Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid

Duurzaamheid

Praktijken
in het lokaal cultuurbeleid
Philippe Liesenborghs

“Een rechtvaardige en duurzame wereld
is geen verarmde wereld maar een wereld
die rijk is op andere manieren.
De uitdaging voor de eenentwintigste eeuw
bestaat erin om die wereld tot stand te brengen”
(T.Jackson)

2 Duurzaamheid: meer dan een laagje isolatie!
14 voorbeelden uit de praktijk

14 LED’s make a difference! / CC Muze – Heusden-Zolder
22 Project Boekenboom / Bib Kortrijk

26 Van Klimaatneutraal tot Klimaatweek / 30 CC - Leuven

30 Kansen voor meer biodiversiteit / Bib Moorslede
34 Weg van Klassiek / Regio Pajottenland en Zennevallei

38 Arpia: kunst met landschap / Herzele

42 Over compostmeesters en kunst in de publieke ruimte / GC De Ster – Willebroek

48 Duurzaamheid in CC en bib / Heist-op-den-berg
54 Leestips
56 Colofon

Dagelijks bereiken ons berichten over
de klimaatverandering, stijgende brandstofprijzen,
het verlies aan biodiversiteit en de toenemende
sociale onrechtvaardigheid. We beseffen dat we
onze keuzes en ons gedrag moeten wijzigen,
maar tussen droom en daad….
En toch is er een kentering merkbaar.
Ook heel wat cultuurorganisaties gaan op zoek
naar manieren om hun ecologische voetafdruk te
verlagen en een bijdrage te leveren aan de transitie
naar een duurzame en rechtvaardige samenleving.
Duurzaamheid: In dit artikel reiken we mogelijke handvatten
aan om lokaal aan de slag te gaan.
meer dan een
laagje isolatie! Philippe Liesenborghs

Van gebouw tot publiek
Duurzaamheid?! “Elke samenleving klampt zich vast aan een
Duurzaamheid heeft heel wat ladingen. Voor mythe. Onze mythe is die van de economische
sommigen staat het gelijk aan het verlagen groei. De laatste vijf decennia is het nastreven
van de ecologische voetafdruk, voor anderen van groei wereldwijd de hoogste politieke doel-
gaat het over een fundamentele breuk met het stelling geweest. De wereldeconomie is bijna
huidige maatschappijmodel. De verschillende vijf maal zo groot als een halve eeuw geleden.
betekenissen creëren verwarring en zetten Indien zij met dezelfde snelheid blijft groeien,
soms een rem op de noodzakelijke verande- zal de economie tegen het jaar 2100 tachtig keer
ringen. Het neemt niet weg dat de de huidige omvang hebben…
uitgangspunten om in te zetten op Deze evolutie is totaal in tegenstrijd met de
duurzaamheid glashelder zijn. Professor Tim wetenschappelijke kennis over de begrensde
Jackson van de Universiteit van Surrey vat de grondstofbasis en de kwetsbare ecologie waar-
kern van het probleem krachtig samen: van wij afhankelijk zijn voor ons overleven.”1

1
Jackson, T, ‘The challenge of sustainable lifestyles’, In: 2008 State of the World, WorldWatch Institute, 2008

3
DUURZAAMHEID IN HET LOKAAL CULTUURBELEID

Het hele concept van groei en expansie, de gevolg van de klimaatverandering. Werken aan
identiteit bijna van onze westerse samenleving, duurzaamheid omvat ook inzetten op sociale
is vanuit ecologisch perspectief problematisch. rechtvaardigheid. De conclusie is onontkoom-
De draagkracht van de aarde is eindig. Inzetten baar: ons huidige model is niet-duurzaam. Het
op duurzaamheid betekent daarom in de eerste kan niet blijven duren. De veranderingen waar
plaats het beperken van de ecologische we voor staan worden wel eens aangeduid als
voetafdruk2. Maar duurzaamheid reikt verder ‘transitie’. Transitie is iets anders dan een
dan ecologie. De mensen en landen die het geleidelijke aanpassing. Het is een structurele
minst verantwoordelijk zijn voor het probleem maatschappelijke verandering. Een omslag van
ondervinden immers de grootste schade als het ene model naar een ander3.

3
De ecologische voetafdruk is een getal dat weergeeft hoeveel biologisch productieve grond- en wateroppervlakte een bepaalde bevol-
kingsgroep per jaar gebruikt om zijn consumptieniveau te kunnen handhaven en zijn afvalproductie te kunnen verwerken.
3
Meer weten over de verschillende systeemcrisissen en transitie? Leestips: Jones, P.T. en De Meyere, V., Terra Reversa.
De transitie naar rechtvaardige duurzaamheid, Antwerpen, EPO, 2009 en De Vriendt, J. (red.), De grondwet. Veranderkracht
van lokale gemeenschappen in het licht van duurzame ontwikkeling, In: WisselWerk, cahier 9, 2009.

4
L O C U S

Wat wil dit voor de cultuursector Invalshoeken voor
zeggen? het lokaal cultuurbeleid
Sinds 2010 onderzoekt het Transitienetwerk De ontoereikende mondiale klimaatakkoorden
Cultuur op Vlaams niveau hoe de cultuursector maken duidelijk dat de antwoorden op de
de transitie naar rechtvaardige duurzaamheid uitdagingen vooral lokaal gevonden moeten
kan oppakken. Het netwerk is ontstaan uit het worden. De transitie vereist pro-actieve
atelier eco-cultuur dat werd opgericht naar overheden die ruimte geven aan en gevoed
aanleiding van het Cultuurforum. Voor elke worden door bedrijven, kenniscentra, organi-
beleidsdoelstelling in haar beleidsnota cultuur saties, verenigingen en burgerinitiatieven5.
(2009-2014) richtte Vlaams Minister van De cultuur- en gemeenschapscentra en de
Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege bibliotheken kunnen hier, afhankelijk van de
een atelier op met mensen uit de sector om context, de ambitie en de middelen, een rol in
aan die doelstellingen een invulling te geven. opnemen. Omdat de uitbouw van een
Het atelier eco-cultuur formuleerde enkele duurzame werking staat of valt met het interne
doorbraken, met ondermeer de ambitie om draagvlak, focussen we eerst op milieuzorg,
tegen 2020 de sector CO2-bewust te laten om daarna in te zoomen op het gebouw en de
werken en dit CO2-bewustzijn met overtuiging publiekswerking. De invalshoeken zijn
te laten uitdragen. De visietekst is bovenal een gebaseerd op praktijkvoorbeelden binnen en
pleidooi voor de erkenning van cultuur, en bij buiten het lokaal cultuurbeleid.
uitbreiding de cultuursector, als motor voor de
transitie naar een duurzame samenleving4. Het Interne milieuzorg
initiëren van een trendbreuk is immers een Eén van de concrete invullingen waarmee alle
cultureel probleem, dat verder reikt dan louter geledingen van de werking aan de slag
instrumentele oplossingen. Het gaat ook, zoals kunnen, is interne milieuzorg. Er bestaan tal
we verder zullen aantonen, om draagvlak, van checklists en methodes om de interne
verbeelding en zin voor experiment. werking te verduurzamen6. Het onderstaande
stappenplan is maar één van de manieren om
het overleg, het draagvalk en de communicatie
bij interne milieuzorg aan te pakken. Afhanke-
lijk van de grootte van de organisatie kunnen
bepaalde stappen worden overgeslagen of
anders worden aangepakt7.

4
Visietekst eco-cultuur: www.cjsm.vlaanderen.be/cultuur/ evenementen/cultuurforum/downloads/eco-cultuur.pdf
Inspirerend is de toespraak van journalist en auteur Dirk Barrez op de denken doedag van het Transitienetwerk
Cultuur in november 2011. U kan de tekst terugvinden op www.ibknet.be/download.php?i=1113
5
Bijvoorbeeld ‘Leuven klimaatneutraal’ (www.leuven.be/klimaatneutraal) en de transitienet-
werken in Vlaanderen (www.transitie.be) Leestip: Hopkins, R, Het transitiehandboek, Londen, 2008.
6
Op www.jongesla.be vindt u inspiratie en concrete tips om de werking van cultuurorganisaties te verduurzamen.
7
Tips: Verhoeven, A., Duurzame ontwikkeling in lokaal beleid, Politeia, 2008, p 49-56 en www.lne.be/themas/milieuzorg

5

1. Werk een organisatiestructuur uit. 4.Cluster mogelijke initiatieven aan de hand
> Stel een interne milieuverantwoordelijke aan van thema’s (bijvoorbeeld ‘energie en water’,
die het mandaat krijgt om zich te verdiepen ‘papier en aankoop’, afval, mobiliteit). De
in het thema. Hij of zij is ook de aanspreek- indeling verhoogt de herkenbaarheid van de
persoon binnen de organisatie en stemt de acties en vormt meteen een kader voor een
verschillende initiatieven op elkaar af. timing en planning. Zorg dat u bij de interne
> Werk in teamverband: vermijd dat de verant- acties niet alleen oog hebt voor ecologie,
woordelijke er alleen voor staat door bijvoor- maar ook voor sociale rechtvaardigheid.
beeld een ecoteam samen te stellen met Kies in het aankoopbeleid dus ook voor
personeelsleden uit alle lagen van de producten uit eerlijke handel9.
werking. 5. Vermijd dubbel werk. U kan inhaken op
CC Muze uit Heusden-Zolder koos ervoor om bestaande campagnes als ‘Ik Kyoto’,
eerst te focussen op het interne draagvlak. ‘Donderdag Veggiedag’,… die posters,
Het ecoteam werd in de begindagen daarom checklists,… ter beschikking stellen10.
extern begeleid. De aanpak legde de basis 6. Controleer en registreer: houd bijvoorbeeld
voor een gedeeld verhaal. bij acties rond energieverbruik de
De bibliotheek van Sint-Niklaas werkt meterstanden bij.
eveneens met een ‘werkgroep 7. Maak de resultaten zichtbaar: goede zijn een
duurzaamheid’. manier om het bewustwordingsproces zowel
2. Centraliseer de informatie: er bestaat al heel intern, als naar het brede publiek en het
wat materiaal om mee aan de slag te gaan. bestuur te versterken. Bepaalde beslissingen
Doe een beroep op de expertise van zullen bijvoorbeeld niet aan de
bijvoorbeeld de milieudienst, de verwachtingen van het publiek
duurzaamheidsambtenaar of de dienst beantwoorden. Toon daarom de meerwaarde
ontwikkelingssamenwerking. op financieel, sociaal en/of ecologisch vlak11.
3. Analyseer de huidige situatie: breng de 8. Evalueer en verbeter: maak regelmatig de
milieuaspecten van de activiteiten en de balans op en stuur bij waar nodig.
infrastructuur zoals energie-, water- en CC Muze formuleert bijvoorbeeld elk jaar
papierverbruik in kaart en bespreek de objectieve en haalbare doelstellingen om het
belangrijkste bevindingen8. energieverbruik met x% te verminderen.

8
U kan hiervoor, naast scans die worden aangeboden door organisat ies als Ecolife, gebruiken maken van de checklists op
www.jongesla.be
9
Eerlijke handel of fair trade bevordert de duurzame ontwikkeling in de internationale handel, met name bij de export van arme
landen naar rijke Westerse landen. Fairtrade-producten zijn in België en Nederland herkenbaar aan het Max Havelaar-
keurmerk.
10
Overzicht van enkele eco-campagnes: www.bondbeterleefmilieu.be/page.php/16
11
Inspiratie voor de communicatie rond interne milieuzorg:
www.lne.be/themas/milieuzorg/milieuzorg/aanpakken/communiceer-en-sensibiliseer-rond-interne-milieuzorg

6
L O C U S

Duurzaam (ver)bouwen maximaal gebruik gemaakt van duurzaam
De voorbije decennia rezen de cultuur- en geëxploiteerd (FSC-gelabeld) hout. Om de
gemeenschapscentra en de bibliotheken in akoestiek van het gebouw te verbeteren koos
Vlaanderen als paddenstoelen uit de grond. De het architectenbureau voor een betonbouw.
gebouwen zijn in gemeentelijke eigendom en, Niet de meest ecologische keuze, maar de 30 cm
onder meer door hoog oplopende energie- dikke muren zorgen samen met de isolatie wel
kosten en veranderende maatschappelijke voor een aangenaam en stabiel binnenklimaat.
noden, soms aan vervanging of renovatie toe. De ruimtes hoeven enkel ’s nachts opgewarmd
De gemeentebesturen grijpen steeds vaker te worden en tijdens de zomermaanden blijft de
deze kans aan om als bouwheer het goede warmte buiten. Er is daardoor geen airco in de
voorbeeld te geven. Een sprekend voorbeeld is nieuwe podiumzaal nodig. Daarnaast wordt het
de aanbouw van CC Zwaneberg in Heist-op-den- regenwater opgevangen en gebruikt voor de
Berg12. Het globale isolatieniveau van het toiletten. Vlak naast het CC komt er in de loop
gebouw zit ver boven het gemiddelde. Bij de van 2012 zelfs een eerste oplaadpunt voor
uitvoering van de bouwwerken werd ook elektrische voertuigen in de gemeente.

12
Andere voorbeelden: bij de (ver)bouwing van CC Muze en de bibs van Sint-Pieters-Woluwe en Sint-Niklaas worden er inspan-
ningen ingeleverd om het energieverbruik zoveel mogelijk te beperken.

7

Voor de selectie van een architect of ontwerp door de publieksruimtes aan de zuidkant van
zijn lokale overheden gebonden aan de het gebouw te plaatsen en zorg voor
wetgeving op de overheidsopdrachten. Bij het voldoende daglicht.
begin van de procedure moet een programma > Versterk door het ontwerp en de inplanting
van eisen worden opgesteld waarin de de rijkdom aan planten en dieren in en rond
verwachtingen en ambities met betrekking tot het gebouw. De bibliotheek van Moorslede
duurzaamheid kunnen worden opgenomen, heeft bijvoorbeeld haar ‘Leestuin’
naast andere elementen als veiligheid, natuurvriendelijk ingericht met ondermeer
akoestiek en toegankelijkheid. Duurzaamheid nestkastjes en nectarplanten. De bib werkt
kan ook een gunningscriterium vormen bij de hiervoor samen met de milieudienst en
beoordeling van een ontwerp. Voor advies en Natuurpunt15.
begeleiding kunnen lokale overheden, bedrijven > Zorg voor milieuverantwoorde materialen uit
en particulieren met (ver)bouwplannen een onuitputtelijke grondstoffen die beantwoorden
beroep doen op het Vlaams Netwerk Duurzaam aan het principe ‘cradle to cradle’ of gebruik
Bouwadvies, dat bestaat uit vijf provinciale, één materialen uit eindige grondstoffen met een
stedelijke en twee thematische organisaties13. minimale milieu-impact16.
Het Netwerk formuleerde een advieslijst die als > Maak maximaal gebruik van hemelwater voor
duurzaamheidstoets voor het programma van toiletten, (vaat)wasmachine, douches,…
eisen en de ontwerpen kan worden gebruikt14. > Geef de voorkeur aan het verbouwen van een
Een selectie van enkele opvallende tips uit deze bestaand gebouw boven een nieuw-
lijst. bouwproject.
> Een energiezuinig gebouw begint bij een
goed ontwerp: benut passieve zonne-energie Uit de bovenstaande adviezen blijkt dat
duurzaam (ver)bouwen niet alleen gaat om het
beperken van het energieverbruik, maar ook
om de inplanting, de gebruikte materialen, het
beperken van het waterverbruik en het creëren
van een maatschappelijk draagvlak.
Inspirerend is bijvoorbeeld het praktijk-
voorbeeld van “De Vieze Gasten”, een
sociaal-artistieke organisatie uit Gent. Eind
januari 2007 werd voor de nieuwe foyer
geopteerd voor een passiefhuis waar de
buurtbewoners aan hebben meegebouwd17.

13
Een overzicht van de organisaties die binnen het Netwerk actief zijn kan u terugvinden op: www.bondbeterleefmilieu.be/
campaign.php/43.
14
Advieslijst duurzaam bouwen: www.bondbeterleefmilieu.be/downloads_ftp/campagnes/advieslijst_duboadvies.pdf
115
Het uitgeschreven praktijkvoorbeeld kan u vinden op www.locusnet.be/portaal/Locus/LokaalCultuurmanagement/Duurzaamheid
16
Cradle to cradle (C2C) is een nieuwe kijk op duurzaam ontwerpen. Een C2C-ontwerp kent geen afval. Alles kan
opnieuw worden gebruikt.
17
Het praktijkvoorbeeld kan u lezen op www.deviezegasten.org/eco.htm en op www.jongesla.be/?q=node/125

8
L O C U S

Publiekswerking debat te stimuleren. CC Muze geeft
De noodzakelijke omslag in onze samenleving duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid een
vereist een kentering in onze manier van centrale plek in haar programmatie. Zo
denken en leven. Het besef groeit dat er organiseert het cultuurcentrum onder de
ingrijpende maatschappelijke veranderingen noemer ‘Free Documentary’ een reeks docu-
moeten gebeuren, en dat die verder moeten mentaires over maatschappelijke thema’s die
gaan dan milieubewust verbruiken en bouwen. telkens worden in- en uitgeleid door een
Er is een cultuuromslag nodig. specialist ter zake. Het festival ‘Weg van
De cultuursector kan haar kracht inzetten om Klassiek’ en ‘Arpia’ hanteren klassieke muziek
de civiele maatschappij te betrekken bij het en beeldende kunst om het publiek de
uitdenken en vorm geven aan die toekomst. ecologische en historische waarde van
In de visietekst eco-cultuur worden de landschappen te laten (her)ontdekken19.
initiatieven gesitueerd in drie ruimtes: drie In dit kader passen ook initiatieven rond trage
manieren om bij te dragen aan de transitie wegen en stilte die ons niet alleen
naar een duurzame samenleving. confronteren met hoe destructief we soms met
De cultuursector kan de socio-ecologische landschappen omgaan, maar ons ook
uitdaging ‘publiek maken’ (publiek- inspireren om ze verder te beschermen20.
dialogische ruimte). Daarnaast kan ze het Sommige activiteiten binnen het lokaal
procesmatige en ‘lerende’ karakter van de cultuurbeleid snijden het thema reeds aan, al
noodzakelijke verandering implementeren benoemen we het niet altijd zo. Een goed
(leer- en ervaringsruimte). Tot slot is de voorbeeld is het uitleenproces in bibliotheken,
culturele sector in staat om de noodzakelijke een duurzaam proces bij uitstek. Bibliotheken
verbeelding en creativiteit binnen te brengen kunnen bovendien binnen hun informatie-
in alle lagen van de veranderingsprocessen opdracht het thema naar voor schuiven aan de
(ruimte voor verbeelding)18. De ruimtes kunnen hand van infostanden, tentoonstellingen,
niet los van elkaar gezien worden. Culturele lezingen,…21. Onder het motto ‘dankzij de bib
activiteiten verbinden steeds in mindere of wordt je ecologische voetafdruk kleiner’ gaat
meerdere mate aspecten uit de drie ruimtes de bibliotheek van Kortrijk een stap verder
met elkaar. door de opbrengst van de verkoop van boeken
in ‘boekenbomen’ te investeren. Door bij elk
Het lokaal cultuurbeleid kan met deze ruimtes van de tien bibliotheken een boom te planten,
aan de slag door in de eerste plaats de sociaal- hoopt de bibliotheek haar eigen impact op het
ecologische uitdagingen en de noodzaak tot milieu te verkleinen en het publiek te
verandering kenbaar te maken en het publieke sensibiliseren over de milieuproblematiek22.

18
Visietekst eco-cultuur, 2010, p 4-5.
19
De praktijkvoorbeelden van Arpia vzw kan u terugvinden op p. 38 en het festival ‘Weg van Klassiek’ van Cultuurregio Pajotten-
land en Zennevallei op p.34
20
Inspiratie om met stilte en rust aan de slag te gaan kan u vinden in de’ stiltekorf ’ van LOCUS en Centrum Waerbeke:
www.locusnet.be/portaal/Locus/Publiekswerking/Stilteenrust. Meer info over Trage Wegen: www.tragewegen.be
21
Tip: De Bruin, M., Groene bibliotheken, In: Bibliotheekblad, I, 2012, p 10-15
22
Meer info over het Boekenboom-project op p. 22

9

Het beperken van de ecologische impact van De cultuursector kan hier met al zijn ervaring in
de publieksactiviteiten vormt ook een manier leer- en gemeenschapsvormende processen
om de dialoog aan te knopen met het publiek. een bijdrage toe leveren. Een mooi voorbeeld
De organisatoren van ‘Weg van Klassiek’ vormt het GRoen Informatie Platform (GRIP)
streven er bijvoorbeeld naar om de ingericht in de bibliotheek van Castricum in
ecologische voetafdruk van het festival zo Nederland24. Het informatiepunt over
klein mogelijk te houden door te werken met duurzaamheid biedt een platform waar lokale
recycleerbaar of afbreekbaar materiaal en door organisaties en burgers activiteiten kunnen
de bezoekers aan te sporen gebruik te maken organiseren en elkaar en het publiek kunnen
van het openbaar vervoer23. Impulssubsidies, informeren, inspireren en activeren. Het GRIP
bijvoorbeeld voor duurzaam georganiseerde reikt informatie aan in de vorm van boeken,
buurtfeesten, kunnen ook een gedrags- tijdschriften en dvd’s25. In de toekomst zullen
verandering teweeg brengen. En in ook spreekuren georganiseerd worden op het
verhuurreglementen kunnen mechanismen gebied van energiebesparing en tuinieren en
ingebouwd worden die duurzaam verbruik zullen leeskringen of discussiegroepen rond
stimuleren. In plaats van te werken met een ‘groene’ thema’s een plek krijgen in de
eenheidsprijs voor de verhuur van de bibliotheek.
schouwburg laat CC Muze de huurders Vernieuwend is het Amerikaanse concept van
bijvoorbeeld per gebruikte spot betalen. De de ‘zadenbib’26. Een zadenbib beschikt over
aanpassing van het reglement zorgde ervoor een zadencollectie die uitgeleend kan worden.
dat gebruikers bewuster omgaan met het Aan de klant wordt gevraagd om aan het einde
energieverbruik in het gebouw. van het seizoen zaad te oogsten en dit terug te
brengen naar de bibliotheek. Klanten kunnen
Niet alleen in het sensibiliseren, maar ook in ook zaden van andere planten doneren en op
het mobiliseren van lokale actoren kan de die manier de lokale biodiversiteit versterken.
cultuursector een rol opnemen. In de kern van De bib biedt boeken, tijdschriften en andere
het transitiedenken staat immers het collectief media over tuinieren aan en organiseert ook
actie ondernemen en sociaal leren: samen workshops over bijvoorbeeld ecologisch
ervaringen opdoen, experimenteren en kennis tuinieren. Het concept versterkt de rol van de
delen. Niet alles kan immers opgelost worden bibliotheek in de lokale gemeenschap door
met technische ingrepen of individuele een nieuwe vorm van dienstverlening aan te
gedragsverandering. Er zullen bruggen moeten bieden. Daarnaast geeft het ook een nieuwe
worden geslagen tussen gemeenschappen en invulling aan bibliotheekfuncties met
sectoren om duurzame antwoorden te vinden. betrekking tot informatie en ontmoeting.

23
Een ander voorbeeld vormt het wereldmuziekfestival Mano Mundo. Het festival wordt al jaren duurzaam georganiseerd.
Meer info: www.manomundo.be/campagne/ecomundo-tips
24
De bibliotheek Castricum maakt deel uit van het samenwerkingsverband bibliotheek Kennemerwaard
(www.bibliotheekkennemerwaard.nl)
25
Het GRIP vormt een samenwerkingsverband tussen de bib, Transition Town Castricum en natuurorganisaties:
www.bibliotheekblad.nl/nieuws/nieuwsarchief/bericht/1000000759
26
Meer info: http://kenniskantoor.bibliotheek.be/group/vragen/forum/topics/een-zadenbib-in-elke-vlaamse-en-nederlandse-
bib? Voorbeeld: http://westcliffegrows.weebly.com

10
L O C U S

meesters van Willebroek-Zuid en de
buurtbewoners een ‘biodiversiteitstoren’ uit
die niet alleen aan artistieke kwaliteit heeft,
maar ook de ecologische werking van de
compostmeesters stimuleert. De toren biedt
een voorbeeldfunctie voor een vernieuwende
aanpak rond composteren, waterrecuperatie,
biodiversiteit en duurzame energie28.
Om een duurzame toekomst vorm te geven,
moeten er niet alleen op korte termijn acties
ondernomen worden. De initiatieven moeten
een richtpunt hebben, een toekomstbeeld. Het
lokaal cultuurbeleid kan ruimte geven aan
processen waarin de maatschappelijke
veranderingen worden verbeeld en nagedacht
wordt over duurzame en enthousiasmerende
toekomstbeelden29. Vanuit het heden kan men
dan concrete stappen zetten naar die
toekomst30. Het zijn vooral droombeelden die
aangeven dat de toekomst anders en beter kan
De Vlaamse bibliotheken zouden in dit concept zijn dan vandaag. In wezen betekent dit het
ondermeer een beroep kunnen doen op lokale creëren van nieuwe mythen en verhalen die
VELT-afdelingen27. beginnen te verwoorden hoe een gewenste
Een ander voorbeeld van een participatieve duurzame wereld er uit zou kunnen zien. In
aanpak is de case van de compostmeesters heel wat steden en gemeenten gebeuren in de
binnen het kunstintegratieproject ‘Willebroe’ aanloop naar de nieuwe meerjarenplanning
van Gemeenschapscentum De Ster. Samen participatietrajecten waarin nagedacht wordt
met een kunstenaar werkten de compost- over de toekomst31.

27
VELT (Vereniging voor Ecologische Leven en Tuinieren) heeft ervaring in de opstart en begeleiding van moes- en buurttuin-
tjes. Meer info: www.velt.be en www.samentuinen.org. Interessant hierin zijn de vroegere teelttechnieken. Hierin liggen kan-
sen voor erfgoedprojecten, bijvoorbeeld met insteken naar mondelinge geschiedenis.
28
De case van de compostmeesters kan u terugvinden op
www.locusnet.be/portaal/Locus/LokaalCultuurmanagement/Duurzaamheid.
Een ander voorbeeld waarbij linken gelegd worden tussen buurtwerking, ecologie en kunst is het project ‘Biodroom’ van CC
Luchtbal (Antwerpen zie p. 42
29
Visietekst eco-cultuur, 2010, p 5 en Jeroen Peeters, Verbeelding, ervaring en betekenis als levenskwaliteit. Podiumkunsten en
duurzame ontwikkeling in Vlaanderen, 2011, p 193-198 :
www.kaaitheater.be/docs/Podiumkunsten%20in%20transitie%20 Imagine2020_NL.pdf
30
Voor inspiratie, praktische tips en methodes: Hopkins, R, Het transitiehandboek, Londen, 2008, p 111-138 en De Vriendt,
J. (red.), De grondwet. Veranderkracht van lokale gemeenschappen in het licht van duurzame ontwikkeling, In: WisselWerk,
cahier 9, 2009, p 289-315.
31
Bijvoorbeeld ‘Roeselare 2030’ (www.roeselare 2030.be) en ‘De Genks’ (www.degenks.be). Binnen ‘Roeselare 2030’ zijn duur-
zaamheid, vertraging en vergroening opvallende constanten bij de toekomstbeelden.

11

Een mooi voorbeeld is de campagne ‘Leuven mee naar oplossingen te zoeken en de
Overmorgen’ van de stedelijke afdeling verwachtingen ten aanzien van het stadsbestuur
ruimtelijk en duurzaamheidsbeleid. De te formuleren. Naast workshops en
klimaatverandering, de uitputting van de woonkamergesprekken, vatte drie tekenaars
grondstoffen en de bevolkingsgroei werden naar een dag lang post aan de ingang van de
voor geschoven als de voornaamste uitdagingen bibliotheek om de ideeën van de bezoekers vast
voor de stad. Om hierop een antwoord te geven, te leggen32. Het lokaal cultuurbeleid kan zijn
zijn er ondermeer acties nodig op het vlak van kennis en ervaring met dit soort van creatie- en
mobiliteit, voedselvoorziening en wonen. Met de participatieprocessen inzetten om de
campagne werd de bevolking uitgedaagd om toekomstbeelden mee te helpen vormgeven.

32
Meer info: www.leuven.be/leven/leuven-overmorgen. Inspirerende toekomstbeelden via www.facebook.com/Leuven-
Overmorgen

12
L O C U S

Optimism is a moral duty Van voorleesmomenten, podiumvoor-
Vandaag wordt duurzaamheid vaak zuiver stellingen tot tentoonstellingen:
bouwtechnisch benaderd, hetzij in de vorm ze kunnen allemaal bijdragen leveren aan
van energiezuinige gebouwen, hetzij door de een kritische reflectie op onze huidige
toepassing van technische ingrepen. Maar de maatschappij en aanzetten geven tot
ecologische, sociale en economische crisissen individuele en collectieve actie. De transitie
hebben een fundamentelere oplossing nodig. naar een rechtvaardige duurzaamheid heeft
Ze vereisen een cultuuromslag. Een omslag in immers nood aan netwerken van organisaties
ons denken en doen. Dit artikel vormt een en mensen die op lokale schaal de omslag
uitnodiging om met duurzaamheid (verder) aan concreet gestalte geven. En ondanks
de slag te gaan, het geïntegreerd aan te verontrustende rapporten als het Living Planet
pakken en bovenal de dialoog aan te gaan met Report 2012 waaruit blijkt dat Belgen de op vijf
het publiek. Het lokaal cultuurbeleid kan een na grootste ecologische voetafdruk ter wereld
impuls geven aan de noodzakelijke culturele hebben, is doemdenken geen optie33. Om Karl
omslag door de sociaal-ecologische Popper vrij te citeren: ‘So we have a duty,
uitdagingen publiek bespreekbaar te maken instead of predicting something bad, to
en de noodzakelijke verandering mee te support the things that may lead to a better
implementeren. future. Optimism is a moral duty’34.

33
Living Planet Report 2012: http://wwf.panda.org/about_our_earth/all_publications/living_planet_report/
Een gemiddelde Belg verbruikt volgens het Living Planet Report 2012 iets meer dan 7ha/jaar, terwijl dit 1,7 ha zou moeten zijn
om het ecologisch evenwicht te handhaven.
34
Popper, K., All Life is Problem Solving, Routledge, 2002

13

cc Muze

LED’s make a difference!
Heusden-Zolder is een groene gemeente.
Met enkele passiefscholen in het vooruitzicht en de
duurzame reconversie van mijnsite De Schacht met
ondermeer ruimte voor een zonnepanelenpark, mag
je Heusden-Zolder gerust een energie-ambassadeur
noemen. Onder de noemer ‘Fair Art’ denkt ook
CC MUZE na over zijn rol. Het verhaal situeert zich op
vele niveaus van de werking en is verankerd in een
sterke visie die werkt op verschillende fronten.
De aandacht gaat niet alleen naar het energie-
verslindende gebouw, maar ook naar de betrokken-
heid van het personeel en de programmering.
Een gesprek met directeur Tom Michielsen.

Duurzaamheid is een woord met vele inhouden. peren. We gaan uit van het principe ‘Fair Art’
Wat betekent het voor jullie? waarbij we een eerlijke, duurzame relatie beogen
Duurzaamheid maakt integraal deel uit van onze tussen kunst, kunstenaar en publiek. We
sociaal-artistieke werking. Artikel 27 uit de onderzoeken onze rol in het duurzaam
Verklaring van de Rechten van de Mens vormt omspringen met de omgeving, met het milieu en
een belangrijke inspiratiebron: ‘Een ieder heeft met de energie die we verbruiken.
het recht om vrijelijk deel te nemen aan het
culturele leven van de gemeenschap, om te Wat is de rol van het gemeentebestuur?
genieten van kunst en om deel te nemen aan Het bestuur speelt een belangrijke stimulerende
wetenschappelijke vooruitgang en de vruchten en ondersteunende rol, met name naar
daarvan.’ Onze beleidsprincipes bouwen hier op particulieren. Duurzaamheid is een strategische
verder. We streven een geïntegreerd doelstelling in het gemeentelijk meerjarenplan
cultuurbeleid na met een kruisbestuiving tussen 2007-20131. Het bestuur kiest voor maatregelen
diverse sectoren en een interdisciplinaire die de duurzame ontwikkeling bevorderen en
werking waarin alle kunstdisciplines verenigd het maatschappelijke draagvlak rond het thema
worden. We dagen het verenigingsleven en verhogen. De focus ligt op duurzaam
lokaal artistiek talent uit om actief te partici- (ver)bouwen met subsidies voor

15

zonnecollectoren, regenwaterrecuperatie, Duurzaamheid wordt in onze gemeente dus niet
isolatie,… Verder wil het bestuur het afvalbeleid louter vanuit een eng energieverhaal benaderd.
verbeteren en een duurzaam mobiliteitsbeleid De linken naar bijvoorbeeld Fair Trade zijn net zo
realiseren. Sinds Heusden-Zolder in 2004 een belangrijk. Dit is absoluut één van onze sterktes.
‘FairTradeGemeente’ werd, is ook ontwikkelings- Het neemt niet weg dat het rationaliseren van
samenwerking een belangrijk aandachtspunt2. het energieverbruik een prioriteit blijft voor het
Het provinciale beleid om van Limburg tegen bestuur.
2020 een klimaatneutrale regio te maken
versterkt de beleidskeuzes3. Geen makkelijke opgave als je bedenkt dat het
cultuurcentrum in een gebouw huist dat dateert
Een schepen die cultuur en leefmilieu uit de jaren ’70. Hoe hebben jullie het
combineert, zorgt ongetwijfeld ook voor extra energieverbruik toch kunnen verlagen en waar
dynamiek binnen het lokaal cultuurbeleid. liggen de ambities?
Het zorgt bovenal voor mogelijkheden. Het Het gebouw is na jaren van intensief gebruik
vergemakkelijkt bijvoorbeeld onze plannen voor versleten. Het is destijds gebouwd met niet-
een duurzame renovatie van het cultuurcentrum duurzame materialen en zonder enige vorm van
en het verscherpt de keuzes die we maken. De rol thermische en akoestisch isolatie. Het gebouw
van de milieuadviesraad mag hierin niet is bovendien eigendom van de gemeente en met
onderschat worden. Hoewel ze voorlopig niet vzw MUZE hebben we relatief weinig impact op
betrokken zijn bij onze verbouwplannen, zorgt de die bouwfysische toestand. Sinds enkele jaren
raad wel voor een continue stroom van adviezen lobbyen we daarom voor een globale aanpak.
naar het beleid. Het geheel zorgt voor een interes- Met succes, want in de loop van 2013/2014 volgt
sant dynamiek. De cultuurbeleidsoördinator, de totale renovatie met hopelijk zoveel mogelijk
tevens afdelingshoofd vrije tijd, is op de hoogte duurzame materialen en technieken. We vragen
van onze inspanningen en ondersteunt waar hiervoor ook advies aan het Centrum voor
nodig. En hoewel het thema minder sterk wordt Duurzaam Bouwen4.
opgenomen door de de bibliotheek, merk ik dat Natuurlijk zijn we de afgelopen jaren niet bij de
het wordt meegenomen in hun geplande verbou- pakken blijven zitten. Het is niet omdat je weinig
wing. Duurzaamheid vindt ingang bij zowat alle tot niets aan het gebouw kan veranderen, dat je
diensten. Voor een middelgrote gemeente als met je organisatie geen stappen kan zetten in
Heusden-Zolder speelt de milieudienst hierin een het duurzaamheidsdenken. Om een meer
minder doorslaggevende rol. Zij focussen voor- duurzame organisatie te worden, focussen we
namelijk op de ‘harde’ milieuthema’s, zoals ons op 3 pijlers: organisatie, bouw en
milieuvergunningen. De grootste impuls krijgen elektronica. We formuleren ook elk jaar
we vanuit de gemeentelijke ‘Afdeling Welzijn & objectieve en haalbare doelstellingen om het
Lokale Economie’. Bij hen ligt de klemtoon op de energieverbruik met x% te verminderen.
sociale kant van de milieuproblematiek. Met
name voor ons aankoopbeleid, bijvoorbeeld voor Duurzaamheid gaat verder dan het zoeken naar
duurzame koffie of bio-werkkledij, krijgen we energiezuinige maatregelen en lukt maar als de
concrete tips. medewerkers die moeten werken met de
2 duurzame technieken of bouwkundige ingrepen
Meer info: www.fairtradegemeenten.be
3
Meer weten? www.limburgklimaatneutraal.be er volledig achter staan. Hoe zorg je voor de
4
Meer weten? www.cedubo.be betrokkenheid van alle medewerkers?

16
L O C U S

Een organisatie werkt niet alleen in en met een pakket van kleine, evidente en soms verras-
gebouw, maar werkt hoofdzakelijk met sende veranderingen die samen wel wat gewicht
middelen en personeel. Het is precies dat vormen, vooral in het aankoopbeleid. Zo zijn we
personeel dat de sleutel in handen heeft om in ons drukwerk resoluut overgeschakeld op
zinvolle trajecten te ontwikkelen rond papier met het FSC-label. Ook de aankoop van
duurzaamheid. In afwachting van onze kantoormaterialen filteren we via de website
definitieve verbouwing hebben we daarom een milieukoopwijzer.be. We maken meer gebruik
vormingstraject afgelegd. We stelden ons van seizoensproducten en lokale leveranciers.
vragen als: kunnen we als gebruikers van dit En er zijn nu ook in het MUZEcafé meer
gebouw onze handelingen anders organiseren? alternatieven uit eerlijke handel zoals koffie,
Wat is onze ecologische impact? Welke chocolade en biolimonade en we dragen T-shirts
producten kopen en bieden we aan? Waarop gemaakt van biokatoen uit het Fair Trade-
hebben wij als personeel invloed en wat kunnen gamma.
we veranderen in functie van duurzaamheid?
Ondermeer Ecolife en auteur en journalist Dirk Om de betrokkenheid in de organisatie te
Barrez, schrijver van het boek ‘Koe 80 heeft een versterken, was er ook een ecoteam actief.
probleem’, hebben ons hierin begeleid5. De Het personeel werd bij de start van het traject in
sessies hebben naast de bewustwording van
onze eigen ecologische impact, geleid tot een 5
www.ecolife.be, www.dirkbarrez.be

17

2008 als groep en als individu begeleid door werktuigen wordt er steeds rekening gehouden
een ecoteam-coördinator vanuit de ‘Afdeling met het energielabel. Een belangrijk voorbeeld is
Welzijn & Lokale Economie’. Deze begeleidde onze investering in LED-verlichting. Vroeger
ons hele denken uitvoeringsproces en maakte werd onze schouwburg verhuurd aan een
een inventaris van mogelijke acties. De eenheidsprijs, en daar zat alles in: geluid,
coördinator stelde ook objectieve doelen vast, licht,… We merkten dat verenigingen daar niet
zowel op korte als lange termijn, en gaf echt rationeel mee omgingen en zonder
feedback op wat goed was en wat beter kon. Een verpinken 40, 50 à 60 theaterspots vroegen.
overleg met alle personeelsleden en het Kortom, al vlug 50.000 watt voor een productie6.
formuleren van gemeenschappelijke De afgelopen vijf jaar hebben we geïnvesteerd in
doelstellingen waren noodzakelijke de aankoop van LED-parren die slechts 74 watt
voorwaarden voor ons duurzaamheidsbeleid. verbruiken. Een daling van ongeveer 95 %. Dus
Successen worden ook samen gevierd. Een diezelfde productie van 50.000 watt zakt naar
absolute noodzaak, want duurzaam denken en 3700. Vervolgens is ook het prijsbeleid
handelen leidt, zeker in het begin, tot veranderd: de schouwburg verhuren we nu aan
spanningen. ‘Doen we ons werk dan niet meer 100 euro (ipv 500 euro) maar de huurder betaalt
goed?’, was een vaak gehoorde opmerking. Het nu wel een aparte prijs voor de individuele
gaat in dit soort van trajecten niet om zaken technieken: namelijk 10 euro per spot. Het
beter te doen, maar anders. Met oog voor de gevolg is dat de huurder veel rationeler nadenkt
ecologische én sociale impact. Duidelijkheid over welke belichting en andere technieken écht
scheppen vormde het beste antwoord op de nodig zijn. Het bijko-mende voordeel van de
spanningen die kwamen bovendrijven. Het LED-parren is dat je er allerlei kleuren mee kan
ecoteam bestaat ondertussen niet meer omdat maken. Een toneelvereniging of een harmonie
duurzaamheid deel is gaan uitmaken van onze kan met een twintigtal LED-spots al een knap
courante werking. Gelukkig kunnen we een effect bereiken. Kortom, iedereen winnaar: onze
beroep doen op ons sectoroverschrijdende technici hebben minder werk omdat ze minder
netwerk. Naast de Afdeling Welzijn & Lokale spots moeten ophangen, een daling van het
Economie, krijgen we ondersteuning vanuit de energieverbruik en een lagere factuur voor de
Dienst Patrimonium. Op vaste tijdstippen krijgen vereniging. Ook eigen professionele producties
onze techniekers een rapport met een overzicht maken we grotendeels met LED-parren.
van ons energieverbruik. Verbruiken we meer
dan gemiddeld, dan zoeken we samen naar een Hoe betrekken jullie de gebruikers van het
oplossing. De monitoring zorgt voor een gebouw, en in ruime zin de inwoners, bij het
blijvende aandacht voor duurzaamheid. thema?
Een mooi voorbeeld is het concept ‘Fairtrade
Welke ingrepen hebben jullie op het vlak van Wedding’. Onder het motto ‘Trouwen is keuzes
technieken doorgevoerd? maken!’ worden sinds 2010 koppels uitgedaagd
We plaatsten lichtsensoren in de toiletten en om hun trouw op een eerlijke en duurzame
nieuwe spoelingen op het sanitair die veel manier te plannen. De achterliggende gedachte
minder waterverbruik tot gevolg hebben. Ook is mensen bewust maken van fair trade en de
hier konden we rekenen op advies vanuit de duurzame mogelijkheden om hun feest te
Dienst Patrimonium. Voor de aankoop van tech- organiseren. We ontwikkelden daarvoor een
nisch materiaal zoals versterkers, TV’s en online ‘Fairtrade weddingplanner’ met

18
L O C U S

achtergrondinformatie, leuke tips, weetjes en in- en uitgeleid door een specialist ter zake.
verkooppunten zodat trouwers weten waar de Samen met de gemeentelijke Afdeling Welzijn &
alternatieven te vinden zijn7. Het huwelijk kan bij Lokale Economie maken we de selectie. Zo
ons in een polyvalente zaal plaats vinden en hebben we in het verleden films getoond
koppels die dat wensen kunnen gebruik maken zoals:‘Black Gold’ over de koffieteelt, ‘Let’s Make
van een eventplanner. Money’ over de bedenkelijke situatie van ons
banksysteem, ‘Who Killed the Electric Car’ en ‘Our
In hoeverre moet het programma van een Daily Bread’ over hoe we omgaan met voedsel.
cultuurhuis inspelen op maatschappelijke Voor wat betreft de keuze voor beeldende kunst
problemen en duurzaamheid in het bijzonder? en film- en podiumprojecten werken we samen
Duurzaamheid is wat ons betreft meer dan met het Centrum voor Duurzaam Bouwen, People
duurzaam omgaan met energiebronnen zoals of the Earth, Natuurpunt, Stichting Limburgs
water, gas, elektriciteit… Ook in het programma Landschap, Wereldplein Bokrijk, ART 27, Culturen
denken we na over het thema en proberen we in Beweging en Movin’ Grip. Het denken rond
het debat te voeden. In 2008 hebben we het duurzaamheid wordt dus mee bepaald door een
einde van ons cultuurseizoen gevierd met een tiental organisaties die in onze omgeving actief
‘Duurzaam Eindfeest’. Sedert enkele jaren zijn. Het komt er ook op aan om zelf het goede
presenteren we ook de reeks ‘Free Documen- voorbeeld te geven. Na elke voorstelling krijgen
tary’. Dat zijn gratis documentaires over actuele
6
Een klassieke PAR-spot verbruikt ongeveer 1000 watt
maatschappelijke thema’s die telkens worden 7
www.muze.be/fairtradeweddingplanner

19

onze artiesten geen geïmporteerde bloemen Als je terugkijkt op het afgelegde parcours, wat
meer, maar een sanseveria. Duurzaam en ludiek. zou je dan anders doen?
En ook ons tweejaarlijkse kunstenfestival Circo We zouden wellicht in een vroegere fase het
Paradiso is uitgegroeid tot een groot én duur- MUZE-café betrekken. Sinds kort bieden ze Fair
zaam festival met een aanbod van Fair Trade-producten aan. In het begin zorgde dit
Trade-producten. voor spanningen, net omdat ze te weinig
betrokken waren. Ik zou ook meer onze
Opvallend is dat jullie seizoensbrochure ecologische keuzes willen uitdragen, al moet je
slechts vier bladzijden telt. Een bewuste keuze? hier realistisch in zijn. Zolang het huidige
Absoluut. We kiezen resoluut voor digitale gebouw niet is aangepakt, zou dit voor het
communicatie en de verspreiding via ons brede publiek niet geloofwaardg zijn.
netwerk. Uiteraard behouden we de klassieke Zeker omdat veel mensen enkel oog hebben
communicatiekanalen, maar we beperken de voor de ‘harde’ kant van het thema.
papieren communicatie. De gedrukte brochure Ons aanbod wordt nog te weinig in verband
is voor ons een teaser. Door de beperkte gebracht met duurzaamheid. Soms pakken we
drukkosten kunnen we de brochure aan alle er wel mee uit. Dit jaar wonnen we de
inwoners bezorgen, wat het bereik van onze ‘FairtradeLimburg-toffee’ voor de sociaal-
communicatie alleen maar vergroot. rechtvaardige en duurzame aspecten in onze

20
L O C U S

SterkWerk
Eco-power Eco-challenge
• Duidelijke beleidskeuzes: duurzaamheid is • De realisatie van een duurzaam gebouw:
een kernwoord in het meerjarenplan van het geen makkelijke opgave in tijden van
gemeentebestuur en één van de uitgangs- besparingen.
punten voor de uitbouw van de sociaal- • De eigen ecologische keuzes kunnen meer
artistieke werking van het cultuurcentrum. worden uitgedragen: de inspanningen om
• Integrale aanpak: zowel het gebouw, het de eigen praktijk te verduurzamen mogen
aanbod, als het personeel vormen voor het meer gedeeld worden met het publiek. Het
cultuurcentrum bouwstenen om met het cultuurcentrum kan nog meer een
thema aan de slag te gaan. voorbeeldfunctie opnemen voor het publiek.
• Betrokkenheid van het voltallige personeel: • Het publieksaanbod kan worden verbreed
het centrum nam de tijd om eerst een intern met linken naar de ruimtes uit de visietekst
draagvlak te verwerven, alvorens concrete eco-cultuur (publiek-dialogische ruimte,
acties en een publieksaanbod uit te werken. leer- en ervaringsruime en
• Uitbouw van een sectoroverschrijdend verbeeldingsruimte).
netwerk: de samenwerkingen met
partnerorganisaties versterken en
ondersteunen de eigen werking.
• Meten is weten: monitoring en bijsturing
van het energieverbruik worden ge-
combineerd met resultaatsdoelstellingen.
• Brede benadering van duurzaamheid:
aandacht voor ecologie én sociale
rechtvaardigheid.

werking8. Het spreekt voor zich dat we dit breed Meer weten?
hebben gecommuniceerd. Maar het kan wat mij Tom Michielsen
betreft nog beter. Van zodra de duurzame Directeur CC MUZE
verbouwing achter de rug is, pakken we er meer Dekenstraat 40
mee uit. Langs de andere kant vind ik het net de 3550 Heusden-Zolder
kracht van ons parcours dat we er de tijd voor 011 80 80 98
genomen hebben. Het duurt bijvoorbeeld even tom.michielsen@muze.be
vooraleer je een netwerk rond dit thema hebt
opgebouwd. Mijn belangrijkste advies luidt dan
ook: neem de tijd.

Een mooie tip om mee te eindigen. Hartelijk
dank voor dit gesprek.

8
Meer weten over Fair Trade Limburg? www.fairtradelim-
burg.be

21

Bibliotheek Kortrijk

Project Boekenboom
Elk jaar verdwijnt er wereldwijd 13 miljoen hectare
bos, het equivalent van twee voetbalvelden per
seconde. En ondanks tal van beschermingsmaat-
regelen en grote aanplantacties lijkt het verlies aan
bos ook in Vlaanderen onstuitbaar.1 In 2011, tijdens
het internationaal jaar van het bos, nam de biblio-
theek van Kortrijk het initiatief om de urgentie van
het probleem onder de aandacht te brengen.

22
L O C U S

Dankzij de bib… kleedje gestopt onder de naam Bib Bazaar.
Samen met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen
De Kortrijkse bibliotheek koopt jaarlijks zo’n (Bos +), het Agentschap voor Natuur en Bos en
10.000 boeken aan. En hoewel lenen een duur- Freinetschool De Levensboom bedacht de biblio-
zaam proces is, wil de bib haar impact op het theek tal van activiteiten om bij jong en oud de
milieu zoveel mogelijk beperken. Daarom aandacht te vestigen op het verlies aan bos bij
kreeg de Bibliotheekweek 2011 een bijzondere ons en in het buitenland. De activiteiten startten
invulling door de lancering van het project tijdens de Week van het Bos en liepen tot in de
“Boekenboom”. Onder het motto “Dankzij de Bibliotheekweek2. In de volwassenenafdeling
bib wordt je ecologische voetafdruk kleiner“ hing bijvoorbeeld een tweedimensionale ‘boe-
investeert de bibliotheek sindsdien de op- kenboom’ waar iedereen een post-it kon hangen
brengst van de tweedehandse boekenverkoop in met zijn “Dankzij de bib”-getuigenis. Op de gla-
de aanplant van bomen, de zogenaamde zen voorgevel was er een post-it-boom te bewon-
‘boekenbomen’. deren en de inkomhal werd voor de gelegenheid
De dienst leefmilieu adviseert de bib welke aangekleed met de echte bomen die na die week
boomsoort waar kan worden aangeplant. werden aangeplant. Enkele ruimtes in de bib kre-
Op termijn zal er in de onmiddellijke omgeving gen een facelift dankzij een fotoreeks van de be-
van elke buurtbibliotheek een boekenboom kende natuurfotograaf Yann Arthus-Bertrand en
staan. Om het project een extra impuls te geven, in de lounge werden er doorlopend documentai-
werd de tweedehandsverkoop in een nieuw res over bossen vertoond (o.m. Green). De biblio-

1
Een mooi voorbeeld van een aanplantactie is ‘1 miljoen bomen’, een initiatief van Bos +, Groenhart en het Agentschap voor
Natuur en Bos http://1miljoenbomen.be
2
Tweede en derde week van oktober 2011
3
Foto’s van het project: http://www.flickr.com/photos/bibliotheekkortrijk/tags/boekenboomproject/

23

theek zorgde ook voor infostandjes met boeken,
folders en filmmateriaal over het thema3.
En dankzij de expertise van Bos + en het
Agentschap voor Natuur en Bos kon een digitaal
platform worden opgezet met interessant film-
materiaal, info over bomen, etc.4.

De Levensboom organiseerde in het kader van
de lessen wereldoriëntatie zowel op school als
in de bib twintig workshops over de ecologische
waarde van bossen en het verlies aan bosareaal.
Doorheen de workshops werden zoveel mogelijk
linken gelegd met de bibliotheekcollectie. De
leerlingen kwamen bijvoorbeeld filosoferen tus-
sen de boeken, soldeerden gedichten op boom-
stammen en leerden koken met materiaal uit het
bos. Onder begeleiding van de Koninklijke Acad-
emie voor Schone Kunsten maakten de leerlin-
gen als aanklacht tegen onnodig papierverbruik
een vloermozaïek uit verscheurde boeken. Maar Er zijn bovendien plannen om projecten, voor-
door een gebrek aan duiding kwam er onver- stel-lingen en lezingen van externe partners die
wacht kritiek van de bezoekers. Het kunstwerk een duidelijke link hebben met bomen én de
werd daarom vroegtijdig verwijderd. bibliotheekcollectie, te labelen als ‘boekenboom
approved’. Voor de bibliotheek biedt dit het
Het project loopt over 5 jaar. De komende jaren voordeel dat activiteiten van andere organisaties
worden er meer bomen aangekocht en in de gelinkt worden aan het eigen project. In ruil kun-
buurt van ieder bibliotheekfiliaal aangeplant. nen partnerorganisaties gebruik maken van de
bibliotheekinfrastructuur en in-

TIP van een collega
houdelijke ondersteuning van-
uit de bib.
“Kiezen voor duurzaamheid is geen evident verhaal. Je moet de
platgetreden paden durven verlaten en vooral open-minded zijn.
Meer weten?
Het onderwerp zorgt ook makkelijk voor controverse. Geef
Karen Destoop
daarom aan waarom je voor een bepaalde activiteit kiest. Kortom,
Bibliotheek Kortrijk
zorg voor duiding. Even belangrijk is het binnenhalen van
Leiestraat 30
expertise. Werk samen met organisaties en verenigingen die thuis
8500 Kortrijk
zijn in het thema. En geef het project de tijd en de ruimte om te
056 27 75 78
groeien.”
karen.destoop@kortrijk.be
Karen Destoop – projectcoördinator
www.kortrijk.be/bibliotheek

3
Foto’s van het project: http://www.flickr.com/photos/bibliotheekkortrijk/tags/boekenboomproject/
4
Het platform werd na de Bibliotheekweek offline gehaald.

24
L O C U S

SterkWerk
• De bibliotheek maakt de bosproblematiek • De bibliotheek kan inzetten op andere
kenbaar aan het brede publiek. De bib maakt sociaal-ecologische uitdagingen,
gebruik van campagnes als de Week van het bijvoorbeeld de klimaatverandering
Bos en de Bibliotheekweek om van bij de start of het ruimere transitieverhaal.
een zo ruim mogelijk publiek te bereiken. • De bibliotheek kan de banden met andere
• De bibliotheek neemt de ecologische scholen aanhalen en een educatief pakket
voetafdruk van haar boekenaankoop onder uitwerken op maat van de lessen
de loep, onderneemt actie en betrekt haar wereldoriëntatie en/of biologie.
klanten en bezoekers. • De lange looptijd van het project biedt
• Het project heeft een lange doorlooptijd kansen voor een verdere integratie van de
(5 jaar) en krijgt hierdoor de kans om in de projectinhoud in het lokaal milieubeleid.
hoofden van het personeel, het publiek en Een verdieping van de samenwerking
de partners te groeien. met de dienst leefmilieu kan een
• De expertise van partners als het versterking van de eigen positie betekenen
Agentschap voor Natuur en Bos en Bos + in het gemeentelijke meerjarenplan.
versterkt de inhoud van het project.
• Door de samenwerking met Freinetschool De
Levensboom ontstaat een kruisbestuiving
tussen cultuur- en milieu-educatie en wordt
het educatieve aanbod van de bib en de
school verruimd.

25

30CC - Leuven

Van Klimaatneutraal
tot Klimaatweek

De opwarming van de aarde is één van de meest
urgente problemen waar de wereld vandaag en in
de toekomst mee te kampen zal hebben. Een
internationaal, wettelijk bindend klimaatakkoord
kan dit probleem aanpakken1. In de praktijk stelt
men echter vast dat dit proces bijzonder moeizaam
verloopt. En toch is er een parallelle beweging aan
de gang dat wel zeer hoopvol is. Daarbij worden
wereldwijd klimaatinitiatieven genomen vanuit
wijken, bedrijven, provincies en steden. In Europa
werd ondermeer het EU-burgemeesterconvenant
opgesteld, waarbij ondertekenende steden en
gemeenten verbintenissen aangaan die de ambitie
hoger stellen dan de huidige EU-wetgeving . Ook in
Vlaanderen traden diverse steden toe tot dit
convenant, waaronder Leuven. Bovendien werden er
trajecten opgestart die nog verder gaan en
effectieve klimaatneutraliteit beogen.

1
Meer info over de sociaal-ecologische uitdagingen: Jones, P.T. en De Meyere, V.,
Terra Reversa. De transitie naar rechtvaardige duurzaamheid, Antwerpen, EPO, 2009

26
L O C U S

samenleving. Voor de financiering van dit
samenwerkingstraject wordt een beroep
gedaan op een gezamenlijke inspanning van
de stad, de universiteit en de bedrijfswereld4.
Binnen dit proces neemt 30CC, het Leuvense
cultuurcentrum, een trekkersrol op.

Van Klimaatforum tot Klimaatweek
Duurzaamheid staat al een tijdje op de agenda
van het cultuurcentrum, nog voor er sprake was
van Leuven Klimaatneutraal. Koen Adams, artis-
tiek leider van 30CC, reflecteert op de weg die
het cultuurcentrum heeft afgelegd en in
toekomst nog wil bewandelen. “De reden
waarom we op dit thema inzetten, is omdat cul-
tuur de kracht in zich heeft om verbeelding te
stimuleren, te emanciperen, kennis te delen en
tegendraadse analyses te maken”, zegt Koen.
Leuven Klimaatneutraal “En vooral dat laatste is essentieel willen we een
Leuven heeft de ambitie om tegen 2030 netto omslag in onze samenleving teweeg brengen.
geen CO2 meer uit te stoten. Daarom startte Cultuur kan nieuwe verbindingen leggen tussen
men begin 2012 onder het motto ‘Leuven Kli- gemeenschappen en sectoren. Voor ons is het
maatneutraal 2030’ een transitieproces op3. dus een natuurlijke keuze om op dit thema in te
Met een ambitieus bestuur, tal van vooruitstre- zetten. Het culturele veld in Leuven bereikt ook
vende ondernemers, een toonaangevende sowieso een groot publiek en kan zo een breed
universiteit en een gemiddeld hoog opgeleide draagvlak creëren voor een duurzame transitie.
bevolking, heeft Leuven alle troeven in handen Al van bij de eerste editie in 2010 bieden we
om een koploper te worden. In plaats van de daarom ondersteuning aan het Leuvense
klimaatuitdaging als een last te zien, Klimaatforum. Het forum is een jaarlijkse dag die
beschouwt de stad de klimaatkwestie als een georganiseerd wordt door het brede midden-
ongeziene opportuniteit. In een project van veld5. Het cultuurcentrum zorgt voor de
een jaar moet aan het einde van de rit een con- infrastructuur en neemt een deel van de commu-
creet actieplan voorgesteld worden, dat wordt nicatie voor zijn rekening. 30CC maakt het forum
gedragen door de Leuvense politiek (over de dus mee mogelijk, het ondersteunt en coördi-
partijgrenzen heen), het Leuvense bedrijfsle- neert waar nodig. Het strookt met wie we als
ven, de academische instellingen en de civiele centrum willen zijn. We willen verbindend wer-

2
Tegen 2020 20% procent minder CO2-uitstoot. Meer info over de burgermeesterconvenant: www.burgemeestersconvenant.eu
3
Transitie staat voor de overgang van de huidige naar een nieuwe samenleving, die een hoge levenskwaliteit combineert met een lage
milieu-impact en meer sociale rechtvaardigheid. Transitie is iets anders dan een geleidelijke aanpassing. Het is een structurele
maatschappelijke verandering. Een omslag van het ene model naar een andere.
4
Meer info over ‘Leuven Klimaatneutraal 2030’: www.leuven.be/klimaatneutraal
5
Het Leuvens Klimaatforum is een organisatie van 11.11.11, Transitiestad Leuven, Transitie Wijgmaal, Transitie Bierbeek, Dialoog,
Voedselteams, Oxfam, Vormingplus, JNM, ACW, ABVV, 30CC, EVA, Masereelfonds, 3012WD en Jeugdcentrum Vleugel F.
Meer info: www.leuvensklimaatforum.be.

27

ken en een platform aan- gemeenteraadsverkiezingen. De nieuwe verkoze-
bieden. We bieden dus nen zullen Leuven moeten organiseren tijdens de
niet alleen fysieke ruimte eerste jaren van uitvoering van het klimaatplan
aan, maar ook mentale 2030. De vragen en voorstellen van de Leuve-
ruimte voor debat, info en naars kunnen daarbij een richtingwijzer zijn.”
gesprek.”
Op de vraag wat de kracht is van dit praktijkver-
Na het eerste Klimaatfo- haal, is Koen duidelijk. “De sterkte is dat het
rum ondertekende de stad ingebed zit in het ruimere Klimaatneutraal-tra-
in mei 2011 het EU burge- ject. We geven ruchtbaarheid aan de noodzaak
meesterconvenant op het tot transitie. De uitdaging ligt er in om niet bele-
MO*-klimaatdebat, dat ondermeer georgani- rend en met geheven wijsvinger uit de hoek te
seerd werd door 30CC en het Masereelfonds. komen, maar op inventieve en creatieve wijze
“Het betekende voor ons een doorstart naar de met de problematiek om te gaan. Het moet een
Klimaatweek die we toen in het najaar voor het begeesterend verhaal worden en dat is iets waar
eerst organiseerden. In tegenstelling tot het Kli- we naar mijn gevoel in slagen. We maken als
maatforum spelen we hierin een veel cultuurcentrum ook deel uit van het ‘Project
prominentere rol. Samen met kunstencentrum Management Team’ van Leuven Klimaatneutraal,
STUK, het filmfestival Docville, de hogeschool waarin ondermeer het STUK zit. Dit houdt niet
Groep T, de Bib en Jeugdcentrum Vleugel F wer- alleen in dat we inhoudelijk mee de regie voeren
ken we een programma uit met tips voor een op het traject, maar samen met Netwerk Duur-
duurzamer leven, interessante lezingen, docu’s zaam Leuven, de stedelijke dienst communicatie
en films, workshops, expo’s en voorstellingen. en STUK verantwoordelijk zijn voor de communi-
We bieden in de editie van 2012 ook een forum catie om op die manier de betrokkenheid van de
voor Leuven Klimaatneutraal zodat de eerste bevolking te garanderen. Vandaar dat Leuven
stappen in dit proces aan het ruime publiek Klimaatneutraal een plaats krijgt binnen de Kli-
bekend kunnen worden gemaakt”, zegt Koen. maatweek”, zegt Koen. “Maar dat kan nog beter.
“Dit jaar organiseren Ecolife en Core klimaatv Leuven Klimaatneutraal zouden we nog meer als
riendelijke maaltijden in Alma. Docville, het inter- een groene draad door onze acties moeten ver-
nationale documentaire filmfestival, presenteert weven en als een kans moeten aangrijpen om
een uitgekiende selectie films rond duurzaam- andere stadsdiensten warm te maken om samen
heid en ecologie. In jeugdcentrum Vleugel F werk te maken van de transitie. Jammer genoeg
ontdekken kinderen alles over recycleren en zijn tal van onze acties reeds ver op voorhand
wateronderzoek. Theatermaakster Manah gepland. Het is bijzonder moeilijk om hier flexi-
Depauw laat Vlaanderen overstromen tijdens een bel mee om te springen. Al verwacht ik wel dat
voorstelling in het STUK. ‘Lees Meer!’, het boe- we in de toekomst meer ruimte gaan kunnen
kenprogramma van 30CC en de Bib, zoomt in op geven aan transitie-initiatieven. Ik merk bijvoor-
het klimaat6. En er is het derde Leuvense Klimaat- beeld dat duurzaamheid in onze organisatie
forum, waarmee de Klimaatweek eindigt. Meer steeds meer aandacht krijgt. Zo is onze nieuwe
dan vroeger wil het Klimaatforum een effectief seizoensbrochure gedrukt met respect voor het
platform zijn voor het debat tussen bewoners, milieu. Voor onze stafvergaderingen drukken we
bedrijven en politici. In 2012 zijn het immers geen papier meer, maar werken we met laptops
6
Het hele programma van de Klimaatweek vind je op: www.leuvenseklimaatweek.be en www.30CC.be

28
L O C U S

SterkWerk
• ‘Leuven Klimaatneutraal’ is een stadsbreed • Leuven Klimaat-
verhaal waar zowel de stad, bedrijven, neutraal biedt voor 30CC
kenniscentra als het middenveld bij kansen om in de
betrokken zijn. Het cultuurcentrum werkt toekomst verder op het
actief mee aan het transitieproces en
thema in te zetten. Het
versterkt hierdoor haar eigen positie.
cultuurcentrum kan
De lokale netwerken creëren contexten voor
de transitie naar een duurzame en meer aanzetten geven
rechtvaardige samenleving. tot debat en individuele
• 30CC maakt vanuit haar eigen sterktes, en collectieve actie.
samen met een breed netwerk aan partners, • Het verder reduceren
de sociaal-ecologische uitdagingen kenbaar van de ecologische
aan het brede publiek en stimuleert het voetafdruk vormt een
debat. hele uitdaging voor
• Het cultuurcentrum neemt een het CC, met name voor
voorbeeldfunctie op door de ecologische beschermde gebouwen als de
voetafdruk van haar werking te beperken.
stadsschouwburg.
De acties worden intern gestuurd vanuit een
ecoteam, wat het draagvlak voor het thema
vergroot.

en beamers. En voor sommige activiteiten kie- om blijvend te zorgen voor een plek waar het
zen we voor gerecycleerd materiaal. Ons leuk is om te wonen, te werken en te ontspan-
ecoteam is hierin een belangrijke sturende fac- nen, zonder verspilling van de natuurlijke
tor. Momenteel worden de best practices hulpbronnen. Stap voor stap werken we daar
opgelijst en verzamelen we alle nuttige info. We samen aan. Mijn belangrijkste tips aan collega’s
staan dus nog maar aan het begin, al merken we luidt dan ook: durf de eigen organisatie waar
dat de draagvlak voor het thema groeit. Stilaan nodig als ‘dienstverlenend’ op te stellen. Maak
is er in alle personeelsniveaus een permanent gebruik van stadsbrede trajecten en zorg ervoor
discours ontstaan rond de noodzaak om op dat het thema leeft in de organisatie. Maak er
duurzaamheid in te zetten. Al is het geen makke- een transversaal thema van. En vooral: geef
lijke opgave om aan de slag te gaan. We zijn ruimte aan het proces en durf mislukken.
immers afhankelijk van het gecentraliseerde
gebouwenbeheer. Investeringen in energiearme Meer weten?
infrastructuur zitten ingebed in een globalere Koen Adams, Artistiek leider
aanpak. Daarbij komt nog dat sommige van koen.adams@leuven.be
onze gebouwen beschermde monumenten zijn, Veerle Van Schoelant, Programmator theater en
wat een duurzame renovatie bemoeilijkt.”, zegt dans / veerle.vanschoelant@leuven.be
Koen. “Maar er worden stappen in de goede 30CC, Rijschoolstraat 4, bus 4 , 3000 Leuven
richting gezet. Werken aan een duurzame 016 23 84 27,
samenleving is een prioriteit voor het Leuvense www.30cc.be
stadsbestuur en dus ook voor ons. Sinds de www.leuvenseklimaatweek.be
opstart van Leuven Klimaatneutraal merk je een www.leuvensklimaatforum.be
nieuwe dynamiek in onze stad. De bedoeling is www.leuven.be/klimaatneutraal

29

Bibliotheek Moorslede

Kansen voor
meer biodiversiteit
Het verlies aan biodiversiteit lijkt in Vlaanderen
onstuitbaar. De voorbije eeuw verloren we
planten en dieren met ronkende namen als
de mercuurwaterjuffer, de ortolaan, fijn
goudscherm en het spiegeldikkopje.
De natuur staat onder druk door tal van factoren,
als pesticidengebruik en verlies aan open ruimte.
Samen met enkele partnerorganisaties gaat
de bibliotheek van Moorslede op zoek naar
een antwoord op deze uitdaging.
Een gesprek met bibliothecaris Luc D’Haene.

Van waar komt het engagement om met de biodiversiteit in Vlaanderen en dat terwijl we
bibliotheek op biodiversiteit in te zetten? met onze tuinen een wezenlijk verschil kunnen
Je zou het gerust een samenloop van maken. Ze beslaan een veel grotere oppervlakte
omstandigheden kunnen noemen. Vlak naast de dan alle natuurreservaten in Vlaanderen samen.
bib hebben we een tuin. Een ideale plek voor de Door mijn vrijwillig engagement binnen
bezoeker om even te verpozen, een boek te Natuurpunt ben ik op zoek gegaan naar
lezen,… Sinds 2010 richten we de tuin manieren om onze Leestuin zodanig in te richten
natuurvriendelijk in. dat dieren er makkelijk voedsel kunnen vinden.

Wat bedoel je precies met ‘natuurvriendelijk’? Hoe hebben jullie dit aangepakt?
De meeste tuinen in Vlaanderen zijn wat we In samenwerking met de milieudienst hebben
noemen ‘groene woestijnen’. Door de vele we nectarplanten voor vlinders en bijen
uitheemse planten valt er voor dieren van bij ons aangeplant. Sinds februari 2011 staan er in de
weinig voedsel te rapen. De meeste vlinders Leestuin ook een vogelvoederplaats en een
kunnen bijvoorbeeld geen nectar uit uitheemse gluurmuur opgesteld. We werken hiervoor
bloemen halen. Ze zijn er niet aan aangepast. samen met het ‘Stad-Land-schap ’t West-
Het vormt een groot probleem voor de Vlaamse hart’, een samenwerkingsverband

30
L O C U S

tussen negen steden en gemeenten van het Leestuin. Vooral kinderen kijken gefascineerd
arrondissement Roeselare, en de provincie naar het komen en gaan van vogels.
West-Vlaanderen1. Het samenwerkingsverband
zet in op het versterken van de belevingswaarde Hoe betrekken jullie kinderen nog bij jullie
en de omgevingskwaliteit van onze regio. initiatieven?
Onder de noemer ‘Leve(n) de tuin!’ roept het Naar aanleiding van het Nationale Tuinvogel
’t West-Vlaamse hart op om via particuliere Telweekend in februari 2012 organiseerden we
tuinen te werken aan de natuur en het voor kinderen een eenvoudige kennismaking
landschap. met onze tuinvogels. Een ervaren vogelkenner
Eén van de acties was het opstellen van van Natuurpunt gaf uitleg over de vogels die
demovoederplaatsen voor vogels. Die bestaat kinderen in hun eigen tuin kunnen waarnemen.
telkens uit één of meer voedertafels en een Ze leerden de verschillende soorten ook kennen
vogelkijkwand of ‘gluurmuur’ van waarchter de door in de Leestuin van de bib de voedertafel te
vogels kunnen worden geobserveerd. In observeren vanachter de gluurmuur. Voor ons
Moorslede staan ze dus opgesteld in onze heeft de Leestuin dus een educatieve functie.

1
Meer info via www.westvlaamsehart.be

31
DUURZAAMHEID
IN HET LOKAAL CULTUURBELEID

Na de observatie staken de kinderen zelf de han- op grenzen. Het bibliotheekgebouw is onder-
den uit de mouwen en knutselden ze een tussen meer dan 25 jaar oud. De structuur en de
nestkastje ineen dat ze naar huis mochten mee- beperkte isolatie zorgen er voor dat er veel
nemen. Ook de ouders en grootouders waren energie verloren gaat. Voor mij blijft de publieks-
welkom om de kinderen te helpen. En doordat ze werking voor dit thema wel het belangrijkste.
in de cursus leerden welke bomen en struiken Mensen moeten zich meer bewust worden van
vogels aantrekken werden ze uitgedaagd om de mogelijkheden in hun eigen leefomgeving. In
thuis verder aan de slag te gaan. Bovendien de nabije toekomst zullen we daarom nog meer
zorgden we voor een infostandje met boeken insectenvriendelijke planten in onze tuin
over natuur in de tuin. Voor de activiteit werkten aanplanten en crea-workshops organiseren voor
we samen met Natuurpunt, de groendienst en de het maken van bijvoorbeeld insectenhotels en
speelpleinwerking van de jeugddienst. vlinder- en vleermuizenkasten.

Wat is de meerwaarde van natuuractiviteiten Welke tips zou u aan collega’s geven die ook
voor jullie werking? met dit thema aan de slag willen gaan?
Het versterkt ons maatschappelijke draagvlak Doe dit niet alleen! Spreek je netwerk aan en
en onze lokale relevantie. De aanpak zorgt werk samen met bijvoorbeeld de jeugddienst,
bijvoorbeeld voor nieuwe samenwerkingen met milieudienst, jeugdverenigingen, scholen,
natuurorganisaties. Om dit te versterken willen natuur- milieverenigingen… Zorg ook voor
we een deel van onze educatieve werking randactiviteiten die een langere tijd zichtbaar
richten op natuureducatie. En dat is, gezien de zijn in de bib voor alle bezoekers. Bijvoorbeeld
uitdagingen, een terechte keuze mijns inziens. een tentoonstelling rond natuurfotografie, een
Het neemt niet weg dat we hier in de toekomst tentoonstelling over allerlei soorten nestkastjes
nog verder in kunnen gaan door ook op andere of een fotowedstrijd voor het mooiste
vlakken het goede voorbeeld te geven, bijvoor- natuurhoekje van de gemeente. Leg telkens een
beeld rond interne milieuzorg. We nemen duidelijke link naar de mogelijkheden bij de
daarrond wel al enkele initiatieven. De com-pu- mensen thuis. Zowel in de woning, als de tuin
ters in de bibliotheek worden bijvoorbeeld zijn er heel wat ingrepen mogelijk.
uitgeschakeld als we gesloten zijn. Maar we
kunnen hier meer op inzetten, al stoten we ook Bedankt voor het gesprek.

32
L O C U S

SterkWerk
• De bib vertrekt vanuit haar eigen sterktes • De bibliotheek kan nog meer een
en blijft trouw aanzichzelf. De bibliotheek voorbeeldrol opnemen door ook in te
geeft ruimte aan natuureducatie en maakt zetten op interne milieuzorg. De duurzame
ook linken met de collectie. keuzes kunnen gedeeld worden met het
• Door de aanplant van streekeigen bloemen publiek.
en struiken wordt de biodiversiteit in de • De activiteiten kunnen aansluiten bij de
omgeving van de bibliotheek versterkt. leerplannen van bijvoorbeeld de lessen
• De bibliotheek neemt een voorbeeldfunctie wereldoriëntatie in het basisonderwijs.
op. De Leestuin is een voorbeeld van een De bibliotheek kan een eductief pakket
natuurvriendelijke tuin. De initiatieven over de biodiversiteitcrisis uitwerken, met
zetten bezoekers aan om actie te workshops, vertelmomenten en boeken-
ondernemen in de eigen leefomgeving. pakketten, zodat meer kinderen bij het
• Het traject getuigt van een vernieuwende thema betrokken worden. De aanpak kan
wisselwerking tussen cultuur- en bovendien een hefboom zijn om meer
natuursector. De uitbouw van een (groot)ouders te bereiken en tot actie aan te
sectoroverschrijdende samenwerking zetten.
versterkt en ondersteunt de werkingen van • Op termijn kan er binnen het aanbod van
de betrokken partners. de bibliotheek ook aandacht gaan naar
andere aspecten van de milieucrisis, zoals
de klimaatverandering.

Meer weten?
Luc D’Haene, Bibliothecaris
Bibliotheek Moorslede,
Iepersestraat 52A, 8890 Moorslede
051 77 10 57, bibliotheek@moorslede.be
www.moorslede.be/bibliotheek

33

Cultuurregio Pajottenland-Zennevallei

Weg van Klassiek
Pajottenland en Zennevallei is een
uitgestrekte groene regio aan de rand van
Brussel. ‘Weg van Klassiek!’neemt muziek-
en natuurliefhebbers mee naar
verrassende plekjes in de regio.

34
L O C U S

Het festival is een initiatief van de projectver- Zennevallei (onder andere CC Westrand uit
eniging Cultuurregio Pajottenland-Zennevallei Dilbeek, CC De Ploter uit Ternat en
. De uitwerking van het festival is in handen CC ’t Vondel Halle), Kasteel van Gaasbeek,
van de werkgroep ‘Klassiek in de regio Pajot- Servais vzw, ‘Regionaal Landschap
tenland-Zennevallei’1, die sinds 2009 onder- Pajottenland & Zennevallei’ en de provincie
zoekt waar en hoe klassieke muziek Vlaams-Brabant. Het festival zet volop in op
verbinding kan helpen maken en mee beteke- netwerking door ook samen te werken met an-
nis kan geven aan de streek, de mensen en de dere verenigingen en organisaties, zoals vzw
muziek2. Zenne-Senne, die zich inzet voor de herwaar-
dering en ontsluiting van de Zenne. ‘Weg van
De werkgroep bestaat ondermeer uit vertegen- Klassiek’ vormt voor deze vzw een manier om
woordigers van de cultuur- en gemeenschaps- het publiek opnieuw in contact te brengen met
centra Vlabra’ccent regio Pajottenland & de rivier.

1
De projectvereniging is opgericht volgens de richtlijnen van het decreet intergemeentelijke samenwerking.In het samenwer-
kingsverband participeren 13 gemeenten en de provincie Vlaams-Brabant.
2
De algemene doelstellingen, waar ook ‘Weg van Klassiek’ op inspeelt, zien er als volgt uit:
> Zorgen dat er in de regio een kwalitatief aanbod klassieke muziek aanwezig is op aangepaste locaties.
> Leemtes in stijlperioden en/of samenstellingen detecteren en al dan niet invullen.
> De geografische spreiding en de spreiding in de tijd optimaliseren.
> Klassiek als genre inbedden in een totaalbeleving.
> Klassiek als pijler om een verschil te maken met andere regio’s. Kan klassiek een ‘streekproduct’ worden?
> In de regio een volwaardige publiekswerking en –werving ontwikkelen rond klassieke muziek.

35

Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid

Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Ähnlich wie Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid

Ähnlich wie Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid (20)

Mehr von LOCUS

Mehr von LOCUS (20)

Duurzaamheid praktijken in het lokaal cultuurbeleid