Stoxoi 2017 18

1. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΡΟΣΙΑΣ (ΚΒ) ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ
ΠΑΡΙΔΗΣ
ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ 2017-2018

2. 2
ΠΡΟΓΡΑMΜΑΤΙΣΜΟΣ 1ου ΣΤΟΧΟΥ
Σχέδιο Δράσης
για τη Βελτίωση Μαθησιακών Αποτελεσμάτων στα
Μαθηματικά,
με έμφαση στη Λύση Προβλήματος
ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ:
Μαργαρίτα Χατζηγιαννάκη (ΒΔ)
Χαρίκλεια Γεωργίου
Λουίζα Λοΐζου
Φλώρα Αριστοτέλους
Φλωράκης Φλουρέντζου
Ορθοδοξία Κωνσταντίνου
Λουκία Καράβη

3. 3
Σχέδιο Δράσης Δημοτικού Σχολείου Δροσιάς (ΚΒ) – «Μιχαλάκης Παρίδης»
ΣΧΟΛΕΙΟ
Δημοτικό Σχολείο Δροσιάς (ΚΒ)
– «Μιχαλάκης Παρίδης»
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ
2017 – 2018
ΤΟΜΕΑΣ
Μαθηματικά – Λύση
προβλήματος
ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ:
Στόχος των μαθητών κατά την επίλυση προβλημάτων είναι η χρήση με ευέλικτο τρόπο των
μαθηματικών εννοιών και ο σχεδιασμός των βημάτων που πρέπει να ακολουθήσουν, για να
επιλύσουν το πρόβλημα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ – ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Στην αρχή της σχολικής χρονιάς κάθε εκπαιδευτικός της σχολικής μονάδας ετοίμασε και χορήγησε
στα παιδιά μία αξιολόγηση στα Μαθηματικά. Παρατηρήθηκε ότι γενικά τα παιδιά του σχολείου
μας παρουσιάζουν κάποιες δυσκολίες στην κατανόηση κι επίλυση προβλημάτων.
Αρχές Ανάπτυξης του Αναλυτικού Προγράμματος των Μαθηματικών
Το προτεινόμενο αναλυτικό πρόγραμμα των μαθηματικών εδράζεται σε τέσσερις αρχές, μια από τις
οποίες αφορά στη λύση προβλήματος:
Αρχή 1: Οι μαθηματικές έννοιες διερευνούνται με τρόπο που υποκινεί το ενδιαφέρον και την
περιέργεια των μαθητών.
ΑΡΧΗ 2: Το αναλυτικό πρόγραμμα δίνει έμφαση στη λύση προβλήματος
Η λύση προβλήματος αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των αποτελεσματικών αναλυτικών
προγραμμάτων (Schoenfeld, 1994). Στόχος των μαθητών κατά την επίλυση προβλημάτων είναι η
χρήση με ευέλικτο τρόπο των μαθηματικών εννοιών και ο σχεδιασμός των βημάτων που πρέπει να
ακολουθήσουν, για να επιλύσουν το πρόβλημα. Η λύση προβλήματος εμπεριέχει τον αναστοχασμό
όχι μόνο της διαδικασίας που ακολούθησαν οι μαθητές αλλά και των εννοιών που χρησιμοποίησαν,
για να επιλύσουν το πρόβλημα. Η επίλυση προβλημάτων αναπτύσσει την ικανότητα κατανόησης
και αξιοποίησης της δομής και των δεδομένων μιας προβληματικής κατάστασης, τη φαντασία και
τη δημιουργικότητα του/της μαθητή/τριας μαθήτριας. Ταυτόχρονα, η διδασκαλία της επίλυσης
προβλήματος απαιτεί την από μέρους των εκπαιδευτικών κατανόηση σε βάθος των μαθηματικών
εννοιών που περιλαμβάνονται στο πρόβλημα και την προσήλωσή τους σε διερευνητικές
διαδικασίες.
Η λύση προβλήματος αποτελεί το μέσο της διαθεματικής προσέγγισης των ενοτήτων των
μαθηματικών και των μαθηματικών με άλλες επιστήμες. Η επίλυση προβλήματος επίσης μπορεί
επίσης να χρησιμοποιηθεί στη διδακτική διαδικασία με πολλαπλούς τρόπους: ως εισαγωγή
μαθηματικών εννοιών, ως μέσο διερεύνησης ιδεών και εφαρμογής δεξιοτήτων και γνώσεων ή ως
μέσο για αξιολόγηση των ικανοτήτων των μαθητών.
ΑΡΧΗ 3: Η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της μαθηματικής εκπαίδευσης

4. 4
ΑΡΧΗ 4: Όλοι οι μαθητές πρέπει να αποκτήσουν εμπειρίες μέσα από ένα ποιοτικό πρόγραμμα
μαθηματικών
Δείκτες Επιτυχίας – Λύση προβλήματος
Στους Δείκτες επιτυχίας αναφέρεται συγκεκριμένα για τη λύση προβλήματος ότι οι μαθητές:
1. Θέτουν ερωτήσεις σε δραστηριότητες διερεύνησης.
2. Σχεδιάζουν δραστηριότητες.
3. Χρησιμοποιούν στρατηγικές λύσης προβλήματος, για να μελετούν μαθηματικές έννοιες.
4. Κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα.
5. Χρησιμοποιούν όργανα και λογισμικά με κατάλληλο τρόπο στην επίλυση προβλήματος.
 Για να επιτευχθεί η καλλιέργεια των ικανοτήτων επίλυσης μαθηματικών
προβλημάτων πρέπει να γίνεται διδασκαλία κι εφαρμογή των μαθηματικών πρακτικών και των
στρατηγικών επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων.
Η ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης προβλήματος είναι ένας από τους σημαντικότερους
στόχους της μαθηματικής εκπαίδευσης. Στηρίζει επίσης την ανάπτυξη κι άλλων μαθηματικών
ικανοτήτων όπως αντίληψη πληροφοριών και δεδομένων, η υπολογιστική ικανότητα, η συνδυαστική
και συλλογιστική ικανότητα. Η κατάλληλη επιλογή προβλημάτων με νόημα για τους μαθητές κι η
αντιμετώπισή τους από τους ίδιους αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της
διδασκαλίας των Μαθηματικών.
 Πρέπει να επιδιώκεται η επιλογή μεθόδων που να προάγουν την επίτευξη των στόχων του
μαθήματος. Επομένως, πρέπει να γίνεται προσπάθεια σύνδεσης των προαπαιτούμενων
γνώσεων και των νέων γνώσεων (δεικτών επάρκειας) μέσω της χρήσης μεθόδων
ενεργητικής μάθησης, διερεύνησης και επαγωγικές διαδικασίες.
 Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται πολλαπλοί τρόποι οργάνωσης της τάξης:
 Εξατομικευμένα
 Συνεταιριστικά
 Συνεργατικά
 Ολομέλεια
 Διαφοροποίηση
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται στη διαφοροποίηση της διδασκαλίας.
Δείκτες Επάρκειας – Μαθηματικές Πρακτικές - Λύση προβλήματος
Οι μαθηματικές πρακτικές περιγράφουν ικανότητες που οι εκπαιδευτικοί πρέπει να επιδιώξουν να
αναπτύξουν οι μαθητές/τριες τους. Αυτές οι μαθηματικές πρακτικές αναφέρονται σε σημαντικές
«διαδικασίες και ικανότητες» με διαχρονική σημασία στη μαθηματική εκπαίδευση.
Μαθηματικές πρακτικές
1. Κατανόηση μέσω προβλήματος και επιμονή στη λύση προβλήματος

5. 5
Οι μαθητές/τριες κατανοούν το πρόβλημα, αναλύουν την ερώτηση και υιοθετούν
πολλαπλές στρατηγικές και εργαλεία στην επίλυση προβλημάτων.
2. Ποσοτική και αφηρημένη σκέψη
Οι μαθητές/τριες μεταβαίνουν από ποσοτική σκέψη (π.χ. αντικείμενα, εικόνες) σε
αφηρημένη σκέψη (π.χ. μαθηματικά σύμβολα).
3. Ανάπτυξη ισχυρισμών και κρίση του συλλογισμού άλλων
Οι μαθητές/τριες διατυπώνουν υποθέσεις, οικοδομούν λογικά επιχειρήματα,
αναλύουν καταστάσεις και χρησιμοποιούν κατάλληλα παραδείγματα.
4. Μοντελοποίηση
α) Οι μαθητές/τριες χρησιμοποιούν μαθηματικά μοντέλα για να αναπαραστήσουν
καταστάσεις της καθημερινής ζωής.
β) Οι μαθητές/τριες επιλύουν προβλήματα μοντελοποίησης (καθημερινής ζωής) και
αναλύουν σχέσεις για να φτάσουν σε συμπεράσματα.
5. Στρατηγική χρήση εργαλείων
Οι μαθητές/τριες χρησιμοποιούν διάφορα υλικά-μέσα και την τεχνολογία με
ευέλικτο τρόπο για να επιλύσουν προβλήματα.
6. Ακρίβεια
α) Οι μαθητές/τριες επικοινωνούν με ακρίβεια με άλλους και προσπαθούν να
χρησιμοποιούν μαθηματική ορολογία όταν συζητούν τους ισχυρισμούς τους.
β) Δίνουν με ακρίβεια αριθμητικές απαντήσεις κατάλληλες σύμφωνα με το πλαίσιο
του προβλήματος.
7. Δομή των Μαθηματικών
Οι μαθητές/τριες κατανοούν πως μια μαθηματική έννοια (π.χ. τετράγωνα) μπορεί να
αποτελεί υποσύνολο μιας άλλης μαθηματικής έννοιας (π.χ. ορθογώνια). Διακρίνουν
πώς οι αριθμοί είναι οργανωμένοι και αποτελούν μέρος ενός συνόλου.
8. Κανονικότητα σε επαναλαμβανόμενο συλλογισμό
Οι μαθητές/τριες παρατηρούν επαναλήψεις σε υπολογισμούς και αναζητούν γενικές
μεθόδους και συντομεύσεις.
Εξειδικευμένοι Στόχοι για τη Λύση Προβλήματος:
Οι μαθητές/τριες:
1. Κάνουν ερωτήσεις και θέτουν στόχους στις μαθηματικές διερευνήσεις:
 Χρησιμοποιώντας ιδεοθύελλα ερωτήσεων για προβλήματα που διερευνούν.
 Εκτιμώντας τα αποτελέσματα των διερευνήσεών τους.
 Αναστοχάζοντας στους τρόπους επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιούν.
 Αξιολογώντας κριτικά την εργασία τους.
2. Αναπτύσσουν δεξιότητες σχεδιασμού, αναγνωρίζοντας τα βασικά στοιχεία του
προβλήματος, ακολουθώντας συγκεκριμένες οδηγίες.
3. Επιλέγουν και χρησιμοποιούν όργανα και λογισμικά στη λύση προβλήματος.
4. Χρησιμοποιούν τεχνικές λύσης προβλήματος:
 Βρίσκοντας λύσεις μέσω της δοκιμής και πλάνης, της προσομοίωσης και της

6. 6
εύρεσης μοτίβων.
 Κατασκευάζοντας πίνακες.
 Δοκιμάζοντας απλούστερες περιπτώσεις.
 Συστηματοποιώντας την εργασία τους, εργαζόμενοι από το τέλος προς την αρχή,
κατασκευάζοντας μοντέλα.
 Δοκιμάζοντας διαφορετικές προσεγγίσεις, αποκλείοντας περιπτώσεις και γράφοντας
εξισώσεις.
 Χρησιμοποιώντας δεξιότητες και γνώσεις από άλλα θέματα των μαθηματικών ή του
αναλυτικού προγράμματος.
Απλές στρατηγικές επίλυσης μαθηματικού προβλήματος:
1. Διαβάζω το κείμενο του προβλήματος.
2. Κυκλώνω την ερώτηση.
3. Ξεχωρίζω τις σχετικές από τις άσχετες πληροφορίες.
4. Λέω το πρόβλημα με δικά μου λόγια.
5. Γράφω τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει.
6. Εκτελώ τις πράξεις (νοερά ή κατακόρυφα).
7. Γράφω την απάντηση.
8. Ελέγχω εάν η απάντηση που βρήκα είναι λογική.

7. 7
ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΕΜΠ
Στρατηγική
Στάδιο 1: Κατανοώ το πρόβλημα Συστήνεται οι μαθητές να αφιερώσουν αρκετό χρόνο στο
στάδιο αυτό
Ξεχωρίζω τις σχετικές από τις
άσχετες πληροφορίες που
γράφονται στο κείμενο.
(Γνωστική – Απομνημόνευσης)
Αυτό μπορεί να γίνει με έναν από τους εξής τρόπους:
α) υπογραμμίζοντας τις σχετικές πληροφορίες ή λέξεις-κλειδιά,
β) διαγράφοντας τις άσχετες πληροφορίες,
γ) αντιγράφοντας τις σχετικές πληροφορίες από το κείμενο στο
λευκό χώρο που τους δίνεται.
Πριν εντοπίσουν τις σχετικές πληροφορίες, κυκλώνουν την
ερώτηση του προβλήματος. Η ερώτηση θα τους καθοδηγήσει
να εντοπίσουν ποιες πληροφορίες είναι σχετικές με την
επίλυση.
Ξαναδιαβάζω κάποιο μέρος του
κειμένου.
(Μεταγνωστική – Ρύθμισης)
Η στρατηγική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως μετά την πρώτη
ανάγνωση του κειμένου. Αυτό μπορεί να γίνει στις περιπτώσεις
που:
α) Ο μαθητής δεν αντιλήφθηκε τη δομή του προβλήματος και
άρα δεν ξέρει ποια πορεία λύσης να ακολουθήσει. Στην
περίπτωση αυτή συστήνεται να διαβάσει ξανά, πιο αργά, το
πρόβλημα.
β) Ο μαθητής έχει αντιληφθεί τη δομή του προβλήματος, και
ξαναδιαβάζει κάποιο μέρος του κειμένου προκειμένου να
οργανώσει την πορεία σκέψης του.
Λέω το πρόβλημα με δικά μου
λόγια.
(Γνωστική – Επεξεργασίας)
Μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να:
α) κάνουν προφορικά ή γραπτά περίληψη του κειμένου,
β) να διατυπώσουν ξανά κάποιες φράσεις του κειμένου,
χρησιμοποιώντας άλλες λέξεις, χωρίς ωστόσο να αλλάζει το
νόημα του προβλήματος.
Λέω δυνατά πώς σκέφτομαι να
λύσω το πρόβλημα
(Μεταγνωστική – Σχεδιασμού)
Οι μαθητές ενθαρρύνονται να εκφράζουν το κάθε τι που
σκέφτονται μεγαλόφωνα, χωρίς να απευθύνονται κατ’ ανάγκη
σε κάποιο μέλος της ομάδας τους. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο
τρόπους:
α) μιλώντας στον εαυτό τους, και
β) κάνοντας ερωτήσεις στον εαυτό τους.(π.χ. «Τι ξέρω για το
πρόβλημα;» «Τι θέλω να βρω;»)
Με αυτό τους τρόπους μπορούν να ελέγξουν την κατανόησή
τους για σκοπούς αυτοαξιολόγησης. Επίσης, οι μαθητές
ενθαρρύνονται να εξηγούν μεγαλόφωνα στην ομάδα τους:
α) τις ιδέες τους για το πρόβλημα (π.χ. «Έφτιαξα δύο στήλες.
Την πρώτη στήλη την ονόμασα…»).
β) τα σχέδιά τους για το πρόβλημα (π.χ. «Πρώτα να
πολλαπλασιάσουμε και μετά να διαιρέσουμε γιατί λέει…»). Η
επεξήγηση ιδεών μπορεί να βοηθήσει τους ίδιους τους μαθητές
που μιλούν να αντιληφθούν συνειδητά την πορεία σκέψης τους.
Φτιάχνω πίνακα, διάγραμμα ή
σχέδιο.
(Γνωστική – Οργάνωσης)
Οι μαθητές, προκειμένου να αναπαραστήσουν ή να
οργανώσουν τη σκέψη τους μπορούν να φτιάξουν:
α) πίνακα με στήλες και γραμμές (κυρίως για προβλήματα
διαδικασίας),
β) διάγραμμα αλλαγής, ομαδοποίησης, σύγκρισης, αναλογίας
(κυρίως για προβλήματα ρουτίνας-προαιρετικό),
γ) σχέδιο (ή διαφορετικά ζωγραφιά).

8. 8
Στάδιο 2: Λύνω το πρόβλημα
Χρησιμοποιώ μια μαθηματική
στρατηγική.
(Στρατηγική μαθηματικού
προβλήματος)
Στρατηγικές μαθηματικού προβλήματος θεωρούνται αυτές
που υπάρχουν και στα βιβλία μαθηματικών του δασκάλου:
α) Επιλέγω την κατάλληλη πράξη (κυρίως για προβλήματα
ρουτίνας)
β) Γράφω τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει (κυρίως
για προβλήματα ρουτίνας): Ο μαθητής αναπαριστά με
μαθηματικά σύμβολα (+,-,Χ, :=) τη σκέψη του.
γ) Υπολογίζω κι ελέγχω: Ο μαθητής υπολογίζει και ελέγχει
εάν διάφορες απαντήσεις ταιριάζουν στα δεδομένα του
προβλήματος.
γ) Ψάχνω για μοτίβο: Ο μαθητής ψάχνει να βρει σχέσεις
μεταξύ των αριθμών.
δ) Εργάζομαι ακολουθώντας αντίστροφη πορεία: Ο
μαθητής επεξεργάζεται τα δεδομένα του προβλήματος από το
τέλος και προχωρά προς στην αρχή.
ε) Χρησιμοποιώ λογική σκέψη: Ο μαθητής δικαιολογεί
κάθε του βήμα βάσει των δεδομένων του προβλήματος και
της κοινής λογικής του σκέψης.
Στάδιο 3: Ελέγχω την απάντησή
μου
Να τονιστεί ότι ο έλεγχος είναι σημαντικός και πρέπει να
γίνεται σε κάθε πρόβλημα.
Ελέγχω αν το αποτέλεσμα που
βρήκα συμφωνεί με τα δεδομένα
του προβλήματος.
(Μεταγνωστική – Ελέγχου)
Προκειμένου να γίνει αυτό οι μαθητές:
α) Διαβάζουν ξανά την ερώτηση του προβλήματος και
ελέγχουν αν το αποτέλεσμα που βρήκαν συμφωνεί με την
ερώτηση.
β) Ανατρέχουν στα δεδομένα του προβλήματος (συνήθως
διαβάζοντας ξανά κάποιο μέρος του κειμένου) και ελέγχουν
εάν η απάντηση που έχουν βρει συμφωνεί με αυτά τα
δεδομένα.
Ελέγχω αν το αποτέλεσμα που
βρήκα είναι λογικό.
(Μεταγνωστική – Ελέγχου)
Προκειμένου να γίνει αυτό οι μαθητές:
α) ελέγχουν τα μεγέθη των αριθμών που βρήκαν στην
απάντηση και δικαιολογούν εάν είναι λογικά (π.χ. Τα παιδιά
σε μια σχολική τάξη στην Κύπρο είναι λογικό να είναι 25)
γ) Προτείνουν μη λογικές απαντήσεις, (π.χ. τα παιδιά της
τάξης είναι 100, η τιμή του οικοπέδου είναι €8) (μέθοδος
αντιπαραδείγματος)
Ελέγχω ξανά τις σημειώσεις μου
και το αποτέλεσμα που βρήκα.
(Μεταγνωστική – Ρύθμισης)
Αυτό μπορεί να γίνει:
α) με τη βοήθεια υπολογιστικής μηχανής (κυρίως για τα
προβλήματα ρουτίνας), ή
β) εκτελώντας ξανά (νοερά ή γραπτά) τους υπολογισμούς.
Ελέγχω εάν υπάρχει άλλη λύση.
(Μεταγνωστική – Ελέγχου)
Σε κάποια προβλήματα μπορούν να δοθούν περισσότερες
από μία απαντήσεις. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να μην
αναφέρεται στις οδηγίες ή στο κείμενο του προβλήματος. Γι’
αυτό οι μαθητές θα πρέπει να εξασκηθούν να ελέγχουν σε
όλα τα προβλήματα εάν υπάρχει άλλη απάντηση που να
ικανοποιεί τα δεδομένα του προβλήματος.

9. 9
Επιπρόσθετες γενικές δραστηριότητες για όλες τις τάξεις:
 Ανάρτηση του «Προβλήματος της Δευτέρας», ένα για κάθε ηλικιακή τάξη σε πινακίδα στην
κεντρική αυλή του σχολείου. Οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να λύνουν το πρόβλημα
μέχρι το τέλος της ημέρας και να ρίχνουν την απάντησή τους σε κουτί που θα βρίσκεται
εκεί. Όσοι βρίσκουν τη λύση του προβλήματος θα ανακοινώνονται σε μεταγενέστερο χρόνο
σε γενική συγκέντρωση του σχολείου. Στο τέλος θα τους δοθούν διπλώματα συμμετοχής ή
και βραβεία.
 Πολλαπλασιασμός, πλαστικοποίηση και επικόλληση στα θρανία όλων των τάξεων του
Μοντέλου Επίλυσης Προβλήματος, για καθημερινή χρήση και εφαρμογή.
 Ενδοσχολική επιμόρφωση: Πρόσκληση Συμβούλου Μαθηματικών για επιμόρφωση, καθώς
και Λειτουργού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με θέμα «»
 Συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών: Η διατύπωση Δεικτών Επιτυχίας και των Δεικτών
Επάρκειας που εξελίσσονται από τάξη σε τάξη επιβάλλει τη συνεργασία μεταξύ των
εκπαιδευτικών (προηγούμενης, τωρινής, επόμενης τάξης).
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ: Νοέμβριος 2017 – Ιούνιος 2018
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΡΕΙΑΣ:
 Διαμορφωτική αξιολόγηση:
Πρέπει να χρησιμοποιείται ποικιλία εργαλείων και εναλλακτικών μεθόδων αξιολόγησης.
 Διαγνωστικά δοκίμια αξιολόγησης:
Εφόσον οι Δείκτες Επιτυχίας αφορούν τα μαθησιακά αποτελέσματα (τι έχει επιτύχει και τι δεν έχει
επιτύχει ο κάθε μαθητής, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να χρησιμοποιούν τα διαγνωστικά δοκίμια, όταν
χρειάζεται να γνωρίζουν αν οι μαθητές έχουν επιτύχει ένα μαθησιακό αποτέλεσμα (δείκτη
επιτυχίας).Τα διαγνωστικα δοκίμια επιτρέπουν στον εκπαιδευτικό να διαγνώσει διαφορές, να
επανέλθει και να ενισχύσει τα αποτελέσματα.

10. 10
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Κατανόησα το πρόβλημα;
 Λέω το πρόβλημα με δικά μου λόγια.
 Βάζω σε κύκλο την ερώτηση του προβλήματος.
 Υπογραμμίζω τις πληροφορίες που χρειάζομαι.
 Λέω δυνατά πώς σκέφτομαι να λύσω το πρόβλημα.
 Φτιάχνω ένα σχέδιο ή ένα πίνακα (οργάνωση).
Πώς θα λύσω το πρόβλημα;
 Έλυσα παρόμοια προβλήματα στο παρελθόν; Αν ναι, πώς τα
έλυσα;
 Δοκιμάζω ένα από τα εργαλεία της «εργαλειοθήκης».
 Σκέφτομαι πρώτα αν το εργαλείο αυτό θα με βοηθήσει να
λύσω το πρόβλημα. Αν όχι, επιλέγω άλλο καταλληλότερο
εργαλείο.
Έλεγξα την απάντησή μου;
 Διαβάζω ξανά το πρόβλημα. Απάντησα πράγματι το αρχικό
ερώτημα;
 Σημείωσα τις σωστές μονάδες μέτρησης; (π.χ. m, cm2
, kg)
 Είναι λογική η απάντησή μου;
 Με ποιο τρόπο μπορώ να επαληθεύσω την απάντησή μου;
 Μπορώ να λύσω το πρόβλημα και με άλλο τρόπο;
Οδηγός επίλυσης προβλήματος

11. 11
ΠΡΟΓΡΑMΜΑΤΙΣΜΟΣ 2ου ΣΤΟΧΟΥ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Μέλη της Ομάδας:
 Χρυσόστομος Παπαϊωάννου (ΒΔ)
 Μάρω Καβάζη
 Σταύρος Αναγνώστου
 Κατερίνα Παλούγκου
Στόχοι Προτεινόμενες Δραστηριότητες
 Επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών του
σχολείου.
 Παρουσίαση κατά τη διάρκεια της συνεδρίας από τη σύμβουλο των
Ελληνικών.
 Δημιουργία τράπεζας υλικού.
 Αγορά βιβλίων και βοηθημάτων σχετικά με την παραγωγή γραπτού
λόγου.
 Συνδιδασκαλίες
 Συμπρογραμματισμοί μαθημάτων
 Ανταλλαγές τμημάτων
 Παρακολουθήσεις μαθημάτων σε άλλες τάξεις
 Ανάπτυξη και
καλλιέργεια
δεξιοτήτων
δημιουργικής γραφής
 Εφαρμογής τουλάχιστον μια ενότητας λογοτεχνίας
(2016 -2017: Οδύσσεια για τα παιδιά της Ε΄ τάξης)
 Αξιοποίηση του εγχειριδίου «Δημιουργική γραφή»
 Εφαρμογή δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής
 Ανάπτυξη και
καλλιέργεια
δεξιοτήτων
εμπλουτισμού του
λεξιλογίου σε
προφορικό και
γραπτό επίπεδο.
Καθιέρωση τεχνικών εμπλουτισμού του λεξιλογίου:
 Δημιουργία «ατομικού λεξικού» στο οποίο θα καταγράφονται
λέξεις
 Κλειδιά που έμαθε ο μαθητής σε μια ενότητα ή που εντόπισε σε
άλλες περιπτώσεις μελέτης βιβλίων κ.α.
 Αξιοποίηση λεξιλογίου της ενότητας, καταγραφή του και ανάρτηση
στην πινακίδα ή στο θρανίο του μαθητή
 Δημιουργία «γωνιάς λεξικού» και ανάπτυξη δημιουργικών
δραστηριοτήτων
 Κατανόηση και
αποκωδικοποίηση
 Χρήση στην καθημερινή διδασκαλία ποικιλίας κειμενικών ειδών
και εντοπισμός των δομικών τους στοιχείων.

12. 12
των κειμενικών
συμβάσεων.
 Χρήση των
κατάλληλων
συμβάσεων σε κάθε
μορφή λόγου.
 Εξοικείωση με τη
δομή της γλώσσας
(συντακτικά και
γραμματικά
φαινόμενα).
 Δημιουργία τράπεζας υλικού με διάφορα κειμενικά είδη από τα ίδια
τα παιδιά.
 Χρήση αυθεντικών κειμένων (αφίσες, συνταγές, οδηγίες,
προσκλήσεις) για καλύτερη κατανόηση διαφορετικών ειδών λόγου
της καθημερινότητας
 Αναφορά στην περίσταση επικοινωνίας που χαρακτηρίζει κάθε
κείμενο: στον πομπό, τον δέκτη, το θέμα, την πρόθεση του
συγγραφέα και τα γλωσσικά μέσα που χρησιμοποιεί για να το
πετύχει
 Εφαρμογή της σταδιακής συγγραφής κειμένου (Προσυγγραφικό ,
Συγγραφικό, Μετασυγγραφικό), βελτίωση αρχικής εκδοχής του
παραγόμενου γραπτού και γραφή της τελικής βελτιωμένης έκδοσης
 Κρίση θεατρικών συμβάσεων
 Ανάπτυξη δεξιοτήτων
αυτοαξιολόγησης /
ετεροαξιολόγησης
του παραγόμενου
λόγου
 Αυτοαξιολόγηση / ετεροαξιολόγηση των μαθητών με δοσμένα
κριτήρια ανάλογα με την περίσταση επικοινωνίας
 Ανάπτυξη/καθιέρωση γλωσσικών διαγωνισμών (ποίησης,
συγγραφής κειμένων)
 Συμμετοχή σε εξωσχολικούς διαγωνισμούς ποίησης (2016-2017:
Συμμετοχή Δ΄ τάξης στον διαγωνισμό Δημοτικής ποίησης)
 Δημιουργία φακέλου με προσωπικά επιτεύγματα, στον γραπτό
λόγο, του μαθητή
 Ανάπτυξη και
καλλιέργεια
δεξιοτήτων
ορθογραφημένης
γραφής.
 Εκμάθηση ορθογραφίας συχνόχρηστων λέξεων
 Έμφαση στην εκμάθηση ορθογραφικών κανόνων
 Διόρθωση από τους μαθητές κειμένων με ορθογραφικά λάθη
 Ανάπτυξη και
εφαρμογή τεχνικών
κατά τη διάρκεια
συγγραφής
κειμένων.
Δραστηριότητες βελτίωσης στο επίπεδο λέξης
 Αντικατάσταση λέξεων που επαναλαμβάνονται
 Αντικατάσταση κοινότυπων λέξεων
 Χρήση επιθέτων
 Χρήση συνωνύμων και αντωνύμων
 Επιλογή ρημάτων και καθορισμός χρόνου
Δραστηριότητες βελτίωσης στο επίπεδο πρότασης
 Σύνδεση και οργάνωση κύριων προτάσεων
 Χρήση προσδιορισμών
 Χρήση προτάσεων σχολιασμού
Δραστηριότητες βελτίωσης στο επίπεδο παραγράφου
 Ορθή δομή της παραγράφου
 Ορθή παραγραφοποίηση
 Καλλιέργεια και
προώθηση της
Φιλαναγνωσίας
 Συμμετοχή στη δράση του σχολείου για την εκπόνηση ημερολογίου
γραφείου 2017 – 2018, με θέμα την επιλογή από κάθε τάξη ενός
λογοτεχνικού βιβλίου και εικαστική παρουσίασή του στο
ημερολόγιο.

13. 13
Αξιολόγηση
 Καθορίζονται από την αρχή σαφή κριτήρια αξιολόγησης του γραπτού λόγου. Με βάση
συγκεκριμένα κριτήρια θα διενεργούνται και οι αξιολογήσεις.
 Πραγματοποιούνται οι αρχικές αξιολογήσεις στο γλωσσικό μάθημα σε όλες τις τάξεις
(Οκτώβριος).
 Γίνεται ενδιάμεση αξιολόγηση για αναστοχασμό και τροποποίηση του Σχεδίου Δράσης για τους
υπόλοιπους μήνες μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς (Φεβρουάριος)
 Τελική αξιολόγηση στο τέλος του χρόνου (Ιούνιος).

14. 14
ΠΡΟΓΡΑMΜΑΤΙΣΜΟΣ 3ου ΣΤΟΧΟΥ
Αποδοχή της Διαφορετικότητας. Αναγνώριση και Διαχείριση του Σχολικού Εκφοβισμού.
Μέλη της Ομάδας:
 Χρυστάλλα Χατζηπαναγή
 Νίκη Μυλωνά
 Νίκη Κάρουλα
 Μαρία Λάγιου
 Αντώνης Παλατές
 Κωνσταντίνος Χατζηπαντελής
 Κωσταντίνος Χριστοφόρου
Στόχοι: Οι μαθητές/τριες:
 Να αντιλαμβάνονται την εκφοβιστική συμπεριφορά, να την αναγνωρίζουν και να
αντιστέκονται σε αυτήν.
 Να συλλέγουν στοιχεία για την ύπαρξη εκφοβιστικής συμπεριφοράς στο σχολείο
(μορφές, χώροι, συχνότητα).
 Να μπορούν να εκφράσουν το πρόβλημα σχετικά με τον εντοπισμό εκφοβιστικής
συμπεριφοράς σε δασκάλους και στη διεύθυνση του σχολείου αφού δημιουργηθεί το
κατάλληλο κλίμα.
 Να εισηγούνται λύσεις για αντιμετώπιση του φαινομένου της εκφοβιστικής
συμπεριφοράς στο σχολείο.
 Να εφαρμόζουν τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων στον χώρο του σχολείου.
 Να υιοθετήσουν καλές πρακτικές που προάγουν κλίμα αντιρατσιστικής συμπεριφοράς,
απομακρυσμένες από κάθε κρούσμα μισαλλοδοξίας και στηριζόμενες σε ένα σταθερό
πεδίο αποτελεσματικής αντιμετώπισης όλων εκείνων των παραγόντων που συμβάλλουν
στην εκδήλωση κάθε μορφής κοινωνικού αποκλεισμού, εκφοβισμού και διακρίσεων.
 Να ενημερωθούν για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους σε σχέση με τον ρατσισμό
και τις διακρίσεις.
 Να εισηγούνται και να εκδηλώνουν συμπεριφορές που δείχνουν σεβασμό των
δικαιωμάτων των άλλων στο σχολείο.
 Να αναπτύξουν την ικανότητα ενσυναίσθησης (κατανόηση, συμπόνια, συμπαράσταση,
αλληλεγγύη) μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, με στόχο τη βελτίωση των
διαπροσωπικών τους σχέσεων και ανάπτυξη εθελοντικού πνεύματος.
 Μέσα από την οπτική διάφορων γνωστικών αντικειμένων και με βιωματικό τρόπο, να
εκπαιδευτούν στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του άλλου (φίλου,
συμμαθητή, οικογένειας, ενηλίκων, τρίτης ηλικίας), με στόχο να εκδηλώνουν
συμπεριφορές που να δείχνουν σεβασμό των δικαιωμάτων των άλλων εντός και εκτός
σχολείου. (π.χ γήπεδο, πολιτιστικές εκδηλώσεις, δημόσιους χώρους)
 Μέσα από ενημέρωση να αποδεχτούν και να διαχειριστούν τις ποικίλες μορφές της
διαφορετικότητας (ως προς το φύλο, την εθνικότητα, τη φυλή, τον σεξουαλικό
προσανατολισμό) σε σχέση με το άτομο και την κοινότητα.
 Να εκπαιδευτούν έτσι ώστε να χρησιμοποιούν τεχνικές διαχείρισης θυμού και επίλυσης
συγκρούσεων σε περίπτωση διαφορών, που θα τους οδηγήσουν σε ενδυνάμωση του
ομαδικού πνεύματος και της συνεργασίας - αλληλεγγύης, ώστε να αποτρέπονται
συγκρούσεις, εντάσεις και κίνδυνοι στο σχολείο.

15. 15
 Να αναπτύξουν στάσεις και συμπεριφορές που προάγουν τη συνεργασία και το ομαδικό
πνεύμα εφαρμόζοντας δημοκρατικές αρχές - διαδικασίες.
 Να συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες λήψης απόφασης για θέματα που τους
αφορούν μέσω δημοκρατικού διαλόγου και δημοκρατικών διαδικασιών,
αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα ευθύνες για την εύρυθμη λειτουργία της τάξης και του
σχολείου τους.
 Να αναπτύξουν στάσεις και συμπεριφορές που προάγουν την κοινωνική αλληλεγγύη σε
διάφορους χώρους και επίπεδα (ανάπτυξη και εφαρμογή εθελοντικών δράσεων στο
σπίτι / σχολείο / ενορία / πόλη / Κύπρος / Ευρώπη / Κόσμος).
A. Προτεινόμενες Δραστηριότητες στην τάξη:
1. Ακρόαση-επεξεργασία ιστοριών: Μέσα από τα μαθήματα της Αγωγής Υγείας, Γλώσσας και
Πολιτισμού, Θρησκευτικών μπορεί να γίνει ακρόαση ιστοριών σχετικών με τα
συναισθήματα, συνέχιση ιστοριών, δραματοποίηση-θεατρικό παιχνίδι, αλλαγή του τέλους
της ιστορίας. Βιωματικές δραστηριότητες.
2. Κώδικας Καλής Συμπεριφοράς για κάθε τάξη, αλλά και του σχολείου. Σχετική ενημέρωση
γονέων.
3. Δημιουργία σχετικής πινακίδας ή εποπτικών τάξης.
4. Κουτί Επικοινωνίας για παράπονα και εισηγήσεις για βελτίωση σχέσεων και σχολικής
ζωής.
5. Συζήτηση και ανάπτυξη σχεδίου δράσης από Υπεύθυνο τμήματος και μαθητές για
προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά-Κοινωνία Τάξης.
6. Συμμετοχή σε ομαδικά παιχνίδια, όπου προάγεται η συνεργασία και αποδοχή όλων των
παιδιών (αξιοποίηση χρόνου διαλειμμάτων – μαθήματος φυσικής αγωγής).
7. Έμφαση στην ομαδική, συνεργατική διδασκαλία.
8. Μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων – παραμυθιών / προβολή ταινιών που αφορούν τη φιλία, την
αποδοχή της διαφορετικότητας και διαπολιτισμικότητας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατά
του ρατσισμού. (εισηγήσεις από συναδέλφους για δημιουργία καταλόγου βιβλίων)
9. Παρατήρηση και καταγραφή ρατσιστικών περιστατικών και συγκρούσεων που συμβαίνουν
στο σχολικό χώρο και συζήτηση για το σωστό τρόπο αντίδρασης, ώστε να αποφεύγεται η
επιθετικότητα.
10. Επιβράβευση του σωστού τρόπου συμπεριφοράς, μέσα στην τάξη, έξω στη αυλή και εκτός
σχολικού χώρου.
11. Ενεργοποίηση Μαθητικού Συμβουλίου Τάξης.
12. Προβολή ταινιών: συζήτηση-ανάλυση-αξιολόγηση.
13. Φωτεινός Σηματοδότης: παιχνίδι για επίλυση συγκρούσεων και έλεγχο συναισθημάτων.
14. Σχεδιασμός πανό με συνθήματα κατά του ρατσισμού και για την ισότητα των δύο φύλων.
15. Σε παλιές φανέλες οι μαθητές με ακρυλικές μπογιές γράφουν συνθήματα κατά του
ρατσισμού.
16. Στο μάθημα της Μουσικής μελοποίηση συνθημάτων.

16. 16
B. Προτεινόμενες Δραστηριότητες στο σχολείο:
1. Ομιλίες από ειδικούς: Γονείς ή άλλοι φορείς παρουσιάζουν ποικίλα θέματα Αγωγής Υγείας:
Ρατσισμός, Αποδοχή της Διαφορετικότητας.
2. Εργαστήριο από τον Σύμβουλο Τοξικοεξάρτησης, Αναστάσιο Κουφοκώτσιο με θέμα:
«Σχολικός και Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός».
3. Σεμινάριο από τους Χρίστο Χαρίτου και Έλενα Ευσταθίου στους εκπαιδευτικούς του
Σχολείου μας με θέμα: «Αναγνώριση και Διαχείριση του Σχολικού Εκφοβισμού».
4. Συμμετοχή όλων των παιδιών του Σχολείου στο Θεατοπαιδαγωγικό Εργαστήρι με θέμα:
«Θεατροπαιδαγωγικές Προσεγγίσεις για Αντιρατσιστική Εκπαίδευση και Αποδοχή της
Διαφορετικότητας» από τη Δρ Νάντια Τομασίδου.
5. Παρακολούθηση Παράστασης του Ειδικού Σχολείου Αγίου Σπυρίδωνα: «Καθρέφτης
ψυχής».
6. Παιχνίδια συνεργασίας την ώρα του διαλείμματος: συμμετοχή σε ομαδικά παιχνίδια όπου
προάγεται η συνεργασία και η αποδοχή όλων των παιδιών.
7. Συμμετοχή παιδιών Ειδικής Μονάδας στο πρόγραμμα.
8. Μουσική ακρόαση και χορός κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.
9. Διοργάνωση αθλητικών ημερίδων.
10. Δράση Κεντρικού Μαθητικού Συμβουλίου (εντοπισμός προβλημάτων, συνεργασία με
εκπαιδευτικούς σχολείου συντονισμός δραστηριοτήτων μεταξύ σχολείου - γονέων).
11. Βιωματικά εργαστήρια προς γονείς σε θέματα που αφορούν τη σωματική και ψυχική υγεία
των παιδιών.
12. Επιμόρφωση/στήριξη εκπαιδευτικών σχολείου για διεξαγωγή μαθημάτων Αγωγής Υγείας
σε θέματα Αγωγής Υγείας που απασχολούν τη σχολική μονάδα.
13. Κατάρτιση Γενικού Κώδικα Συμπεριφοράς του Σχολείου και Γενικού Κώδικα Επίλυσης
Συγκρούσεων.
14. Ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Σχολείου σχεδίων και δραστηριοτήτων κατά του
ρατσισμού.
15. Δημιουργία έργων Τέχνης με θέμα την αποδοχή της Διαφορετικότητας και τον Ρατσισμό.
16. Δημιουργία ημερολογίου με ομαδικά σχέδια παιδιών με θέμα κατά του ρατσισμού.
17. Τοιχογράφηση του σχολείου με αντιρατσιστικό θέμα.
Γ. Ημέρες ευαισθητοποίησης και δράσης
α. ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ (καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους)
 Φιλανθρωπικά Παζαράκια.
 Συλλογή ρούχων - παιχνιδιών για Παιδική Στέγη.
 Επισκέψεις σε γηροκομεία / Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης / Ειδικές Σχολές.
 Παρακολούθηση θεατρικής παράστασης Ειδικού Σχολείου.
β. ΗΜΕΡΕΣ ΧΑΡΑΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΟΣ
γ. ΗΜΕΡΑ ΤΑΛΕΝΤΩΝ (σε συνεργασία με Σύνδεσμο Γονέων)
 Παρουσίαση των ταλέντων στο σχολείο (τραγούδι, χορός, παντομίμα, ζωγραφική,
λογοτεχνία)
δ. ΗΜΕΡΕΣ ΦΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

17. 17
 Διαγωνισμός αφίσας, ποιήματος, ιστορίας, σχεδίου με θέμα την αποδοχή της
διαφορετικότητας.
 Ομαδικά παιχνίδια στην αυλή για προώθηση της επικοινωνίας και της συνεργασίας των
παιδιών.
 Οργάνωση κοινών μαθημάτων αδελφών τμημάτων.
 Γνωριμία με άλλους πολιτισμούς.
 Επίσκεψη των παιδιών της Μονάδας του Σχολείου μας στις τάξεις.
 Οργάνωση μαθήματος Φυσικής Αγωγής με παιχνίδια συνεργασίας – επίλυση
προβλημάτων και αποδοχής της διαφορετικότητας.
Σημ. Στις Μέρες Δράσης θα μπορούν να συμμετέχουν και οι γονείς.

18. 18
ΠΡΟΓΡΑMΜΑΤΙΣΜΟΣ 4ου ΣΤΟΧΟΥ
Μέλη της Ομάδας:
 Κλαίρη Κουππά
 ‘Εμιλυ Καρίττεβλη
 Χρίστος Μιχαήλ
 Αδάμος Χριστοφή
Διαχρονικά διδάγματα από τους
αγώνες των Κυπρίων για
ελευθερία

19. 19
Α. ΣΚΟΠΟΣ
Τα παιδιά:
 Να γνωρίσουν την ιστορία της πατρίδας μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα
ανασκοπώντας τους διαχρονικούς αγώνες των κατοίκων της Κύπρου για Ελευθερία , είτε
αυτοί εκδηλώνονταν σε τοπικό και εθνικό είτε ακόμα και διεθνές επίπεδο και να
αναπτύξουν και ενδυναμώσουν την επιθυμία και την αγωνιστικότητα για επιστροφή στις
πατρογονικές μας εστίες.
Β. ΣΤΟΧΟΙ
Μέσα από την υλοποίηση του πιο πάνω σκοπού αναμένεται οι μαθητές/τριες:
 Να γνωρίσουν την ιστορία της πατρίδας μας, μαθαίνοντας για τους αγώνες των Κυπρίων
για την ελευθερία και τη δημοκρατία
 Να γνωρίσουν το ήθος και τη στάση ζωής των αγωνιστών της Ελευθερίας
 Να διευρύνουν τη ιστορική γνώση και μνήμη τους σε σχέση με τα ιστορικά γεγονότα και
την αυτοθυσία ηρωικών μορφών του λαού μας
 Να εμπνευστούν από το αγωνιστικό πνεύμα των διαχρονικών αγώνων για Ελευθερία
 Να κατανοήσουν ότι το αγωνιστικό πνεύμα είναι η κύρια γενεσιουργός αιτία υψηλών
πολιτισμικών επιτευγμάτων
 Να κατανοήσουν ότι η απόφαση των ηρώων της πατρίδας μας για θυσία ήταν ενσυνείδητη
επιλογή
 Να αντλήσουν διαχρονικά διδάγματα από τους αγώνες των Κυπρίων για Ελευθερία
 Να γνωρίσουν και να εκτιμήσουν τις πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά που κοσμούν την
έννοια της ελευθερίας , όπως είναι για παράδειγμα η δημοκρατική βούληση, η αλληλεγγύη,
η αποδοχή, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και τη διαφορετική άποψη.
Γ. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ
Οι αγώνες του κυπριακού λαού για ελευθερία είναι διαχρονικοί και εκδηλώθηκαν σε τρία
επίπεδα:

20. 20
(α) Στο πλαίσιο του νησιού μας (π.χ. επανάσταση του Ονήσιλου 499 π. Χ.,
Οκτωβριανά 1931, Αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59, τουρκική εισβολή 1974).
(β) Στο πλαίσιο των αγώνων ολόκληρου του Ελληνισμού (π.χ. Επανάσταση του 1821 – 9η Ιουλίου,
Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13)
(γ) Ευρύτερα (συμμετοχή στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο)

21. 21
Δ.ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον στόχο «Διαχρονικά διδάγματα από τους αγώνες των
Κυπρίων για ελευθερία» διαπλέκονται μεταξύ τους και αφορούν όλο το σχολικό πρόγραμμα.
Διαποτίζουν όλους τους τομείς της σχολικής ζωής και πράξης και, πέρα από την απόκτηση
γνώσεων, επιβάλλεται και η επίτευξη στόχων συναισθηματικής αγωγής.
Προτεινόμενες/ενδεικτικές δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν και ξεχωριστά σε κάθε
μάθημα αλλά και διαθεματικά:
1.Επισκέψεις:
 -Στην Πράσινη Γραμμή ή περιδιάβαση με λεωφορείο κατά μήκος της, για άμεση
συνειδητοποίηση των στρατιωτικών και εδαφικών επακόλουθων της τουρκικής κατοχής και
για άμεση γνωριμία των μαθητών/τριών με την κατεχόμενη γη μας, έστω και από μακριά.
 Σε εκκλησίες- παρεκκλήσια που κτίστηκαν για σκοπούς θρησκευτικής συνάθροισης και
ενδυνάμωσης της μνήμης των εκτοπισμένων κατοίκων (π.χ. στο παρεκκλήσι του
Χρυσοσώτηρος στην Ορόκλινη, στο παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου στη Λευκωσία
(κοντά στο Γ.Σ.Π), στην Παναγία του Τράχωνα στον Στρόβολο, στο εκκλησάκι του Αγίου
Αλεξάνδρου για τους αγνοούμενους).
 Σε οργανωμένους χώρους που δημιούργησαν κατεχόμενοι Δήμοι (π.χ. στο Δημαρχείο της
Κερύνειας που βρίσκεται πολύ κοντά στο Λήδρα Πάλλας, στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου
Αμμοχώστου στη Δερύνεια, στο Δημαρχείο της Λύσης που βρίσκεται στη Λάρνακα, στο
Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου που βρίσκεται δίπλα από το σχολείο μας), στο Μουσείο
Αγώνος, στα Φυλακισμένα Μνήματα, σε χώρους θυσίας ηρώων της ΕΟΚΑ, σε προτομές
και μνημεία μορφών της κυπριακής ιστορίας που βρίσκονται στην πόλη μας, στο Μνημείο
Ελευθερίας (Αγώνα ΕΟΚΑ) στη Λευκωσία, στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, σε
κρησφύγετα αγωνιστών ΕΟΚΑ, στο σπίτι- μουσείο του Φώτη Πίττα στο Φρέναρος, σε
κρατητήρια, στο Ηρώο Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 στο Αυγόρου, σε
τοπικά Μουσεία, στην κρύπτη των Φιλικών στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, στο μνημείο
εκτελεσθέντων το 1821,στο μνημείο Αντίσκηνο στο Δασάκι Άχνας.
 Εκπαιδευτική μελέτη του ήρωα Μιχαλάκη Παρίδη
2.Αναφορά στους ήρωες δασκάλους της Κύπρου: Φώτης Πίττας (ήρωας της Ε.Ο.Κ.Α.), Παντελής
Νικηφόρος και Κακουλλής Μουστακά (μέχρι πρόσφατα αγνοούμενοι,κ.α.)
3.Ενασχόληση με τη λαογραφία (ήθη και τα έθιμα) των κατεχομένων αλλά και των ελεύθερων
περιοχών με στόχο την ανάδειξη και την εκτίμηση του πλούτου της δημιουργίας και της
ψυχοσύνθεσης των ανθρώπων (π.χ.πανηγύρια, τραγούδια και χοροί που συνοδεύουν συγκεκριμένες
περιστάσεις της ζωής του Κύπριου, έθιμα Χριστουγέννων, Πάσχα, Σήκωσης- Αποκριών,
χειροτεχνήματα κ.ά.).
4.Γνωριμία με την κυπριακή καλλιτεχνική δημιουργία και αξιοποίηση έργων και Κυπρίων
εικαστικών, λογοτεχνών,συνθετών, με στόχο μια πραγματική και εις βάθος γνωριμία
τωνμαθητών/τριών μας με τους ανθρώπους του πνεύματος του τόπου.
5.Έρευνες και παρουσιάσεις και συλλογή αντικειμένων και πληροφοριών για εκπαιδευτήρια,
εκκλησίες, κάστρα, πολιτιστικούς χώρους που λειτουργούσαν στα κατεχόμενα (φωτογραφίες,
έντυπα, αρχεία, στολές,βιβλία κ.ά.) και παρουσίασή τους με ποικίλους τρόπους.

22. 22
6. Γνωριμία με τραγούδια της ΕΟΚΑ και τραγούδια εμπνευσμένα από τα γεγονότα της Τηλλυρίας
1964 και την τουρκική εισβολή του 1974 και γενικότερα ακρόαση και εκμάθηση τραγουδιών για
τους αγώνες του λαού μας.
7. «Υιοθέτηση» ενός μνημείου (ιστορικού, αρχαιολογικού) κατεχόμενου ή μη, με στόχο τη
γνωριμία και την προβολή του για διάσωση /συντήρησή του.
8. Ανάρτηση εργασιών των παιδιών (στην τάξη / ή και σε περίοπτο μέρος του σχολείου) και
υλικού (π.χ.φωτογραφιών) που θα προκύπτουν από την ενασχόλησή τους με τον στόχο αυτό.
9.Ονοματοδότηση αιθουσών/πτερύγων του σχολείου με ονόματα που παραπέμπουν στην Ιστορία
της πατρίδας μας και στην κατεχόμενη γη μας.
10.Συλλογή πληροφοριών για τη συμμετοχή και την προσφορά των Κυπρίων σε αγώνες
εκτός Κύπρου (Αγώνας του 1821 σε Ελλάδα και Κύπρο, Βαλκανικοί πόλεμοι, Παγκόσμιοι
Πόλεμοι)
11.Παρουσιάσεις εργασιών των μαθητών /τριών εντός της τάξης, σε ενδοσχολικούς εορτασμούς
ή άλλες εκδηλώσεις, στο περιοδικό/εφημερίδα/ιστοσελίδα του σχολείου (π.χ. λευκώματα,
συνεντεύξεις από επιζώντες των αγώνων του λαού μας - πολεμιστές του Β΄ ΠαγκόσμιουΠολέμου,
αγωνιστές ΕΟΚΑ, συμπολεμιστές ηρώων του 1974 –ποιήματα και πεζά κείμενα εμπνευσμένα από
τους αγώνες του λαού μας για ελευθερία, έρευνες και μελέτες για ηρωικές μορφές με έμφαση στην
τοπική ιστορία της κοινότητας του σχολείου μας, καθώς και σε ήρωες πουέδωσαν το όνομά τους
σε σχολεία ή οδούς της περιφέρειας της σχολικής μας μονάδας, μελοποίηση στίχων, συνθέσεις
τραγουδιών, αφίσες,κατασκευές).
12. Θεατρικές παραστάσεις που να προβάλλουν τους διαχρονικούς αγώνεςτου λαού μας για
ελευθερία.(Οι δράσεις για το στόχο αυτό μπορεί να προσφέρουν υλικό σε όλες σχεδόν τις σχολικές
εκδηλώσεις (π.χ. 28η Οκτωβρίου, 15η Νοεμβρίου, 7η Δεκεμβρίου, Χριστούγεννα, 19η Ιανουαρίου,
Γιορτή των Γραμμάτων, 25η Μαρτίου, 1η Απριλίου, Πάσχα, τελική γιορτή)
ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:
 Παιχνίδια με το χάρτη της Κύπρου (χωριό καταγωγής, γειτονικά χωριά, πόλεις, αρχαιολογικοί
χώροι, εκκλησίες και μοναστήρια, προϊόντα παραγωγής, κοινότητες του νησιού ...)
 Γνωριμία με τα κρατικά μας σύμβολα (σημαία, θυρεός) και το Σύνταγμα της Κύπρου
 Γνωριμία με τα κατεχόμενα χωριά των γονιών και των παππούδων των μαθητών (εντοπισμός
τους στο χάρτη, πληροφορίες, συλλογή φωτογραφιών)
 Συνεντεύξεις-Διηγήσεις από πρόσφυγες, από μάνες αγνοουμένων, από εγκλωβισμένους, από
αγωνιστές του 1955-59 ή από συγγενείς ηρώων, από βετεράνους πολέμων
 Δημιουργία ενημερωτικών φυλλαδίων που θα δίναμε στους τουρίστες για την Κύπρο μας

23. 23
 Συλλογή πληροφοριών για τη ζωή και δράση ιστορικών προσώπων -μορφών κατά τους αγώνες
για απελευθέρωση και ερμηνεία της συμβολής τους για τη φυσική και εθνική επιβίωση του
λαού μας
 Συλλογή πληροφοριών για αγίους που με τη ζωή και τη δράση τους βοήθησαν να εδραιωθεί ο
χριστιανισμός στο νησί μας
 Έρευνα (project = σχέδιο εργασίας) και συζήτηση για υφαντά διάφορων κατεχόμενων περιοχών
(λευκονοικιάτικα, καρπασίτικα, φυτιώτικα) και για την παραδοσιακή κυπριακή στολή
 Συλλογή εικόνων λεζάντων- Χρονολογικό κολλάζ από σχετικά αποκόμματα εφημερίδων ,
περιοδικών, κλπ. (σχετικά με τους αγώνες των Κυπρίων για ελευθερία)
 Ανάγνωση κειμένων από βιβλία (Κυπριακά Ανθολόγια, Δεν Ξεχνώ και Αγωνίζομαι),
αποσπασμάτων από εφημερίδες (άρθρα, ρεπορτάζ...), κεφαλαίων από λογοτεχνικά βιβλία και
ποιημάτων σχετικών με τους αγώνες των Κυπρίων και την ειρήνη στο νησί
 Ανάγνωση των παρακάτω λογοτεχνικών βιβλίων σχετικών με την εισβολή, τις συνέπειές της
την ειρήνη και τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ και συλλογική επεξεργασία τους με
ποικίλους τρόπους.
 Δυο σειρές στρατιωτάκια, ΚίκαΠουλχερίου (εκδόσεις Πάργα)
 Χαρούμενοι χαρταετοί, Μαρία Πυλιώτου (αυτοέκδοση)
 ΤζιαφέρΓιασίντ Αλή, Μαρία Πυλιώτου (εκδόσεις Πατάκη)
 Το κάστρο μας, Μαρία Πυλιώτου (εκδόσεις Πατάκη)
 Οι φωτιές, Νίτσα Σολομωνίδου-Αναστασίου (αυτοέκδοση)
 Το αεροπλάνο της Λευτεριάς και της Ειρήνης, Κατίνα Ζένιου-Κωνσταντινίδου
(αυτοέκδοση)
 Τα δυο αδέλφια και το μαύρο ποτάμι, Έλλη Παιονίδου (Σύγχρονη Εποχή)
 Σαν παραμύθι ο αγώνας μας
 Συγγραφή επιστολών και άρθρων - Ετοιμασία ρεπορτάζ – Οδηγός για αρχαιολογικούς και
θρησκευτικούς χώρους της πατρίδας μας
 Συγγραφή συνθημάτων διαμαρτυρίας καταδίκης του ψευδοκράτους και της τουρκικής εισβολής
 Δημιουργία και επεξεργασία θεατρικών σεναρίων τα οποία μπορούν να παρουσιάσουν σε
εκδηλώσεις
 Δημιουργία κρυπτόλεξων, σταυρόλεξων, ακροστιχίδων και μεσοστιχίδων με τις λέξεις-έννοιες
που έχουν σχέση με τους αγώνες των Κυπρίων
 Κατασκευή βαρκών με το μήνυμα του κάθε παιδιού στα πανιά - Σύνθεση και δημιουργία έργου
τέχνης
 Κατασκευή παντογνώστη με θέματα από την ιστορία της πατρίδας μας (κατεχόμενα χωριά και
η θέση τους στο χάρτη, εικόνες αρχαιολογικών χώρων και το όνομά τους, ερωτήσεις και
απαντήσεις) – Μπορεί να γίνει μεγάλος χάρτης - παντογνώστης σε ξύλο

24. 24
 Κατασκευή σημαιών του κράτους μας
 Κατασκευή ειδωλίων με πηλό εμπνευσμένων από αυτά που ανακαλύφθηκαν σε αρχαιολογικούς
χώρους
 Δημιουργία αφίσας που θα στέλλει μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης
 Γνωριμία με καλλιτέχνες της Κύπρου που εμπνεύστηκαν από τους αγώνες των Κυπρίων:
1. Εφεσόπουλος Ανδρέας, Άτιτλο, λάδι, 1994
2. Κάνθος Τηλέμαχος, Αιχμάλωτος, ξυλογραφία,1977
3. Σκοτεινός Γιώργος, Απογευματινός βομβαρδισμός, ακρυλικό, 1974-75
4. Χαμπής, Τα σπίτια μας ΙΙ, ξυλογραφία,1979
5. Χαμπής, Οι γυναίκες επιστρέφουν, μεταξοτυπία, 1989
 Ετοιμασία παιχνιδιών στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή με θέματα από τους αγώνες των Κυπρίων
για Ελευθερία
Υλικό προς αξιοποίηση:
•Εκδόσεις του ΥΠΠ
•Άλλες έγκυρες - εγκεκριμένες εκδόσεις
•Εκπαιδευτικά λογισμικά
•Εκδόσεις Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59
•Εκδόσεις ΠΟΕΔ
• «Ήρωες Δάσκαλοι της Κύπρου»
•Παραγωγές του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου
•Αρχεία Ρ.Ι.Κ. καιΓ.Τ.Π. (P.I.O.)
 Εγχειρίδιο Δήμου Λάρνακας για τα μνημεία και τις προτομές της πόλης,του Ίκαρου
Πετρίδη
 «Ήρωες Δάσκαλοι της Κύπρου» Εκδόσεις ΠΟΕΔ 1997
Ε. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ-ΠΡ0ΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

25. 25
 Ενεργητική συμμετοχή των παιδιών (διάλογος, συζήτηση, προβληματισμός, έρευνα από
πρωτογενείς/δευτερογενείς πηγές – εγκυκλοπαίδειες/βιβλία – διαδίκτυο, ανακάλυψη, θεατρικό
παιχνίδι...)
 Βιωματική συμμετοχή των παιδιών (συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα, επισκέψεις,
δραματοποιήσεις)
 Ετοιμασία σχεδίων εργασίας (project)
 Στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας Οικογένειας – Σχολείου συστήνεται όπως
προωθηθεί και η εμπλοκή των γονιών/κηδεμόνων για την ανάπτυξη σχετικών δραστηριοτήτων
με την αξιοποίηση προσωπικών τους βιωμάτων, εμπειριών κ.τ.λ. Για παράδειγμα, θα μπορούσε
μια τάξη να διοργανώσει εκπαιδευτική επίσκεψη, στο πλαίσιο υλοποίησης του στόχου, με τη
συμμετοχή και γονέων/κηδεμόνων
 Οι δράσεις να είναι αποτέλεσμα του καθημερινού έργου και να ανταποκρίνονται στις
δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα τόσο των παιδιών όσο και των εκπαιδευτικών
Στ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΣΤΟΧΟΥ
Πλαίσια επίκαιρης δράσης:
 Ημέρα της Κυπριακής Ανεξαρτησίας (1η Οκτωβρίου)
 Εθνική Επέτειος 28ης Οκτωβρίου (Συνεισφορά των Κυπρίων στον
πόλεμο του 1940 – Β Παγκόσμιο Πόλεμο)
 Ημέρα της Ανάμνησης (11 Νοεμβρίου ) Τιμή στους νεκρούς
των 2 Παγκοσμίων Πολέμων-Αναφορά στους Κύπριους εθελοντές
 Ημέρα Καταδίκης Ψευδοκράτους (15 Νοεμβρίου)
 Γιορτή Αποστόλου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου)
 Γιορτή Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου)
 Μνήμη Αρχιεπισκόπου Μακαρίου (19 Ιανουαρίου)
 Μνήμη Γρηγόρη Αυξεντίου (3 Μαρτίου) –Ευαγόρα Παλληκαρίδη
(14 Μαρτίου) – Μιχαλάκη Παρίδη καθώς και άλλων ηρώων της Λάρνακας ή και άλλων
Περιοχών
 Εθνική Επέτειος 25ης Μαρτίου 1821-Συνεισφορά Κυπρίων στην
ελληνική επανάσταση - 9η Ιουλίου)
 Εθνική Επέτειος 1ης Απριλίου 1955-1959
 Γιορτή Αποστόλου Βαρνάβα (11 Ιουνίου)
Σημείωση: Η παραπάνω ανάπτυξη του συγκεκριμένου στόχου συνιστά ένα ανοιχτό πλαίσιο /σχέδιο
δράσης, απ’ όπου μπορεί να αντληθούν ιδέες προς υλοποίηση, είτε ως έχουν, είτε αφού τύχουν των
απαραίτητων προσαρμογών. Κατά την εφαρμογή του Σχεδίου αυτού προγραμματίζεται να τηρηθεί και
σχετικό ημερολόγιο το οποίο θα αποτελέσει, ταυτόχρονα και την τελική έκθεση του Σχολείου, γύρω
από το τι έγινε αναφορικά με τον υπό έμφαση στόχο.

26. 26