Weitere ähnliche Inhalte
Ähnlich wie raprty d.xalob sherko (20)
raprty d.xalob sherko
- 1. 2016
تهتایب راپۆرتی
نادیار داهات ،دیار وتهن
» وتهن داهاتی کانیهشهڕ هنامهڵگهب «
مینهئ همهح شێرکۆ .د
لـــــــــیهع محمد غالب
Door Organization for
Petroleum Information
of Kurdistan
- 4. كیهپێش
کانزای هەی���ەو زوی ژێر و س���ەرزەوی زۆری س���امانێکی کوردس���تان هەرێم���ی
،هەیە وەرزەی چوار ئاوهەوای و کش���توکاڵی بەپیتی تێدایە،زەوی جۆراوجۆری
ئیرادەو نەبون���ی و ناڕونی و گەندەڵ���ی و بەڕێوەب���ردن خراپ���ی بەه���ۆی ب���ەاڵم
ئێستا ،کوردستاندا هەرێمی حکومەتی و ناوحیزب دەستەبژێری لە ،دڵسۆزی
پێشمەرگەی و خانەنشینان موچەوەردەگرن چارەکە مامۆستایان و موچەخۆران
،ت���ر وتۆێژەکان���ی چی���ن و ئەنفاڵک���راوان و ش���ەهیدان کەس���وکاری و دێری���ن
،ناوحیزبخۆسەپێنیگروپیبەاڵم،وەردەگرنموچەچارەکە9یان8،لەساڵێکدا
،دەکەن دیاری حکومەت ناو کەس���انی خۆیان یان بەڕێوەدەبەن کەحکومەتی���ش
.دابڕاون کۆمەڵ بەتەواوەتی،لە و دەژین جیاواز،لەخەڵکی زۆر ژیانێکی
نەوت بەداهات���ی پش���تی تەنی���ا کوردس���تان،کە بەڕێوەبردن���ەی مۆدێل���ی ئ���ەو
ساڵی22ژمارەیاس���ای،گازداونەوتخراپییاس���ایەکیلەس���ایەی،بەس���توە
و کراون کۆمپانیاکان لەقازانج���ی ،گرێبەس���تەکان هەرەزۆری بەش���ی کە ،2007
ناڕونەو تائەوپەڕی ،لەکوردس���تاندا ،داهاتەکان کۆکردنەوەی و نەوت پرۆس���ەی
س���یامیپارەس���پیکردنەوەیپارەوبردنەدەرەوەیوبەه���ەدەردانوگەندەڵ���ی
بۆ خۆش���گوزەرانی ،وایکردوە ،حوکمەتداریی���ە و داه���ات بەڕێوەبردن���ی دی���اری
ئازای و لەئێش دور و ش���اهانە ژیانێک���ی کە بەرهەمبێت دیاریک���راو گروپێک���ی
هەمویانزاراوەیە،ب���ۆئ���ەو ئەگەر،بازرگان���ەکانسیاس���ییە واتە،دەژی���نخەڵ���ک
بازاری خس���تۆتە هەڵتۆقیویان ملیاردێ���ری حاش���یەکانیان و خۆیان !بگونجێ���ت؟
شقارتەوەبازرگانیلەکە)یەکێتیوپارتی(حیزبەوەکۆمپانیاکانیقۆرخکراوی
پش���کیان ،تر کایەکانی کۆی جگەرەو و دەرمان و ئینتەرنێ���ت و نەوت دەگاتە ت���ا
ناحیزبیسەرمایەیبەگشتیونەهێشتوەبازاڕیانسەربەخۆیجوڵەیهەیەو
.دەکەن بونیان بەتەسلیم ناچار یان ڕاودەنێن
سیاسیش���ەوە لەروی کوردس���تاندا،کە لە داهاتە بەڕێوەبردنی دیمەن���ی ئەوە
بری لە ،نەوت پرۆسەی و بەرهەمهێناوە ی )(تۆتالیتار گش���تگیر سیستمێکی
دیموکراس���یپایەکانیپتەوکردنیتروکەرتەکانیپێشخس���تنیبوژاندنەوەو
کش���توکاڵ کەرتەکانی داتەپینی و بێ���کاری و ه���ەژاری ،خۆژێ���ن ئابورییەک���ی و
مۆدێلەدا ئەم بۆمنونە،لەس���ایەی ،لێکەوتۆتەوە گەش���توگوزاری و وبازرگان���ی
بۆکرێنی ،دۆالر ملێ���ۆن دوس���ەدوپەنجا و ملیارێ���ک )1.250 ( نزیەک���ی س���ااڵنە
مانگێکی داخستنی بەرگەی کورس���تان هاوکات ،دەرەوە دەڕواتە ش���یرەمەنی
.نادات خۆیدا لەکاتی ،موچە چارەکە حکومەتیش .ناگرێت سنورەکان
بری لە ،نەوت پرۆسەی
پێشخستنی بوژاندنەوەو
و هەژاری ،تر کەرتەکانی
کەرتەکانی داتەپینی و بێکاری
و وبازرگانی کشتوکاڵ
لێکەوتۆتەوە گەشتوگوزاری
- 5. ،خستۆتەڕوکوردستامنانهەرێمیساڵینۆ)9(داهاتەکانیتوێژینەوەیەدا،بەوردیلەم،ئێمە
دەرەوەی براوەتە ی���ان دراوە بەه���ەدەر چەندی ،س���ەرفکراوە؟ چۆن و چەندە ک���ردوە ئاش���کرامان
،کوردس���تانکەئێس���تا،بەکارهاتوەدیاریکراوگروپێک���یلەقازانجیی���انکوردس���تانهەرێم���ی
چەند داهاتەکان،کە تێک���ڕای و ن���ەوت بەڕێوەبردنی شکس���تخواردوی سیاس���ەتی لەئەنجام���ی
قەی���ران چەندی���ن ڕوب���ەروی کوردس���تان ،ئاگاداریی���ن و بەرپرس���ن لێ���ی دیاریک���راو کەس���یکی
ژیانێکیموچەخۆرانیشوخەڵکتێکڕایوشاهانەژیانێکیخستۆتەگروپە،خۆیانبوەتەوە،ئەم
دۆخەکە،ب���ۆ و ب���وە زۆر ت���اوان ،تێکچ���وە کۆمەاڵیەت���ی ئاش���تی و مەمرەومەژی،بەس���ەردەبەن
.سەردەکێشێت سیاسی ئارامی تێکچونی
کوردس���تان ئەمڕۆی دارایی قەیران���ی لە ،دەربازب���ون بۆ ،خۆم���ان پێش���نازی و س���ەرنج هاوکات
،بەجۆرێک کە ،خسۆتەڕوو داهاتەکان بەڕێوەبردنی و نەوت پرۆس���ەی سەرسکەی وخس���تنەوە
بکریت���ە و بێ���ت ت���ردا کەرتەکان���ی پێشخس���تنی بوژان���ەوەو و کوردس���تان خەڵک���ی لەخزمەت���ی
واتە ،کوردس���تان دەوڵەت���ی پایەکان���ی دامەزراندن���ی و دیموکراس���ی سیس���تمێکی بنەم���ای
ئێس���تا،لە ئەوەی وەک ،داخراو گش���تگیرو سیس���تمێکی و نەعلەت و نەهامەتی بری لە نەوت
،شکۆمەندانە ژیانێکی دابینکردنی کارو هەلی ڕەخساندنی مایهبن بکرێتە کوردستاندا،هەیە
چەکدارێکیکەس12هەررمیهنافئاماریپێیهئێستا،بکەجیاواز،لەوەی،کوردستانخەڵکیبۆ
.داناوە چەکدارێکی کەس 200 هەر جیهانی،بۆ ستانداردی بەردەکەوێت،کە
،ئاگادارکردنەوەیە زەنگێکی بانگەوازو وەک ،توێژینەوەیە ئەم ،بڵێین ڕاس���تییەش ئەو پێویستە
بەش���دارییەیان بەو دەیانەوێت،کۆتایی بەش���داربونو یان بەش���دارنەبون کە ،الیەنانەی ئەو ب���ۆ
کوردس���تان داهاتەکانی بەڕێوەبردنی فافیه���ناش کۆتای���ی ،هات���وە ئەوە کاتی ئی�ت�ر ،بهێن���ن
یەکگرتوی،گۆرانبزوتنەوەیو،کوردستاننیشتامنی(یەکێتیالیەنەکانیبەتایبەتیبهێرنێت
و یەکالکەرەوە هەڵوێستی کاتی ،کوردستان)واتە ئیسالمی کوردس���تان،کۆمەڵی ئیسالمی
،کوردس���تان داهاتەکانی بەڕیوەبردنی فافیه���ناش سیاس���ەتی هب کۆتایی بۆ ،خاڵیکە دانانی
کرێتهتێدان گۆڕینی ومەدەنی پەرلەمان���ی بەخەباتی ئەگەرئەمڕۆ ،حوکمڕانییە ئەم ئاش���کرایە
.دەبێت تر بەشێوازی پێویستامن گۆڕین بۆ سبەی ئەوا
،بزانێت ئەوە کوردستان دیموکراتی پارتی سەرۆکی بارزانی مەس���عود پێویستە .. تر خاڵێکی
،بوەهەرێمس���ەرۆکی2015ئاب���ی19تاک���ەئەوداڕاب���ردویس���اڵی10حکومڕان���یلەس���ایەی
سیس���تمێکیبنیاتنانیب���ۆجۆرەوبەوداهاتەکان���یبەڕێوەب���راوەوش���ێوەیەب���ەوکوردس���تان
بەڕێوەبردنیمۆدێلیبەکۆتاییدەبێتهەیەچاککردنئیرادەیئەگەر،بەکارهێرناوەتۆتالیتاری
.بهێرنێت داهاتەکان مانیهن دیار و ردانهدهههب و فافیهناش
بانگەوازو وەک ،توێژینەوەیە مهئ
،ئاگادارکردنەوەیە زەنگێکی
کە ،الیەنانەی ئەو بۆ
بەشداربونو یان بەشدارنەبون
بەو دەیانەوێت،کۆتایی
بهێنن بەشدارییەیان
- 7. ن���ەوت س���ەرەتایی بەش���ێوەیەکی س���ەرەتاداهل ئەگەرچ���ی
بەشێوەیەکی س���اڵی(8002)وە لەدوای بەاڵم ،دەرهێرناوە
وچەندی���ن ن���ەوت بەدەرهێنان���ی دەس���تکراوە بەرف���راوان
لەکوردستانکردووەویانِڕ)دایککۆمپانی(گەورەکۆمپانیای
. بۆئەومەبەستە
هەرێمی داهاتی س���ەرچاوەی ت���ههنەوتبوو ەلەوکاتەش���ەو
هوهئێستاشهب ،واڵت کاروباری بۆبەرێوەبردینى کوردستان
راس���تەوخۆ نەوت نرخ���ی ک���یهبەرزبونەوەی و هەردابەزی���ن
پینهدات ت���وىش کوردی���دا لەکۆمەڵگ���ەی ژی���ان ش���ادەماری
،رابردودابینی�م�ان دووس���اڵی لەم���اوەی ،وەک کاتهد
بەکۆی تەنگی دارای���ی قەیرانی ن���ەوت نرخی بەدابەزین���ی
ژیانی و هەرێم حکومەتی تەواوی دامەزراوەش���ەرعیەکانو
. هڵچنیوهه ڵکهخ
هەیە بوىن ن���ەوىت بلۆکى )57 ( کوردس���تاندا لەهەرێمى
رسوش���تیەکان س���امانە کەوەزارەىت ئەوجیاکاریەى بەپێ���ى
پارێزگای دەکەوێتە)ی���ان 27(بلۆکەکان لەک���ۆى ،کردویەت���ی
13،تەقتەقەوەوگەرمیانئیدارەیبجەوههەڵویسلێامىن
. هدهۆک پارێزگای هل بلوک 18 ، هولێرهه پارێزگای هل بلۆکی
کیهبەرزبونەوەی و هەردابەزین
راستەوخۆ نەوت نرخی
ژیان شادەماری
توىش کوردیدا لەکۆمەڵگەی
کاتهد پینهدات
- 8. : مهکهی قۆناغی 0
س���میهرریهماڵپهل2014ریه���مبهنۆفهله���ککانهرسوش���تیهس���امانتیهزارهوراپۆرت���یپیێ���یهب
کانیهوتهن هبی���رهل رهیرناوهد وت���یهن بڕی )2014 ت���ا 2007( س���اڵی هل هوه���تهباڵوکراو داه���کهتهزارهو
. هبوو رمیلهب )263،912،921( کوردستان رێمیهه
بۆ تیهتایبهب هفرۆرشاو کوردستاندا رێمیههناوخۆی هل رمیلهب )123،924،100(بری شهیهڕێژوهل
نهالیهل جار ندینهچ و نهکهد کێهب تهخزم نازانێت سهک و نایاس���این یانهزۆربهک کانهبچوک پااڵوگه
کانهرسوشتیهسامانزیریهو2014وتیهحمانگی، هکراوداخستنیانداوایهوهکانهیهژینگهرێخراو
.خرانهدان و رهس هبردهن یهکهڵێنهب اڵمهب دا کانیهنایاسای هپااڵوتگ داخستنی ڵێنیهب
سێهب ویشهئ هکراو رێمهه یهوهرهد یهناردهه رمیله(128،889،931)ب هکاتهد هک شیهکهباقی هو
: جیاواز یهریێگ
.هبوو رمیلهب )24،360،114( هوهرهنکهت یهڕێگهل کردنهناردهه : مهکهی
)44،494،762( هتورکی���او هب هس�ت�راوهبهک هوهرێمهه بۆری هێڵی یه���ڕێگهل ک���ردنهناردهه : مهدوو
. هبوو رمیلهب
. هبوو رمیلهب )71،133،945( هسۆمۆو کۆمپانیای یهڕێگهل کردنهناردهه : مهسێی
هک یهوتهن هرێژ وهل هات���و س���تهدهب داهاتی بڕی ..هوکردوومانهخوار الیهک یهش���یکاری مهئ پێیهب
شهیهپار هبر وه���ئ هک $ )22.541،583.594( ه���ل هبوو بریتی ناوخۆداهل هف���رۆرشاو و هک���راو هن���اردهه
هدژوار هیرانهق مهل و کاتهئ کوردستان رێمیهه رانیهرمانبهف س���اڵی س���ێ یهموچ یهپار هل زیاتر
تێک کوردس���تان ئارامی هوه���وێشهل و داتهتێکد تیهاڵیهکۆم ئاش���تی هریکهخهک کاته���ئ رزگارم���ان
.نامێنێت و چێتهد
کوردستان رێمیهه هل وتهن رهێنانیهد
کانهرسوشتی هسامان زیریهو
هپااڵوتگ داخستنی ڵێنیهب
اڵمهب ،دا کانیهنایاسای
روهس هبردهن یهکهڵێنهب
.خرانهدان
- 9. = 2007 ساڵی هل رهیێرناوهد وتیهن داهاتی
$71،564،224 = وتهن رمیلێکهربهه بۆ $ 64 * رمیلهب 1،118،191
= 2008 سالی هل رهێرناوهد وتیهن داهاتی
. دۆالر 267،482،316 = رمیلێکهربهه بۆ دۆالر $ 91،5 * رمیلهب 2،923،304
=2009 هل رهیرناوهد وتیهن داهاتی
$ 745،553،797 = رمیلێکهربهه بۆ دۆالر $ 55،5 * رمیلهب 13،935،584
=2010 هل رهیرناوهد وتیهن داهاتی
$1،020،252،212 = رمیلێکهربهه بۆ 71،2 * رمیلهب 14،329،385
=2011 هل رهیرناوهد وتیهن داهاتی
$4،241،674،560 = رمیلێکهربهبۆه $ 87 * رمیلهب 48،754،880
= 2012 ساڵی هل رهێرناوهد وتیهن داهاتی
$4،689،147،786 = رمیزلێکهربهبۆه $86،5 * رمیلهب 54،209،801
= 2013 ساڵیهل وتهن داهاتی
$3،898،096،202 = رمیلێکهربهبۆه $ 91،7 * رمیله222،638،24ب
=2014 ساڵیهل وتهن داهاتی
. $ 7،636،694،306 = رمیلێکهربهبۆه $ 89 * رمیله545،508،58ب
هوهداخهباڵمهبمریکیهئدۆالری $)22.541،583.594(هلهبووبریتیهکهداهاتگشتیکۆیبێتهیهشێومهب
رۆژ دارایش یران��یهق وهدیارنی اڵمه��ب هیهه هوداهاتهب پێویس��تیان کوردس��تان رێمیهه هاوالتیانی ئێس��تا
کودس��تان رێمیهه فرۆرشاوی وتیهن هاتوی س��تهدهب داهاتی چیهک چنیتهڵدهپیه نگامنهت زیاتر رۆژهب
هبزۆرهتۆتالیتاریدایمێکیهسیس��تبنیادنانیوهماڵهبنتیهخزم هلوواڵتانبانکیوسه��کهتاکگیرفان��یهل
. هغکردووهقۆر بازاریان حزب کۆمپانیاکانی و هکراو ڵهتێک بازرگانی و تهسیاس نارشینی
وتیهن ستهاتویهدهب داهاتی
کودستان رێمیهه فرۆرشاوی
بانکی و سهکهتاک گیرفانیهل
وهماڵهبن تیهخزم هل و واڵتان
مێکیهسیست بنیادنانی
تۆتالیتاریدایه
- 11. : مهدوو قۆناغی
( هل زیاتر کودرستان رێمیهه هک ،کانهرسوشتی هسامان تیهزارهو یهس���ااڵن راپۆرتی پێی هب 2015 هل
: هیهوهخوار یهشێو مهب هک .. همهێناوهرههب رمیلهب ملیون ) 210،709،588
؟ هفرۆرشاو ناوخۆ هب هفرۆرشاو خاو وتهن رمیلهب ملیون ) 31،404،648 ( هل زیاتر . 1
هکهراپۆرت هل هک تیهفرۆش���توی هروهد کانیهبازار هل کوردس���تان رێمیهه هک ، دایبنین یهنرخ وهب رهگهئ
) $ 36.75 = خاو وتیهن رمیلهب کهی (نرخی ههاتوو
$ 36.75 * رمیلهب 31،404،648 = کوردستان هل فرۆرشاو وتیهن یهپار واتاهک
$ 1،154،120،814 =
یهماوهلرهنکهتیهرێگهبیهخاووتیهنرمیلهبملیون)4،539،088(کوردستانرێمیهههکه.هاتوو2
بۆ ینهکهد کهش���یکاری ، رمیلهب ) 12،435 ( ه���کاتهد هرۆژان ه���ک ، هکردوو هروهد یهن���اردهه س���اڵدا که���ی
یانا؟ هدروست هئامار مهئ ئایا رۆژێکدا هل تهکهد رهنکهت ندهچ بزانین یهوهئ
کاتهد رمیلهب ) 278 ( هل زیاتر رهنکهت 1
12435 / 278 = رۆژێکدا هل رهنکهت یهژمار
. رۆژێکدا هل رهنکهت 45 =
،وههرهد هڕواتهد رهنکهت ) 45( هرۆژان کوردستان کانیهس���نوری هخاڵ مووهه هل هراپۆرت مهئ پێی هب واتاهک
زۆرنهکهدهروهدیهناردههوتهنه���کیهرانهنکهتوهئیهژمارهچونکراس���تیداهلهدوورهژمارمهئاڵمه���ب
. هزیاتر هوهل
کهڵهک ، تاوکی ( هکهپااڵوگ سێ رهه بۆ هدابینکراو خاو وتیهن رمیلهب ملیون )36،665،073 ( هل زیاتر . 3
کامنانهوتیهنهمهرههبرمیلهبملیون)23،343،994(هلزیاترهوتهنهبروهئپااڵوتنیدوایه���،ل)بازی���ان،
اڵمهب ، ) مااڵن غازی ، هفرۆک نزینیهب ، فساهن ، گازوایل ، سپی وتیهن ، نزینهب ( کهو هوتووهک ستهد
داهاتی ناشافافی هل هش���ێکهب میشهئ هک هراپۆرت مهل هکراوهن یهکهداهات هل باس کهیهش���ێو هیچ هب
:وتهن
، سلێامنی ( وتهن شکردنیهداب تیهرایهرێوبهب هل 2015 مانگی هیازد داهاتی ،دواداچوومنانهب دوای
مهقهر چوار رهس هل کوردس���تان بانکی هنێرێتهد یهکهداهات هک )هکۆی وتوکانزاکانیهن ، دهۆک ، ولێرهه
. ) 5001566 هکۆی ، 5001565 ولێرهه ، 4263521 دهۆک ، 3113309 سلێامنی ( نهمانهئ هک حسابی
. دۆالر ملیار )1،787،029،298 ( هل زیاتر هکاتهد هک دینار )ترلیون 2،180،175،743،865 ( هل زیاتر هکاتهد
مووهه هل هراپۆرت مهئ پێی هب
کوردستان کانیهسنوری هخاڵ
هڕواتهد رهنکهت ) 45( هرۆژان
هدوور هژمار مهئ اڵمهب ،وههرهد
راستیهل
- 12. مهرههب هک هپااڵوگ س���ێ رهه هل هک ) fuel oil ( شهر وتیهن رمی���لهب ملیون ) 16،410،313 ( ه���ل .زیات���ر 4
هفرۆرشاو کێ هب و کردنیهناردهه و فرۆش�ت�ن نرخی هل باس���ی کهیهش���ێو هیچ هب اڵمهب .هێرنێتهد
.وتهن داهاتی کانیهفافیهناش هل هکێکهی میشهئ هک ،هکردووهن
بۆری یهرێگ هل رمیلهب ملیون ) 138،661،190 ( هل زیاتر کوردس���تان رێمیهه هک ههاتوو هکهراپۆرت هل . 5
: قۆناخ دوو هب یشهوهئ هک رکوکهک پارێزگای وتهن هل هجگ هکردوو جیهانی ریهندهب یهناردهه
58،954،742(هبهکس���انهیکراوهناردههوتیهنهک2015/6/23تاههکهیمانگیهل :مه���کهیقۆناخ���ی
هکوتیهنهب���روهئبریهلغدای���شهبهو،هکراوهروهدیهن���اردههس���ۆمۆرهرێگهله���کرمی���لهبملی���ون)
هک دینار ترلی���ون ) 2،423،826،267 ( هک���ردوو رێمهه یهناردهه یهپ���ار هرێژ مهئ هک���راو هروهد یهن���اردهه
. دوالر ملیار ) 1،986،743،567 ( هب هکسانهی
بۆری یهرێگ هل کوردستان رێمیهه 2015 ساڵی کۆتای تاهه 2015 /6/23 دوای هل : مهدوو قۆناخی
) 27،754،281 ( هل زیاتر ڵه���گ هل هکردو یهوهرهد یهناردهه خاوی وتیهن رمی���لهب ملی���ون ) 79،706،354 (
هب هکسانهی یهکهپار هکهراپۆرت پێی هب هک ههکردو یهروهد یهناردهه رکوکهک وتیهن رمیلهب ملیون
.دۆالر ملیار ) 3،949،697،777.89 (
ڵهگهلهکراوهناردههرهنکهتهبهکوتیهنوهئهلهجگهفرۆرشاو2015ساڵیهلهک وتهنداهاتیواتاهک
.دوالر ) 3،949،697،777.89 ( = هکاتهد ههێرناو مهرههب هک شهر وتیهن
هب هكسانهی 1،787،029،298 ( + ) 1،154،120،814( + ) 1،986،743،567 ( تیهناردوویهک عێراق یهپار
.. دوالر ملیار 8،877،591،456
کۆتایی تا
کوردستان رێمیهه 2015 ساڵی
بۆری یهرێگ هل
ملیون ) 79،706،354 (
یهناردهه خاوی وتیهن رمیلهب
کردوه یهوهرهد
- 15. هەرێمی رویه���ڕووب هک ،قەیران���ەدا هەمو ئ���ەو لەنێ���و
رهرسوڕێنهس ژمارەی لەوێ لێرەو ، هوهتهبو کوردس���تان
ژماران���ە ل���ەو یەکێ���ک ،هەڵ���دەدەن س���ەر کومان���اوی و
تیهرایهرێوبهب 5102ی س���اڵی مانگ���ی هیازد داهات���ی
،دهۆک،ولێ���رهه،س���لێامنی(وته���نش���کردنیهداب
2،180،175،589،342( هل زیاتر ) ه���کۆی وکانزاکانی وتهن
دوالر ملیون )163(ه���ل زیاتر مانگ کهیبۆه���ک ترلی���ون)
نرێتهداددکوردستانبانکیهلهپاروهئمووهه،کاتهد
سلێامنی ( نهمانهئ هک حسابی مهقهر چوار ره���س هل و
هکۆی ، 5001565 ولێرهه ، 4263521 دهۆک ، 3113309
. ) 5001566
کانهحکومی هبانک هچ���ووهد پێش���وودا هل هداهات مهئهک
اڵمهب.کراهدهپێویهڵهمامداراییتیهزارهونه���الیهلو
وتیهح مانگی ه���ل هک 8680 هژمار یهنوورساو پێ���ی هب
نکیهب هبروات ه���داهات مهئ هبری���اردراو ، هرچ���ووهد 2014
. کوردستان
و داهات هەم���و وەک س���وڕمانە س���ەر جێگەی ئ���ەوەی
هەیەو بونیان کە هەرێم تری سامانەکانی و سەروەت
بۆ و هەن کۆمپانی���اکان و حزب و بەرپ���رس بۆ ،نین دی���ار
،هاتووە بەسەر چی نازانین دیارنیەو ئەمیش ،نین گەل
هەرێمی لە پارەی���ە برە ئەم وەک داهات���ی وردە رەنگ���ە
دارایی قەیرانی ئاسانی بە ئەوە رووهبخرێت کوردستان
بێتهد رهسهجار
هچووهد پێشوودا هل هداهات مهئ
نهالیهل و کانهحکومی هبانک
یهڵهمام دارایی تیهزارهو
،کراهدهپێو
مهئ هبریاردراو ئێستا اڵمهب
نکیهب هبروات هداهات
کوردستان
- 16. : مهسێی قۆناغی
)90 ( هل زیاتر دا 2016 هل هوهتهباڵویکردوو کانهرسوش���تیس���امانه تیهزارهو هک یهڕاپۆرتان وهئ پێی هب
ندهرچهههککانهمانگپێیهبیهکهداهاتهمهئهکبۆرییهرێگهبهکراوهروهدیهناردههرمیلهبملیون
: هزیاتر هوهل زۆر یهکهداهات
دوالر ملیون 450 = کهی مانگی
دوالر ملیون 303 = دوو مانگی
دوالر ملیون 557 = سێ مانگی
دوالر ملیون 376 = چوار مانگی
دوالر ملیون 390 = پێنج مانگی
دوالر ملیون 480 = شهش مانگی
. دوالر ملیون 390 = وتهح مانگی
داهاتی هل هجگ دوالر ملی���ار ) 2،987،000،000 ( ه���ل هزیاتر وتهح مانگی تاهه وته���ن داهاتی کۆی ه���ک
هکهداهاتکۆیندهچرهه،کانهوتیهنه���مهرههبداهاتیوناوخۆهلفرۆرشاووتیهن ،رهنکهته���بوته���ن
هبرمیلیهبوتهنئێستا،هبوودوالر24هبرمیلیهبوتهنکهیمانگیهلهچونکهتێدایکیهفافیهناش
بێتهنهیچبێتهدواتاهکهکردووهنمیهکوتهنمهێنانیهرههبشهوهئڵهگهلوهفرۆرشاودوالر37
!!! هوانی اڵمهب بێت کهی مانگی داهاتی یهندهوهئ دوو شهش مانگی داهاتی
بێتهن هیچ بێتهد
دوو شهش مانگی داهاتی
کهی مانگی داهاتی یهندهوهئ
اڵمهب بێت
!!! هوانی
- 18. کراوە ل���ەوە باس خاڵدا لەپێنج���ەم ،خ���اڵ لەحەوت ب���وو پێکهات مووچ���ە پاش���کەوتی بڕی���اری
داهاتی ڕەچاوکردن���ی ب���ە دەرکرێ���ت لەس���ەر چاوخش���اندنەوەی مانگان���ە کەبەش���ێوەیەکی
بکرێت دیاری پاش���ەکەوت ڕێژەی کەمرتین بەجۆرێ���ک ئابووری و دارای وەزارەت���ی مانگان���ەی
زیاد موچەخۆران موچەی ڕێژەیش ب���ەو زیادیکرد نەوت بەرمیلێک نەرخی کاتێک هەر ه���کەوات
چۆن هەرێم حکومەتی کە دەکەینەوە ڕوون���ی لێرەدا نەکراوە جێبەجێ ئەمە بەاڵم ئەکرێ���ت
.کردوە کوردستان هەرێمی خەڵکی لە فێڵی
داهاتی وە بووە ن���ەوت بەرمیل ملیۆن 18،656،131 ی���ەک مانگی لە نەوت هەناردەکردن���ی
بووە دۆالر 24.12 نەوت بەرمیلێک نرخ���ی کەواتا بووە دۆالر ملیۆن 450 مانگەدا لەم ن���ەوت
. هدراو مووچە کردنی پاشەکەوت بڕیاری مانگەدا لەو هەر ، بەرمیلێک هەر بۆ
سامانەوەزارەتیڕاپۆرتیبەپێداشەشمانگیلەنەوتنرخیبەرزبوونەوەیدوایبەاڵم
561،938676 داهاتەکەی کۆی کە دۆالر 36.43 بە فرۆرشاوە نەوت بەرمیلێک کانهرسوشتی
.دراوە بازیان و کەڵەک پااڵوتگەی بە کە نەوت بەرمیل ملیۆن 2 داهاتی لە جگە دۆالر ملیۆن
بەرمیلێک نرخی لەس���ەر ش���ەش مانگی و یەک مانگی نێوان لە بکەین بەراورد ئەگەر کەواتا
وەکردووەزیادی%34ـبەڕێژەینەوتنرخیدەبینینبۆریبەڕێگەینەوتداهاتییاننەوت
فرۆشتنیداهاتیبەبێداهاتەئەوهەرچەند،کردوەزیادی%20ڕێژەیبەنەوتیشداهاتی
.نەوتیەکانە بەرهەمە داهاتی و ناوخۆ بە فرۆشتنی وە تەنکەر بەڕێگەی نەوت
مووچەخۆران پاش���ەکەوتی ڕێژەی لە گۆڕانکاری دەبوایە کە دەردەکەوێت بۆمان لێ���رە کەواتا
% ) 30 بۆ 20 ( بەڕێژەی نەوت داهاتی زیادبوونی یان نەوت نرخی ڕێژەی بەپێ بکرایە
هب تائێس���تا ، هک���ردو هاونیش���تامنیان ل���ە ت���ری فڵێکی لەم���ەدا هەرێ���م حکومەت���ی ب���ەاڵم
وتهکه���پاش هک،هنیکه���گرنتیهیچهبگ���رهوه���تهچوهنوتداهکه���پاشنایاس���ای میهسیس���ت
هک ،هوهبدرێت نفالهئ و هیدانهش وکاری سهک و نیش���ینانهخان و خۆرانهموچ و رانهرمانبهف
. هدینار ترلیون )6 ( یهکهبر ئێستا تا
%34ـ بەڕێژەی نەوت نرخی
کردووە زیادی
ڕێژەی بە نەوتیش داهاتی وە
کردوە زیادی %20
- 22. بەپێیکەهەیەبونیرسش���تیغازیباشبرێکی نەوتلەجگەکوردس���تاداهەرێمیلەس���نوری
لەروی ئەوەش ، خەمڵێ�ن�راوە س���ێجا مەتر (7،5)ترلیۆنبەرسوش���تیەکانس���امانە وەزارەتیئام���اری
رێژەکەشی و غازدا وزەی لەئاس���تی واڵت هەش���تەم بە دەکات کوردس���تان هەرێمی ریزبەندیەوە
. دەکات دونیا غازی رێژەی هەموو %3 لە زیاتر
بەکارنەبوندەستتائێستاکوردستاندالەهەرێمیرسوشتیغازیهێنانیبەرهەمکۆمپانیاکانی
.غازە دانا کۆمپانیایی کاربکات کوردستان کەلە کۆمپانیایەک تەنها و
: غاز دانا
هیالل،دانا(گەورەکۆمپانیاییسێلەپێکهاتوە،غازدالەکەرتیئەکاتوەبەرهێنانکۆمپانیاییەکە
کە غازدا هێنانی بەرهەم لەبواری کارئەکەن دونیا گرنگی واڵتی س���ێ لە ، ) پرتۆلیۆم گرێس���نت و
. ) ئیامرات و میرس ، )کوردستان (هەرێمی (عێراق
گرێبەستەکەش کردوەو هەرێم حکومەتی گەڵ لە گرێبەستی (7002)وە سالێ لە کۆمپانیایە ئەم
باسی ئەوەی ، چین بنەماکانی نیە رون تائێستاش و بارزانیدا نێچیرفان و هەورامی ئاشتی لەگەڵ
هەروەها،هەرێمحکومەت���ینەککۆمپانیاکەیەبەرژەوەن���دیلەزیاترگرێبەس���تەکەدەکرێتلێ���وە
وەزارەتی س���ایتی وێب لە بەاڵم کردووە گرێبەس���تی 57 لە زیاتر کوردس���تان هەرێمی حکومەتی
غازە دانا گرێبەستی لەوانەش یەکێک ،دیارنیە یان 16 و هەیە گرێبەست 41 رسوشتیەکان س���امان
لەو گرێبەس���تێکی بۆچی هەرێم حکومەتی بەرپرس���ەی دوو ئەم ئەوەیە س���ەرەکی وپرس���یاری .
گەیاندووە.!؟ بەوکارەیان میللەتەکەیان و خۆیان بە سودێکیان چ ؟ کردووە شێووەیان
باسی باڵوکراوەتەوە 2013 ئازاری لە )(ش���اریقە لە کە غاز دانا کۆمپانیایی خودی راپۆرتێکی بەپێی
بەرهەمبهێنێت رسوش���تی غازی کۆرمۆر بلۆکی لە توانی غاز دانا (61)مانگ دوایی ، کردووە لەوە
(42)تۆرباینەو کە کارەبا هێنانی بەرهەم بنکەی بۆ راکێشێت بۆری کیلۆمەتر )174( توانی هەروەها
غازهب ) س���لێامنی و (هەولێر پارێزگایی ه���ەردوو کارەبایی بەهەمهێنانی بۆ توانیویەت���ی غاز دان���ا
.داناوە رسوشی غازی هێنانی بەرهەم و پااڵوتن بۆ ،پااڵوگەشی دوو ، بکات دابین
دەس���تی رسوش���تیەکان س���امانە وەزیری داناغازو نێوان کێش���ەکانی (9002)دا س���اڵی لەدوایی
لە ڕێگریان کارەیش���یان بەم ، بدەن بەرهەمهێنانی���ان بەئاس���تی پەرە پێنەدراوە رێگەی���ان پێک���ردوەو
س���وودێکی ،بوو دوالر ملیار 10 لە زیات���ر بەها کە كرت )پرتۆکیمی���اوی ( ش���ارێکی درووس���تکردنی
)2009( ساڵی لەدوایی
داناغازو نێوان کێشەکانی
رسوشتیەکان سامانە وەزیری
رێگەیان پێکردوەو دەستی
بەئاستی پەرە پێنەدراوە
بدەن بەرهەمهێنانیان
- 23. . دەرەخساند کاری هەلی هەزاران و دەگەیاند ئەنفالکراوە ناوچە بەو گەورەی
حکومەتیکاتیشئەودادگاوئەچێتەغازداناوهەرێمحکومەتی نێوانکێشەی)دا2013(لەساڵی
دواتریش،کێشیەکانیوداعششەریپێشواتەدۆراندکۆمپانیاکەبەدۆالری(001)ملیۆنهەرێم
کۆمپانیاییدیسانەوەکەرونبویەوەرابردودامانگیچەنماوەیلەهەبوەوبەردەوامیکێشەیەئەو
ئەو تری س���کااڵیەکی لەرێگەی بردوەتەوە هەرێم حکومەتی لە دۆالری ملیار )2( نزیکەی غاز دان���ان
و ئان لەم فەرمانبەرانە )مانگی (سێ موچەی بەشی ئەوەش . هەرێم حکومەتی لە کۆمپانیایەوە
. قەیراناویەدا ساتە
ئازاری تا ) 2008( ترشینی لەمانگی ن���ەوت بەرملی (97)ملیۆن هاوتای راپۆرتەش ئەو هەربەپێ���ی
نەوت بەرمیل (88)هەزار هاوتایی هێنانی بەرهەم بەرێژەی گەش�ت�ن کە ،هێرناوە بەرهەم ) 2013(
ئەو ،کەواتە ) چەمچەم���ال ( گەرمی���ان س���نوری کۆرمۆری بلۆک���ی لە بەتەنه���ا ئ���ەوەش رۆژدا لەی���ەک
گاز س���ێجایی پێ )ملیۆن 340( هاوتایک���ی ئەبێت���ە بپێورێت رسوش���تی غازی بە ئەگ���ەر رێژەی���ەش
کۆی کەواتە ، رۆژانە هەربەشێوەی ئەویش چرکراو شلی گازی (51)هەزار وە رۆژانە بەش���ێوەیەکی
شلەکانی چرکراو لەگازی بەرمیل ملیۆن 16،5 وە و لەگاز سیجا پێ (571)ملیار بەرهەمەکە گشتی
ترشینیلەمانگیهێنانبەبەرهەمکردوەدەس���تیلەوەتەیبەرهەمهاتوەکۆمپانیاکەوەلەالیەن
. )وە 2008( یەکەمی
هاواڵتیانیبۆکارەبایی(42)کاتژمێرگرەوینەبێتهیچتائێستائەبوایەهێنانلەبەرهەمرێژەیەئەو
هەرێمە ئەو نەنگی ، نەبیرناوە رەوا هەرێم هاواڵتیانی بە خۆشبەختیەکەش ،ئەگەر بکردایە هەرێم
چەن تەنها خاوەنەکەی بەاڵم هاواڵتیانەوەیە س���ەرجەمی بەناوی رسوش���تیەو س���امانەکەی لەوێدا
بەش ئەنفالکراو خەڵکە داناوەو تیر س���کی لەس���ەر سۆڵیان و سپی و نەرم دەس���تی و کەس���ێکن
هەرێمە ئەم مەتەڵی ، داناوە برس���ی سکی لەسەر ماندویان دەس���تی رەشوروتەکەش���ی خوارو
سیاسیەکی چەن بەدەست بۆخۆی بەاڵم لەسەرێتی سەرنجی دونیا هەموو کە ئەوێوە کەوتوەتە
.نادیار داهاتی دیارەو سامانی وەزارەەتەوە جوت وەزیرێکی چەن بیبەرنامەو
کێشەی )دا 2013( لەساڵی
دانا و هەرێم حکومەتی نێوان
دادگاو ئەچێتە غاز
هەرێم حکومەتی کاتیش ئەو
بە دۆالری (001)ملیۆن
دۆراند کۆمپانیاکە
- 24. : هجۆر سێ کوردستان رێمیهه هل رسۆشتی غازی بەرهەمی
: وشک غازی . 1
کانیهوێس���تگ هدرێتهد .(8002)وە لەس���اڵی دەهێنێ���ت س���ێجاغازبەرهەم (043)ملیۆنپ���ى رۆژان���ە
) ولێرهه پارێزگای + سلێامنی پارێزگای ( هل باهکار هێنانی مهرههب
: مااڵن شل غازی . 2
ساوس کۆمپانیای هب هدراو . )لەمبلۆکەبەرهەمدێت مااڵن ش���لی (غازی ئێلپێجی (0001)هەزارتەن
دوالر ) 325 ( هب نیهت کوردستان
: یتهکۆندێنس .3
ڵهتێک تاوکی خاوی وتیهن ڵه���گ هل . لێبەهەمدەهێرنێت کۆندێس���ەیتی (02)هەزاربەرمیل ه���رۆژان
. بێتهد باش هیتهکۆندێس مهئ هۆیهب هنی باش یهکهجۆر تاوکی خاوی وتیهن هدچونک کرێتهد
هرۆژان
کۆندێسەیت (02)هەزاربەرمیل
دەهێرنێت بەرهەم
- 26. ناتوانرێتئاسانیهبمیشهئهک،رهنکهتهبوتهنیهرێگهلوێتهکهدستامنهدداهاتهلترجۆرێکی
کهو هوهفافیه���ناش رووی هل هوتهن فرۆش���تنی جۆری خرابرتین هچونک بزانین یهقینهراس���ت یهژمار
کرێتهدهوهرهدیهناردههخاووتیهنهلشێکهبئێستاتاهه2007هلکوردستانرێمیههزانینهد
رهگهئ هکراوهباسن تهزارهو کانیهڕاپۆرت هل ئاشکرا و روونی هب ئێس���تا تاهه اڵمهب هرهنکهت یهرێگ هب
هس���امان تیهزارهو 2015 یهس���ااڵن ڕاپۆرتیهلهکیهوهئکهوهئامێزبووهگالت زۆرکرابێتباس���یش
یهوانهررهنکهتهبس���اڵێکیهماوهلمیلرهبملیۆن)4،600،000(ڵێ���تهدههات���ووکانهرسوش���تی
کامنانهزانیاریودواداچوونهبپێیهبهئێماڵمهب .کاتهدرهنکهت)45(رۆژیمیشهئهکهکراوهروهد
رمیلیهبرهگهئ،رۆژێکداهلرمیلهبزارهه)75(هلیهنزیکهرۆژان2015ساڵیهلهوتووهرکهدبۆمان
دوالر ملیون ) 675،000،000 ( کاتهد رهنکهت وتیهن داهات���ی هوهئ ، تێکرا هب ینهحس���ابک ) $ 25( هب
هک هکراو هروهد یهناردهه ره���نکهت یهرێگ هب وتهن رمیلهب زارهه ) 60 ( یه���نزیکهرۆژان 2016 ه���ل هو .
نیوێک و ساڵ هماو هل یهکهداهات گشتی کۆی . دوالر ملیون ) 270،000،000 ( هکاتهد یهکهداهات
. کاتهد دوالر ملیار کهی یهنزیک
رهنكهت
هوتهن فرۆشتنی جۆری خراپرتین
وههفافیهناش رووی هل
- 28. 2016/1 /27 هل NRT( ( تاوتوی یهرنامهب هل ) ی.ن.ک ( س���کرتێری جێگری حهس���ال مهرههب .د رێزهب
یهپار دوالر ملیار ) 5( بری ، کرد وتداهح یهکابین ڵهگ هل سلیمهت وهورهد 6 یهکابین هل من هک وتی
وهئڵێتهدکانهرسوش���تیهس���امانتیهزارهواڵمهب.بووههدا)HSBC(بنکیهلوته���نرشین���ی
3،845،893،693 ( هکاتهد 2013 ت���اهه هوتوهک س���تامنهد وتهن کانیهس���تهگرێب رشینی هل یهپار
.د کانیه���قس نیوانی ه���ل هیهه جی���اوازی دوالریان ملی���ون ده���س دوو و ملیار که���ی یه���نزیک ه���ک )
یان هرفکراوهس الرێ هب هیهپار وهئ زۆری ش���ێکیهب هو ،کانهرسوش���تی هس���امان تیهوزار و مهرههب
هل غاز و وتهن کاروباری رێمیهه نیهنجومهئ و دارای چاودێری نهالی هل هکراوهن کیهچاودێرێ هی���چ
وتیانهن یهپار داریی ت���یهزارهو وهس���ااڵن یهبوج بۆ هوهرانهگ بێ هب یان خۆ اڵتیه���سهد یهوهرهد
: روو هینهخهد کهیهمنون ندهچ هوهخوار هل ،هرفکردووهس
. دهۆک هل مریکیهئ زانکۆی بۆ دوالر ملیون ) 30( . 1
زانکۆی ه���ب ملیون )10( نه���اهت جیهک ،س���لێامنی هل مریک���یهئ زانک���ۆی ب���ۆ دۆالر ملی���ون )88 ( . 2
هب کوردستانی هک هقوربانیدان و کاراسات مزیهر هبجهڵهه و هحکومی کیهزانکۆی هک هدراو هبجهڵهه
. هناساندوو دنیا
هل نزیک و حزبین یانهزۆرب هک کانهبانک پش���تگیری و هس���یول ئاس���انکاری بۆ دوالر ملیون ) 270 ( . 3
. کوردستانن رێمیهه دارانی اڵتهسهد
. هکراوهدروستن ئێستا تاهه هک دینهاڵحهس زانکۆی مپیهک دوالر ملیون )20( . 4
یهوهکواستن بۆ کانهپرسهب جیهک ناوخۆ تیهزارهو بۆ رهکۆپت کردنی دابین دوالر ملیون ) 13 ( . 5
. دێنن کاریهب خۆیان
رهگهئ چی هک ، هژینگ رهس له رهکاریگ نگاندنیهڵسهه ) ای ، ای ، ی ( راوێژکاری بۆ ) 1،318،753 ( .6
. هئاوای کوردستان ییهژینگ زعیهو بۆ ینهکهفدهس بۆ پاریان و راوێژکارین یهخاو هئێم
دوالر ملیار ) 5( بڕ
بانکی هل وتهن رشینی یهپار
ریتانیهب )ی HSBC (
هبووهه دا
- 29. مهئنازانێتسهک،دواداچوونهبونگیهماهههیهرمانگهفڕاوێژکاری کرییدوالرملیون)1(.7
؟ کوردستان رێمیهه ڵکیهخ بۆ ؟ بوو چی سوودیان ؟ بوو چی کاریان هیهرمانگهف
. شهگ یهئایند رێکخراوی دوالر ملیون )5 ( . 8
زۆر %90 وڵیرهه هل نهاهت هک خوێندنگاکان بۆ پاک ئاوی کردنی دابین دوالر ملیون ) 3،687،973 ( .9
. % 40 دهۆکیش هل ، هکراوهن جێ هب جێ رهه رمیانهگ و سلێامنی هل ، هکراو جێهجێب خراپی هب
؟ هرفکراوهس چۆن ئایا ، نگالهش پێدانیهشهگ دوالر ملیون ) 40 ( . 10
؟ هکردوو رفیهس میکانیزمێک چ هب و چۆن ، نجانهگ زراندنیهدام دوالر ملیون )10 ( . 11
کیهیهژمار ئێس���تادا هک ؟ هکراو رجهخ چۆن ، نجانهگ کامبین���ی ب���ۆ دوالر ملی���ون ) 2،685،000 ( . 12
. هێڵنهجێدهب کوردستان شهگ کیهیهئایند و کار لیهه بوونیهن رهب هل و بێکارن نجهگ
هل���یهئ ک���یهکۆمپانیای ه���ک ئافاس���تاین رزیهد ران���یهبووکهرهق دوالر ملی���ون ) 7،100،000 ( . 13
هلیهئ کیهکۆمپانیای زیان���ی تهحکوم هوات ،هپش���ت هل حزبی رپرس���انیهب هک هو هێناو یهرزێکهد
!!!! هبژاردوو
ت���یهزارهو2013س���اڵیراپۆرت���یه���له���کتری���شردان���یهدهههبت���رییه���منوونی���انهدوه���مانهئ
. کرێنهد تێبینی کانهرسوشتیهسامان
دوالر ملیون ) 1 (
یهرمانگهف ڕاوێژکاری کریی
دواداچوونهب و نگیهماههه
سهک ، هدراو وتهن شیربنیهل
نازانێت
کاریان هیهرمانگهف مهئ
؟ بوو چی
- 31. ( هکاتهد میشهئ هک هبوو دوالر ملی���ون 350 یهنزیک ، تێکرا همانگان ، 2014 تاهه 2007 ه���ل : مه���کهی
. کوردستان رێمیهه یهبوج ساڵی سێ هکاتهد هک ، کاتهد دۆالر ملیار ) 29،400،000،000
یهنزیکهبهمانگانبۆهکردوومیهکناوخۆداهاتیداراییرانیهقهۆیهب2014تایهرهس:مهدوو
. دوالر ملیار ) 4،500،000،000 ( هکاتهد 2016 ی 6 مانگی تا ، دوالر ملیون ) 150 (
اڵمهب و هوهدارایی ت���یهزارهو هتهرۆش���توون رمیهف کیهیهش���ێوهب هک هیهداهاتان وهئ نهاهت ه���مهئ
رێگایهوهکۆناکرێتپێ���ک ورێککیهیهش���ێو هبداهاتهوهئێمدواداچوونیهبوزانیاریپێ���ی ه���ب
یهپس���وڵ زۆر کیهیهژمار یهمنوون بۆ ، هوهتهحکوم یهزێنهخ هجنهن کانهداهات هک هیهه جۆراوجۆر
کۆمپانیازارهه20 همنونبۆ خرشێنهبهدگومرکیباجیهلهککۆمپانیاکانبۆکرێنهدبوونخۆش
کۆمپانیاکانیتیهتایبهب نهدهئتهحکومهبباجزاریانهه15نهاهت ،یهههکوردستانرێمیهههل
،)وتهنبواریهلتکوزاریهخزموسکیوریتی،ووتهنویهنهکواست ،کانهپااڵوگ ،وتهن،یاندنهگ(
ڤێالی زۆری شیهب هک ، باهکار یهپار لێخۆش���بوونی و ماڵندنهخ کانیهلیژن هوه���تریش کیهالی هل
باهکار یهپار ی���ان ،کراو بۆ خۆش���بوونیان لێ کانهحزب گایهبار و رۆییهزیاد ش���ۆێنی و رپرس���انهب
. نهناد
کهی هل تهحکوم و حزب یهزێنهخ هوهکۆبکرێن رێکوپێک کیهیهشێوهب هداهاتان مهئ رهگهئ هواتهک
هوهئ ،نهیکهد پارتی و کیت���یهی یهوهئ کهو ژینهن گش���تی داهاتی ره���س هل حزب و هوهجیابکرێن
هوهکاربهێرنێتهب،کوردستانداڵکیهختیهخزمهلتوانرێتهدکاتهدزیادقاتندهچناوخۆوداهاتی
.پێبهێرنێت کۆتای وتهکهپاش میهسیست و
)34،406،175،050( وتهنداهاتیهلزیاتر2016وتیهحمانگیتاهه2007هلوتهنداهاتیکۆی
رشینی و وتهن داهاتی گشتی کۆی واتاهک ملیاره )5 ( وتهن ستیهگرێب رشینی ، هدوالر ملیار
.هدوالر ملیار ) 39،406،175،050 (
دێتپێکشهبدووهلهکناوخۆداهاتی ،هدوالرملی���ار)33،900،000،000(خۆناوداهات���یک���ۆی
2016 ش���یهش مانگی تاهه 2014 ناوخۆ داهاتی ،)29،400،000،000( هکاتهد 2014 بۆ 2007 هل (
. ) ) 4،500،000،000( هکاتهد
هدوالرملیار)73،306،175،050(کوردستانرێمیههناوهتههاتو2016بۆ2007هلهکداهاتکۆی
. ههاتو هوهعێراق یهبوج هل ،همانگان هموج بۆ ، یهپار وهئ هل هجگ ،
هداهاتان مهئ رهگهئ
رێکوپێک کیهیهشێوهب
و حزب یهزێنهخ هوهکۆبکرێن
هوهجیابکرێن کهی هل تهحکوم
ندهچ ناوخۆو داهاتی هوهئ ،
کاتهد زیاد قات
- 33. 17 یهبوج هل هک دراهد رانهرمانبهف یهموچ هوهعێراق نهالی هل 2014 ی 3 مانگی تا : مهکهی قوناغی
هبوو دۆالر ملیار 69 هل زیاتر هو 2003 هک ،هدراو غداهب هل هاتوو ی %
هغداوهب نهالی هل 2014 ی 3 مانگی هل کوردس���تان رێمیهه یهبوج برینی دوای : مهدوو قوناغی
هکهپاربریوه���مانگ)17(2015تاکۆتایهک���ردوودابینرانیهرمانبهفیه���موچرێ���مههت���یهحکوم،
.کاتهد دینار ملیار هود دهس و ترلیون هچوارد )14،110،000،000،000 ( هکاتهد
ئێستاتاهک هیروکراوهپوتهکهپاشنایاسایمیهسیست2016یکهیمانگیهل:مهسێیقۆناغی
. کاتهد دینار ملیار دهس پێنج و ترلیون دوو ) 2،500،000،000،000 (
هشانزد)16،610،000،000،000( 2014سێیمانگیهلهموچهبنهدرواویهپارانوهئگشتی کۆی
.کاتهد دینار ملیون هد و دهسهش و ترلیون
12،807،000،000،000 ( یه���نزیک رێ���مهه تیهحکوم ه���ک س���تامنهردهب کانیهڵگهب پێ���ی ه���ب کهو
ملیار کهی ، هرگرت���ووهو ناوخۆ کانه���بانک هل دیناری ملی���ار وتهدوحه���س ش���تهوه ترلیون هدوانزد )
. هوهدرێتهد وتهن هب هک ، هرگرتووهو تورکیا هل دوالریشی
بۆ هدینار ملیارهدوده���سهوش ترلیون دوو ) 2،610،000،000،000 ( هب پێویس���تی تهحکوم ، هواتهک
، هبوو کوردس���تان داهاتی هدوالر ملیار ) 73،306،175،050 ( بری اڵمهب ، کات دابی���ن هموچ یهوه���ئ
تهحکومخس���تنیکارهبیهبوجوتکوزارهخزموه���موجواوکاریهتب���ۆدوالرملیار ش���تههره���گهئ
رێمیههنیویوساڵشهشیهبوجهکاتهدهک،هنیدیاردۆالرملیار)65(بریهێشتارجکرابێتهخ
حسابی هژمار ره���س هتهخراون ؟ براون کۆی بۆ لێهاتوو؟ چی هپاران مهئ پرس���ینهد هئێم ، کوردس���تان
ڵکیهختیهخزمهلووهدۆزرێتهدهپارانمهئچۆنئایایهئکراو؟دیاریسیهکوکۆمپانیاوحزبکام
. رێرنێتهپهتێد پێ یهیرانهق مهئ و هێرنێتهد کارهب کوردستان
نهالی هل 2014 ی 3 مانگی تا
رانهرمانبهف یهموچ هوهعێراق
ی % 17 یهبوج هل هک دراهد
هل ،هدراو غداهب هل هاتوو
هل زیاتر هو 2003
ههاتوو دۆالر ملیار 69