8 Bouwconsortia zijn in 2016 uitgedaagd om de meest bewonersvriendelijke en energiezuinige renovatieoplossing te ontwikkelen voor 5 woningcorporaties in Noord-Holland. De BIK Challenge. De consortia moesten integraal samenwerken om de open uitvraag te kunnen invullen.
7. Mechteld Bakkeren, projectleider van het project Bouwen aan
Integrale Ketensamenwerking (BIK):
‘‘Als je partijen bij elkaar brengt
in een ‘pressure cooker’ rond
een uitdagende vraagstelling,
en je maakt alle expertise
beschikbaar, dan lokt dat
innovaties uit’’
7
8. André Hehemann, innovatiemanager bij Van der Leij
Bouwbedrijven:
“Hier zitten we gelijktijdig
aan tafel: de corporatie, en
alle deelnemers aan het
consortium. De ervaring
leert dat er dan innovaties
en andere werkmethoden
ontstaan, andere
oplossingen.”
8
9. Dick Schotvanger, planontwikkelaar bij Logchies bouwbedrijf:
9
“De grootste uitdaging bleek het loslaten
van de gebaande paden. We zijn als
techneuten zo gewend om direct naar
technische oplossingen te zoeken. Maar
dat wilden we nu juist niet doen. Daarom
zijn we ook gestart met een SWOT-
analyse en formuleerden we eerst een
heldere visie. Op die manier dwongen
we onszelf helemaal terug te gaan naar
het probleem en ruimte te creëren voor
andere oplossingen dan de
gebruikelijke.”
10. Sean Vos, procesbegeleider van 2 consortia:
“Ga voor de beste oplossing (niet de
goedkoopste). Dat consortia en
woningcorporaties tijdens de BIK Challenge
ervaring op kunnen doen met regisserend
opdrachtgeverschap is waardevol. Niet
terugschieten in de ‘prijskramp’ is een
uitdaging, maar zolang opdrachtgevers en
opdrachtnemers heel duidelijk naar elkaar
zijn, heldere afspraken maken en echt
samenwerken lukt dat.”
10
11. Advies procesbegeleiders
aan partijen die met regisserend opdrachtgeverschap aan de slag gaan
• Creëer een veilig speelveld waar opdrachtgevers en –nemers gelijkwaardig en met
onderling respect samenwerken
• Betrek bewoners
• Werk vanuit opdrachtgever en –nemer(s) aan heldere uitgangspunten en parameters
• Laat de gebaande paden los
• Denk in grote lijnen en verschillende scenario’s
• Betrek de juiste expertise om tot de beste oplossing te komen
• Toets de scenario’s in een vroege fase van de ontwikkeling bij opdrachtgevers en bewoners
11
13. Vormgeven van samenwerking
13
Samenwerking als
strategische keuze
De juiste partner
Inrichten van samenwerking
(Juridische) vormen van
samenwerking
Organisatie & Evaluatie
Valkuilen
14. Vormgeven van samenwerking
14
1 + 1 = 3
Elkaar kennen en vertrouwen
Open communiceren
Toegevoegde waarde bieden en
ontvangen
Meer (aan)kunnen dan alleen
Kennisdelen met elkaar
Verdelen van lusten én lasten
15. Hoe gaat het met uw samenwerking?
Vindt u de samenwerking sterk?
Kent u de belangen van uw
partners
Vertrouwt u elkaar
Gaat u voor hetzelfde doel
15
Of merkt u onverwachte acties bij
anderen
Of vindt u de inspanningen ongelijk
verdeeld?
Of wilt u toch alles liever zelf
controleren?
Of merkt andere prioriteiten bij uw
partner(s)?
17. Waar vindt u de juiste partner?
Brancheorganisaties
Onderwijsinstellingen
Netwerken
Leveranciers
Collega-ondernemers
Zakenpartnerscan
RVO
Klanten
Zakenrelaties
17
18. intentieverklaring
Succesvol samenwerken aan nieuwe business
is een proces
18
VAN INITIATIEF / IDEE
NAAR
GEZAMENLIJKE KANS
ontdekken
• aanvullende kennis / kunde
partners
• gezamenlijk kans voor
waardecreatie
• rolverdeling
• gezamenlijke missie en LT
doel
• vertrouwensbasis
Ontdekken Ontwikkelen Organiseren
VAN GEZAMENLIJKE
KANS
NAAR CONCEPT
ontwikkelen
• informatieuitwisseling
• planning - rol/taakverdeling -
overlegstructuur
• gezamenlijke aanbod
• verdienmodel, verdeling K&O
• business case
• samenwerkingsvorm
VAN CONCEPT
NAAR
BUSINESS
organiseren
• toetsing business case
(pilot)
• marketing + communicatie
• monitoring voortgang
• vormgeving werkproces
• formaliseren
samenwerking
businessplan
opstart nieuwe
business
22. Checklist samenwerking (enkele tips)
Identiteit van partijen vaststellen en bevoegdheden checken
Welke prestaties worden er van partijen bij de overeenkomst
verwacht
Zijn partijen over en weer voldoende geïnformeerd.
Hoe, waar en wanneer wordt er (af)geleverd?
Afspraken over kwaliteit en kwantiteit
Is er een regeling voor eventuele schade opgenomen?
Wie draagt er zorg voor het afsluiten en betalen van een eventuele
verzekering?
Hoe worden geschillen opgelost?
Hoe eindigt de overeenkomst
23
Kamer van Koophandel en het project BIK (Bouwen aan Integrale Ketensamenwerking). In het eerste deel van deze workshop zal ik u iets vertellen over de BIK Challenge en in het tweede deel zal mijn collega, Maureen Lashley, u meenemen in de ins en outs van het samenwerken waarbij u ook een oefening gaat doen. U krijgt ook informatie mee van wat wij u vertellen.
Voorstelrondje.
BIK is een project, gestart in 2013, in opdracht van de Provincie NH. Doel is de bouwsector in NH te stimuleren in samenwerking de bestaande woningvoorraad duurzaam, energiezuinig, te renoveren. Zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Het project stopt einde van dit jaar.
Aarzeling bij alle partijen als het gaat om samen het verduurzamen van de bestaande bouw aan te pakken
Er ligt een enorme opgave: maar dit aanpakken is een sprong in het diepe (onbekend terrein)
Vraag en aanbodzijde hebben last van koudwatervrees
Wij stelden ons de vraag
Wat kunnen wij doen om dat koudwatervrees weg te nemen?
Wij hebben 5 woningcorporaties uitgedaagd om voor één van hun wooncomplexen energiezuinige oplossingen te laten ontwikkelen met een, voor hun nieuwe manier van uitvragen. Omdat de markt zelf mag nadenken over de vraagstukken, lokt het innovatieve oplossingen uit.
5 NH woningcorporaties hebben in regisserend opdrachtgeverschap hun open uitvragen neergelegd bij 8 bouwconsortia. Deze consortia moeten in een korte tijd (pressure cooker) de beste oplossing ontwikkelen om het wooncomplex van ‘hun’ woningcorporatie te renoveren. Niet alleen de meest energiezuinige-, maar ook betaalbare- en bewonersvriendelijke oplossing.
Zie ook het artikel in de Cobouw: http://www.cobouw.nl/artikel/1633341-samen-innoveren-snelkookpan
Weet u wat regisserend opdrachtgeverschap inhoudt?
Hier ziet u de deelnemers aan de BIK Challenge. Behalve bij Intermaris, doen steeds 2 consortia mee aan het ontwikkelen van duurzame oplossingen voor een woningcorporatie. Op 12 oktober zullen de corporaties de winnende oplossing kiezen.
Quotes uit een artikel in de Cobouw,
Brochure
Wij komen samenwerkingen tegen die snel van start willen gaan, vooral dingen willen doen met elkaar. Soms escaleert het dan later, omdat belangrijke stappen zijn overgeslagen. Zoals elkaars belangen kennen, gezamenlijk hetzelfde doel voor ogen hebben, goede rolverdeling etc.
Samenwerken is een proces van:
Ontdekken – vanuit een idee een gezamenlijke kans halen
Ontwikkelen – vanuit de gezamenlijk kans naar een concept toewerken, waarmee de samenwerking waarde toevoegt aan opdrachtgevers en zich onderscheidt t.o.v. anderen
Organiseren – vanuit dit concept komen tot nieuwe business
Per fase moeten een aantal belangrijk stappen worden genomen.
Bij het ontdekken kijk je welke kansen er zijn die uit het idee voortkomen en waarde creëeren voor de doelgroep(en) die je voor ogen hebt. Je kijkt ook of alle kennis en ervaring binnen de samenwerking aanwezig is, of dat er nog gezocht moet worden naar nieuwe partners. Je werkt toe naar een gezamenlijke missie (waar sta je voor, waar wil je voor ‘gaan’) en stelt lange termijn doelen. Tijdens deze ontdekfase leer elkaar beter kennen en werk je aan een vertrouwensbasis. Dat kan een rechtsvorm zijn, maar het kan ook in de vorm van een samenwerkingsovereenkomst.
Wanneer je eens bent over de gezamenlijke kans, missie en de doelen begin je een concept te ontwikkelen. Je komt dan van ‘wat’ naar ‘hoe’. Je kiest met je samenwerkingspartners op welke manier je informatie uitwisselt, de taakverdeling, de overlegstructuur, maakt een planning en denkt na over de samenwerkingsvorm. De financiële kant wordt belangrijker: hoe ga je straks met het concept je geld verdienen, hoe verdeel je de kosten en opbrengsten, en je rekent de businesscase door. Je komt tot een gezamenlijk aanbod, die potentiële opdrachtgevers over de streep moet trekken.
Als alle samenwerkingspartners tevreden zijn over de businesscase, kan de samenwerking georganiseerd gaan worden. Verstandig is dan om hetgeen is doorgerekend te toetsen in een pilotproject. De interne organisatie krijgt vorm en de samenwerking krijgt een formelere status.
Bij de overgang van een fase naar een volgende fase is een mijlpaal. Als je deze mijlpaal vastlegt, is het voor iedereen duidelijk dat een volgende fase is ingegaan.
Als de ontdekfase is afgerond kan je met een intentieverklaring met elkaar afspreken dat iedereen zich inzet voor het ontwikkelen van een concept. Geheimhouding spreek je dan meestal ook af.
Als de ontwikkelfase is afgerond, resulteert de doorgerekende businesscase in een businessplan.
En is het organiseren klaar, dan ligt er een samenwerkingsovereenkomst of een rechtsvorm rond de samenwerking.
U krijgt dit overzicht nog van ons mee, waarin u per fase de checklijsten vindt die we net hebben behandeld.
Daarbij ook een hulpmiddel in de ontdekfase, de basisvragen clusters, en het clusterradardiagram met de bijbehorende vragen.
Het verhaal van de verschillenden fasen in samenwerking is belangrijk als je naar de kwaliteit van de samenwerking kijkt. Waarom?
Omdat per fase verschillende aspecten belangrijk zijn.
Wij hebben jaren geleden, samen met de TU Eindhoven, een tool ontwikkeld voor het meten van de kwaliteit van samenwerkingen.
De Cluster Radar genaamd. Deze radar kijkt op 4 verschillende niveau’s naar een samenwerking.
Financieel, in de relatiesfeer, de strategie en organisatie, de innovatie – hoe vernieuwend de samenwerking is.
Dit diagram laat het resultaat van een aantal vragen zien met de maximale scores in het rood, minimale scores in het blauw en de gemiddelde score in zwart. Dit voorbeeld is een samenwerking van 4 partijen,
Die nog in de ideefase, de ontdekfase zitten. Hoe kunt u dat zien?
Aan het eind van deze workshop krijgt u dit plaatje mee, met de vragen die erbij horen. Als u het interessant vindt om uw eigen samenwerking door de clusterradar te laten meten, kan dat. Het is kosteloos.
Zou u willen weten in welke fase uw samenwerking zit, en of er acties uit een vorige fase zijn overgeslagen?
Dan nodig ik u uit groepjes te vormen rond een samenwerking en deze vragen door te nemen.
Als voorbeeld staat hier de ontdekfase. Als u de vragen hebt beantwoord met een 1 in de betreffende kolom, telt u de 1-en per kolom op. Als een fase is afgerond moet het totaal van de kolom hetzelfde zijn als het cijfer achter het woord Totaal.
1. Identiteit van partijen vaststelen en bevoegdheid ondertekenaars controleren. Zijn ondertekenaars bevoegd om de overeenkomst aan te gaan en over de goederen en zaken te beschikken of de dienst te leveren.
2. Wat is de rechtsgrond van de overeenkomst (bijvoorbeeld koop of huur)?
3. Welke prestaties worden er van partijen bij de overeenkomst verwacht (bijvoorbeeld de levering van een zaak of een dienst)?
4. Is aan de wettelijke voorschriften met betrekking tot de overeenkomst voldaan? Vele voorschriften zijn gebaseerd op het Burgerlijk Wetboek, en zijn van dwingend of van regelend recht. Bij een koop en een huurovereenkomst gelden specifiek wettelijke regels.
5. Beschikken beide partijen over voldoende informatie? Zijn partijen over en weer voldoende geïnformeerd.
6. Hoe, waar en wanneer wordt er (af)geleverd?
7. Wat is de kwaliteit en kwantiteit van de leverantie?
8. Hoe is het eventuele transport geregeld en door wie?
9. Is er een regeling voor eventuele schade opgenomen?
10. Wanneer gaat het risico van schade of verlies van de zaken over op de wederpartij?
11. Wie draagt er zorg voor het afsluiten en betalen van een eventuele verzekering?
12. Wanneer en hoe (contant/bank, in welke valuta en betaling ineens/in termijnen) wordt er betaald?
13. Welke zekerheden zijn gewenst voor de afdekking van aanmerkelijke risico's (een aanbetaling, een bankgarantie, een vrijwaring, een borgstelling, een eigendomsvoorbehoud, pand of hypotheek)?
14. Welke sancties staan er op niet-nakoming? (vertragingsrente / boetebeding)?
15 . Hoe worden geschillen opgelost?
16. Welke arbiter of rechter is bevoegd?
17. Moet er een kettingbeding of een ander (derden)beding in de overeenkomst?
18. Wie gaat de kosten van de overeenkomst betalen?
19. Hoe eindigt de overeenkomst (door nakoming ineens, door opzegging of door verloop van tijd, door overlijden van een van de partijen etc.)?
20. Is er een rechtskeuze gemaakt ofwel het recht van welk land is van toepassing (vooral van belang als de overeenkomst met een buitenlandse partij wordt gesloten of als de overeenkomst geheel of ten dele in het buitenland wordt uitgevoerd)?
21. Zijn aanvullende afspraken nodig over belastingen (bijvoorbeeld over omzetbelasting). Moeten anderszins specifieke bepalingen worden opgenomen?
Meer weten over de BIK Challenge? Meld u dan aan voor de nieuwsbrief of bekijk onze website www.bouwenaanketensamenwerking.nl