Egokitzapena. Santillana.

1. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
1 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
ESPAINIA
ERDI AROAN
ZER DA HISTORIA?
Iraganeko pertsonak nola bizi ziren eta zer egiten zuten,
ikertzen eta azaltzen duen zientzia da.
7
ERDI AROA
476- Erromatar
inperioa
desagertu zen.
1.492 : Amerika
aurkitu zuten
ARO
MODERNOA
ANTZINAROA

2. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
2 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Erromatar inperioa desagertu zenean, Iberiar
penintsulara bisogodoak etorri ziren.
Bisigodoak germaniarrak ziren.

3. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
3 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Bisigodoak Europako
Iparraldetik etorri ziren.
Hispanian erresuna bat sorti
zuten.
Toledo hiriburu bihurtu zuten. Latina, lege erromatarrak eta
erlijio katolikoa onartu zituzten.
Galderak:
 Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?
 Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?
 Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?
 Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?
 BOROBILDU Toledo hiriburua:

4. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
4 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 711 urtean, Afrikatik, musulmanak iritsi ziren Penintsulara.
 Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear
Uharteak konkistatu zituzten musulmanek.
MUSULMANEN KONKISTA
Al Andalus jarri zioten
izena.
Kordoba hiriburu bihurtu
zuten.
Kordobako kalifa-herriak etengabeko borrokak izan
zituzten kristau erresumekin.

5. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
5 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.
 Labore berriak ekarri zituzten: orburuak, alberjiniak eta arroza.
 Soroak ureztatzeko noriak eta ubideak eraiki zituzten.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: alkatxofak, berenjenak eta
arroza.
HIRIAK:
 Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.
 Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.
 Bere produktuak ZOKOAN saltzen zituzten.

6. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
6 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Soroak ureztatzeko, noriak eta ubideak eraiaki zituzten.
ERLIJIO ETA KULTURA
 Islama musulmanen erlijioa da. Musulmanen liburu sakratua,
KORANA da.
 AL Andalusen, hainbat erlijiotako pertsonak bizi ziren: musulmanak,
muladiak, mozarabiarrak, juduak…

7. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
7 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren
Al Andalusen. Adibidez: Averroes
 Hitz asko, jatorri arabiarra dute. Adibidez: alkandora, alkate... eta
leku-izenak, hala nola Azagra eta Tafalla.
 Eraikinak:
KORDOBAKO MESKITA
GRANADAKO ALHAMBRA
Gaur egun erabiltzen dugun zenbakiak, arabiarrek ekarri zituzten.
Haiei esker ZERO zenbakia dugu.

8. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
8 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
JARDUERAK:
 Nondik iritsi ziren musulmanak Penintsulara?
 Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?
 Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.
 Zer dira zokoak?
 Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:
 Nolakoak ziren hiriak?
 Merkatariek non egiten zuten lan?

9. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
9 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Nekazariek non egiten zuten lan?
 Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?
 Zein labore berri ekarri zuten musulmanek?
OSATU ISLAMARI BURUZKO FITXA:
 Non bizi ziren Al Andaluseko biztanleriaren gehiengoa?
 Aipatu eraikin garrantzitsuenen izenak:
JAINKOA:
PROFETA:
LIBURU SAKRATUA:
OTOITZERAKO EREMUA:

10. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
10 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei aurre
egin zieten.
 Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,
Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroako Erresuma,
Kataluniako konderriak, Aragoiko Erresuma.
Urte askoz borroketan
ibili ziren baina
merkataritza-
harremanak ere izan
zituzten.
XV. Mendearen
bukaeran, kristau-
erresumek ia Iberiar
penintsula osoa
konkistatu zuten.
Errege-erregina
Katolikoek 1492an
Granadako Erresuma,
azken lurralde
musulmana,
konkistatu zuten.
KRISTAU - ERRESUMAK

11. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
11 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
GIZARTEA:
BIRPOPULAKETA:
Kristauek konkistutako lurraldeetan pertsonak eraman
zituzten lur horiek landu eta defendatzeko. Okupazio horri
BIRPOPULAKETA esaten zaio.

12. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
12 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
HIRIAK
Harresiz inguratuta
zeuden.
Auzotan banatuta
zeuden. Kale estuak
eta zurezko etxeak .
Plaza handi bat
zegoen bertan
merkatariek
produktuak
saltzeko.
Hirietan, merkatariak eta
artisauak bizi ziren.
Merkataritza-feriak
antolatzen zituzten.
Lanbide berekoek kale
berean izaten zituzten
lantegiak.

13. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
13 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan
adibidez.
Nekazariak, herrixketan bizi ziren, gaztelutik gertu. Etxe
txikiak eraiki zituzten, zura edo buztina erabiliz. Gela bakarra
zuten, eta hor jaten eta lo egiten zuten.

14. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
14 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden:
ERROMANIKOA ETA GOTIKOA.
ARTE ERROMANIKOA
 Harrizko horma lodiak zituzten.
 Lehio gutxi eta txikiak zituzten.
 Oso ilunak ziren.
 Ateek eta lehioek erdi-puntako arkua izaten zuten.
ARTEA KRISTAU-ERRESUMETAN
ARKUAK
:
HORMAK
:
LEHIOAK
ESTIBALIZKO ANDRE MARIAREN SANTUTEGIA(ARABAN)
ARMENTIAKO SAN PRUDENTZIO BASILIKA

15. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
15 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
ARTE GOTIKOA
 Eraikinak, erromanikoak baino handiagoak ziren.
 Hormak meheagoak ziren.
 Arku zorrotzak.
 Lehio handiak zituzten. Argitsuagoak. Koloretako beiratez
apainduta zeuden.
ARKUAK
LEHIOAK
:

16. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
16 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
GASTEIZKO KATEDRALA
BILBOKO KATEDRALA
LEKEITIOKO ANDRE MARIA

17. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
17 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
EUSKADI ERDI AROAN
 Baskoien eta errege bisigodoen artean borrokak izan ziren.
 Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.
 Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko
lurraldean.
 Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean
agertu ziren lehendabizi. Bizkaian eta Gipuzkoan
beranduago.
 Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.

18. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
18 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
JARDUERAK
 Nolakoak ziren Erdi Aroko hiriak?
 Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen
zituzten bere produktuak ?
 Nortzuk osatzen zuten Erdi-Aroko gizartea ?
 Non bizi ziren nekazariak ?
 Nola babesten zuten hiria ?

19. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
19 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Izenak bere lekuan kokatu : harresia, defentsa-dorrea eta
lubanarro.
 Eliza hau gotikoa ala erromanikoa da? Zergatik?
HORMAK
ARKUAK
LEHIOAK
TAMAINA

20. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
20 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 TAULA OSATU:
ARTE
ERROMANIKOA
ARTE
GOTIKOA
EZAUGARRIAK
ADIBIDEAK
Irudia aztertu:
 Zer ikusten duzu irudi honetan?
 Non uste duzu dagoela kokatuta, landan ala hirian?

21. Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
21 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com
Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
 Al Andalusen lurraldean ala kristau-erresumen
lurraldean?
 Hiriaren zer zati dela esango zenuke?
 Zer beste eraikuntza bat egon daitezke gertu?