2. 1. Identify the different hazards, their causes and effects. (Hibaluon ang sari-sari nga
klase sang hazards, ang ginhalinan kag ang mga epekto sang mga ini .)
2. Identify the hazards that could be present in your barangay and school. (Hibaluon
ang mga kalamidad nga gakatabo sa inyo barangay kag eskwelahan nga
pwede makatuga sang mga problema.)
3. Identify the most affected (vulnerable) people or places. (Hibaluon kung sin- o
nga mga tawo, kag diin nga mga lugar ang pinaka-apektado kung may mag-
abot nga kalamidad.)
4. Identify the capacities that could lessen the adverse impacts of
hazards/disasters. (Hibaluon ang mga ikasarang para mapahaganhagan ang
mga kalain nga epekto sang isa ka kalamidad.)
Objectives (MgaTinutuyo)
3. • a natural or man-made activity
that may cause harm.
• Isa ka hitabo nga natural ukon
kahimuan sang tawo nga pwede
makapatay, makasamad,
makatuga sang masakit,
makaguba sa mga propidad,
palangitan-an kag sang palibot.
Hazard
Vulcanic Eruption
Paglupok sang
Bulkan
Armed Conflict
Gera
4. • a sudden event that causes
great damage or death.
• Grabe nga pagkaguba sang
palibot kag pagkapatay sang
mga tawo.
Disaster
Tsunami
Tsunami
Mudslide
Pag-dalus-
os
sang duta
6. Hazard
No death, no damage in properties and livelihood
and no affected people
Ini nga picture matawag nga hazard kay wala
sang napatay, wala sang naguba nga
propidad ukon palangitan-an kag wala sang
apektado sa tsunami.
Disaster
There are dead people, damaged properties and
livelihood and affected people
Ini nga picture ma-consider nga disaster kay
may tawo kag balay ukon propidad nga ma-
apektuhan sang tsunami.
Hazard vs Disaster
8. • Flood is a large quantity of water
covering what is usually dry land.
This can be caused by heavy rains
that last for several days, cutting
down trees and not replacing
them, and high tide.
• Ang baha ang pagtaas sang tubig sa
mga lugar nga mala. Tungod ini sa
pag-ulan sang lawig, pag-utod sang
mga kahoy, kag pagtaob sang dagat.
Flood (Baha)
9. • The occurrence of big waves
caused by earthquakes and
volcanic eruptions.
• Sunod sunod nga mga
dalagko nga balod tungod sa
paghulag sang duta sa dalom
sang dagat dala sang linog
ukon paglupok sang bulkan.
Tsunami
10. Typhoon o Bagyo
• A typhoon is an event that
produces strong winds and
heavy rains.
• Ang bagyo isa ka hitabo nga
nagadala sang makusog nga
hangin kag mabaskog nga ulan.
12. Earthquake (Linog)
• An earthquake is the
shaking of the ground due
to the sudden movement
of rock materials below
the earth’s surface.
• Ang linog ang pagtay-og
sang duta nga dala sang
paghulag sang mga bato sa
idalom sang duta.
13. Landslide/Mudslide (Pag-dalus-os sang duta)
• Mudslide is the rapid downward
movement of a mass of rock or
mud from elevated areas. It
occurs during periods of
intense rainfall, and during or
after an earthquake.
• Ang pagdalus-os sang duta halin
sa mataas nga lugar tungod sang
wala untat ukon mabaskog nga
ulan ukon linog.
14. • A process wherein molten rock
materials are emitted in the form
of flowing masses or particles
from a crater of a volcano.
Volcanic hazards may include
ash fall, lava flow, pyroclastic
flow, and lahar flow.
• Ang pag-gwa sang mga nagabaga
nga bato halin sa baba sang
bulkan. Ang paglupok sang bulkan
pwede magdala sang abo, lava kag
lahar.
Volcanic Eruption (Paglupok sang bulkan)
15. Fire (Sunog)
• A combustion or burning which gives out
bright light, heat, and smoke. Common
causes of fire are lighted candle left
alone, faulty electrical wiring, children
playing with fire and combustion of LPG
tank.
• Ang sunog nga nagatuga sang aso,
sobra nga kasanag kag init. Masami may
sunog tungod sang pagbaya sa nagasiga
nga kandila, depektibo nga linya sang
kuryente, mga bata nga gahampang
kalayo, kag pagsungaw sang LPG tank.
16. Halimbawa sang Vulnerability or Kahuyang
• Lokasyon
• Bahay na gawa sa kahoy (Bagyo)
• Bahay na semento (Linog)
• Hindi pagkakasundo sundo ng mga tao sa komunidad
• Kulang sa kaalaman sa paghahanda sa panahon ng
kalamidad
• Ugali ng kawalang halaga at lagging umaasa
17. • Susceptibility to physical
harm or damage
• Kahinaan sa makaguba
nga epekto sang mga
hazards.
Vulnerability (Kahinaan)
20. Persons with disability and
Sick Persons
Mga tawo nga may
kasablagan
kag may tawo nga may
masakit
Vulnerable People (Mga mahina nga tawo)
Blind (Bulag)
Mute and Deaf (Apa kag Bungol)
Cripple (Piang)
Sick Person (Tawo nga may sakit)
23. o Sensitivity:
ang mahimo nga maapektuhan sang isa ka hazard (sin-o ang mas apektado?)
e.g. mas sensitive ang mga mangunguma sa tingadlaw kumpara sa mga mangingisda
kag naga-mina.
o Exposure:
ang lokasyon sang mga balay, mga buildings, kag mga tawo (diin nga lugar ang
pinaka-
apektado?)
e.g. mas exposed sa tsunami o storm surge ang mga balay sa higad dagat kumpara sa
ara sa mga bukid. Pero mas exposed ang mga balay sa kilid sang bukid sa landslide o
soil erosion.
Mga elemento sang vulnerability
26. • the strength or combination
of all the resources such as
man power, materials and
knowledge that could be
used to lessen the impacts of
a disasters.
• Ang ikasarang nga atubangon
kag pakigbatuan ang isa ka
kalamidad.
Capacity (Ikasarang)
