1. Omgaan met verschillen
om
opbrengstgericht werken
te ondersteunen

2. De mate waarin.......
• De school/de sectie een ambitie per groep van
leerlingen definieert, bijstelt en daarop interventies
bepaalt (bijv. het aanbieden van extra
uren/klassen/keuzematerialen/……)
• Leraren de leeropbrengsten van leerlingen meten,
analyseren (bijv. met landelijke voortgangstoetsen,
analyse van toetsvragen) en daarop het leerproces
aanpassen

3. sectie s s s s s s s s s s s
Afdelingsteam Afdelingsteam Afdelingsteam Afdelingsteam
Omgaan met verschillen om
ook Opbrengstgericht te
kunnen werken
Klassenmanage-
ment
DIFFERENTIATIE en
leerstofaanbod
ZELFSTANDIGHEID en de
vorm van leerstofaanbod
ANALYSE van en vervolg
op resultaten toetsen
SECTIE KRACHT
Vakinhoud +
Doorlopende leerlijnen
(Se-Ce, toetsen,enz)

4. Waarom zou je willen differentiëren ?????
• Is het effectief, heeft het zijn waarde bewezen?
• Maakt het voor jou als docent het werk gemakkelijker?
• Is het voor leerlingen goed?
• Past het bij jouw visie op leren?
• Is er een relatie met de visie van de school?
• Kan de sectie de uitdaging aan?
• ………………………………………………………

5. Waarom?
• http://www.zie.nl/video/ingezonden/Musharaf-in-Education-
Yorkshire/m1mz9ivf9f1r

6. Effectiviteit van differentiëren…….
• In zijn boek Visible Learning; a synthesis of over 800 meta-analyses
relating to achievement (2009)vergelijkt John Hattie de resultaten van
meer dan 50 000 onderzoekingen over de hele wereld zoals die zijn
samengevat in meer dan 800 eerder gepubliceerde meta-studies.
• Voor de uitkomsten heeft hij met behulp van statistische technieken
een soort barometer ontwikkeld. Globaal komt dat neer op drie
categorieën: Slechter, even goed of (veel) beter dan gebruikelijk.
• Waar hij in alle gevallen naar kijkt is in hoeverre de onderzochte
factoren bleken bij te dragen aan het verbeteren van
leerlingprestaties.

7. Aandachtspunten:
Op sectieniveau
• Voor betere leerresultaten blijkt het te helpen als telkens weer ter
discussie wordt gesteld:
o Wat moeten leerlingen leren?
o Hoe denk ik dat dit het best georganiseerd kan worden?
o Waar baseer ik dat op?
o Wat heb ik (hoe kom ik) aan bewijs dat het ook echt waar is?
o Welke mogelijkheden hebben leerlingen die “kennen/kunnen”****
• NB Klassengrootte maakt nauwelijks verschil in leerresultaat omdat docenten
hun onderwijs niet aan die grootte aanpassen. Kleinere klassen hebben wel
effect op de workload van docenten.
• NB ability grouping (homogenere groepen)levert geen effect op.
• NB Zitten blijven is duur, heeft grotere drop out en levert uiteindelijk eerder
slechtere dan betere resultaten.

8. Vervolg ….
Op leraarsniveau
• Het focus moet zijn op het leren en het helpt om daarbij achterstevoren te
denken: Begin niet bij het boek of het programma, maar bij de vraag wat het
concreet moet opleveren en redeneer terug. Dus:
o Wat moet leerling aan het eind concreet weten, kunnen, vinden, willen?
o Wat is het minimumcriterium om te kunnen zeggen dat dit is gelukt?
o Hoe laat leerling zien dat hij daaraan voldoet? En als … wat dan? *****
o Wat moet leerling doen (leeractiviteit) om dat te bereiken?
o Wat voor materiaal (taken, input, hulpmiddelen, media) is er nodig om dat te
kunnen?
o Wat moet docent (vooraf, tijdens en aan het eind) doen om te bewerkstelligen
dat leerling 4 doet.
• NB Wat LEERLINGEN doen maakt het grootste verschil. Leerlingen die actief
bezig zijn met het zoeken, uitvinden, maken van dingen blijken de beste
resultaten te boeken.
• Dus??: De kwaliteit van docenten (in termen van goede leerresultaten) zit
meer in wat zij leerlingen kunnen laten doen dan wat zij zelf doen
• NB Vakkennis is nodig, maar er is geen verband vastgesteld tussen het
niveau daarvan en de leerresultaten.

9. Vervolg
Didactiek
• Werken in kleine groepen (bv. cooperative learning) levert betere resultaten,
mits
o Leerlingen training krijgen in het effectief werken in groepen
o Het materiaal en de taken geschikt zijn voor deze manier van werken.
• Allerlei vormen van samenwerking tussen leerlingen die leiden tot onderling
overleg (tutoring, wederzijdse feedback, in twee- of drietallen aan taken
werken, etc.) verhogen de leeropbrengsten.
• Betrokkenheid leerlingen bij het bepalen van doelen, monitoring van het
proces, beoordeling van de resultaten, belonen talenten/goed werk,
toekenning van ‘rewards’ werkt positief.
NB Je moet leerlingen leren hiermee te werken, afspraken maken.
Ongestructureerde en ongestuurde keuzevrijheid van leerlingen heeft
een negatief effect.
• Hoge verwachtingen, eisen stellen (‘uitdaging’) en aanmoediging hebben
positief effect. Positieve feedback met keuzes wekt zeer positief
• Duidelijke invloed van convergente differentiatie in relatie tot leerdoelen
• Moeilijke doelen (wel net binnen bereik) leveren betere resultaten dan
makkelijke. (Proberen ‘eigen records te verbeteren’)

10. De leerling van
consument
naar
producent
van
kennis en vaardigheden

11. VOORWAARDEN
wat je ook kiest dit moet: check 1
• Docentgedrag: checken:
– Overzicht hebben over de leerstof/methode/eigen accenten
– Klassenmanagement oké
– Onderzoeken van prestaties, analyse na de toets
– Bevorderen zelfsturing
– Accepteren van verschillen( meer of minder getalenteerde ll)
• Ll moeten zelfstandig (leren) werken:
– Passende opdrachten, betekenisvol
– Keuzemogelijkheden
– Weektaken/overzichtelijke opdrachten (niet studie”wijzer”)
• Klasseninrichting aanpassen:
– Functietafels (nakijktafel/instructietafel/opdrachtentafel,enz.)
– Werken in tweetallen (of groepjes) is mogelijk
– Bereikbaar materiaal (vooruit denken)
– Looproutes kort houden

12. Concept checklist om met de
sectie stand van zaken te
inventariseren
»Zie bijlage A
•Bekijk in 2-tallen de lijst
•Doe samen een uitspraak over:
oKan een sectie zichzelf hiermee evalueren
oIs dit een vertrekpunt voor een actieplan
oGeschikt voor individuele doelen docenten
Hoe kan je dit gebruiken?

13. Oplossingen zoeken kost
energie en tijd!
•In de vormen waarin je de leerling laat werken:
variatie motiveert, motivatie bevordert
verantwoordelijkheid en zelfstandigheid
•In de manier waarop je het werk aanbiedt: kan de
leerling overzicht krijgen, moet iedereen alles en
hetzelfde doen, weektaken/periodeboek, welke
instructiemomenten/wanneer eigen tijd
•In welke inhoud je aanbiedt: alles hetzelfde, is er
keuze, alternatieve routes,
•In je organisatie in het lokaal: de indeling, de
materialen, speciale momenten, functietafels

14. Samen met de sectie kijken naar
leerstofaanbod
•Zie bijlage B

15. Voorbeeld checklist “gids”
Het gaat dan in ieder geval om de volgende zaken waar een leerling antwoord op
kan geven na het bekijken van de periodegids:
• Wat moet ik leren, welke kennis moet ik hebben aan het eind?
• Wat moet ik kunnen, welke vaardigheden worden er van mij verwacht?
• Hoe moet/kan ik alle dingen leren?
• Wat moet ik al weten om dit te kunnen leren?
• Is het vorige hoofdstuk belangrijk, kan ik ergens vinden waar ik kan kijken naar
dingen die ik niet snap?
• Waar kan ik begeleiding krijgen? Bij alles?
• Wanneer is er instructie over moeilijke stof?
• Welke hulpmiddelen kan en mag ik gebruiken?
• Hoeveel tijd krijg ik overal voor?
• Waar zal de “toets”/test over gaan? Zijn er voorbeelden of proeftoetsen?
• Mag ik een diagnostische toets of een oefentoets doen?
• Wanneer is de toets/test? Mag ik ook eerder toetsen?

16. vervolg
• Word ik ook op andere zaken beoordeeld?
• Wat gebeurt er als de toets niet voldoende is?
• Mag ik met anderen samen werken of moet ik alles alleen doen?
• Moet ik alle vragen/opdrachten maken?
• Wie controleert de antwoorden/oplossingen?
• Krijg ik een cijfer? Hoe komt mijn cijfer tot stand?
• Als ik alles gemaakt heb ben ik dan klaar voor de toets/test?
• Wat is heel belangrijk om te weten of te leren?
• Als ik eerder klaar ben met alles wat dan?
• Welke groepsopdrachten zijn er? Met een cijfer? Waarvoor dan?
• Moet ik alles alleen doen? Wat mag samen?
• Waarom loont het de moeite om in mijn eigen tempo te werken?
• Kan ik ook dingen zelf kiezen, bijvoorbeeld als ik een activiteit leuk vind?
• Moet ik de volgorde van het boek aanhouden?
• En andere vragen die passen bij jullie manier van werken en onderwijs visie!

17. Omgaan met verschillen opbr. ger.
werken en zelfstandigheid CHECK 2:
• Werken vanuit het leerstofaanbod maar je kunt ook eerst differentiëren n.a.v. de
toetsen (of beide tegelijkertijd…..)
leerstofaanbod toetsresultaten
Werken met de sectie aan ;
• Welke leerstof aanbieden
• Hoe de leerstof aanbieden
• Maken keuze materialen
• Gebruik regelen/afspraken ll+doc
Werken met de sectie aan ;
• Welke toetsen aanbieden
• Hoe de toetsen registreren
• Programma na de toets
• Gebruik regelen /afspraken ll+doc

18. Stappenkaart vanuit leerstofaanbod
•Zie de bijlage C in de map (werkmodel)
•Bekijk samen de stappenkaart en evalueer de
stappen
•Geef aan welke stappen nog toegevoegd zouden
kunnen worden
•Plenair bespreken van de stappenkaart

19. Keuzemap per sectie/leerjaar
• De keuze map is er voor leerlingen die hun werk “klaar”hebben en die van de
docent toestemming hebben gekregen werk uit de keuze map te kiezen. In
deze keuze map zitten opdrachten die gevarieerd zijn al naar gelang ze bij een
vak passen. De opdrachten geven de leerlingen meer inzicht in het vak waar
ze op dat moment mee bezig zijn en geeft ze de mogelijkheid zich te
verdiepen in onderwerpen welke ze zelf kiezen:
• o Langere en kortere opdrachten
• o Moeilijke of juist eenvoudige opdrachten
• o Lees-, luister-, spreekopdrachten
• o Individuele en groepsopdrachten
• o Ict opdrachten, puzzelopdrachten, ontwerpopdrachten
• o Algemene of bij een hoofdstuk passende opdrachten
• o Nog door leerlingen(interesses) binnen een bepaald kader in te vullen
• o Verdiepende of verbredende opdrachten
• o Oefenopdrachten
• o Voorbeeld toetsvragen

20. Vanuit de toetsresultaten
•Zie de bijlagen D en E in de map.
•Plenair bespreken van de materialen
•Hoe kan je dit gebruiken?