Oto ostatnia prezentacja - podsumowanie poprzednich z językoznawstwa kognitywnego dla kognitywistów

1. JĘZYKOZNAWSTWO
KOGNITYWNE
powtórka
i
podsumowanie
DRKONRAD JUSZCZYK
ZAKŁAD PSYCHOLINGWISTYKI
INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA
WYDZIAŁ NEOFILOLOGII UAM
JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE 2012/2013: 12
środa, 23 stycznia 13 1

2. Z a ł o ż e n i a
f i l o z o f i c z n e
i
m e t o d y
b a d a ń
Zastosowanie
Językoznawstwo
kognitywne
Metody
badań
naukowych
korpusów
językowych
a
psychologia
poznawcza
w
językoznawstwie
w
językoznawstwie
i
psycholingwistyka kognitywnym
kognitywnym
T e o r i a
M e t a f o r y
K o n c e p t u a l n e j
L a k o f f a
Metafory
jako
sposób
Eksperymentalne
Korpusowe
konceptualizowania badania
metafor badania
metafor
t e o r i a
s e m a n t y k i t e o r i a
s k ł a d n i t e o r i e
u ż y c i a
j ę z y k a
Gramatyka
kognitywna
Odwzorowania
Ronalda
Langackera PRAGMATYKA
i
amalgamaty
(przegląd
pojęć)
R o z w ó j
j ę z y k o w y
i
p o z n a w c z y
u
d z i e c i p r o b l e m y
i
p r o g n o z y
Akwizycja
języka
u
dzieci: Akwizycja
języka
u
dzieci:
Językoznawstwo
Kognitywne
przegląd
ponad
pół
wieku
społeczno-­‐pragmatyczna
powtórka
i
podsumowanie
teoretyzowania
i
badania teoria
Tomasello
i
inne
środa, 23 stycznia 13 2

3. O czym warto pamiętać?
1. Współczesne
badania
języka
są
multidyscyplinarne,
wielo-­‐paradygmatyczne
i
zróżnicowane
metodologicznie:
1. multidyscyplinarne:
językoznawcy
współpracują
z
Bilozofami,
psychologami,
neurologami
i
informatykami.
2. wielo-­‐paradygmatyczne:
genaratywiści
i
kognitywiści
rozwijają
teorie
niezależnie,
choć
wydają
się
podobne!
(patrz
deBinicja
znaku
w
minimalizmie
Chomskiego
i
gramatyce
Langackera
a
de
Saussure).
3. zróżnicowane
metodologicznie:
projekty
badań
języka
łączą
metody
introspekyjne
i
korpusowe
oraz
eksperymentalne
i
inne
z
lingwistyki
komputerowej...
4. ...i
obejmują
możliwie
jak
najwięcej
języków
świata!
środa, 23 stycznia 13 3

4. 1. Na konferencjach dotyczących badań języka w ramach
językoznawstwa kognitywnego spotykają się nie tylko
językoznawcy i filolodzy, lecz także psycholodzy, filozofowie
i inni badacze.
I tak też jest na innych konferencjach językoznawczych!
środa, 23 stycznia 13 4

5. Ojcowie założyciele (Lakoff czy Fauconnier) zachęcają młodszych
do weryfikacji swoich tez za pomocą badań eksperymentalnych.
środa, 23 stycznia 13 5

6. Językoznawcy
podają
Następnie
Językoznawcy
przykłady
zdań,
które
językoznawcy
poddają
posługują
się
są... zdania
analizie:
czyli... metodą
badań:
wygenerowane
lub
samodzielnie
opisują
wymyślone
(poprawne
zdania
i
zależności
INTROSPEKCJA
gramatycznie) między
nimi
zasłyszane
pytają
o
ocenę
zdań
BADANIA
ANKIETOWE
przeczytane
użytkowników
języka (SOCJOLOGICZNE)
zapisują
(transkrypcja)
KOGNITYWNE
wybrane
z
tekstów
i
tagują
w
zespole
JĘZYKOZNAWSTWO
i
nagrań
(korpus)
tagerów KORPUSOWE
wykorzystują
EKSPERYMENT
wybrane
/
wymyślone
PSYCHOLOGICZNY
w
badaniach
jako
bodźce
do
badań (PSYCHOLINGWISTYCZNY
eksperymentalnych NEUROLINGWISTYCZNY)
środa, 23 stycznia 13 6

7. Metody
badań
języka
w
206
artykułach
publikowanych
w
Cogni>ve
Linguis>cs
introspekcja korpus
eksperyment inne
7%
12%
30%
51%
Przegląd
wykonany
przez
Fabiszak
i
Konat,
prezentowany
na
konferencji
we
Wrocławiu
Cogni&ve
Linguis&cs
in
year
2012
środa, 23 stycznia 13 7

8. środa, 23 stycznia 13 8

9. 7 miliardów ludzi mówi
7 tysiącami j ę z y k ó w
Około 400 języków jest
opisanych dokładnie, a
prawie 3000 częściowo
(World Atlas of Language
Structures: http://wals.info/)
środa, 23 stycznia 13 9

10. STEPHEN
C.
LEVINSON
Współczesne badania językoznawcze
obejmują także mniej znane języki.
http://www.mpi.nl/institute/research-departments-groups/language-and-cognition-dep/fieldsites/yeli-dnye/yeli-dnye
środa, 23 stycznia 13 10

11. • Nasza
wiedza
o
językach
świata
opiera
się
na
danych
dotyczących
paruset
z
nich,
języków:
• najbardziej
rozpowszechnionych,
czyli
używanych
na
wszystkich
zamieszkanych
kontynentach;
• używanych
przez
największą
liczbę
mówców,
czyli
parę
miliardów
ludzi;
• posiadających
system
pisma,
co
pośrednio
wpływa
na
ujednolicenie
odmian
języka.
• używanych
przez
te
grupy
etniczne,
które
w
danym
państwie
dominują
politycznie
i
kulturowo.
• Teorie
językoznawcze
opisują
więc
język
ogólnie,
jako
naturalny
system
komunikacji
międzyludzkiej
i
skonstruowany
system
uspołecznionych
reguł.
środa, 23 stycznia 13 11

12. STRUKTURALIZM GENERATYWIZM KOGNITYWIZM
Ferdinand
de
Noam
Chomsky George
Lakoff
Saussure
1916 1956 1980
socjologia psychologia
psychologia
semiotyka cybernetyka gestalt
społeczny
system
zdolność
umysłowa,
zdolność
poznawcza
znaków
umownych zbiór
reguł
i
symboli powiązana
z
innymi
język
w
zależności
język
w
zależności
od
język
w
zależności
od
kultury-­‐struktury reguł
generowania od
p
o
z
n
a
n
i
a
środa, 23 stycznia 13 12

13. O czym warto pamiętać?
2. Językoznawcy
kognitywni
wyróżniają
się
założeniami:
1. znaczenie
jest
ucieleśnione
i
usytuowane
i
umysłowe
zarazem,
czyli
zależne
od
procesów
poznawczych
i
kontekstu
komunikacji
2. język
to
złożony
system
wzajemnie
zależnych
modułów
umysłu
3. jednostką
języka
są
wypowiedzi
używane
przez
ludzi
w
dialogu,
zatem
badaniu
podlegaja
także
gesty
i
inne
aspekty
komunikacji.
Nie
wszystkie
badania
kognitywne
języka
są
zgodne
z
założeniami
językoznawstwa
kognitywnego
(Lakoff
1991).
Porównaj
badania
Pinkera,
Saxe
czy
Kuhl
o
roli
p r o c e s ó w
p o z n a w c z y c h
i
n e u r o l o g i c z n y c h
w
funkcjonowaniu
języka
(patrz
Bilmy
TED
i
IRS).
środa, 23 stycznia 13 13

14. Zróżnicowanie języka i
zależność od procesów
• Współczesne
badania
językoznawcze
obejmują
różne
języki
świata
wraz
z
ich
zróżnicowaniem
wewnętrznym,
czyli
odmianami,
dialektami
i
gwarami
oraz
nienormatywne,
niekoniecznie
poprawne
wypowiedzi
językowe!
• Dla
językoznawców
kognitywnych
JĘZYK
jest
zbiorem
różnorodnych,
codziennie
używanych
wypowiedzi,
których
przetwarzanie
jest
zależne
od
procesów
poznawczych
i
komunikacyjnych
(porównaj
spostrzeżenia
Lakoffa,
Langackera,
Fauconniera,
Turnera,
Levinsona,
Barsalou,
Evansa)
środa, 23 stycznia 13 14

15. Haugeland: GOFAI
Good-Old-Fashioned
Artificial Intelligence
• GOFAI: • 2nd
cognitive
• rachunek
turn:
predykatów
• connectionist
• semantyka
• simulation,
formalna
• embodied,
• semiotyka
logiczna • situated,
środa, 23 stycznia 13 15

16. Rozumienie pojęć
matematycznych:
• NEO-­‐FORMALIZM: • UCIELEŚNIENIE:
• symboliczne
• opiera
się
na
i
niezależne
od
wnioskowaniu
percepcji
i
działania. z
wzorców
aktywności
• (Pylyshyn
1974;
ludzkiego
ciała
i
działania
Rips
et
a.
2008)
• Mill
1884;
Lakoff
i
Nunez
• Matematyka
jest
przecież
2000;
Fauconnier
i
Turner
2002
nauką
formalną,
jak
logika!
Marghetis,
T.
TopiCS
in
Cognitive
Science
opis
gestów
19w.
matematyka
Cauchy!
http://www.cogsci.ucsd.edu/~tmarghet/Home.html
środa, 23 stycznia 13 16

17. środa, 23 stycznia 13 17

18. środa, 23 stycznia 13 18

19. środa, 23 stycznia 13 19

20. środa, 23 stycznia 13 20

21. Lakoff
zaryzykował
odejście
od
Chomsky’ego
i
innych,
...a
później
za
Lakoffem
poszli
następni
kognitywiści!
środa, 23 stycznia 13 21

22. Z a ł o ż e n i a
f i l o z o f i c z n e
i
m e t o d y
b a d a ń
Zastosowanie
Językoznawstwo
kognitywne
Metody
badań
naukowych
korpusów
językowych
a
psychologia
poznawcza
w
językoznawstwie
w
językoznawstwie
i
psycholingwistyka kognitywnym
kognitywnym
T e o r i a
M e t a f o r y
K o n c e p t u a l n e j
L a k o f f a
Metafory
jako
sposób
Eksperymentalne
Korpusowe
konceptualizowania badania
metafor badania
metafor
t e o r i a
s e m a n t y k i t e o r i a
s k ł a d n i t e o r i e
u ż y c i a
j ę z y k a
Gramatyka
kognitywna
Odwzorowania
Ronalda
Langackera PRAGMATYKA
i
amalgamaty
(przegląd
pojęć)
R o z w ó j
j ę z y k o w y
i
p o z n a w c z y
u
d z i e c i p r o b l e m y
i
p r o g n o z y
Akwizycja
języka
u
dzieci: Akwizycja
języka
u
dzieci:
Językoznawstwo
Kognitywne
przegląd
ponad
pół
wieku
społeczno-­‐pragmatyczna
powtórka
i
podsumowanie
teoretyzowania
i
badania teoria
Tomasello
i
inne
środa, 23 stycznia 13 22

23. Dlaczego warto badać
wyrażenia metaforyczne?
1. Książka
Lakoffa
i
Johnsona
zainspirowała
wielu
naukowców
i
zapoczątkowała
multidyscyplinarne
badania.
2. Metafora
jest
wszechobecna
w
kulturze
i
komunikacji,
a
także
istotna
dla
ludzkich
procesów
poznawczych
i
innych.
3. Metafora
zwraca
uwagę
naukowców
na
treść
i
funkcję
wypowiedzi,
zamiast
na
formę
i
sposób
łączenia
wyrazów.
4. Metafora
jest
specy1icznym
rodzajem
ekspresji
werbalnej
lub
wizualnej,
której
badanie
pozwala
„zajrzeć
do
umysłu”.
5. Metafora
organizuje
ludzkie
doświadczenia
cielesne.
(Lakoff
i
Johnson
1980
i
1999
oraz
Lakoff
2008
i
2012)
środa, 23 stycznia 13 23

24. Metafory kształtują
mówienie i myślenie o ...
• ...moralności
w
różnych
kulturach,
czyli
czystości,
poprawności,
podporządkowaniu
autorytetom
(Lakoff
2008;
Lakoff
i
Johnson
1999);
• ...przepisach
prawnych
(Winter
2001);
• ...ideologii
i
polityce,
czyli
problemach
ważnych
dla
polityków
i
popierających
ich
wyborców
(Lakoff
2008;
Lakoff
i
Wehling
2012)
• ...matematyce
i
pojęciach
związanych
z
liczbami
(Lakoff
i
Nuñez
2000)
środa, 23 stycznia 13 24

25. OBSERWACJA
OBSERWOWALNE
NIEOBSERWOWALNE
EKSPERYMENT
(w
tym
badania
(psycho/neuro
ŚWIAT
ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
korpusowe) lingwistyczny)
FORMA
WYRAŻENIA
Przywitali
mnie
bardzo
gorąco. reprezentacja
Jak
systematyczne
jest
rzutowanie
formy
słów
(brzmienia)
AFEKT
to
CIEPŁO? Rzuciła
zimne
Jaka
jest
koherencja
z
spojrzenie.
innymi
metaforami?
Czy
dotyczy
to
wszystkich
języków? DOMENA
DOMENA
Co
się
dzieje
w
TREŚĆ
WYRAŻENIA
ŹRÓDŁOWA DOCELOWA
ludzkim
umyśle?
sytuacja
CIEPŁO POZYTYWNE Co
się
dzieje
w
związana ludzkim
mózgu?
z relacją temperatura relacja
i uczuciem ZIMNO NEGATYWNE
Czy
dotyczy
to
wszystkich
ludzi?
KONTEKST
KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 23 stycznia 13 25

26. Lakoff
et
al.
posługują
się
Krytycy
Lakoffa
pytają:
spekulacją
i
introspekcją:
Podają
problem/pytanie
Wybierają
przykłady. Skąd
brać
przykłady
metafor?
Klasyfikują
przykłady. ...tak,
Jak
zidentyfikować
metafory?
ale...
Znajdują
regularności. Jak
regularności
opisywać?
Proponują
teorię
języka. Językoznawcy
korpusowi
badają
metafory
w
zbiorach
tekstów:
T
E
O
R
I
A Wybierają
teorię
języka
Operacjonalizują
zmienne
o
w
o
c
n
a
współpraca Proponują
hipotezy.
(Valenzuela
i
Soriano
2005)
Testują
hipotezy.
Poprawiają
teorię. Interpretują
wyniki
środa, 23 stycznia 13 26

27. Z a ł o ż e n i a
f i l o z o f i c z n e
i
m e t o d y
b a d a ń
Zastosowanie
Językoznawstwo
kognitywne
Metody
badań
naukowych
korpusów
językowych
a
psychologia
poznawcza
w
językoznawstwie
w
językoznawstwie
i
psycholingwistyka kognitywnym
kognitywnym
T e o r i a
M e t a f o r y
K o n c e p t u a l n e j
L a k o f f a
Metafory
jako
sposób
Eksperymentalne
Korpusowe
konceptualizowania badania
metafor badania
metafor
I
wykład
o
metaforze II
wykład
o
metaforze III
wykład
o
metaforze
t e o r i a
s e m a n t y k i t e o r i a
s k ł a d n i t e o r i e
u ż y c i a
j ę z y k a
Gramatyka
kognitywna
Odwzorowania
Ronalda
Langackera PRAGMATYKA
i
amalgamaty
(przegląd
pojęć)
R o z w ó j
j ę z y k o w y
i
p o z n a w c z y
u
d z i e c i p r o b l e m y
i
p r o g n o z y
Akwizycja
języka
u
dzieci: Akwizycja
języka
u
dzieci:
Językoznawstwo
Kognitywne
przegląd
ponad
pół
wieku
społeczno-­‐pragmatyczna
powtórka
i
podsumowanie
teoretyzowania
i
badania teoria
Tomasello
i
inne
środa, 23 stycznia 13 27

28. Przestrzenie mentalne
• Przestrzenie
mentalne
są
niewielkimi
zespołami
konceptualnymi
powstającymi
w
toku
myślenia
i
mówienia.
Ich
zadaniem
jest
pomoc
w
osiągnięciu
zrozumienia
i
podjęciu
doraźnego
działania.
• O g ó l n y
p r o c e s
k o g n i t y w n y :
t w o r z e n i e
konceptualnych
amalgamatów
(stopów)
–
operującego
na
przestrzeniach
mentalnych.
• Amalgamat
częściowo
dziedziczy
strukturę
przestrzeni
wyjściowych,
jak
również
wytwarza
swoją
własną
doraźną
strukturę.
środa, 23 stycznia 13 28

29. Gilles Fauconnier 1997/1999:
ODWZOROWANIA W UMYŚLE I JĘZYKU
Istotą
języka
jest
system
k o n s t r u k c j i
z n a c z e n i a :
odwzorowania,
zakotwiczenia
i
przestrzenie
mentalne.
Słowa
i
zdania
to
jedynie
zewnętrzne
p r z e j a w y
t e j
z ł o ż o n e j
aktywności.
(...)
Rozpatrywane
tu
ogólne
procesy
kognitywne
s ą
w ł a ś c i w e
n i e
t y l k o
człowiekowi.
(...)
Język
stanowi
produkt
uboczny
ewolucji.
środa, 23 stycznia 13 29

30. Ronald Langacker
• Mówienie
to
złożona
czynność,
musimy
postrzegać
ją
dynamicznie,
jako
coś,
co
ludzie
robią,
nie
zaś
jako
coś,
co
posiadają.
• MÓWIENIE
JEST
CZYNNOŚCIĄ
POZNAWCZĄ
• zależne
od
procesów
neuronalnych
• I
JEST
CZYNNOŚCIĄ
SPOŁECZNO-­‐KULTUROWĄ
• język
jest
nabywany
i
używany
w
interakcji
z
innymi
ludźmi
w
[...]
społecznym
i
kulturowym
kontekście.
• JĘZYK
jest
zależny
zarówno
od
poznania,
jak
i
komunikowania
się,
czyli
czynników
interakcji
z
ludźmi.
GK:285
środa, 23 stycznia 13 30

31. „Puste głowy” nie mówią
• Jeśli
mówimy
o
społeczno-­‐językowych
interakcjach
i
wyodrębnianiu
czy
też
konstrukcji
tekstów
z
dyskursu,
to
mamy
do
czynienia
z
sytuacją
jaką
kreują
konkretni
ludzie.
Puste
głowy
nie
mówią
i
nie
negocjują,
nie
wchodzą
w
żadne
interakcje
społeczne.
Aby
zatem
opisać
ten
aspekt
rzeczywistości,
musimy
opisać
strktury
kognitywne
umysłu
ludzkiego.
• Komunikacja
wymaga
konceptualizacji,
czyli
odnoszenia
tego,
co
robimy
do
tego,
co
chcemy
o
tym
powiedzieć
lub
do
tego,
c
o
ktoś
o
tym
nam
m
ó
w
i.
środa, 23 stycznia 13 31

32. Langacker o gramatyce
• Gramatyka
niesie
znaczenie,
czyli
zarówno
słowa
są
znaczące,
jak
i
złożenia
i
zdania.
• Gramatyka
jest
symboliczna,
czyli
składa
się
z
jednostek
symbolicznych
(symboli),
które
są
połączeniem
formy
i
funkcji
(znaczenia).
• Formy
nie
są
ARBITRALNE,
jak
chciał
de
Saussure.
• bo
są
zależne
od
użycia,
kontekstu
i
interakcji
• Reguły
nie
są
ABSTRAKCYJNE,
jak
chciał
Chomsky.
• bo
są
powiązane
ze
zdolnościami
poznawczymi
• G r a m a t y k a
k o g n i t y w n a
j e s t
c z ę ś c i ą
t e o r i i
językoznawstwa
kognitywnego
i
funkcjonalnego.
środa, 23 stycznia 13 32

33. Zdolność do interpretacji
• Znaczenie
w
języku
nie
jest
zależne
wyłącznie
od
struktur
składowych
i
schematów
konstrukcyjnych.
[...]
• Użytkownicy
języka
stosują
całe
bogactwo
zdolności
interpretacyjnych
i
wyobrażeniowych.
• Znaczenie
jest
raczej
sugerowane.
środa, 23 stycznia 13 33

34. Z a ł o ż e n i a
f i l o z o f i c z n e
i
m e t o d y
b a d a ń
Zastosowanie
Językoznawstwo
kognitywne
Metody
badań
naukowych
korpusów
językowych
a
psychologia
poznawcza
w
językoznawstwie
w
językoznawstwie
i
psycholingwistyka kognitywnym
kognitywnym
T e o r i a
M e t a f o r y
K o n c e p t u a l n e j
L a k o f f a
Metafory
jako
sposób
Eksperymentalne
Korpusowe
konceptualizowania badania
metafor badania
metafor
I
wykład
o
metaforze II
wykład
o
metaforze III
wykład
o
metaforze
t e o r i a
s e m a n t y k i t e o r i a
s k ł a d n i t e o r i e
u ż y c i a
j ę z y k a
Gramatyka
kognitywna
Odwzorowania
Ronalda
Langackera PRAGMATYKA
i
amalgamaty
(przegląd
pojęć)
R o z w ó j
j ę z y k o w y
i
p o z n a w c z y
u
d z i e c i p r o b l e m y
i
p r o g n o z y
Akwizycja
języka
u
dzieci: Akwizycja
języka
u
dzieci:
Językoznawstwo
Kognitywne
przegląd
ponad
pół
wieku
społeczno-­‐pragmatyczna
powtórka
i
podsumowanie
teoretyzowania
i
badania teoria
Tomasello
i
inne
środa, 23 stycznia 13 34

35. Akwizycja
języka
u
dzieci:
przegląd
ponad
pół
wieku
teoretyzowania
i
badania
natywizm,
językoznawstwo
konstruktywizm
i
paradygmat behawioryzm mentalizm,
kognitywne
komunikatywizm
generatywizm (emergentyzm)
60/70:
Bruner,
80/90/2000
...:
1959:
Chomsky
lata
i
badacze 1957:
Skinner Hymes,
Slobin
MacWhinney,
Lieven,
(później:
Pinker) Tomasello,
Langacker,
(Wygotski)
główne
eksperymenty
introspekcja,
introspekcja,
obserwacje,
metody
na
zwierzętach
i
teoria
formalna,
dzienniki
mowy,
eksperymenty,
badań obserwacje
ludzi idealizacja korpusy
nagrań,
neurobrazowanie
perspektywa funkcjonalizm formalizm powrót
do
funkcjonalizmu
Co
jest
ogólna
zdolność
wiedza
o
języku zdolności
poznawcze
wrodzone? do
uczenia
się
dziecko
jako
gołąb
dziecko
jako
metafora (warunkowanie) mały
lingwista
dziecko
jako
psycholog
i
budowniczy
środa, 23 stycznia 13 35

36. Społeczno-poznawcze mechanizmy
nabywania języka wg Tomasello
• SCENA
WSPÓLNEJ
UWAGI
INTENCJA KOMUNIKACYJNA
INTERAKCJA
SYMBOLICZNA
NAŚLADOWANIE
Z
ZAMIANĄ
RÓL
UCZENIE
SIĘ
KULTUROWE
WYSZUKIWANIE
WZORCÓW
I
ROZPOZNAWANIE
INTENCJI
środa, 23 stycznia 13 36

37. Co obejmuje pragmatyka?
WYPOWIEDŹ:
te
własności
wypowiedzi,
których
nie
opisuje
składnia
i
semantyka
oraz
morfologia
i
fonologia
są
obejmowane
przez
opis
w
ramach
teorii
pragmatycznych
WYKONANIE:
sposób
sformułowania
wraz
z
własnościami
wyrażanymi
niewerbalnie,
czyli
za
pomocą
całego
ciała
(ton,
mimika,
postawa,
gesty)
komunikacja
multimodalna
WNIOSKOWANIA
i
WIERZENIA
użytkowników
języka,
czyli
nadawcy
i
odbiorcy
danej
wypowiedzi
w
formie
presupozycji
(Strawson)
i
implikatur
konwersacyjnych
(Grice)
FUNCKJE
wypowiedzi
jako
działania
za
pomocą
języka,
czyli
aktu
mowy
(Austin
i
Searle):
reprezentatywne,
dyrektywne,
komisywne,
ekspresywne,
deklaratywne
oraz
akty
dialogowe
WYMAGANIA
narzucane
użytkownikom
języka,
czyli
maksymy
konwersacyjne
(Grice):
jakości,
ilości,
istotności
i
sposobu
oraz
zasada
współpracy
(dalej:
Leech
i
Sperber
&
Wilson)
WARUNKI:
kontekst
wypowiedzi,
konsekwencje
działania
za
pomocą
słów,
fortunność
komunikacja
jako
kooperacja,
czyli
wspólna
koordynacja
działań
w
pewnym
celu
(Clark)
DYNAMIKA
DIALOGU:
przebieg
rozmowy,
zmienianie
kolejek,
synchronizacja
i
spójność...
środa, 23 stycznia 13 37

38. Co pominęliśmy?
• Badania
nauczania
języka
obcego
• Zaburzenia
rozwoju
językowego
(SLI,
autyzm)
oraz
problemy
z
posługiwaniem
się
językiem.
• Studia
porównawcze
i
typologiczne
języków
• Najnowsze
teorie
kognitywne
pragmatyki
• Teorie
fonologiczne,
czyli
o
brzmieniu
mowy
• językoznawstwo
komputerowe
i
komputacyjne
środa, 23 stycznia 13 38

39. METODA GRAMA-­‐ PRAGMA-­‐
METAFORY BLENDING AKWIZYCJA
a
TEMAT TYKA TYKA
Langacker,
Fauconnier
Chomsky
vs
Aus>n,
INTROSPEKCJA Lakoff
1980
Goldberg i
Turner Langacker Grice,
Searle
Dąbrowska
ANKIETY Cienki
2008
? ? ?
2010
Steen
2010
KORPUS Janda ? Lieven Levinson
Gibbs
2006
EKSPERYMENT
Thibodeau
Matlock,
Coulson
i
van
PSYCHOLOG.
Tomasello Levinson
i
Boroditsky Ramscar Pe-en
2002
EKSPERYMENT
Aziz-­‐Zadeh Coulson
Meibauer
NEUROLOG.
? Kuhl,
Saxe
Rohrer i
van
Peqen i
Steinbach
środa, 23 stycznia 13 39

40. przykłady badań
• Cienki,
A.
2008.
The
applica>on
of
conceptual
metaphor
theory
to
poli>cal
discourse:
Methodological
ques>ons
and
some
possible
solu>ons.
In
Poli>cal
Language
and
Metaphor:
Interpre>ng
and
Changing
the
World,
T.
Carver
&
J.
Pikalo
(eds.).
London/New
York:
Routledge,
241-­‐256.
• Coulson,
S.
&
Van
Pehen,
C.
(2002).
Conceptual
Integra>on
and
Metaphor:
An
event-­‐related
poten>al
study.
Memory
&
Cogni>on
30:
958-­‐968.
PDF
Version
• Dąbrowska,
Ewa
(2010)."Naive
v.
expert
intui>ons:
An
empirical
study
of
acceptability
judgments”.
The
Linguis>c
Review
27,
1-­‐23.
[Download
pdf]
• Matlock,
T.
(in
press).
Fic&ve
mo&on
as
cogni&ve
simula&on.
Memory
&
Cogni>on.
• Meibauer,
J.
Steinbach,
M.
2011.
Experimental
Pragma&cs/Seman&cs
środa, 23 stycznia 13 40

41. O czym warto pamiętać?
1. Współczesne
badania
języka
są
multidyscyplinarne,
wielo-­‐paradygmatyczne
i
zróżnicowane
metodologicznie:
1. multidyscyplinarne:
językoznawcy
współpracują
z
Bilozofami,
psychologami,
neurologami
i
informatykami.
2. wielo-­‐paradygmatyczne:
genaratywiści
i
kognitywiści
rozwijają
teorie
niezależnie,
choć
wydają
się
podobne!
(patrz
deBinicja
znaku
w
minimalizmie
Chomskiego
i
gramatyce
Langackera
a
de
Saussure).
3. zróżnicowane
metodologicznie:
projekty
badań
języka
łączą
metody
introspekyjne
i
korpusowe
oraz
eksperymentalne
i
inne
z
lingwistyki
komputerowej...
4. ...i
obejmują
możliwie
jak
najwięcej
języków
świata!
środa, 23 stycznia 13 41

42. O czym warto pamiętać?
2. Językoznawcy
kognitywni
wyróżniają
się
założeniami:
1. znaczenie
jest
ucieleśnione
i
usytuowane
i
umysłowe
zarazem,
czyli
zależne
od
procesów
poznawczych
i
kontekstu
komunikacji
2. język
to
złożony
system
wzajemnie
zależnych
modułów
umysłu
3. jednostką
języka
są
wypowiedzi
używane
przez
ludzi
w
dialogu,
zatem
badaniu
podlegaja
także
gesty
i
inne
aspekty
komunikacji.
Nie
wszystkie
badania
kognitywne
języka
są
zgodne
z
założeniami
językoznawstwa
kognitywnego
(Lakoff
1991).
Porównaj
badania
Pinkera,
Saxe
czy
Kuhl
o
roli
p r o c e s ó w
p o z n a w c z y c h
i
n e u r o l o g i c z n y c h
w
funkcjonowaniu
języka
(patrz
Bilmy
TED
i
IRS).
środa, 23 stycznia 13 42

43. Kalendarium konferencji
• Researching
and
Applying
Metaphor
seminar
w
Poznaniu
(UAM),
2-­‐3
maja
hhp://raam2013.wa.amu.edu.pl
• Summer
School
in
Cogni8ve
Linguis8cs
Bangor
(UK,
22-­‐26
lipca,
Vyvyan
Evans)
www.bangor.ac.uk/cogling-­‐summerschool
• JĘZYKOZNAWSTWO
KOGNITYWNE
W
ROKU
2013
Warszawa,
16-­‐17
września,
PTJK
i
SAN
hhp://ptjk.pl/PL/jezykoznawstwo-­‐kognitywne-­‐2013
• Poznań
Linguis8c
Mee8ng
Poznań,
29
sierpnia-­‐1
września
hhp://wa.amu.edu.pl/plm/2013/
• Dołącz
do
badaczy
metaphor
poprzez
emailową
grupę
dyskusyjną
Association
for
Researching
and
Applying
Metaphor:
http://raam.org.uk/mailman/listinfo/metaphor-­‐l_raam.org.uk
środa, 23 stycznia 13 43

44. Zapraszam na moje
wystąpienie w maju:
• Polska
wersja
metody
identyYikacji
metafory
werbalnej
na
podstawie
MIP.
• 15
maja
2013
na
seminarium
Zakładu
Logiki
Stosowanej
w
Instytucie
Językoznawstwa
w
Collegium
Novum
w
sali
111B
Al.
Niepodległości
4
(wstęp
wolny)
środa, 23 stycznia 13 44