät linh vaät bieåu töôïng cho neàn vaên minh Vaên Lang: ñoù laø phöông tieän chuyeån taûi chöõ vieát cuûa oâng cha ta, maø daáu aán xöa nhaát ñaõ ñöôïc ghi nhaän trong saùch Thoâng Chí cuûa Trònh Tieàu (ñaõ trình baøy ôû phaàn treân). Gioáng ruøa lôùn chæ coù ôû mieàn Nam soâng Döông Töû ñaõ bò tuyeät chuûng, nhöng hình töôïng con ruøa laø phöông tieän chuyeån taûi nhöõng giaù 210
24.
trò tinh thaàn
laø moät hình aûnh truyeàn thoáng töø ngaøn xöa cuûa ngöôøi Laïc Vieät. RUØA ÑOÄI BIA TRONG VAÊN MIEÁU HAØ NOÄI Töø ñoù hình thaønh bieåu töôïng con ruøa ñoäi bia ôû caùc ñình ñeàn maø hình aûnh taäp trung nhaát chính laø ôû Vaên Mieáu Haø Noäi. Nhöng nhöõng con ruøa ôû tröôùc ñieän thôø thì khoâng ñoäi bia maø ñoäi treân löng noù con chim haïc. Töø ñoù coù theå suy luaän raèng: con chim haïc phaûi laø moät bieåu töôïng coâ ñoïng thay theá cho nhöõng gì maø loaøi ruøa ñaõ mang treân löng noù. Xeùt hình daùng chim haïc coù nhöõng neùt ñaëc tröng gioáng heät hình töôïng chim Laïc ñaõ caùch ñieäu treân troáng ñoàng Laïc Vieät. Baïn ñoïc cuõng deã daøng nhaän thaáy ñieàu naøy ôû hai hình trình baøy sau ñaây. 211
25.
HÌNH HAÏC
HÌNH HAÏC TREÂN TROÁNG ÑOÀNG TRONG ÑÌNH ÑEÀN Töø söï gioáng heät giöõa hai hình töôïng naøy, keát hôïp vôùi bieåu töôïng con ruøa ñaëc tröng cho söï chuyeån taûi nhöõng giaù trò tinh thaàn cuûa neàn vaên minh Vaên Lang, coù theå keát luaän raèng: chim haïc trong ñình ñeàn chính laø chim Laïc treân troáng ñoàng – bieåu töôïng cuûa neàn vaên minh Vaên Lang maø con ruøa töø ngaøn xöa voán laø phöông tieän chuyeån taûi. Vôùi nhaän xeùt treân thì coù theå cho raèng: Tín ngöôõng thôø thaàn thaùnh ôû ñình ñeàn thuoäc veà neàn vaên minh Laïc Vieät, maø nhöõng ngöôøi coù tín ngöôõng coù theå tìm thaáy nguoàn goác cuûa noù ôû hình aûnh con chim Laïc ñöùng treân löng con Ruøa. Luaän ñieåm naøy boå sung vaø chöùng minh roõ neùt hôn veà Ñaïo giaùo vaø Laõo töû coù xuaát xöù töø vaên minh Laïc Vieät, khi tuïc thôø Tieân, Thaùnh laø noäi dung cuûa Ñaïo giaùo. 212
26.
Buøa chuù vaø
thuyeát AÂm Döông Nguõ Haønh Ñeå minh hoïa quan ñieåm cho raèng: nhöõng tö töôûng tín ngöôõng lieân quan ñeán Ñaïo giaùo coù nguoàn goác töø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh, xin baï n ñoï c xem vaø so saù n h nhöõng hình aûnh döôùi ñaây. Hình beân ñöôïc cheùp laïi töø cuoán “Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam”. Ñoù laø moät laù buøa daân gian nhaèm muïc ñích tröø taø, trò beänh, traán traïch, ñem laïi söï bình an cho gia ñình. Taát nhieân noù xuaát phaùt töø moät tín ngöôõng tin vaøo nhöõng khaû naêng sieâu nhieân maø con ngöôøi coù theå söû duïng ñeå laøm thay ñoåi soá phaän cuûa mình. Ngöôøi ta tin raèng: ñeå coù nhöõng khaû naêng sieâu nhieân naøy, ngöôøi thöïc hieän noù phaûi laø nhöõng ngöôøi ñaõ tu taäp theo moät thöù tín ngöôõng lieân quan ñeán Ñaïo giaùo (phuø thuûy hoaëc ñaïo só). Nhöng nhö phaàn treân ñaõ trình baøy, trong moät xaõ hoäi nhö Vaên Lang, ñaõ coù moät heä thoáng tö töôûng chính thoáng laø AÂm Döông Nguõ haønh, thì khoù coù theå coù moät thöù tín ngöôõng vöôït ra ngoaøi nhöõng giaù trò cuûa noù. Baïn ñoïc coù theå so saùnh hình con coïp trong laù buøa noùi treân vôùi hình trong tranh daân gian döôùi ñaây. Ñoù laø moät böùc tranh daân gian thuoäc doøng tranh Haøng Troáng veõ moät “OÂng Ba Möôi”. Tuøy theo maøu saéc maø ngaøi ñaïi dieän cho moät haønh thuoäc Nguõ haønh, maø thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø hoïc thuyeát chuû ñaïo trong xaõ hoäi Vaên Lang. Baïn ñoïc seõ deã daøng nhaän thaáy raèng “OÂng Ba Möôi” naøy gioáng heät con coïp trong laù buøa ôû hình beân. Söï gioáng nhau ñeán möùc ñaùng kinh ngaïc naøy, chöùng toû söï lieân quan giöõa tín ngöôõng cuûa ngaøi Chöû Ñoàng töû vôùi moät hoïc thuyeát vuõ truï quan chính thoáng cuûa thôøi Huøng Vöông. Baïn ñoïc coù theå thaéc maéc veà nhöõng chöõ Haùn treân laù buøa ñaõ chöùng toû coù theå 213 t hieän töø thôøi Baéc thuoäc hoaëc noù xuaá töø thôøi nöôùc Vieät höng quoác veà sau. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích raèng: raát coù theå tröôùc ñoù laù buøa khoâng coù chöõ Haùn, nhöng vaøo thôøi Baéc thuoäc
27.
214
28.
OÂNG BA MÖÔI Tranh
daân gian Haøng Troáng HÌNH COÏP TRONG LAÙ BUØA 215
29.
PHUÏ CHÖÔNG
MOÄT NHAÄN ÑÒNH KHAÙC VEÀ TRUYEÀN THUYEÁT NHAÁT DAÏ TRAÏCH & NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN Veà noäi dung Truyeàn thuyeát Ñaàm Nhaát Daï cuõng coù vaøi yù kieán khaùc haún nhau vaø khaùc vôùi nhaän ñònh cuûa ngöôøi vieát. Haàu heát nhöõng yù kieán ñoù – theo caùi nhìn cuûa ngöôøi vieát – mang tính khieân cöôõng vaø chuû quan. Nhöng coù nhaän ñònh cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùt raát ñaùng chuù yù vì ñöôïc minh chöùng vôùi nhieàu tö lieäu lieân quan. Vì vaäy, ñeå baïn ñoïc tieän tham khaûo vaø so saùnh vôùi nhaän ñònh cuûa ngöôøi vieát, xin trình baøy ñoaïn sau ñaây ñöôïc trích daãn trong saùch “Lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam”. Taäp I (*). Leâ Maïnh Thaùt. Nxb Thuaän Hoaù – Hueá 1999: Laïi baøi töïa truyeän phaùp cuûa töôùng quoác Quyeàn Ñöùc Dö (1) ñôøi Ñöôøng noùi: “Sau khi Taøo Kheâ (2) maát ñi, thieàn phaùp thònh haønh, ñeàu coù thöøa keá. Chöông Kính uaån thieàn sö (3) duøng taâm aán cuûa Maõ Toå haønh hoaù ôû Ngoâ, Vieät. Voâ Ngoân Thoâng ñaïi só, ñem toân chæ cuûa Baùch Tröôïng khai ngoä taïi Giao Chaâu”. Ñoù laø nhöõng chöùng cöù vaäy. Cöù caâu traû lôøi naøy, thì tröôùc khi Phaät giaùo truyeàn vaøo Trung Quoác, Vieät Nam ñaõ coù moät neàn Phaät giaùo hoaøn chænh, töùc bao goàm chuøa chieàn, moät ñoaøn theå Taêng só vaø kinh saùch ñaày ñuû. Theo Thoâng Bieän, thì ôû nöôùc ta luùc baáy giôø “coù chuøa hôn 20 ngoâi, ñoä Taêng hôn 500 ngöôøi, dòch kinh 15 quyeån”. Ñieàu ñaùng tieác laø Thoâng Bieän khoâng cho ta bieát neàn Phaät giaùo hoaøn chænh naøy, vôùi soá chuøa chieàn kinh saùch vaø taêng só nhö vaäy, xuaát hieän vaøo luùc naøo. OÂng chæ baèng loøng laäp laïi lôøi cuûa Ñaøm Thieân (4), baûo raèng ñoù laø vaøo luùc “Giang Ñoâng chöa coù” Phaät giaùo. Giang Ñoâng chöa coù Phaät (1) Xem Leâ Maïnh Thaùt, Thieàn uyeån taäp anh. Tu thö Vaïn Haïnh, 1976, chuù thích 20, tr.207. Quyeàn Ñöùc Dö (757-818) laøm teå töôùng döôùi thôøi Ñöôøng Hieán Toân. Baøi töïa cho cuoán saùch nhan ñeà truyeàn phaùp naøy ngay nay ñaõ thaát laïc. (2) Töùc Luïc toå Hueä Naêng. (3) Töùc thieàn sö Hoaøi Uaån (?-818) chuøa Chöông Kính ôû Kinh Trieäu. Xem Truyeàn ñaêng luïc 7 tôø 252b19-c23 (4) Tieåu söû Ñaøm Thieân ñôøi Tuyø ñöôïc ghi trong Ñaøm Thieân phaùp sö truyeän, Tuïc Cao Taêng truyeän 18 tôø 571b 12 – 574b 6, sinh naêm 542 maát naêm 607, thoï 66 tuoåi. Coøn * Chuù thích: Lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam taäp I. Saùch ñaõ daãn. Trang 12 ñeán 27. 216
30.
giaùo, thì ngay
caû baûn tieåu söû cuûa Khöông Taêng Hoäi (?-280) trong saùch Xuaát Tam Taïng Kyù Taäp, taäp 13, Ñaïi Taïng Kinh 2145, tôø 96a 29 – 97a17 vaø trong Cao Taêng Truyeän quyeån 1, Ñaïi Taïng Kinh 2059 tôø 325a 13 – 326b 13, cuõng baûo “baáy giôø Toân Quyeàn (1) xöng ñeá Giang Taû (naêm 222 sdl) maø Phaät giaùo chöa löu haønh”. Theá cuõng coù nghóa ngay vaøo nhöõng naêm 220 sdl, Phaät giaùo chöa coù maët ôû Giang Ñoâng. Vaäy phaûi chaêng neân Phaät giaùo hoaøn chænh vöøa noùi chæ toàn taïi vaøo theá kyû thöù II – thöù III sdl? SÖ PHAÄT QUANG VAØ DI TÍCH ÑAÀU TIEÂN CUÛA PHAÄT GIAÙO VIEÄT NAM Traû lôøi caâu hoûi naøy, ta may maén coù moät taøi lieäu vieát gaàn cuøng thôøi vôùi Thieàn Uyeån Taäp Anh laø Lónh Nam trích quaùi. Truyeän Nhaát Daï Traïch cuûa Lónh Nam trích Quaùi ghi laïi vieäc Chöû Ñoàng Töû ñaõ ñöôïc nhaø sö Phaät Quang taïi nuùi Quyønh Vieân (cuõng coù baûn vieát Quyønh Vi) truyeàn daïy giaùo lyù Phaät giaùo. Xöa nay Lónh Nam trích quaùi thöôøng ñöôïc xeáp vaøo loaïi truyeän thaàn thoaïi hay huyeàn söû. Thaäm chí boä Vieät Nam Haùn vaên Tieåu thuyeát Tuøng san (2), taäp I, môùi xuaát baûn gaàn ñaây cuõng laøm theá. Tuy nhieân, khi ñi saâu vaøo nghieân cöùu noäi dung cuûa Lónh Nam trích quaùi, ta môùi thaáy roõ Lónh Nam trích quaùi khoâng chæ ñôn thuaàn laø taäp hôïp nhöõng chuyeän thaàn thoaïi, thaäm chí nhöõng chuyeän thaàn thoaïi hoang ñöôøng. Traùi laïi, noù chöùa ñöïng nhieàu söï kieän coù thöïc, maø tröôøng hôïp nuùi Quyønh Vieân cuûa chuùng ta ñaây laø moät thí duï cuï theå. Nuùi Quyønh Vieân naøy, nhöõng ngöôøi chuû bieân Thô vaên Lyù Traàn ñaõ chuù thích laø: “moät quaû nuùi trong truyeän thaàn thoaïi” (3). Daãu theá, neáu chòu khoù ñoïc Minh löông caåm tuù do Leâ Thaùnh Toâng vieát veà 13 cöûa bieån cuûa ñaát nöôùc ta trong khi tieán quaân chinh phaït Chieâm Thaønh vaøo naêm 1470, thì ta gaëp baøi thô thöù 7, noùi veà “Nam giôùi haûi moân löõ thöù”, trong ñoù coù 2 caâu: Di mieáu man truyeàn kim Vuõ Muïc Danh sôn do thuyeát coå Quyønh Vieân. Dòch: Di mieáu coøn truyeàn nay Vuõ Muïc moät Ñaøm Thieân khaùc ngöôøi Kinh sö, ñôøi Teà, ñöôïc ghi trong Cao Taêng truyeän 13 tôø 413a 18 – 26, nhöng khoâng phaûi Ñaøm Thieân ñôøi Tuyø voán coù nhieàu quan heä maät thieát vôùi Tuøy Cao Toå vaø ñaëc bieät veà vieäc cuùng döôøng Xaù – lôïi nhö keå trong tieåu söû Thoâng Bieän treân ñaây. Xem Leâ Maïnh Thaùt, Thieàn Uyeån Taäp Anh, ghi chuù 15, 16 & 19, tr.204 – 207. (1) Töùc Ngoâ Toân Quyeàn, leân ngoâi naêm 222 maát thaùng 4 naêm Thaàn Phöôïng thöù nhaát (262), thoï 70 tuoåi. (2) Ñaøi Loan, Hoïc sanh thö cuïc aán haønh, 1986, do Traàn Khaùnh Haïo chuû bieân, theo Publications de l Ecole francaise d Extreâme-Orient, goàm 7 taäp. (3) Vieän Vaên hoïc, Thô Vaên Lyù Traàn III, Haø Noäi: NXB Khoa hoïc xaõ hoäi, 1978, tr.657. 217
31.
Danh sôn vaãn
nhaéc coå Quyønh Vieân. Vuõ Muïc ñaây töùc laø töôùng Leâ Khoâi, chaùu ruoät cuûa Leâ Lôïi. Naêm Thaùi Hoaø thöù 2 (1444) ñi ñaùnh Chieâm Thaønh, baét ñöôïc vua Chieâm laø Bí Caùi, khi trôû veà ñeán cöûa bieån Nam Giôùi thì maát. Daân thöông nhôù, laäp ñeàn thôø taïi cöûa bieån naøy. Cöûa bieån naøy coøn ñöôïc goïi laø cöûa Soùt. Coøn nuùi Quyønh Vieân naèm ôû phía Nam cöûa beå naøy vaø töø thôøi Leâ Thaùnh Toân ñaõ ñöôïc xaùc nhaän laø moät danh sôn, töùc moät hoøn nuùi coù tieáng taêm cuûa ñaát nöôùc. Vaø tieáng taêm naøy laø coù töø xöa, chöù khoâng phaûi ñôïi ñeán töø thôøi Leâ Thaùnh Toân, töùc töø naêm 1460 trôû ñi môùi coù. Ngay caû khi ta ñoàng yù vôùi Leâ Quí Ñoân trong Toaøn Vieät thi luïc vaø Buøi Huy Ích trong Hoaøng Vieät thi tuyeån vaø xeáp caùc baøi thô veàâ 13 cöûa bieån naøy vaøo loaïi “voâ danh thò”, thì vieäc noùi “oâng Vuõ Muïc ngaøy nay” (kim Vuõ Muïc) vaø “nuùi Quyønh Vieân thuôû xöa” (coå Quyønh Vieân) vaãn khoâng ñaùnh maát thôøi ñieåm cuûa baøi thô. Lyù do naèm ôû choã neáu ñaõ noùi Leâ Khoâi laø oâng Vuõ Muïc thôøi nay, vaø Leâ Khoâi maát vaøo naêm 1444, thì roõ raøng taùc giaû noù cuõng phaûi soáng vaøo thôøi Leâ Khoâi naøy, töùc khoaûng töø 1444 trôû ñi hay khoâng laâu sau ñoù. Noùi thaúng ra, vaøo theá kyû thöù XV, khi Kieàu Phuù vaø Vuõ Quyønh hieäu ñính vaø cho ra ñôøi hai baûn Lónh Nam trích quaùi khaùc nhau, Quyønh Vieân ñaõ thaät söï laø moät danh sôn, moät ngoïn nuùi noåi tieáng ñoái vôùi daân ta thôøi ñoù vaø tröôùc kia. Noù döùt khoaùt khoâng phaûi laø moät ngoïn nuùi thaàn thoaïi, caøng khoâng phaûi laø moät ngoïn nuùi khoâng coù ñòa ñieåm cuï theå taïi ñaát nöôùc ta. Noù quaû laø moät ngoïn nuùi naèm taïi cöûa Soùt. Vaø treân nuùi Quyønh Vieân naøy coøn coù ngoâi chuøa coå. Baûn Lónh Nam trích quaùi maø ta coù ngaøy nay thì hoaëc do Kieàu Phuù kieåu chính laïi vaøo naêm 1490 hoaëc do Vuõ Quyønh san ñònh vaøi naêm sau ñoù, vaøo naêm 1493, töø moät baûn Lónh Nam trích quaùi cuûa Traàn Theá Phaùp ñôøi Traàn. Nhö vaäy neáu Lónh Nam trích quaùi maø ta coù ngaøy nay noùi tôùi nuùi Quyønh Vieân, thì döùt khoaùt nuùi Quyønh Vieân naøy phaûi coù moät ñòa chæ cuï theå. Vì theá, khi Chöû Ñoàng Töû ñaõ ñöôïc nhaø sö Phaät Quang truyeàn daïy ñaïo Phaät taïi nuùi Quyønh Vieân, ta coù theå chaéc chaén söï vieäc naøy ñaõ xaûy ra taïi cöûa bieån Nam Giôùi hay cöûa Soùt. Ta coù theå ñaët vaán ñeà laø neáu quaû coù ngoïn nuùi Quyønh Vieân taïi cöûa Soùt, thì vieäc truyeàn daïy giaùo lyù cuûa nhaø sö Phaät Quang cho Chöû Ñoàng Töû chaéc gì ñaõ xaûy ra ôû ñoù, bôûi vì vieäc truyeàn daïy xaûy ra quaù xa caùch thôøi ñieåm noù ghi laïi trong Lónh Nam trích quaùi. Noùi cuï theå ra, Lónh Nam trích quaùi ñaõ ghi laïi moät söï vieäc xaûy ra caùch noù gaàn tôùi caû ngaøn röôõi naêm. Taát nhieân, tröø phi ta thöïc hieän moät cuoäc khai quaät khaûo coå hoïc taïi nuùi Quyønh Vieân ôû cöûa Soùt vaø tìm thaáy di vaät lieân heä vôùi Chöû Ñoàng Töû, thì vaán ñeà môùi ñöôïc giaûi quyeát moät caùch döùt ñieåm. Nhöng tröôùc maét, neáu chöa laøm ñöôïc, song qua phaân tích nhöõng truyeän khaùc trong Lónh Nam trích quaùi, ta thaáy duø Lónh Nam trích quaùi coù ñöôïc Traàn Theá Phaùp bieân taäp laïi vaøo haäu baùn theá kyû 14, thì nhöõng döõ kieän trong ñoù vaãn coù moät tính coå sô ñaùng muoán. Chaúng haïn, khi nghieân cöùu veà truyeàn thuyeát Traêm tröùng trong truyeän hoï Hoàng Baøng, ta thaáy truyeàn thuyeát naøy ñaõ xuaát hieän trong 218
32.
Luïc ñoä taäp
kinh 3 ÑTK152 tôø 14a 26 - cl8 truyeän 23 do Khöông Taêng Hoäi dòch ra chöõ Haùn vaøo khoaûng nhöõng naêm 220 – 250 (1). Cuõng moät caùch, truyeän Taây Qua cuûa Lónh Nam trích quaùi laø moät dò baûn cuûa truyeän 7 trong Cöïu Taïp Thí Duï Kinh, ÑTK206 tôø 512a 16 – b7, cuõng do Khöông Taêng Hoäi phieân dòch, v.v. Noùi khaùc ñi, duø nhöõng truyeän do Traàn Theá Phaùp taäp hôïp laïi trong Lónh Nam trích quaùi xaûy ra töông ñoái muoän, nhöng coù nhöõng döõ kieän ñaõ ñöôïc chöùng minh laø xuaát hieän raát sôùm trong lòch söû vaên hoïc nöôùc ta. Do theá, truyeàn thuyeát veà Chöû Ñoàng Töû ñöôïc nhaø sö Phaät Quang daïy ñaïo Phaät cuõng coù khaû naêng xaûy ra raát sôùm trong lòch söû daân toäc, chöù khoâng phaûi vì söï xuaát hieän muoän maøng trong Lónh Nam trích quaùi maø maát ñi tính trung thöïc vaø coå sô cuûa noù. Vaäy nhaø sö Phaät Quang naøy xuaát hieän ôû cöûa Soùt vaøo thôøi naøo? Qua nhöõng chöùng côù ngoaïi taïi, giaùn tieáp vöøa keå treân, toái thieåu ta bieát laø nhöõng gì Lónh Nam trích quaùi ghi laïi chöa haün laø khoâng xaûy ra, hay khoâng coù töø xöa. Cuï theå laø truyeän veà truyeàn thuyeát Traêm Tröùng. Khoâng keå caùc daõ söû hay nhöõng thoâng tin beân ngoaøi, cöù theo chính söû Trung Quoác cuõng ñaõ ghi laø coù caùc chính quyeàn phöông nam ñi thoâng qua nöôùc ta ñeå ñeán phöông baéc, ñoù laø chính quyeàn nöôùc Hoaøng Chi. Bình Ñeá Kyû trong Tieàn Haùn thö 12 tôø 4a 3 ghi: “Nguyeân thuyû thöù 2 (naêm thöù 2 sdl), muøa xuaân, nöôùc Hoaøng Chi daâng teâ giaùc vaø boø”. Roài ñeán quyeån 28 haï, Tieàn Haùn thö tôø 32b 2 – 3, nôi chuyeän Vöông Maõng, cuõng ghi: “Trong khoaûng Nguyeân thuyû (1 – 6 sdl) cuûa Bình ñeá, Vöông Maõng phuï chính, muoán laøm raïng rôõ uy ñöùc cuûa mình ñaõ göûi bieáu haäu hyõ vua Hoaøng Chi khieán cho göûi söù coáng teâ giaùc vaø boø soáng”. Nöôùc Hoaøng Chi naøy, cöù Tieàn Haùn thö 28 haï, tôø 32b 3 – 5, coøn ghi tieáp: “Töø Hoaøng Chi ñi thuyeàn coù theå taùm thaùng ñeán Bì Toân, roài ñi thuyeàn hai thaùng coù theå ñeán bieân giôùi Töôïng Laâm cuûa Nhaät Nam. Phía nam Hoaøng Chi coù nöôùc Dó Trình Phaát. Dòch söù cuûa Haùn töø ñoù veà”. Theá roõ raøng Hoaøng Chi laø moät nöôùc raát xa nöôùc Haùn, ñi thuyeàn ñeán möôøi thaùng môùi ñeán. Ghi nhaän ñaàu tieân cuûa chính söû Trung Quoác veà söï lieân heä giöõa chính quyeàn Trung Quoác vaø chính quyeàn Hoaøng Chi laø Hoaøng Chi ôû phía taây nöôùc ta vaø phaûi ñi thoâng qua nöôùc ta môùi ñeán Trung Quoác ñöôïc. Hoaøng Chi laø nöôùc naøo? Coù khaû naêng Hoaøng Chi ñaây laø moät trong nhöõng nöôùc ôû AÁn Ñoä. Cho neân, noùi caùch khaùc, töø nhöõng naêm ñaàu Döông lòch, quan heä chính thöùc giöõa AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ coù veà ñöôøng bieån vaø ñaõ ñöôïc chính söû Trung Quoác ghi laïi. Sau ñoù, töø theá kyû thöù hai trôû ñi thì quan heä giöõa Aán Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ ñöôïc ghi raát roõ, cho neân khaû naêng tröôùc khi coù quan heä chímh thöùc treân bình dieän chính quyeàn thì phaûi coù quan heä nhaân daân; töùc quan heä giöõa hai daân toäc phaûi ñi vôùi nhau roài hai chímh quyeàn môùi ñi theo, hoaëc ñeå baûo trôï quyeàn lôïi cuûa daân toäc mình hoaëc ñeå thieát laäp quan heä ngoaïi giao. Cho neân khaû naêng nhöõng thöông thuyeàn buoân baùn cuûa ngöôøi AÁn Ñoä ñaõ ñeán Trung Quoác tröôùc thôøi Vöông (1) Leâ Maïnh Thaùt, Khöông Taêng Hoäi toaøn taäp, taäp I, tr. 358-361. 219
33.
Maõng töø laâu
laø moät söï thaät. Thöïc teá thì ngay trong Söû kyù ta ñaõ tìm thaáy nhöõng töø tieáng Phaïn ñöôïc phieân aâm ra tieáng Trung Quoác, cuï theå laø töø löu ly, vaidurya. Töùc laø nöôùc Trung Quoác ñaõ bieát nöôùc AÁn Ñoä töø laâu. Noùi caùch khaùc, töø nhöõng theá kyû ñaàu döông lòch, quan heä giöõa AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ thieát laäp vaø coù quan heä buoân baùn giöõa thöông nhaân hai nöôùc (1). Tieàn Haùn thö 9, tôø 3a 3 – 6 (truyeän Taây nam di löôõng Vieät Trieàu Tieân ñaõ noùi vieäc thöông nhaân nöôùc Thuïc ñem vaûi vaø gaäy truùc Thaân ñoäc veà Trung Quoác baùn vaøo naêm Nguyeân thuù thöù nhaát (120 tdl). Vaø truyeän Vöông Maõng ghi vì “ muoán laøm raïng rôõ uy ñöùc cuûa mình, (oâng) ñaõ haäu hó vua nuôùc Hoaøng Chi vaø khieán daâng teâ giaùc vaø boø soáng”, coù nghóa hai chính quyeàn ñaõ coù moái quan heä bang giao töø laâu. Maø tröôùc khi Vöông Maõng bieát ñeán nöôùc nay thì ngöôøi nöôùc naøy ñaõ coù quan heä vôùi Trung Quoác roài, cho neân Vöông Maõng môùi bieát ñeå khieán daâng vaät coáng vôùi muïc ñích laøm cho hai nöôùc quan heä chính quyeàn vôùi nhau. Noùi caùch khaùc vaøo nhöõng theá kyû tröôùc vaø sau döông lòch, ñaõ coù nhöõng quan heä giöõa Trung Quoác vaø caùc nöôùc khaùc veà ñöôøng bieån thông qua Vieät Nam. Cho neân giaû thieát söï toàn taïi cuûa nhaø sö Phaät Quang giöõa theá kyû thöù III hay thöù II tdl coù theå chöùng thöïc ñöôïc. VEÀ NHAØ SÖ PHAÄT QUANG Truyeän Nhaát Daï Traïch trong Lónh Nam trích quaùi keå laïi vieäc Chöû Ñoàng Töû hoï ñöôïc ñaïo Phaät nhö sau: “Thöông nhaân nöôùc ngoaøi tôùi lui buoân baùn kính thôø Tieân Dung (vaø) Ñoàng Töû laøm chuùa. Coù moät khaùch buoân lôùn ñeán baûo Tieân Dung raèng: “Quí nhaân haõy boû ra moät daät vaøng naêm nay cuøng thöông nhaân ra nöôùc ngoaøi mua vaät quí, ñeán sang naêm ñöôïc laõi möôøi daät”. Tieân Dung vui möøng baûo Ñoàng Töû: “Vôï choàng ta laø bôûi Trôøi maø neân. Nhöng caùi aên caùi maëc laø do ngöôøi laøm laáy. Nay neân ñem moät daät vaøng cuøng thöông nhaân ra nöôùc ngoaøi mua vaät quí ñeå sinh soáng”. Ñoàng Töû beøn cuøng thöông nhaân ñi buoân baùn leânh ñeânh ra khaép nöôùc ngoaøi. Coù nuùi Quyønh Vieân treân nuùi coù am nhoû. Thöông nhaân gheù thuyeàn vaøo laáy nöôùc. Ñoàng Töû leân am daïo chôi. Trong am coù moät tieåu Taêng teân Phaät Quang truyeàn phaùp cho Ñoàng Töû. Ñoàng Töû ôû laïi ñeå nghe phaùp, ñöa vaøng cho thöông nhaân ñi mua haøng. Ñeán luùc thöông nhaân trôû veà laïi tôùi am ñoù chôû Ñoàng Töû trôû veà nhaø. Nhaø sö beøn taëng cho Ñoàng Töû moät caây gaäy vaø moät caùi noùn, vöøa baûo: “Caùc vieäc linh thoâng ñeàu ôû ñoù roài”. Ñoàng Töû trôû veà, ñem ñaïo Phaät noùi heát vôùi Tieân Dung. Tieân Dung giaùc ngoä, beøn boû caû quaùn chôï ngheà buoân ñeå cuøng Ñoàng Töû du phöông tìm thaày hoïc ñaïo”. Vieäc Chöû Ñoàng Töû vaø Tieân Dung, nhöõng ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân maø ta bieát teân tieáp thu ñaïo Phaät laø nhö theá. Coù hai ñaëc ñieåm maø ta caàn löu 1/ Saàm Troïng Mieãn, Nha phieán chieán tranh dó tieàn Haùn ngöõ trung ñích taù töø, Trung Sôn Ñaïi hoïc hoïc baùo 4 (1959) 146 – 154. 220
34.
yù. Thöù nhaát,
vieäc tieáp thu naøy ñaõ xaûy ra taïi nuùi Quyønh Vieân. Nuùi Quyønh Vieân töø thôøi Leâ Thaùnh Toân ta ñaõ bieát laø naèm taïi cuûa Nam Giôùi, hay cöûa Soùt. Ngaøy nay, taïi bôø nam cuûa cöûa Soùt, coøn coù moät hoøn nuùi goïi laø Nam Giôùi sôn (1). Phaûi chaêng ñaây laø ñòa ñieåm caàn tìm hieåu khaûo coå hoïc ñeå khai quaät xem coù veát tích gì cuûa Chöû Ñoàng Töû vaø Phaät Quang chaêng? Tröôùc maét, ít nhaát ta ñaõ xaùc ñònh ñöôïc laø Quyønh Vieân khoâng phaûi laø moät ngoïn nuùi thaàn thoaïi, maø thaät söï laø moät hoøn nuùi coù teân tuoåi taïi cöûa Soùt. Do nhöõng daáu veát cuûa Chieâm Thaønh coøn toàn taïi ñeán ngaøy nay, ta cuõng hieåu theâm töø cöûa Soùt veà nam laø mieàn ñaát thuoäc vöông quoác Chieâm Thaønh. Nhö theá, ñaát nöôùc Vieät Nam thôøi Huøng Vöông phaûi chaêng ñaõ laáy cöûa Soùt laøm moät ñòa ñieåm cuûa mieàn cöïc nam cuûa toå quoác ta? Caàn löu yù, töø vuøng cöûa Soùt trôû ra mieàn baéc, ta khoâng tìm thaáy coù baát cöù di chæ naøo lieân heä vôùi neàn vaên hoùa cuûa Chieâm Thaønh. Ngöôïc laïi, töø cöûa Soùt trôû veà nam, cuï theå laø caùc vuøng phía nam tænh Ngheä An, töùc töø Vinh trôû veà nam vaø caùc tænh Haø Tænh, Quaûng Bình, Quaûng Trò vaø Thöøa Thieân, cho ñeán ngaøy nay, vaãn coøn nhöõng veát tích cuûa neàn vaên hoùa Chieâm Thaønh. Noùi theá, töùc laø muoán noùi Phaät giaùo truyeàn vaøo nöôùc ta caên cöù vaøo Lónh Nam trích quaùi laø töø phía nam, qua trung gian nhaø sö Phaät Quang ôû nuùi Quyønh Vieân, taïi Nam Giôùi hay cöûa Soùt, giaùp vôùi Chieâm Thaønh. Nhaø sö naøy chaéc haún khoâng phaûi laø ngöôøi Vieät, vì raèng truyeän Chöû Ñoàng Töû noùi “Ñoàng Töû linh ñinh ra khaép nöôùc ngoaøi (phuø du xuaát haûi ngoaïi)”. Vuøng nuùi Quyønh Vieân naøy coù khaû naêng vaøo thôøi Chöû Ñoàng Töû chöa thuoäc baûn ñoà nöôùc ta. Nhö nhaø sö Phaät Quang naøy coù theå laø moät ngöôøi Chieâm Thaønh, hoaëc laø ngöôøi AÁn Ñoä, ñang tìm caùch truyeàn baù Phaät giaùo vaøo Vieät Nam. Vaø Chöû Ñoàng Töû laø ngöôøi Vieät Nam ñaàu tieân ñaõ tieáp xuùc vôùi oâng, ñeå roài sau ñoù, trôû thaønh ngöôøi Phaät töû Vieät Nam ñaàu tieân coù teân tuoåi. Truyeän Chöû Ñoàng Töû naøy sau ñoù ñöôïc Thieân Nam Vaân Luïc (2) cuûa moät taùc giaû voâ danh cheùp laïi. Theá thì Chöû Ñoàng Töû ñaõ tieáp thu ñaïo Phaät nhö theá naøo? Ñaây laø ñaëc ñieåm thöù hai maø ta caàn löu yù. Truyeän Chöû Ñoàng Töû chæ noùi khi Ñoàng Töû trôû veà queâ “nhaø sö beøn taëng cho Ñoàng Töû moät caây gaäy vaø moät caùi noùn, vöøa baûo: “Moïi vieäc linh thoâng ñeàu ñaõ ôû ñaây caû”. Noùi vaäy, Lónh Nam trích quaùi baùo ta bieát laø truyeàn thoáng Phaät giaùo maø Chöû Ñoàng Töû tieáp thu laø moät truyeàn thoáng Phaät giaùo quyeàn naêng, ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà linh dò vaø thaàn thoâng (linh thoâng). Truyeàn thoáng Phaät giaùo naøy nhö ta seõ thaáy, xuaát hieän trong Maâu Töû cuõng nhö trong Khöông Taêng Hoäi, vaø toàn taïi cho ñeán moät thôøi truyeàn thoáng Phaät giaùo môùi ra ñôøi, ñoù laø truyeàn thoáng Phaät giaùo Thieàn cuûa Phaùp Vaân. Caàn nhaán maïnh Phaät giaùo quyeàn naêng naøy cho ñeán theá kyû thöù VI ñöôïc boå sung bôûi truyeàn thoáng Phaät giaùo Thieàn, nhöng (1) Henri Le Breton, Le vieux An Tònh trong Bulletin des Amis du Vieux Hue, 22(1935)2. (2) Nhaát Daï Traïch truyeän, Vieät Nam Haùn vaên Tieåu thuyeát tuøng san 2. Ñaøi Loan: Hoïc sinh thö cuïc aán haønh, 1992. 202 – 204. 221
35.
khoâng vì theá
maø maát ñi aûnh höôûng cô baûn cuûa noù. Noù vaãn toàn taïi nhö moät lôùp truyeàn thoáng Phaät giaùo ñaàu tieân cuûa Phaät giaùo Vieät Nam, moät lôùp cô baûn ñeå töø ñoù xaây döïng neân nhöõng truyeàn thoáng Phaät giaùo môùi, boå sung cho noù qua lòch söû phaùt trieån cuûa Phaät giaùo ôû Vieät Nam. Nhaän thöùc ñieàu naøy, ta seõ deã daøng hieåu ñöôïc nhöõng hieän töôïng ñaëc thuø cuûa nhöõng truyeàn thoáng khaùc nhau cuûa Phaät giaùo Vieät Nam trong lòch söû. Ta seõ ñi saâu veà vaán ñeà naøy döôùi ñaây. CHÖÛ ÑOÀNG TÖÛ NGÖÔØI PHAÄT TÖÛ VIEÄT NAM ÑAÀU TIEÂN Tröôùc maét, neáu Chöû Ñoàng Töû laø ngöôøi Phaät töû Vieät Nam ñaàu tieân, thì vaán ñeà ngöôøi Phaät töû ñaàu tieân naøy ñaõ soáng vaøo luùc naøo? Truyeän Nhaát Daï Traïch chæ vieát moät caâu heát söùc mô hoà, laø: “Vua Huøng truyeàn ñeán chaùu ñôøi thöù 3” (Huøng Vöông truyeàn chí tam theá toân). Ta bieát lòch söû nöôùc ta, teân hieäu Huøng Vöông ñöôïc duøng ñeå goïi cho nhieàu ñôøi vua thôøi coå ñaïi. Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö ngoaïi kyû I, tôø 2b9 – 5b, ghi nhaän Huøng Vöông laø trieäu ñaïi ñaàu tieân cuûa hoï Hoàng Baøng, vaø baûo: “Hoï Hoàng Baøng töø Kinh Döông Vöông naêm Nhaâm Tuaát thuï phong cuøng vôùi Ñeá Nghi cuøng thôøi, truyeàn ñeán ñôøi Huøng Vöông cuoái cuøng gaëp naêm 257 tdl cuûa Noaõn Vöông nhaø Chu, laø naêm Quí Maõo thì chaám döùt, goàm 2622 naêm”. Nhöng trong phaàn phaøm leä, tôø 2a1 – 2, Ngoâ Só Lieân ñaõ nhaän xeùt: “hoaëc coù ngöôøi noùi (Huøng Vöông) coù 18 ñôøi, sôï chöa phaûi laø theá”. Ñi saâu vaøo vaán ñeà naøy, ta bieát hieän coù 3 baûn ngoïc phaû khaùc nhau lieân heä ñeán trieàu ñaïi Huøng Vöông. Baûn thöù nhaát laø moät baûn cheùp cuûa thôøi Leâ Hoàng Ñöùc baét ñaàu töø naêm 1470, roài ñöôïc cheùp laïi vaøo thôøi Leâ Kính Toân (ôû ngoâi 1600 – 1618), nieân ñaïi Hoaèng Ñònh. Baûn thöù hai laø baûn cheùp tay ñôøi Khaûi Ñònh ñöôïc baûo laø cheùp laïi töø moät baûn thuoäc nieân ñaïi Thieân Phuùc (980 – 988) cuûa Leâ Ñaïi Haønh (ôû ngoâi 980 – 1005). Caû hai baûn naøy hieän taøng tröõ taïi ñeàn Huøng ôû Vónh Phuù, Phuù Thoï. Baûn thöù ba hieän taøng tröï taïi chuøa Taây Thieân treân nuùi Tam Ñaûo, khoâng coù ghi ngaøy thaùng. Vaán ñeà vaên baûn hoïc cuûa caùc ngoïc phaû naøy ta chöa caàn ñeà caäp tôùi ôû ñaây. Chæ cöù vaøo chuùng, ta bieát toái thieåu moãi trieàu ñaïi Huøng Vöông coù cuøng mang moät teân hieäu. Chaúng haïn, ñôøi Huøng Vöông cuoái cuøng laø Huøng Dueä Vöông thì ta coù Dueä Vöông thöù nhaát, thöù hai, thöù ba, v.v… Vì theá, möôøi taùm ñôøi Huøng Vöông traûi daøi treân hai ngaøn naêm laø coù theå hieåu ñöôïc. Rieâng ñoái vôùi vaán ñeà quan taâm cuûa chuùng ta ôû ñaây laø chaùu ñôøi thöù ba cuûa Huøng Vöông laø chaùu cuûa Huøng Vöông ñôøi naøo? Neáu Phaät giaùo xuaát hieän vaøo naêm 528 (hoaëc 529?) tdl ôû AÁn Ñoä vaø baét ñaàu truyeàn baù qua caùc nöôùc xung quanh vaøo nhöõng naêm 247 – 232 tdl vaøo thôøi cuûa vua A Duïc khi vua naøy lònh cho caùc phaûi ñoaøn Taêng löõ ñi khaép nôi ñeå truyeàn baù ñaïo Phaät, trong ñoù ñaëc bieät laø phaùi ñoaøn cuûa Sona ñi veà vuøng Ñaát vaøng (Suvanabhumi). Vuøng Ñaát naøy coù phaûi laø vuøng Ñoâng Nam AÙ hay khoâng, coù phaûi laø vuøng Ñoâng Döông hay khoâng? Ñaây laø moät 222
36.
vaán ñeà ñang
coøn tranh caõi. Tuy nhieân cöù vaøo nhöõng söû lieäu coå sô cuûa Trung Quoác, cuï theå laø Söû Kyù vaø Tieàn Haùn thö cuøng Haäu Haùn thö cuõng nhö caùc di lieäu khaûo coå hoïc, nhö di lieäu khaûo coå hoïc OÙc Eo, thì vaøo nhöõng theá kyû ñaàu dl, vuøng bieån phía nam nöôùc ta ñaõ roän ròp nhöõng thöông thuyeàn khoâng nhöõng cuûa caùc quoác gia thuoäc neàn vaên minh AÁn Ñoä, maø caû nhöõng quoác gia xa xoâi cuûa neàn vaên minh La – maõ. Cho neân, truyeàn baù Phaät giaùo vaøo nhöõng vuøng ñaát naøy laø moät söï kieän chaéc chaén ñaõ xaûy ra. Hôn nöõa, vuøng ñaát mieàn nam nöôùc ta töø phía nam cöûa Soùt trôû vaøo ñaõ mang naëng nhöõng veát tích cuûa neàn vaên hoùa AÁn Ñoä. Chieác bia Voõ caûnh tìm thaáy taïi laøng Voõ Caûnh ôû Nha Trang, thöôøng ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu xaùc ñònh laø xuaát hieän vaøo theá kyû II sdl vieát baèng Phaïn vaên. Ñeå cho Phaïn vaên trôû thaønh moät ngoân ngöõ ñöôïc khaéc treân ñaù vaøo theá kyû aáy, neàn vaên minh AÁn Ñoä vaøo thôøi ñieåm aáy chuû ñaïo laø Phaät giaùo, phaûi truyeàn baù taïi vuøng ñaát naøy qua moät thôi gian töông ñoái daøi, toái thieåu cuõng phaûi maát moät vaøi ba traêm naêm. Noùi thaúng ra, vaên minh AÁn Ñoä phaûi toàn taïi ôû phía nam nöôùc ta vaøo nhöõng theá kyû tröôùc vaø sau Döông lòch. Cho neân, vò Huøng Vöông cuûa thôøi Chöû Ñoàng Töû ta cuõng coù theå xaùc ñònh vaøo nhöõng theá kyû tdl, coù khaû naêng laø Huøng Nghò Vöông thöù nhaát hoaëc thöù hai, töùc khoaûng theá kyû II –III tdl. Ñoaùn ñònh naøy cuûa ta veà nieân ñaïi cuûa vieäc Chöû Ñoàng Töû tieáp thu Phaät giaùo laø hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi quan ñieåm cuûa thieàn sö Chaân Nguyeân (1647 – 1728) trong Thieân Nam Ngöõ Luïc (1). Sau khi keå chuyeän Löõ Gia bò quaân cuûa Haùn Vuõ Ñeá ñaùnh baïi, Chaân Nguyeân vieát: “Gia boû cöûa moác nhaø reâu Hang thaàn traät loái, hoàn phieâu ñöôøng naøo Nöôùc neân thaáy nhöõng ñoàng dao Coõi bôø taát ñaát vaøo chaàu Haùn gia Non Saøi tuyeät chaúng vaøo ra Thaáy coøn moät daáu vöôøn laø Truùc Vieân Ñìu hiu ngoaøi caûnh thieàn thieân Thuôû tröa quyeân khoùc, thuôû ñeâm haïc saàu” Vieát theá, Chaân Nguyeân muoán noùi raèng ngoâi chuøa Truùc Vieân ñaõ coù töø thôøi Löõ Gia, töùc khoaûng naêm 110 tdl taïi nuùi Thaày (Saøi Sôn), ôû Sôn Taây. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa Phaät giaùo ñaõ toàn taïi ôû nöôùc ta vaøo theá kyû thöù II tdl. Ñaây laø moät ñieåm khaù loâi cuoán. Bôûi vì noù cho thaáy ñaõ töø laâu löu haønh quan ñieåm cho raèng Phaät giaùo ñaõ du nhaäp vaøo nöôùc ta töø raát sôùm. Ñeán thôøi An (1) Leâ Maïnh Thaùt, Chaân Nguyeân thieàn sö toaøn taäp III, Thieân Nam Ngöõ Luïc Tu thö Phaät hoïc Vaïn Haïnh, 1983. 223
37.
Thieàn vieát Ñaïo
Giaùo Nguyeân Löu (1) vaøo naêm 1845, ôû quyeån thöôïng, tôø 9a11 – b5 döôùi muïc Ñaïi Nam thieàn hoïc sô khôûi, oâng ñaõ keå laïi truyeän tích Chöû Ñoàng Töû nhö ñaõ ghi laïi trong Lónh Nam trích quaùi: “Thôøi Huøng Vöông, nuùi Quyønh Vó, coù Ñoàng Töû leân thaûo am. Trong am coù nhaø sö teân Phaät Quang. Ñoù laø ngöôøi Thieân Truùc, tuoåi hôn 40, truyeàn phaùp cho Ñoàng Töû moät caùi noùn vaø moät caây gaäy, noùi raèng: “Linh dò vaø thaàn khoâng coù ñaây caû”. Ñoàng Töû ñem ñaïo Phaät truyeàn cho Tieân Dung. Vôï choàng Tieân Dung beøn hoïc ñaïo. Ñeán buoåi chieàu ngaøy trôû veà, giöõa ñöôøng caàn laøm nôi taù tuùc, beøn döïng gaäy che noùn, ñeán canh ba thì thaønh quaùch laâu ñaøi, maøn gaám maøn the, kim ñoàng ngoïc nöõ, töôùng só thò veä ñaày caû saân chaàu…”. An Thieàn cuõng ñeà ra muïc Huøng Vöông Phaïn Taêng, töùc caùc nhaø sö AÁn Ñoä thôøi Huøng Vöông, ôû tôø 9b6 – 9, vaø keå teân nhaø sö Khaâu Ñaø La ñeán thaønh Luy Laâu cuûa Só Nhieáp vaøo thôøi cuoái cuûa Haùn Linh ñeá (168 – 189 sdl). Xaùc ñònh Khaâu Ñaø La vaøo thôøi Haùn Linh ñeá, dó nhieân khoâng theå xeáp Khaâu Ñaø La vaøo loaïi caùc nhaø sö vaøo thôøi Huøng Vöông ñöôïc. Ngoaøi ra, trong caùc loai thaàn tích cuûa caùc xaõ, ta bieát trong soá caùc töôùng taù cuûa Hai Baø Tröng, sau khi bò Maõ Vieän ñaùnh baïi, moät soá ñaõ mai danh aån tích trong caùc giaùo ñoaøn Phaät giaùo. Moät trong nhöõng vò naøy ñöôïc bieát teân laø Baùt Naøn phu nhôn ñaõ xuaát gia. Nhö seõ thaáy, chính nhöõng vò naøy cuøng ngöôøi keá nghieäp hoï ñaõ taäp hoïp nhöõng vaên baûn kinh ñieån Phaät giaùo löu haønh luùc aáy, nhöõng boä kinh ñaàu tieân hieän coøn vaø ñöôïc bieát maø sau naøy Khöông Taêng Hoäi ñaõ dòch thaønh Haùn vaên döôùi nhan ñeà Luïc ñoä taäp kinh vaø Cöïu Taïp Thí Duï Kinh. UAÁT KIM HÖÔNG, HOA CUÙNG PHAÄT Nhö vaäy, qua lòch söû nöôùc ta ñaõ toàn taïi vaø löu haønh töông ñoái phoå bieán trong giôùi söû hoïc Phaät giaùo Vieät Nam moät quan ñieåm cho raèng Phaät giaùo ñaõ truyeàn vaøo nöôùc ta töø thôøi Huøng Vöông. Vaán ñeà baây giôø laø thöû xem xeùt quan ñieåm naøy coù moät giaù trò hay khoâng. Ta phaûi xem xeùt, bôûi vì taát caû caùc söû lieäu ñeà caäp ñeán vaán ñeà naøy ñeàu xuaát hieän khaù muoän maøng, caùch xa söï vieäc ñöôïc ghi laïi tôùi caû haøng nghìn naêm, töø Thieàn Uyeån Taäp Anh, Lónh Nam Trích Quaùi, Thieân Nam Vaân Luïc cho ñeán Thieân Nam Ngöõ Luïc vaø Ñaïo Giaùo Nguyeân Löu, nhöõng vaên baûn naøy ñeàu ra ñôøi vaøo theá kyû thöù XIV trôû veà sau. Vaäy, ta coù theå tìm ra nhöõng chöùng cöù naøo xuaát hieän trong nhöõng vaên baûn sôùm hôn, gaàn guûi hôn, vôùi nhöõng söï kieän ñaõ xaûy ra hay khoâng? Traû lôøi caâu hoûi naøy, ta hieän coù toái thieåu hai cöù lieäu. Thöù nhaát, laø moät caâu trích daãn cuûa Lyù Thôøi Traân (1518-1593) trong Baûn Thaûo Cöông Muïc 14, tôø 69b4-5 döôùc muïc Uaát kim xuaát Quyeát Taân (1) Leâ Maïnh Thaùt, An Thieàn thieàn sö toaøn taäp: Ñaïo giaùo nguyeân löu, 3 quyeån. Caûo baûn. 224
38.
quoác, nhaân chuûng
chi, tieân dó cuùng Phaát, soå nhaät nuïy, nhieân haäu thuû chi, saéc chính hoaøng, döï phuø dung hoa lyù noän lieân giaû töông töï, khaû dó höông töûu”. (Nam Chaâu dò vaät chí cuûa Döông Phuøng noùi: Uaát kim ñeán töø nöôùc Quyeát Taân, ngöôøi ta troàng tröôùc ñeå cuùng Phaät, vaøi ngaøy thì heùo, sau ñoù giöõ laïi, maøu noù vaøng roäm, cuøng vôùi nhuïy hoa phuø dung vaø sen non töông töï, coù theå duøng ñeå öôùp röôïu). Döông Phuø, cöù Quaûng chaâu tieân hieàn chí, cuûa Hoaøng Taù (1490- 1560) vaø Baùch vieät tieân hieàn chí do AÂu Ñaïi Nhieäm vieát naêm 1554, ghi raèng: “(Döông Phuø) teân töï Hieåu Nguyeân, ngöôøi Nam Haûi. Trieàu vua Chöông ñeá tìm ngöôøi taøi gioûi, oâng ñoái ñaùp truùng caùch, neân phong laøm Nghò vaên. Hoøa Ñeá töùc vò, duøng nhaân ñaùnh Hung Noâ. Phuø taâu raèng: “Gaày döïng cô nghieäp thì duøng voõ, giöõ laáy cô nghieäp thì duøng vaên, neân khi nhaø Chaâu thaéng nhaø AÂn thì coù vieäc ca ngôïi söï chaám döùt chieán tranh (…), vaäy xin beä haï haõy noi theo neáp ñeïp cuûa toå toâng, ñöøng khinh duøng vieäc voõ”. Naêm Vónh nguyeân thöù 12 (100 sdl) coù haïn, vua goïi Phuø ñeán trieàu ñình baøn vieäc ñöôïc maát cuûa chính lònh. (…). Luùc baáy giôø, Nam Haûi thuoäc Giao chæ boä. Thöù söû Haø Taéc ñi tuaàn boä cuûa mình. Muøa ñoâng Taéc trôû veà, taâu raèng: Chính quyeàn trung öông choïn thöù söû khoâng ñuùng pheùp, neân hoï sau ñoù ñaõ tranh daønh nhau toân thôø vieäc ngöôøi khaùc, daâng taëng ñoà traân quí. Phuø beøn löïa nhöõng ñaëc tính cuûa söï vaät, chæ cho hieåu tính khaùc laï cuûa chuùng; nhaèm noùi roõ ra, oâng vieát saùch Nam Dueä dò vaät chí (…). Sau ñoù oâng laøm thaùi thuù quaän Laâm Haûi, laïi laøm saùch Laâm Haûi thuûy thoå kyù. Ngöôøi ñôøi phuïc oâng cao thöùc vaø khoâng khinh thöôøng söï daïy doã.” Baûn tieåu söû vöøa ñöôïc dòch laø laáy töø Baùch vieät tieân hieàn chí, quyeån 2, tôø 5b9-6b10. Nhöng taát caû caùc cuoán söû veà nhaø Haäu Haùn nhö Haäu Haùn kyù cuûa Vieân Hoaèng (328-376) vaø Haäu Haùn thö cuûa Phaïm Vieäp (398-445) ñeàu khoâng thaáy nhaéc tôùi teân Döông Phuø. Chæ ñeán Leä Ñaïo Nguyeân vieát Thuûy kinh chuù tröôùc naêm 529, quyeån 36 tôø 30a6 vaø quyeån 37 tôø 6a8 môùi daãn moät Döông thò Nam dueä dò vaät chí. Roài ñeán Tuyø thö kinh tòch chí 33 tôø 133a4-5 môùi ghi teân “Döông Phuø soaïn Giao Chaâu dò vaät chí moät quyeån” vaø “Haùn nghò lang Döông Phuø soaïn Dò vaät chí moät quyeån”. Sau ñoù, Ngheä vaên loaïi tuï do Aâu Döông Tuaàn soaïn naêm 624, quyeån 84 vaø quyeån 95 vaø Sô hoïc kyù do Töø Kieân chuû bieân naêm 659, quyeån 9, cuõng nhö Thaùi bình ngöï laõm quyeån 395, quyeån 890, v.v… do Lyù Phöôûng (926-996) bieân soaïn, môùi baét ñaàu trích daãn Nam Chaâu dò vaät chí hay Nam Dueä dò vaät chí vaø Giao chaâu dò vaät chí. Nhö vaäy Nam Chaâu, Nam Dueä hoaëc Giao Chaâu ñeàu chæ chung cho moät vuøng ñaát thuoäc mieàn baéc nöôùc ta hieän nay. Vì theá, neáu Nam Chaâu dò vaät chí cuûa Döông Phuø baûo raèng “ngöôøi ta” troàng Uaát kim höông ñeå cuùng Phaät, thì “ngöôøi ta” ñaây chính laø ngöôøi nöôùc ta. Ñaây laø chöùng côù ñaàu tieân, xuaát hieän töông ñoái sôùm nhaát, töùc khoaûng naêm 100 sdl, xaùc nhaän coù moät boä phaän ngöôøi Vieät ñaõ theo Phaät giaùo, ñaõ bieát troàng hoa Uaát kim höông ñeå cuùng Phaät. Qua phaàn trích daãn treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng nhaän ñònh 225
39.
cuûa oâng Leâ
Maïnh Thaùt khaùc vôùi nhaän ñònh cuûa ngöôøi vieát trong saùch naøy cho raèng “ngaøi Chöû Ñoàng Töû ngöôøi saùng laäp Ñaïo giaùo cuûa neàn vaên minh Laïc Vieät”. Coøn oâng Leâ Maïnh Thaùt cho raèng Chöû Ñoàng Töû laø ngöôøi Phaät töû ñaàu tieân ôû Vieät Nam. Ñaây laø ñieàu maø baûn vaên cuûa Lónh Nam trích quaùi ñaõ ghi nhaän. Vaán ñeà coøn laïi – theo nhaän ñònh cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùt – chæ laø söï chöùng minh tính thöïc teá cuûa baûn vaên ñoù. Veà vieäc naøy, thì nhöõng luaän cöù cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùt ñeàu laø nhöõng chöùng cöù giaùn tieáp, khoâng coù söï lieân heä chaët cheõ vôùi vaán ñeà ñaët ra. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua nhöõng hieän töôïng qua phaàn trích daãn treân cuûa chính oâng, nhö sau: @ Veà nuùi Quyønh Vieân: OÂng cho raèng nuùi Quyønh Vieân ôû vuøng bieån tröôùc cöûa Soùt cuûa Vieät Nam giaùp giôùi Thanh Hoaù – Ngheä An. Nhöng chính trong baûn vaên cuûa truyeän ñaõ noùi roõ Chöû Ñoàng Töû leânh ñeânh haûi ngoaïi thì khoâng theå ñi ñeán cöûa Soùt ñaõ gaëp ngay nuùi Quyønh Vieân. Do ñoù, chæ coù theå nuùi Quyønh Vieân laø moät ñòa danh thaàn thoaïi; hoaëc laø phaûi ôû raát xa bôø bieån Vieät Nam, chöù khoâng theå ôû ngay cöûa Soùt ñöôïc. Hôn nöõa, Quyønh Vieân nghóa ñen laø vöôøn Quyønh, moät ñòa danh deã lieân heä tôùi Quyønh Dao laø nôi ôû cuûa baø Taây Vöông Maãu, hôn laø moät ñòa danh coù thaät. Vaû laïi, caâu “Danh sôn do tích coå Quyønh vieân” chöa tröïc tieáp khaúng ñònh hoøn nuùi naøy coù teân laø Quyønh vieân tröôùc khi ngaøi Chöû Ñoàng Töû ñeán tu taäp. Cho duø, treân thöïc teá töø thôøi Leâ Thaùnh Toân – sau thôøi ñieåm ngaøi Chöû Ñoàng Töû thaønh ñaïo ngoùt 2000 naêm – hoaëc tröôùc ñoù ñaõ coù nuùi Quyønh Vieân vaø coù moät am nhoû treân ñoù, thì ñieàu ñoù cuõng khoù coù theå lieân heä vôùi moät hieän töôïng ñaõ xaûy ra tröôùc ñoù gaàn hai ngaøn naêm. Bôûi vì, neáu giaû thieát Chöû Ñoàng Töû ñaõ töøng tu ôû ñaây thaät vaø phoå bieán Phaät giaùo vaøo thôøi cuûa ngaøi nhö moät hieän töôïng xaõ hoäi lôùn, ñeán möùc ñoä vua Huøng phaûi quan taâm ñeán. Nhö vaäy, seõ daãn tôùi söï lieân heä tieáp tuïc vôùi nhöõng vaán ñeà sau ñaây: * Ngoâi chuøa (hoaëc am) treân nuùi Quyønh Vieân coù thaät ñoù seõ laø di tích ñaàu tieân cuûa lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam. Nhöng, khoâng theå ngoâi chuøa ñaàu tieân tu haønh cuûa vò ñöùng ñaàu Phaät giaùo Vieät Nam laø Chöû Ñoàng Töû – ñoàng thôøi laø moät danh nhaân cuûa daân Laïc Vieät: Ngaøi laø moät trong boán vò thaàn baát töû trong tín ngöôõng daân gian – maõi maõi chæ laø moät caùi am nhoû traûi haøng ngaøn naêm sau ñoù, maø khoâng ñöôïc chuù yù ñeán. Trong khi Phaät giaùo laø moät toân giaùo lôùn ñöôïc haàu heát ngöôøi Vieät toân troïng, duø theo hay khoâng theo toân giaùo naøy. Hôn nöõa, caâu treân cuõng coù 226
40.
theå hieåu raèng:
baét ñaàu töï söï tích nuùi Quyønh Vieân maø ñôøi sau laáy teân ñoù ñaët cho hoøn nuùi naøy. Hay noùi moät caùch khaùc: ñòa danh nuùi Quyønh Vieân coù sau söï tích naøy. Do ñoù, chæ coù theå nhaän xeùt moät caùch hôïp lyù raèng: ngöôøi ñôøi sau ñaõ söû duïng moät hieän töôïng thöïc teá ñeå minh chöùng cho moät truyeàn thuyeát. Cuõng nhö ñaàm Nhaát Daï ôû Haûi Döông, ñöôïc coi laø di tích cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû. Nhöng chöa chaéc haún ñaõ laø nôi ngaøi Chöû Ñoàng Töû qui tieân ôû ñaáy. Töùc laø, khoâng phaûi ngaøi Chöû Ñoàng Töû ñaõ hoaù pheùp ñeå bieán moät vuøng ñaát thaønh moät caùi hoà ôû Haûi Döông baây giôø laø moät thöïc teá. Chæ coù theå coi ñaây laø moät hieän töôïng thöïc teá ñöôïc söû duïng ñeå baûo chöùng cho söï toàn taïi cuûa moät truyeàn thuyeát. @ Veà hieän töôïng hoa Uaát kim cöông Chính theo baûn vaên maø oâng Leâ Maïnh Thaùc daãn chöùng thì vieäc söû duïng hoa Uaát kim cöông cuùng Phaät ñöôïc Döông Phuø ghi nhaän vaøo thôøi ñieåm khoaûng ñaàu theá kyû thöù II sau CN (120 s CN). Töùc laø sau thôøi ñieåm Vaên Lang maát nöôùc hôn 300 theo quan nieäm môùi; vaø gaàn 400 theo söû cuõ. Chöa noùi ñeán vaán ñeà theo ñuùng truyeàn thuyeát thì söï xuaát hieän cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû vaøo ñaàu thôøi Huøng Vöông thöù 18 – töùc laø khoaûng 400 tr.CN theo Huøng trieàu Ngoïc phaû – thì khoaûng caùch naøy laø hôn nöûa thieân nieân kyû. Ñaây cuõng chæ laø moät chöùng cöù giaùn tieáp khoâng coù söï lieân heä gaàn guõi. @ Veà thôøi ñieåm Phaät giaùo truyeàn vaøo Vieät Nam Chính trong ñoaïn trích daãn treân ñaõ noùi roõ raèng: “…vaøo nhöõng naêm 247 – 232 tdl vaøo thôøi cuûa vua A Duïc, khi vua naøy leänh cho caùc phaùi ñoaøn Taêng löõ ñi khaép nôi ñeå truyeàn baù ñaïo Phaät, trong ñoù ñaëc bieät laø phaùi ñoaøn cuûa Sona ñi veà vuøng Ñaát vaøng (Suvanabhumi). Vuøng ñaát vaøng naøy coù phaûi laø vuøng Ñoâng Nam AÙ khoâng, coù phaûi vuøng Ñoâng Döông khoâng? Ñaây laø moät vaán ñeà coøn ñang tranh caõi…” Ngöôøi vieát ñaët moät giaû thieát thuaän lôïi nhaát cho nhaän ñònh cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùt laø vuøng ñaát vaøng chính laø Vieät Nam. Vaø giaû thieát thuaän lôïi nhaát cho nieân ñaïi chaám döùt thôøi ñaïi Huøng Vöông – theo quan ñieåm môùi – laø 208 tr.CN thì noù chæ caùch thôøi ñieåm xa nhaát cuûa vieäc truyeàn baù ñaïo Phaät cuûa taêng ñoaøn Sonna laø 39 naêm, gaàn nhaát laø 24 naêm. Vôùi nhöõng ñieàu kieän treân vaø cho raèng ngaøi Chöû Ñoàng Töû ñaõ tieáp xuùc ngay ñöôïc vôùi giaùo lyù cuûa Phaät vaøo thôøi ñieåm naøy ( thuaän lôïi nhaát laø 39 naêm tröôùc khi keát thuùc thôøi ñaïi Huøng Vöông) thì: 227
41.
Theo nhö truyeàn
thuyeát thì ngaøi Chöû Ñoàng Töû ñaõ taïo ñöôïc moät khoái löôïng tín ñoà ñoâng ñaûo vaø ñöùng ñaàu giaùo hoäi naøy trôû thaønh moät hieän töôïng xaõ hoäi, khieán vua Huøng phaûi quan taâm tôùi. Nhöng chính tö lieäu cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùc laïi chöùng toû: “baáy giôø Toân Quyeàn xöng ñeá Giang Taû (naêm 222 sdl) maø Phaät giaùo chöa löu haønh”. Ñieàu naøy moät söï phuû ñònh giaùn tieáp cho nhaän ñònh cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùc. Bôûi vì: Neáu Phaät giaùo ñöôïc truyeàn vaøo Vieät Nam qua ngaøi Chöû Ñoàng Töû vaøo thôøi ñieåm cuoái cuøng cuûa thôøi Huøng Vöông (208 tr.CN theo quan ñieåm lòch söû môùi, töùc laø ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát cho nhaän ñònh treân), keùo daøi ñeán 400 naêm sau ñoù ñeán thôøi Toân Quyeàn nhaø Ngoâ (töùc Giang Ñoâng); khoâng leõ Phaät giaùo khoâng theå phaùt trieån trong voøng 400 naêm ñoù, trong phaïm vi moät quoác gia vaø sau naøy laø chính Giang Ñoâng? Hay noùi moät caùch khaùc: khoâng leõ trong voøng 400 naêm khoâng coù söï giao löu vaên hoaù trong moät quoác gia; ñeå roài ñeán ñôøi Ñöôøng, Phaät giaùo laïi töø Trung Quoác qua chính vuøng Giang Ñoâng trôû laïi vaøo Giao Chaâu? Do ñoù, söï khoâng phoå bieán cuûa Phaät giaùo ôû Giang Ñoâng vaøo thôøi ñieåm 200 naêm sau CN, ñaõ chöùng minh söï maâu thuaãn trong nhaän ñònh cuûa oâng Leâ Maïnh Thaùc. Chöa noùi ñeán vieäc theo quan ñieåm lòch söû cuõ thì thôøi Huøng Vöông keát thuùc vaøo naêm 257 tr.CN; töùc laø tröôùc khi phaùi ñoaøn cuûa Sona xuaát haønh truyeàn baù ñaïo Phaät 8 naêm vaø vaán ñeà Ñaát Vaøng coù phaûi laø Vieät Nam khoâng. Bôûi vaäy, coù theå khaúng ñònh raèng: Phaät giaùo chöa theå truyeàn vaøo Vieät Nam vaøo thôøi ñieåm ngaøi Chöû Ñoàng Töû haønh ñaïo. Coøn moät vaán ñeà ñaëc bieät quan troïng nöõa laø: Thôøi ñieåm haønh ñaïo cuûa ngaøi Chöû Ñoàng töû vaøo ñaàu thôøi Huøng Vöông thöù 18. Neáu theo quan nieäm môùi thì ñoù laø moät ñôøi vua vaø ngaøi Chöû Ñoàng Töû chæ haønh ñaïo vaøo khoaûng 230 naêm tr.CN. Nhöng vôùi quan nieäm cho raèng thôøi Huøng Vöông toàn taïi 2622 naêm vaø caên cöù vaøo Huøng trieàu Ngoïc phaû ( trong saùch ñaõ daãn, oâng Leâ Manh Thaùc cuõng noùi ñeán ñieàu naøy vaø khoâng phaûn baùc) thì ñaàu thôøi Huøng Vöông thöù 18 seõ vaøo thôøi ñieåm töø naêm 408 tr.CN. Luùc naøy Phaät giaùo chöa theå truyeàn vaøo Vieät Nam. Vaán ñeà naøy seõ ñöôïc trình baày ngay sau ñaây. @ Thôøi ñieåm haønh ñaïo cuûa ngaøi Chöû Ñoàng Töû Vôùi caùch noùi vaø caùi nhìn quen thuoäc veà 18 “ñôøi” Huøng Vöông. Ñaõ daãn ñeán caùi nhìn cho laø thôøi Huøng Vöông chæ coù 18 vò vua. Vaø ñôøi 228
Jetzt herunterladen