2. klinika

1. KLINIKA
SCHIZOFRENIA- zaburzenie myślenia, spostrzegania i afektu o
dużym nasileniu, które prowadzi do istotnych zaburzeń
funkcjonowania społecznego.
Schizofrenia należy do grupy zaburzeń psychicznych nazywanych
psychozami czynnościowymi. Jest najbardziej inwalidyzującą
choroba psychiczną. Rzutuje na funkcjonowanie indywidualne,
samopoczucie pacjenta oraz na rodzinę i otoczenie.
Schizofrenia jest ogromnym wyzwaniem w pracy z pacjentem.
Występuje najczęściej u ludzi młodych.
Ma zwykle charakter nawracający i często prowadzi do
inwalidyzacji. Jest to najbardziej wyniszczające zaburzenie
psychiczne, bardzo skomplikowane a jednocześnie bardzo
kosztowne dla społeczeństwa. Przebieg choroby jest zróżnicowany.

2. W ok. połowie przypadków początek ostry, pozostałe poprzedza
długi okres zwiastunowy. Objawy negatywne mogą wyprzedzać
nawet o 5 lat pełny epizod psychotyczny. Kiedy pojawiają się
objawy pozytywne najczęściej dochodzi do pierwszej
hospitalizacji. U połowy chorych przebieg choroby ma
charakter falujący. Okresy pełnej lub częściowej remisji są
przedzielone okresami nawrotów. W ok. 1/3 przypadków
choroba przebiega w sposób przewlekły, bez remisji z
niekorzystnym zejściem. Tylko u niewielkiej liczby chorych
objawy ustępują bezpowrotnie.
Schizofrenia dotyka ok. 1% populacji w społeczeństwie.
Chorobę charakteryzuje zróżnicowany obraz kliniczny.
Różna jest skuteczność metod leczenia.

3. Przyczyny:
1. Biologiczne- u podstaw procesów patofizjologicznych leżą
zaburzenia w obrębie kilku układów neuroprzekaźnikowych
mózgu (głównie dopaminy- nadmiar).
2. Genetyczne- możliwość zachorowania na schizofrenie
wzrasta ze stopniem pokrewieństwa.
3. Przyczyny środowiskowe
- efekt sezonowości
- wiek rodziców
- struktura oraz atmosfera rodziny
Osoby chore na schizofrenię często już w dzieciństwie
wykazują pewne cechy osobowości odróżniające ich od reszty
rodzeństwa. Należą do nich:

4. -trudności z nawiązywaniem kontaktów społecznych
-nieśmiałość
-niskie poczucie wartości
-przesadna uległość
-skłonność do marzeń
Powyższe cechy charakteryzują osobowość schizoidalną. Osoba
z osobowością schizoidalną czuje się osamotniona i
wyizolowana, występuje rozdarcie w jej relacji z własnym
światem i w relacji z samym sobą.
Dotychczas nie jest pewne czy istnieje w schizofrenii ostra
granica pomiędzy normą a chorobą.

5. Objawy:
Początek nagły lub powolny.
Nagły, dramatyczny początek nie pozostawia wątpliwości, że ma się
do czynienia z chorobą psychiczną. Występuje nagła zmiana
zachowania. Początek choroby powolny może rozwijać się
miesiącami a nawet latami. Najbliższe otoczenie nie orientuje się w
rozpoczynającym się procesie chorobowym, dopiero zaostrzenie
sygnalizuje psychozę.
Objawy prodromalne:
- zaburzenia snu
- wycofanie społeczne
- upośledzenie koncentracji
- spadek energii
- obniżony nastrój
- lęk

6. -podejrzliwość
-drażliwość
-upośledzenie w pełnieniu ról społecznych
Objawy prodromalne nie są specyficzne. Obejmują różne formy
izolowania się od społeczeństwa, zaniedbywanie higieny
osobistej, utratę zainteresowań, pojawienie się dziwacznych
zachowań, przekonań.
Wg kryteriów symptomatologicznych objawy schizofrenii
podzielono na:
1.Objawy osiowe (o bardziej typowej wartości diagnostycznej)
2.Objawy dodatkowe (o mniej typowej wartości
diagnostycznej)

7. Do objawów osiowych schizofrenii należą:
-zaburzenia asocjacji (rozluźnienie kojarzeń i pochodne,
formalne zaburzenia myślenia)
-zaburzenia afektu (zubożenie, stępienie, sztywność, spłycenie,
niedostosowanie afektywne)
-ambiwalencja (afektywna, wolicjonalna, intelektualna,
niejednorodność przeżywania)
-autyzm (wycofanie z rzeczywistości i przewaga życia
wewnętrznego)
Występują również zaznaczone w różnym stopniu specyficzne,
złożone zaburzenia uwagi, woli, poczucia własnej osoby,
procesów poznawczych, zainteresowań i zachowania.

8. Do objawów dodatkowych schizofrenii należą:
-złudzenia i omamy
-urojenia
-objawy katatoniczne
-niektóre zaburzenia pamięci, zmiany mowy i pisma, pewne
objawy somatyczne
-różne (np. objawy depresyjne, maniakalne, katatoniczne,
urojeniowe, zaburzenia przytomności, fugi, stany reaktywne
i.in.)
Na podstawie nowszych analiz stwierdzono, że objawy
schizofrenii można podzielić na objawy pozytywne i objawy
negatywne.
Do objawów pozytywnych zaliczamy:

9. -omamy
-urojenia
-dezorganizacja mowy
-dezorganizacja zachowania
-objawy katatoniczne
Do objawów negatywnych zaliczamy:
-zblednięcie afektu
-zubożenie mowy
-anhedonia
-abulia (niedostatek lub brak woli)

10. CHARAKTERYSTYKA UROJEŃ
Urojenia- są to fałszywe przekonania chorych, które nie są
podatne na perswazję.
Typy urojeń:
-prześladowcze
-odnoszące (ksobne)
-bycia kontrolowanym inaczej zwane oddziaływania
-nasyłanie myśli
-odciąganie i nagłaśnianie myśli
-grzeszności lub winy
-wielkościowe
-religijne
-hipochondryczne inaczej zwane somatycznymi

11. CHARAKTERYSTYKA OMAMÓW:
Omamy są to doznania sensoryczne powstające mimo braku
bodźców zewnętrznych.
Typy omamów:
-słuchowe (najczęstsze w schizofrenii)
-wzrokowe
-somatyczne i dotykowe
-węchowe
Innym rodzajem zaburzeń percepcji, które w schizofrenii
występuje dość rzadko jest zjawisko flashback.

12. CHARAKTERYSTYKA ZACHOWAŃ:
Niektórzy chorzy na schizofrenię mogą zachowywać się
dziwacznie, niezwykle. Mogą do siebie mówić, śmiać się bez
powodu, wielokrotnie powtarzać czyjeś zachowania, chodzić
bez celu. Zachowania te często przekraczają przyjęte normy
społeczne.
Chorzy często w sposób ekscentryczny modyfikują swój
wygląd. Nie dbają o niego, noszą brudne ubrania, ubierają się
nieadekwatnie do pogody. Często zachowania społeczne i
seksualne odbiegają od ogólnie przyjętej normy. U chorych
obserwuje się również dziwaczne zachowania ruchowe, do
których należą manieryzmy, grymasowanie, kołysanie się.
Ekstremalną formą dziwacznych zachowań jest zastyganie w
jednej, sztywnej, niewygodnej pozycji.

13. CHARAKTERYSTYKA OBJAWÓW NEGATYWNYCH
Zaburzenia emocjonalne i problemy z jasnym wyrażaniem
emocji są uważane za podstawowe problemy schizofrenii. Obie
te cechy są postrzegane jako objawy negatywne. Mogą
wystąpić w okresie prodromalnym choroby na długo przed
wystąpieniem pierwszego epizodu psychotycznego. Są to tzw.
Objawy pierwotne. Należą do nich:
- anhedonia
- spłaszczenie lub zblednięcie afektu
- zubożenie mowy
- abulia
- obniżenie kontaktów społecznych

14. Wtórne objawy negatywne to takie, które nie mają charakteru
ubytkowego. Są związane z epizodami psychotycznymi,
depresją i niepożądanym działaniem leków.
U chorych stwierdza sia:
-zmniejszenie częstości ruchów, tendencja do utrzymywania
przez dłuższy czas tej samej pozycji
-podczas chodzenia stwierdza się ograniczenie ruchów kończyn
górnych
-ubóstwo gestów
-unikanie kontaktu wzrokowego
-monotonną mowę, niemożność przekazania emocji za pomocą
głosu
-zmniejszenie kontaktu werbalnego i niewerbalnego
-izolację od otoczenia

15. -brak zainteresowania seksem
-trudności z rozpoznawaniem potrzeb innych ludzi
-uczucie niezdolności do nawiązania bliskiego kontaktu z innymi
-większość samotnie spędzanego czasu
-prezentowanie sztywnych przekonań, powtarzanie tematyki
-krótkie odpowiedzi na pytania lub ich brak
-mowa zawiera zwykle mało informacji
-formułowanie odpowiedzi na pytania zajmuje choremu dłuższy
czas
-szczególny stan braku energii, zainteresowań
-brak dbałości o wygląd zewnętrzny i higienę
-brak wytrwałości w pracy
-brak napędu i aktywności

16. W przebiegu schizofrenii występują różne typy zaburzeń
myślenia i należą do nich:
-zaburzenia uwagi
-rozkojarzenie
-tangencjonalność
-inkoherencja
W wypowiedziach chorych często brak jest logicznego
uzasadnienia. Pojawia się:
-dygresyjność
-werbigeracje
-stosowanie neologizmów
Chorzy maja trudności w myśleniu abstrakcyjnym.
Często obserwuje się zjawisko echolalii, rzadziej echopraksji.

17. Zjawiskiem występującym niekiedy w schizofrenii jest otamowanie
myśli.
Omawiając objawy schizofrenii należy podjąć również problem
wrogości i agresji ze strony pacjentów. Wystąpienie wrogości i
agresji jest trudne do przewidzenia. Ryzyko zachowań gwałtownych
wśród chorych jest 2- 10 razy większe niż w populacji ogólnej.
Należy również zwrócić uwagę na występowanie depresji, leku,
poczucia winy i napięcia wewnętrznego. Napady lęku wiążą się z
dużym nasileniem myśli suicydalnych. Badania wykazują, że do 40%
chorych na schizofrenię podejmowało co najmniej jedna próbę
samobójczą. Ryzyko samobójstwa wśród chorych zwiększa:
- płeć męska
- brak zatrudnienia
- młodszy wiek

18. - współwystępowanie objawów depresyjnych
- dodatni wywiad w rodzinie w kierunku samobójstwa
- brak wsparcia społecznego
- nadużywanie alkoholu i środków psychoaktywnych
Omawiając zachowania chorych na schizofrenię należy również
poświęcić uwagę samookaleczeniom, chociaż zachowania te
występują stosunkowo rzadko w tej grupie chorych.
Podtypy schizofrenii:
1. Schizofrenia paranoidalna
Występuje najczęściej. Dominują objawy wytwórcze (urojenia,
omamy).
2. Schizofrenia katatoniczna
Występują w niej charakterystyczne objawy katatoniczne:
- stan pobudzenia

19. -stan osłupienia
-stan oniryczny
-lub mieszanie się tych stanów
Kontakt chorego z otoczeniem jest specyficznie ograniczony
lub zupełnie zniesiony.
Ryzyko ostrej (śmiertelnej) katatonii!!!
3. Schizofrenia hebefreniczna
Dominują w niej objawy dezorganizacji i niedostosowania.
Chorego cechuje:
-chaotyczność
-zmienność
-niewielka przewidywalność

20. 4. Schizofrenia niezróżnicowana
Cechuje się brakiem podstaw do rozpoznania którejkolwiek z
innych postaci. Obraz kliniczny jest zmienny.
5. Schizofrenia rezydualna
Jest to postać, w której utrzymują się objawy rezydualne
(długo utrzymujące się objawy negatywne). Objawy występują
w niezbyt dużym nasileniu. Dominującymi są objawy negatywne.
Warunkiem postawienia takiego rozpoznania jest w wywiadzie
przebycie co najmniej jednego epizodu schizofrenicznego o
nasilonej psychotycznej symptomatologii.
6. Schizofrenia prosta
W tej postaci występuje:
-powolne załamanie linii życiowej
-wycofanie społeczne

21. -utrata zainteresowań, celów
-bezczynność
-dziwaczność zachowań
-występują postępujące objawy negatywne
LECZENIE
W leczeniu schizofrenii należy brać pod uwagę trzy główne
zasady:
I Redukcja wrażliwości biologicznej
II Redukcja stresu
III Udoskonalanie umiejętności postepowania
Leczenie przeciwpsychotyczne po raz pierwszy wprowadzono w
latach 50 XX wieku. Leki te powodują zmniejszenia nasilenia
objawów psychotycznych ( urojenia, omamy, dezorganizacja
mowy i zachowania).

22. Wprowadzenie w 1990 r do leczenia Klozapiny zapoczątkowało
erę leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji.
Uwaga! Ryzyko agranulocytozy.
Leki drugiej generacji wywołują mniej działań niepożądanych
takich jak:
-akatyzja
-objawy parkinsonowskie
-dystonie
Dawki leków (różnicowanie- pierwszy epizod, osoby w wieku
podeszłym).
Neuroleptyki klasyczne mogą pogarszać funkcje poznawcze.
Leki atypowe prowadza do poprawy sprawności poznawczej w
takich obszarach jak: uczenie się, szybkość zapamiętywania,
sprawność ruchowa.

23. Duże znaczenie w leczeniu schizofrenii ma wprowadzenie leków
o przedłużonym działaniu.
Niestety leki stosowane w leczeniu schizofrenii powodują wiele
działań niepożądanych. Czasami skutki uboczne działania tych
leków są dla pacjenta bardziej uciążliwe niż objawy samej
choroby.
Do najczęściej występujących działań niepożądanych należą:
-akatyzja
-parkinsonizm polekowy
-dystonie
-złośliwy zespół neuroleptyczny
-późne dyskinezy
-przyrost masy ciała
-cukrzyca

24. - dyslipidemia
- wzrost poziomu prolaktyny
Leczenie przeciwpsychotyczne należy kontynuować jeszcze przez
okres przynajmniej 12 do 24 miesięcy od uzyskania poprawy. W
przypadku zagrożenia stresem dawkę leku można zapobiegawczo
podwyższyć przez pewien okres czasu. U chorych na schizofrenię,
którzy przebyli co najmniej trzy epizody choroby leki należy
podawać bezterminowo. Można jedynie, gdy stan chorego jest
ustabilizowany, zmniejszyć ich dawkę.
Obok farmakoterapii inną metodą leczenia schizofrenii są
elektrowstrząsy (EW). Jest metoda dość rzadko stosowana.
Wskazania do EW:
- ostre zagrażające życiu stany katatoniczne
- inne stany katatoniczne gdy leczenie przeciwpsychotyczne nie
przynosi rezultatów lub jest przeciwskazane

25. -stany depresji z nasilonymi myślami i tendencjami
samobójczymi
-złośliwy zespół neuroleptyczny
Psychoterapia w leczeniu schizofrenii:
Głównymi celami są:
-nawiązanie kontaktu terapeutycznego
-podtrzymanie funkcjonowania zarówno poziomu osobowego jak
i interpersonalnego
W psychoterapii chorych na schizofrenie znaczenie ma głównie
terapia poznawcza i behawioralno-poznawcza. Celem
psychoterapii w psychozach schizofrenicznych nie jest
osiągnięcie wglądu.
Istnieje konieczność dostosowania metod psychoterapii do
aktualnego stanu chorego. Istotne znaczenie ma terapia
społeczna.

26. Zasadniczym celem socjoterapii chorych na schizofrenię jest
wzmacnianie umiejętności społecznych pacjentów jak również
szerzenia oparcia społecznego. Ważna rolę pełnia treningi
umiejętności społecznych. Należy również zwrócić uwagę na
tak ważny element jak praca z rodzinami chorych. Może ona
mieć charakter zajęć grupy rodzin jak również sesji
rodzinnych.
W leczeniu schizofrenii bardzo ważnym elementem jest
rehabilitacja. Celem rehabilitacji jest pomoc choremu w
wprowadzeniu umiejętności fizycznych, intelektualnych i
emocjonalnych.
W stosunku do chorych psychicznie oprócz ogólnych zasad
rehabilitacji konieczne jest zastosowanie zasad
specyficznych.
Należą do nich:
-zasada partnerstwa

27. -zasada wielostronności oddziaływań
-zasada powtarzalności oddziaływań
-zasada stopniowania trudności
-zasada optymalnej stymulacji
-zasada zgodności metod oddziaływań: biologicznych i
psychospołecznych

28. CHOROBY AFEKTYWNE
Zaburzenia depresyjne
Słowo ,,melancholia” i bardziej współczesny termin , depresja”
używane są dla grupy zaburzeń psychicznych, których głównym
objawem jest obniżenie podstawowego nastroju.
Depresja występuje głównie u osób o smutnym i ponurym
usposobieniu, skłonnych do kontęplacji, a jednocześnie pilnych i
miłujących porządek.
Niektórzy ludzie maja stałe cechy osobowości, które
przypominają łagodne objawy depresyjne. Osobowość tą
określa się jako depresyjną. Próby mierzenia osobowości
depresyjnej doprowadziły do wyróżnienia siedmiu typów ludzi,
którzy mogą się nią charakteryzować:
1. Spokojny, pasywny, intrawertyk
2. Ponury, niezdolny do zabawy, pesymista

29. 3. Samokrytyczny, umniejszający własną wartość.
4. Krytyczny wobec innych ludzi, taki którego trudno zadowolić.
5. Sumienny, odpowiedzialny i zdyscyplinowany.
6. Opiekuńczy i skłonny do zamartwiania się.
7. Pochłonięty negatywnymi wydarzeniami, osobistymi
niedociągnięciami, poczuciem niesprawdzania się.
Przyczyny depresji endogennej:
Biologiczne:
- uwarunkowania genetyczne
- nieprawidłowe stężenie lub działanie niektórych
neuroprzekaźników
Przyczyny depresji egzogennej (reaktywnej):
Ok. 50% pierwszych w życiu epizodów depresji poprzedzają
różnorodne wydarzenia życiowe.

30. Należą do nich:
-strata osoby, z która pacjent pozostaje w bliskim związku
emocjonalnym
-utrata zdrowia, części ciała, atrakcyjności fizycznej,
zdolności do pracy umysłowe, dyspozycji intelektualnych jako
następstwa choroby, urazu, starzenia się
-utrata prestiżu społecznego
-utrata poczucia własnej wartości
-utrata poczucia bezpieczeństwa w pracy zawodowej,
bezpieczeństw materialnego
-utrata zdolności do fantazji, wyobrażeń optymistycznych w
treści
-utrata symboli

31. Depresje mogą również prowokować zdarzenia zaliczające się do
kategorii ,,sukcesów”, ale pociągające za sobą obciążenia
emocjonalne związane z potrzebą dostosowania się do nowych
warunków.
KLASYFIKACJA DEPRESJI
I Epizod depresyjny
Do podstawowych cech i objawów endogennego zespołu
depresyjnego należą:
- Obniżenie nastroju (smutek, przygnębienie, przykre przeżywanie
różnych wydarzeń, anhedonia)
- Obniżenie napędu psychoruchowego (spowolnienie myślenia, tempa
wypowiedzi, poczucie obniżonej sprawności pamięci, intelektu,
abulia, spowolnienie mogące prowadzić aż do zahamowania, utrata
energii, siły, poczucie ciągłego zmęczenia fizycznego, hiposomia,
tzn. wczesne budzenie się, sen płytki, przerywany;

32. hipersomia, tzn. senność w ciągu dnia, zaburzenia rytmu
okołodobowego, chory gorzej czuje się rano, natomiast
wieczorem następuje poprawa samopoczucia, bóle głowy,
wysychanie śluzówek jamy ustnej, spadek masy ciała, poczucie
napięcia, zagrożenia, trwożliwe oczekiwanie, niepokój
manipulacyjny, podniecenie ruchowe, lęk.
Do wtórnych cech i objawów endogennego zespołu
depresyjnego należą:
-depresyjne zaburzenia myślenia (poczucie winy, aż do urojeń
grzeszności, winy, kary, depresyjna ocena własnej
osobowości, zdrowia, szans na wyleczenie, urojenia
hipochondryczne, nihilistyczne- aż do wystąpienia Zespołu
Cotarda-, depresyjna ocena własnej przyszłości, urojenia
klęski, katastrofy, zniechęcenie do życia, myśli i tendencje
samobójcze)

33. -zaburzenia aktywności złożonej (zmniejszenie liczby i
zakresu zainteresowań, obniżenie zdolności do pracy,
osłabienie kontaktów z otoczeniem, izolowanie się,
samozaniedbanie)
Przebieg depresji typu endogennego, dynamika jej cech i
objawów wykazują duże różnice u poszczególnych chorych.
Najczęściej objawy narastają stopniowo, w okresie kilkunastu
dni, a nawet tygodni. Najpierw pojawia się obniżenie nastroju,
zmniejszenie napędu psychoruchowego, zaburzenia snu,
dopiero później u części chorych występują urojenia
depresyjne, duże zmiany aktywności złożonej.
II Dystymia
Zaburzenie to można rozpoznać wtedy, kiedy depresja ma
przebieg przewlekły (trwa co najmniej dwa lata) i nie jest
nasilona w takim stopniu, aby spełniała kryteria epizodu dużej
depresji.

34. Rozpoznanie dystymii jest możliwe po stwierdzeniu dwóch spośród
następujących objawów:
- wzmożone lub zmniejszone łaknienie
- wydłużenie lub skrócenie snu
- zmniejszenie energii życiowej
- obniżona samoocena
- utrudnienia koncentracji lub podejmowania decyzji
- poczucie beznadziejności
Kryterium wykluczającym rozpoznanie dystymii jest stwierdzenie w
wywiadzie epizodu maniakalnego, mieszanego lub hipomaniakalnego.
Zaburzenie dystymiczne wiąże się z upośledzeniem funkcjonowania
społecznego, problemami zdrowotnymi, nadużywaniem alkoholu i
innych substancji psychoaktywnych, a także możliwością
wystąpienia dużej depresji, dwukrotnie częściej występuje u kobiet
niż u mężczyzn.

35. III Zaburzenia depresyjne nawracające
Obejmują grupę zaburzeń afektywnych, w której występują
nawracające zespoły depresyjne. U części chorych są one
oddzielone okresami remisji, a u części po przeminięciu ostrej fazy
nawrotu utrzymuje się stan subdepresji. Nawroty choroby są
często poprzedzone różnorodnymi wydarzeniami życiowymi.
Ryzyko nawrotów choroby zależy głównie od:
- czasu trwania obecnego epizodu
- liczby poprzednich epizodów
- występowania depresji w rodzinie
Zdarza się, że po kilku nawrotach depresji pojawia się zespół
maniakalny. Prawdopodobieństwo pojawienia się manii w przebiegu
depresji nawracającej nie zanika nigdy, ale maleje w miarę
zwiększania się liczby nawrotów. Częściej chorują kobiety (2:1).

36. Leczenie
I FARMAKOLOGICZNE
A. Inhibitory wychwytu zwrotnego monoamin
- Nieselektywne- TLP, np. amitryptylina, doxepin
-Selektywne- np. citalopram, fluoxetyna, sertralina,
wenlafaxynanp. mirtazapina, mianseryn
B. Blokery receptorów- np. mianseryna, mirtazapina
C. Inhibitory monoaminooxydazy, np. moclobemid
D. inne- sole litu, karbamazepina, kwas walproinowy ( stosowane
głównie w CHAD).
Efekty pozytywne leczenia dostrzega się dopiero po upływie co
najmniej dwóch tygodni. Leczenie kontynuuje się przynajmniej
4 do 6 miesięcy od ustąpienia objawów.

37. U ok. 50% pacjentów leczonych lekami przeciedepresyjnymi
występują objawy uboczne. Do najczęstszych należą:
-wysychanie błon śluzowych
-zaburzenia akomodacji
-tachykardia
-ortostatyczne zaburzenia ciśnienia krwi
-nudności
-wymioty
-zaparcia lub biegunki
-częstomocz lub zatrzymanie moczu
-spadek lub wzrost masy ciała
-bóle i zawroty głowy
-drżenia
-zaburzenia widzenia

38. Podczas stosowania leków przeciwdepresyjnych mogą również
wystąpić poważne powikłania, do których należą:
- zawał mięśnia sercowego
- napady padaczkowe
- agranulocytoza
- majaczenie
- przejście fazy depresyjnej w manię
II LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE
1. Psychoterapia
a) Terapia psychodynamiczna
b) Terapia poznawczo-behawioralna
2. Terapia zabiegami elektrycznymi
3. Fototerapia

39. 4. Deprywacja snu
5. Ćwiczenia fizyczne
Ryzyko popełnienia samobójstwa w depresji
Depresja to jedno z niewielu zaburzeń psychicznych, o których
można powiedzieć, że są śmiertelne. Jak wynika z badań
40-50% przypadków samobójstw wiąże się z możliwym do
rozpoznania zaburzeniem depresyjnym. Ok. 10-15% osób z
diagnozą dużej depresji w końcu odbiera sobie życie. Depresja
nie jest jedynym powodem samobójstwa. Dodatkowym
czynnikiem predysponującym jest niekorzystna sytuacja
środowiskowa. Samobójstwem są zagrożeni chorzy z głęboka
depresją, która przebiega z lekiem, podnieceniem i urojeniami
depresyjnymi. Z silnymi tendencjami samobójczymi wiążą się
następujące elementy zespołu depresyjnego:

40. -wysoki poziom leku (niepokój psychoruchowy, zaburzenia snu)
-poczucie beznadziejności (przekonanie o nieuleczalności
choroby, braku pomocy ze strony innych, urojenia
nihilistyczne)
-poczucie winy (przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich
przestępstw, grzechu, dążenia do poniesienia kary)
- nastrój dysforyczny
-dolegliwości somatyczne
-uporczywe zaburzenia snu
Ryzyko samobójstwa wzrasta wraz ze wzrostem niepokoju,
lęku, głębokości poczucia winy, beznadziejności i osamotnienia.
Do oznak wskazujących na tendencje samobójcze należą:
- rozważanie o bezsensie życia, problematyce śmierci,
sposobach popełnienia samobójstwa

41. - wizyta u osób bliskich lub lekarza, jeśli chory wcześniej tego
unikał
-nagłe izolowanie się od otoczenia
-nagła ,,poprawa” stanu klinicznego, uspokojenie, poprawa
nastroju u osób z wysokim poziomem lęku wiąże się często z
podjęciem decyzji o samobójstwie
Liczba samobójstw chorych na depresje jest większa na
początku fazy, pod jej koniec oraz w okresie między
nawrotami.
Czasem może dojść do tzw. samobójstwa rozszerzonego jako
uchronienie bliskich przed nieszczęściami i cierpieniami.
Zdarza się to rzadko, w ciężkich depresjach psychotycznych.

42. Mania
Współcześnie w psychiatrii mianem manii (zespołu
maniakalnego) określa się zmieniony chorobowo, podwyższony
nastrój i wzmożoną aktywność, które zaburzają
dotychczasowe, normalne czynności życiowe, społeczne i
zawodowe. Mania jest w dużym stopniu przeciwstawieniem
depresji. Zespół maniakalny najczęściej występuje w
zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych i zaburzeniach
schizoafektywnych. Może wystąpić także w przebiegu
schizofrenii, cyklotymii, w schorzeniach organicznych oun oraz
chorobach o podłożu somatycznym ( zaburzenia endokrynne,
awitaminoza, lub w wyniku stosowanej farmakoterapii).
Podstawowe objawy zespołu maniakalnego:
-zaburzenia podstawowego nastroju (poczucie ciągłego
szczęścia i zadowolenia, radości, nadmierny optymizm,
okresowo występuje gniewliwość)

43. -zaburzenia napędu psychoruchowego (wzmożenie napędu)
-zaburzenia rytmów fizjologicznych i metabolicznych oraz
rytmów biologicznych (zaburzenia rytmu snu i czuwania)
Stopień nasilenia objawów może być różny- od słabo
zaznaczonych objawów, których występowanie nie utrudnia
codziennego funkcjonowania (stan hipomanii), po pełny zespół
maniakalny charakteryzujący się zaburzeniem w znacznym
stopniu lub całkowitym zniesieniem podejmowania działań
celowych, aż do manii o maksymalnym nasileniu, przejawiającym
się nadmiernym pobudzeniem prowadzącym do ,,szału
maniakalnego”. W zachowaniu pacjenta dominuje wówczas:
gwałtowność, często z epizodami agresji oraz zaburzeniami
świadomości lub towarzyszącymi objawami psychotycznymi w
postaci urojeń i omamów.
W przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą
występować epizody mieszane.

44. Leczenie:
-leki z grupy neuroleptyków i/lub węglan litu
-psychoterapia- pełni rolę pomocniczą i może być prowadzona
tylko w okresie hipomanii; jej głównym celem jest pozyskanie
chorego do współpracy i przyjmowania leków.
Zaburzenia nerwicowe
Definiowane są jako zaburzenia psychiczne niemające żadnego
widocznego podłoża organicznego, w których nie dochodzi do
zakłócenia oceny realności, a pacjent zdaje sobie sprawę z
tego, które z przeżyć mają charakter chorobowy- nie ma
trudności w rozróżnieniu między subiektywnymi, chorobowymi
doświadczeniami a realnością zewnętrzną. Zachowanie może
być nawet znacznie zaburzone, pozostaje jednak w granicach
akceptowanych społecznie. Nie dochodzi do dezorganizacji
osobowości.

45. Czynniki predysponujące:
-biologiczne
-psychologiczne
-uwarunkowania społeczno-kulturowe, w których jednostka
dorastała
W zależności od wzajemnych powiązań między nimi można
wnioskować o przebiegu i postaci zaburzeń nerwicowych. Ich
manifestacja pojawia się najczęściej w sytuacji zbyt wysokich
wymagań stawianych jednostce przez otoczenie, które
przewyższają możliwości adaptacyjne, uwarunkowane jej
predyspozycjami osobowościowymi.
Symtomatologia zaburzeń nerwicowych jest bardzo
różnorodna. Objawy nerwicowe mogą przybierać postać
zaburzeń czynności somatycznych, zaburzeń przeżywania i
zaburzeń zachowania.

46. Ogólny opis tzw. osiowych objawów nerwic, występujących we
wszystkich ich postaciach obejmuje:
1. Lęk- może lokalizować się w określonej części ciała lub
występować w określonej sytuacji, najczęściej przybiera
postać:
-nieokreślonego niepokoju
-napadów lekowych
2. Objawy somatyczne- obejmują:
-dolegliwości bólowe
-zaburzenia snu
-zaburzenia łaknienia
-zaburzenia seksualne
3. Egocentryzm:
-nadmierna koncentracja uwagi na sobie

47. -poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości
nerwicowych
4. ,, Błędne koło” objawów nerwicowych. Polega na dodatnim
sprężeniu zwrotnym pomiędzy powyższymi objawami, np. lęk
wyzwala dodatkowe objawy wegetatywne, nasilające z kolei lęk,
który dodatkowo wzmacnia objawy wegetatywne itd.
Objawy zaburzeń czynnościowych:
-bradykardia i tachykardia, zaburzenia ortostatyczne,
omdlenia
-pieczenie, nudności, wzdęcia, zaparcia, biegunki
-duszność, napadowa hiperwentylacja
-świąd, zaczerwienienie
-dolegliwości bólowe, mrowienia, drżenia, drętwienie różnych
części ciała, porażenia lub skurcze pewnych grup mięśniowych

48. - jąkanie się, tiki
- niedowidzenie., niedosłyszenie
- częste oddawanie moczu, zaburzenia erekcji, zaburzenia
miesiączkowania
Objawy zaburzeń przeżywania:
- lęk
- niepokój
- napięcie
- fobie
- lękowe oczekiwanie
- obniżenie nastroju
- poczucie rozdrażnienia, irytacji
- poczucie trudności w koncentracji uwagi

49. -poczucie obniżenia sprawności fizycznej oraz intelektualnej
-zaburzenia pamięci
-natręctwa myślowe (obsesje)
-nastawienie hipochondryczne
-poczucie obcości i zmiany w otoczeniu (derealizacja)
Objawy zaburzeń zachowania:
-natrętne czynności (kompulsje)
-zahamowania w kontaktach międzyludzkich
-zachowania regresyjne (niedojrzałe)
-zachowania impulsywne
Najczęściej występującymi zaburzeniami nerwicowymi są
zaburzenia lękowe.
Rodzaje zaburzeń lękowych:

50. 1. Zaburzenia lekowe przebiegające pod postacią fobii
Lęk wywołany jest w tych zaburzeniach przez specyficzne sytuacje
lub przedmiot. Fobie podzielono na agorafobię, fobię społeczna i
fobie specyficzne (izolowane).
2. Inne zaburzenia lękowe pod postacią napadów paniki, zaburzenia
lękowego uogólnionego, zaburzeń depresyjnych i lękowych
mieszanych.
3. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (dawniej określane nerwicą
natręctw)
Charakteryzuje się nawracającymi uporczywymi myślami natrętnymi
lub czynnościami przymusowymi.
Myśli natrętne są to myśli, idee, wyobrażenia czy impulsy, które
pojawiają się w sposób stereotypowo nawracający. Niemal zawsze
są przezywane w sposób przykry i pacjent często próbuje
bezskutecznie się im przciwstawiać.

51. Chociaż pojawiają się wbrew woli i budzą wewnętrzny sprzeciw, są
mimo wszystko uznawane za własne myśli.
Czynności przymusowe czy rytuały są to stereotypowe i
wielokrotnie powtarzane zachowania. Mają one zapobiegać jakimś
mało prawdopodobnym wydarzeniom, które wg obaw pacjenta
mogłyby nastąpić, gdyby zaniechał wykonanie rytuału. Często te
domniemane wydarzenia związane są a wyrządzeniem przez
pacjenta krzywdy sobie lub komuś. Zachowanie to pacjent zwykle
postrzega jako bezsensowne lub niepotrzebne i często próbuje mu
się opierać. Zaburzenie to łączy się zwykle z lękiem, który nasila się
przy próbach zaniechania czynności przymusowej.
4. Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
To grupa zaburzeń , w których dezadaptacyjne reakcje na ciężki,
ostry lub przewlekły stres uniemożliwiają skuteczne radzenia sobie
i w konsekwencji prowadzą do trudności w funkcjonowaniu
społecznym.

52. Ostra reakcja na stres rozwija się zwykle w kilka minut w
odpowiedzi na wyjątkowo silny stres fizyczny lub psychiczny
(wypadek, napad, gwałt, śmierć bliskiej osoby, a zwłaszcza kilku
w krótkim czasie itp.) u osoby, u której uprzednio nie było
innego zaburzenia psychicznego. Na początku występuje stan
,,oszołomienia” z pewnym zawężeniem pola świadomości i uwagi,
niemożnością rozumienia bodźców i zaburzeniami orientacji.
Potem pojawia się dalsze wyłączanie się z otaczającej sytuacji
(aż do osłupienia dysocjacyjnego) albo pobudzenie i nadmierna
aktywność (reakcja ucieczki). Często występują wegetatywne
objawy panicznego lęku (przyspieszona akcja serca, poty,
zaczerwienienie itd.) objawy zanikają w ciągu dwóch-trzech
dni. Cały epizod może być pokryty niepamięcią.
Zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD posstraumatic stres
disorder) powstaje z opóźnieniem w stosunku do
traumatycznego wydarzenia, trwa czasami latami.

53. Typowym objawem jest przeżywanie wciąż na nowo
traumatycznego wydarzenia w natrętnych wspomnieniach,
snach. Towarzyszą mu objawy lęku, depresji, unikanie sytuacji
związanych z traumatycznym wydarzeniem lub takich, które
mogłyby sytuację przypominać.
Objawy ostrej reakcji na stres u 30% osób ustępują
całkowicie, a u 70% ofiar pojawiają się objawy PTSD. U ok.
10% chorych z PTSD objawy będą się utrzymywać i okresowo
zaostrzać. Możliwe jest wystąpienie objawów PTSD nawet
30- 40 lat po urazie.
5. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne, histeryczne)
Polegają na nieumyślnych zmianach lub ograniczeniu czynności,
wynikających z konfliktu lub potrzeby psychologicznej a nie
fizycznego uszkodzenia.

54. Objawy:
a) Zaburzenia ruchowe
- porażenie
- niezborność
- zaburzenie połykania
- wymioty
- bezgłos
b) Zaburzenia świadomości, rzekome napady drgawkowe
c) Zaburzenia narządów zmysłów
- ślepota
- dwojenie
- głuchota
- zniesienie węchu

55. -znieczulenie na ból i dotyk
-zaburzenia czucia nie odpowiadają znanym schematom
unerwienia
d) Istnieje silny związek czasowy między wystąpieniem
objawów a stresem lub silną emocją
e) Objawy lewostronne są częstsze niż prawostronne
f) Pacjent nie jest świadomy życzeniowego charakteru objawów
g) Objawy nie wchodzą w zakres reakcji usankcjonowanych
kulturowo ani tez nie można ich tłumaczyć – po starannym
przebadaniu- żadnym znanym schorzeniem somatycznym.
Do zaburzeń tych zalicza się amnezja dysocjacyjną, fugę
dysocjacyjną, drgawki dysocjacyjne.
6. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
Chorzy zgłaszają rozmaite i zmienne skargi na dolegliwości

56. somatyczne, często o dramatycznej ekspresji, które nie mają
uzasadnienia w stanie somatycznym. Dolegliwościom somatycznym
towarzyszy zwykle lęk, który może wynikać z leku o zdrowie i życie
lub być podłożem zgłaszanych dolegliwości. Zaburzenia te mają
przebieg często wieloletni. Informacja o wykluczeniu choroby
somatycznej jest zazwyczaj odrzucana przez chorego.
Leczenie zaburzeń nerwicowych:
1. Psychoterapia
- skierowana na wgląd
- behawioralna
2. Farmakoterapia
- leki przeciwdepresyjne
- anksjolityki
- doraźnie benzodiazepiny

57. 3. Psychoedukacja
4. Leczenie neurochirurgiczne (ciężka niepoddająca się leczeniu
postać zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych)
5. Próby leczenia wpływającego na układ odpornościowy, np.
podawanie immunoglobulin, wymiana osocza oraz profilaktyka
powikłań popaciorkowcowych za pomocą antybiotyków
(penicyliny). Wyłącznie w ciężkich, niepoddających się leczeniu
zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych!

58. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
Osobowość- umiejętność czy zręczność w kontaktach
społecznych. Osobowość jednostki oceniana jest ze
względu na jej zdolność wzbudzania pozytywnych reakcji
u różnych osób w różnych okolicznościach.
Osobowość rozumiana jest jako najbardziej wyraźne i
rzucające się w oczy wrażenie, jakie jednostka wywiera
na innych ludzi.
Osobowość odnosi się do tej części człowieka, która jest
dla niego jako osoby najbardziej charakterystyczna.
Zaburzenia osobowości pojawiają się w okresie późnego
dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym i trwają nadal po

59. O zaburzeniach osobowości można mówić wówczas, gdy
spełnione są następujące kryteria:
1. Wyraźny brak równowagi w postawach i zachowaniach w
kilku sferach postepowania (np. aktywność, popędy, kontrola
impulsów).
2. Stały wzorzec zachowania (a nie np. ograniczony do epizodów
chorób psychicznych).
3. Głęboko zaburzony, jednoznacznie niewłaściwy wzorzec
zachowania w sytuacjach osobistych i społecznych.
4. Początek zaburzeń w dzieciństwie albo w wieku
młodzieńczym i utrzymywanie ich w wieku dojrzałym.
5. Wyraźne subiektywne cierpienie (może ujawnić się później).
6. Wyraźne ograniczenie aktywności zawodowej i społecznej.
7. Wykluczenie wyraźnych uszkodzeń mózgu, chorób mózgu i
innych zaburzeń psychicznych, które tłumaczą powyższe
objawy.

60. Obraz kliniczny zaburzeń osobowości
1. O. paranoiczna (fanatyczna, pieniacza, paranoidalna)
-nadmierna wrażliwość na niepowodzenia
-skłonność do niewybaczania zniewag
-podejrzliwość, tendencja do oceniania działań innych jako
wrogich i pogardliwych
-nieustępliwość w obronie własnych praw, nadmierne poczucie
wartości
-przesadne odnoszenie wydarzeń do siebie
2. O. schizoidalna
-wycofanie z kontaktów emocjonalnych i społecznych
-tendencja do życia w świecie fantazji, do działań w samotności
i introspekcji

61. -ograniczona zdolność do wyrażania uczuć i odczuwania
przyjemności
3. O. dyssocjalna (amoralna, socjopatyczna,
psychopatyczna)
-lekceważenie zobowiązań społecznych
-nieliczenie się z innymi ludźmi
-niska tolerancja na niemożność natychmiastowego
zaspokojenia potrzeb
4. O. chwiejna emocjonalnie (agresywna, borderline)
-skłonność do zachowań impulsywnych bez zważania na ich
konsekwencje
-zmienny nastrój ze skłonnością do wybuchów emocjonalnych
-w typie borderline dodatkowo zaburzony obraz siebie celów i
preferencji, stałe uczucie pustki wewnętrznej,

62. skłonność do wchodzenia w intensywne i nietrwałe relacje z
innymi, tendencje do samouszkodzeń w tym prób i
demonstracji samobójczych
5. O. Histrioniczna (histeryczna, psychoinfantylna)
-płytka i chwiejna uczuciowość
-tendencja do teatralności
-nadmierna ekspresja emocjonalności
-egocentryzm
-nadmierna pobłażliwość wobec siebie przy nieuwzględnianiu
potrzeb innych osób
-nadmierna uraźliwość
-pragnienie uznania i potrzeba podniet

63. 6. O. Anankastyczna (kompulsywna, obsesyjna,
kompulsywno-obsesyjna)
-niepewność
-lękliwość
-perfekcjonizm
-nadmierna skrupulatność
-potrzeba sprawdzania i zajmowania się drobiazgami
-sztywność zachowań (upór)
-ostrożność
-niepożądane myśli czy impulsy nieosiągające nasilenia
zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
7. O. Lękliwa (unikająca)
-uczucie napięcia, lęku, niepewności

64. -pragnienie akceptacji i uznania
-nadmierna wrażliwość na odrzucenie i krytykę
-zawężenie więzi społecznych
-tendencja do unikania pewnych działań poprzez stałe
wyolbrzymianie potencjalnego ryzyka w sytuacjach
codziennych
8. O. zależna (uległa, niedojrzała, narcystyczna, bierno-
agresywna, psychoneurotyczna)
-na uwagi reaguje uczuciami złości, wstydu i upokorzenia
(uczuć tych może nie okazywać)
-wchodząc w związki z inną osoba , wykorzystuje ją, aby
osiągnąć własne cele
-zdecydowanie przecenia znaczenie własnej osoby, np.
wyolbrzymia własne osiągnięcia i zdolności,

65. - oczekuje uznania siebie za wybitną osobistość pomimo braku
szczególnych powodów
- uważa własne sprawy za tak wyjątkowe, że mogą je zrozumieć
tylko wybitni ludzie
- jest pochłonięta marzeniami o władzy i potędze, nie kończących się
sukcesach i o własnej błyskotliwości, oszałamiającym wyglądzie lub
idealnej miłości
- jest przekonana o swoich szczególnych prawach, choć nie ma po
temu uzasadnienia, oczekuje nadzwyczajnego traktowania, uważa
np., że nie powinna czekać w kolejce tak jak inni
- od otoczenia wymaga ciągłej uwagi i podziwu, np. prowokuje innych
do prawienia jej komplementów
- przejawia niezdolność do empatii, nie potrafi dostrzec i zrozumieć
uczuć innych, np. jest zła i rozczarowana, gdy znajomy odwołuje
zaplanowane spotkanie z powodu ciężkiej choroby

66. - łatwo ulega uczuciom zawiści
9. O. mieszana (współwystępowanie różnych cech zaburzeń
osobowości)
- poszczególne konfiguracje nie są dokładnie zdefiniowane, opisuje
je osoba diagnozująca
10. Trwałe zmiany osobowości (po katastrofie, po chorobie
psychicznej, inne przyczyny, np. w przebiegu bólu-okres
trwania zaburzeń co najmniej 2 lata)
Po ekstremalnym stresie, np. katastrofie, po pobycie w obozie
koncentracyjnym.
- wroga lub nieufna postawa wobec otoczenia
- wycofanie z życia społecznego
- uczucie pustki
- uczucie beznadziejności
- uczucie napięcia i rozdrażnienia

67. 11. Organiczne zaburzenie osobowości (organiczna osobowość
pseudopsychopatyczna, osobowość pseudoupośledzona, zespół
płata czołowego, zespół zaburzeń osobowości w padaczce
skroniowej, zespół po lobotomii)
- znaczna zmiana stałych zachowań przedchorobowych zwłaszcza w
zakresie ekspresji emocji, potrzeb, popędów
- mogą z nimi korelować zaburzenia funkcji poznawczych, myślenia
oraz potrzeby seksualne
- w przypadku uszkodzeń dotyczących określonych części
mózgowia obraz kliniczny jest bardziej swoisty (np. w
uszkodzeniu płata skroniowego obserwuje się trudności w
podejmowaniu decyzji i wykorzystywaniu doświadczeń,
podejmowanie nierozważnych działań wbrew interesom jednostki
i otoczenia, skargi hipochondryczne, tępy nastrój i obojętność)

68. LECZENIE:
Zaburzenia osobowości komplikują leczenie schorzeń
współistniejących. Istotną rolę odgrywa wybór miejsca i
metody terapii. Na ogół pacjenci maja słaba motywacje do
leczenia i w niskim stopniu zdają sobie sprawę z choroby.
Terapia zasadniczo odbywa się w warunkach
ambulatoryjnych. Hospitalizacja jest wskazana w
przypadku głębokich zaburzeń osobowości z dużym
ryzykiem agresji i autoagresji, a także wówczas, gdy
występują choroby współistniejące.
Czynniki korzystne rokowniczo to:
-motywacja do leczenia
-zaufanie do innych ludzi

69. - elastyczność
- zdawanie sobie sprawy z własnego wpływu na kształtowanie relacji
z innymi ludźmi
Czynniki niekorzystne rokowniczo to:
- współistniejące zaburzenia psychiczne (szczególnie afektywne i
uzależnienia)
- powtarzające się próby samobójcze ( trzykrotnie częstsze niż w
populacji ogólnej- np. w zaburzeniu osobowości o typie
paranoicznym 1%, w typie borderline 8%.).
W etiologii zaburzeń osobowości ma znaczenie wiele czynników;
biologicznych, psychologicznych i społecznych. Oddziaływania
terapeutyczne powinny być zatem wielokierunkowe.
Psychoterapia:
- przed rozpoczęciem leczenia dokładna diagnostyka

70. -określenie realistycznych celów i czasu jej trwania
-w celu nawiązania kontaktu terapeutycznego- psychoterapia
podtrzymująca
-terapia poznawczo-behawioralna ma na celu redukcje objawów
depresji, lęku, dysforii, samouszkodzeń
-poznawcza terapia analityczna jest uważana za przydatna w
leczeniu osobowości borderline
-ważną rolę odgrywa trening zachowań asertywnych
-w osobowości dyssocjalnej terapia behawioralna oparta na
technikach warunkowania instrumentalnego i awersyjnego
-najbardziej skuteczna terapia wglądowa
Farmakoterapia;
1. Leki stabilizujące nastrój w leczeniu zachowań agresywnych i
impulsywnych oraz wahań nastroju.

71. 2. Leki przeciwpsychotyczne w terapii objawów
psychotycznych; neuroleptyki można także podawać w celu
zmniejszenia drażliwości, impulsywności, objawów
dysocjacyjnych, paranoicznych, agresji i podniecenia
ruchowego.
3. Leki przeciwdepresyjne przydatne są w przypadku zaburzeń
depresyjnych
4. Benzodiazepiny należy podawać ostrożnie i przez krótki czas
z racji ryzyka uzależnienia; stosuje się je w celu redukcji leku,
agresji i pobudzenia psychoruchowego.
AGRESJA- STAN NAGŁY W PSYCHIATRII
I Zapobieganie zachowaniom agresywnym:
W czasie badania należy ocenić, czy pacjent zagraża otoczeniu.
Jeżeli niebezpieczeństwo agresji jest duże, to należy:
-ostrzec pacjenta, że agresja jest niedopuszczalna

72. -traktować pacjenta ze spokojem i łagodnością, nie groźić
-rozproszyć obawy i uspokoić pacjenta, pomóc mu w
zrozumieniu sytuacji i prawidłowej jej ocenie
-zaproponować podanie leku
-poinformować pacjenta, że jeśli będzie trzeba, to zostanie
unieruchomiony (lub umieszczony w izolatce)
-zademonstrować siłę, tj. wskazać grupę osób gotowych do
działania
-dokładnie obserwować pacjenta wobec którego został
zastosowany przymus bezpośredni (sprawdzać podstawowe
parametry życiowe, wygaszać wszelkie bodźce pobudzające
napływające z otoczenia, bezzwłocznie zaplanować dalsze
postepowanie- podanie leków, uspokajanie, ocena stanu
somatycznego).

73. II oznaki zapowiadające agresję:
- niedawne zachowania agresywne, także niszczenie mienia
- pogróżki słowne bądź gesty zapowiadające atak
- trzymanie w ręku broni lub innych przedmiotów, które mogą być
użyte w razie ataku (np. widelec, popielniczka)
- narastające podniecenie psychoruchowe
- zatrucie alkoholem lub innym środkiem psychoaktywnym
- pojawienie się urojeń w przebiegu choroby psychicznej
- imperatywne nasilone omamy słuchowe- niekiedy
niebezpieczeństwo jest bardzo znaczne
- zaburzenia psychiczne na podłożu organicznym, uogólnione lub
ogniskowe uszkodzenia płata czołowego; rzadziej wg niektórych
przy uszkodzeniu płata skroniowego
- podniecenie katatoniczne

74. -niektóre postacie manii
-niektóre postacie agitowanej depresji
-zaburzenia osobowości usposabiają do utraty kontroli nad
impulsami uczuciowymi, wybuchów gniewu i wściekłości oraz
czynnej agresji.
III Ocena ryzyka agresji
Należy wziąć pod uwagę następujące okoliczności:
-agresja wyrażana w wypowiedziach, dążeniach i planach,
dostęp do odpowiednich narzędzi, opracowanie i
przygotowanie planu agresji, poczucie zagrożenia u personelu i
potrzeby zwrócenia się o pomoc
-czynniki demograficzne: płeć (mężczyźni), wiek (15-24 lat),
pozycja społeczna (niska), oparcie społeczne (słabe)

75. -dane z wywiadu: agresja czynna, zachowania antyspołeczne
bez agresji czynnej, zaburzenie kontroli zachowania, np.
hazard, nadużywanie środków psychoaktywnych,
samouszkodzenia lub próby samobójcze, zaburzenia
psychotyczne
IV Postepowanie:
1. Umieszczenie w szpitalu- należy rozważyć różne możliwości:
a) oddział otwarty lub zamknięty
b) dobrowolnie lub bez zgody
c) ścisły dozór lub zwykłe warunki (agresja czynna, podpalenie,
ucieczka)
2. Interwencja w czasie ostrego kryzysu - muszą być spełnione
następujące warunki:
a) wiarygodność i współpraca pacjenta

76. b) Wiarygodność osób towarzyszących pacjentowi
c) Możliwość przeprowadzenia natychmiastowych badań
kontrolnych
d) Unikanie zadrażnień
e) Możliwość zastosowania farmakoterapii

77. Terapia kreatywna w psychiatrii:
Zasadniczym celem w indywidualnej terapii sztuka jest
wydobycie pacjenta ze zdezintegrowanego i psychotycznego
istnienia poprzez zaoferowanie mu symbolicznej formy oparcia
i odniesienia do rzeczywistości.
Terapia kreatywna wpływa na stan emocjonalny osób
poddanych postepowaniu terapeutycznemu. Może ona zarówno
zapobiegać emocjom spełniającym negatywna funkcje
regulacyjną, jak też stymulować emocje wywierające korzystny
wpływ na stan psychiczny.
Korzyści płynące z terapii kreatywnej:
-zostają uwolnione i odreagowane emocje
-zmniejsza się poziom napięcia
-zwiększa się poziom samowiedzy i akceptacji siebie

78. Podstawowe rodzaje terapii kreatywnej:
1. Muzykoterapia
2. Choreoterapia
3. Dramoterapia
4. Psychorysunek
Inna formą terapii zaburzeń psychicznych są różne formy
terapii zajęciowej.