Presentatie tijdens de kick-off van het OxfamNovib Growfonds project op 9 oktober bij ANV 't Onderholt in Lochem e.o.

1. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Mogelijkheden voor verbetering voer-
efficiëntie op het melkveebedrijf
Frank Verhoeven
Erik Smale
Dorieke Goodijk
‘t Onderholt, 9 oktober 2013

2. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Wie en wat is Boerenverstand?

3. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Blije koeien
Blije boeren
Blije aarde
3 Hoofdstukken

4. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
blije koeien
(diergezondheid-en welzijn, AB
gebruik, leeftijd, weidegang)
blije boeren
(arbeid, inkomen, opvolging, plezier)
blije aarde
(N, P en C, klimaat, omgeving/landschap,
biodiversiteit, milieuvergunningen)

5. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Kringlooplandbouw
Centraal voor blije aarde
Oudere koeien
Minder jongvee
Minder N en P in de mest (voerspoor)
Betere benutting
dierlijke mest
Zo weinig mogelijk!
N en P-arm voeren
Prijsstijgingen?
Waar komt het vandaan?
Zo hoog mogelijke
benutting eigen
ruwvoer
Beter functionerende bodems
Minder weglekken naar
de lucht (NH3)
(duur) Kunstmest
vervangen
fosfaat raakt op
Minder weglekken naar
de bodem/water

6. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
€ 0
€ 5
€ 10
€ 15
€ 20
€ 25
€ 30
PrijsA-brokper100kgbijlevering8tonbulk
Standaard A-brok fluctuaties 1992 - 2012
Hoogste maandprijs
Laagste maandprijs
Jaargemiddelde
Voerprijzen stijgen
Bron: Wageningen UR-LEI, 2012

7. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
€ -
€ 100.00
€ 200.00
€ 300.00
€ 400.00
€ 500.00
€ 600.00
PrijsSojaper100kggroothandel
Soja fluctuaties 1992 - 2012
Hoogste maandprijs
Laagste maandprijs
Jaar gemiddelde
Sojaprijzen stijgen
Bron: Wageningen UR-LEI, 2012

8. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
€ 0
€ 5
€ 10
€ 15
€ 20
€ 25
€ 30
€ 35
€ 40
€ 45
PrijsKASper100kgbijlevering8toninbulk
Prijs fluctuaties KAS 1992 - 2012
Hoogste maandprijs
Laagste maandprijs
Jaargemiddelde
Kunstmestprijzen stijgen
Bron: Wageningen UR-LEI, 2012

9. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
20 €
25 €
30 €
35 €
40 €
45 €
50 €
Melkprijsineuroper100kg
Melkprijs fluctuaties 1992 - 2012
Hoogste maandprijs
Gemiddelde jaarprijs
Laagste maandprijs
De melkprijs?
Bron: Wageningen UR-LEI, 2012

10. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Natura 2000 (provinciaal)
Wet Ammoniak & Veehouderij (provinciaal
– gemeentelijk)
Kader Richtlijn Water (waterschap)
Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)
BGM (besluit gebruik meststoffen,
landelijk)
Besluit milieu (> 200 melkkoeien)
Besluit landbouw milieubeheer
Besluit huisvesting/maatlat Duurzame
Melkveehouderij
NEC-richtlijn (gemeente, NH3)
Schoon & zuinig convenant
IPPC (klimaat,landelijk)
De overheid houdt de sector in de tang
met regels
GLB
Verplicht 7% braakleggen
Verplicht wisselteelt
Verplicht permanent grasland

11. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Er liggen ook wel serieuze uitdagingen!
Fosfaat: de 1e limiterende productiefactor?

12. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
2. Kwaliteiten
eigen voer
4. Benutting
eigen mest
2. Voer-
efficientie
1. Bodem
Kringlooplandbouw
Speerpunten
Allemaal interessant om MINDER krachtvoer te hoeven voeren!

13. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Kan ook hier beginnen?

14. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Hoeveel kg melk (meetmelk)
geproduceerd kan worden uit 1 kg
drogestof voer
 bedrijfsniveau / lange termijn (KWijzer)
 koppelniveau / korte termijn
Definitie voerefficiëntie

15. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
BEDRIJFSNIVEAU (over het jaar over de hele veestapel)
lange termijn keuzes  bedrijfsstrategie
bouwplan, aandeel beheersland, zelf
krachtvoer verbouwen, meswet, BEX, fokdoel
DIERNIVEAU (over aantal weken voor de melkkoeien)
korte termijn keuzes  bijsturing
wat is gewenste melkproductie en gehaltes,
sturen op ureum, beter duur en er minder voeren
dan zo goedkoop mogelijk?
Een optimaal rantsoen op welk nivo?

16. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Kringloopwijzer
Gratis te downloaden via www.mijnkringloopwijzer.nl

17. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Intensiteit kg melk/ha
kVEMbenutting/ha
Kringloopwijzer
legt diversiteit bloot

18. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Kringlooplandbouw
legt diversiteit bloot

19. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013

20. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Focus op vakmanschap!
Hoeveel vreet de
koe van eigen
land?
Hoeveel gras
en maïs word
er geoogst?
Bemesten
voor wat er
is gegroeid
NETTO KVEM BENUTTING
BRUTO KVEM PRODUCTIE
INKUIL- EN OPSLAG
VERLIEZEN
VOERVERLIEZEN
BEWEIDINGS
VERLIEZEN
BEMEST
BODEMVERLIEZEN/
OPBOUW BODEMVOORAAD
BENUT
?

21. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Fam. Smale, Joppe (Achterhoek)
Bouwplan: hoeveel akkerbouwgewassen?
Hoeveel mais? wel of geen grasklaver?
waar op welke grond welke gewassen?
Bouwplan

22. En dan kom je bij de bodem…

23. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
En bij het ruwvoer…

24. 1
2
3
4
IR - I0000800.027
01.10.03 19:20:12
11,3
33,6 °C
15
20
25
30
Niet beschermd
bunker
Niet afgedekt
Auerbach, 2007
Bij de opslag…

25. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Bij het rantsoen…

26. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Bij de mest…
Een goede mestflat hoor je ploppen, ploppend is kloppend

27. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Welke kwaliteiten mest?
Mestscheiden
Composteren
Toevoegmiddelen
C/N verhogen

28. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
En weer terug bij de bodem

29. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Uitgaande dat je hoe dan ook derogatie wilt houden, is het
streven naar: 70% grasland en maximaal 30% bouwland
• Als je intensief bent dan 30% maïs voor productie
• Als je extensief bent dan op 30% van het areaal
krachtvoergewassen zoals korrelmaïs/CCM, granen
• Als je heel extensief bent is 70% ook niet meer belangrijk ivm
lage mestgift/ha
Maar er is natuurlijk altijd grond bij te huren/pachten of van
alles bij te kopen! Wat is er altijd (goedkoop) te krijgen?
Relatie mestbeleid

30. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
BEDRIJFSNIVEAU (over het jaar over de hele veestapel)
lange termijn keuzes  bedrijfsstrategie
bouwplan, aandeel beheersland, zelf
krachtvoer verbouwen, meswet, BEX, fokdoel
DIERNIVEAU (over aantal weken voor de melkkoeien)
korte termijn keuzes  bijsturing
wat is gewenste melkproductie en gehaltes,
sturen op ureum, beter duur en er minder voeren
dan zo goedkoop mogelijk?
Een optimaal rantsoen op welk nivo?

31. Voeropname
Melkgift
18 20 22 24 26
20 1,10 1,00
25 1,40 1,25 1,14
30 1,50 1,36 1,25 1,15
35 1,59 1,46 1,35
40 1,67 1,54
Waar zit u?

32. Groep Dagen in
productie
Voerefficiëntie
(kg melk/kg ds)
Eén groep, alle koeien 150 tot 225 1,4 tot 1,6
1e lactatie < 90 1,5 tot 1,6
1e lactatie >200 1,2 tot 1,3
2e + lactatie <90 1,6 tot 1,8
2e + lactatie >200 1,3 tot 1,2
Nieuwmelkte koeien <21 1,1 tot 1,2
Probleem koppels 150 tot 200 <1,3
Bron: Provimi
Waar zit u?

33. Exclusief jongvee:
Voerefficientie op koppelniveau
Streefwaarde tussen 1,4 en 1,6 bij 150-225
dgn in lactatie
Inclusief jongvee:
Voerefficientie op bedrijfs/BEX/Kringloopniveau
Streefwaarde tussen 1,2 en 1,4 bij 150-225dgn
in lactatie
Streefwaardes

34. Benut meer van eigen land!
Via voercentrum?
Voert 3000 koeien! 2500 ha 1e snede

35. Benut meer van eigen land!
Verzamel data!

36. Weeg opties
Opbrengstmeter + drogestofsensor + GPS op hakselaar

37. Weeg opties
Weegstaven op opraapwagen (+ GPS op trekker)

38. Weeg opties
Opbrengstkatering; weet wat er van je land komt en vervolgens specifieke bemesten

39. Praktijkdata (voerefficientie)

40. Praktijkdata (Vem Dekking %)

41. Praktijkdata (DVE dekking %)

42. Praktijkdata (Lactatie stadium)

43. Praktijkdata (Mais aandeel %)

44. Praktijkdata (Krachtvoer aandeel %)

45. Praktijkdata (Intensiteit KgMM/ha)

46. Praktijkdata (Conclusie)
• Voerefficientie varieert sterk van bedrijf
tot bedrijf.
• Geen duidelijke relatie tussen type
bedrijf, rantsoen en efficientie score.
 Waar komt de variatie dan wel vandaan?
 Waar heeft u zelf invloed op?

47. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Inzoomen op voeraankoop

48. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Wat koop je aan?
Gezonde & eerlijke grondstoffen?
• Graan
• Maismeel
• Lijnzaad
• (kool)raapzaad
• Bierbostel
• Perspulp
• Aardappel(persvezel)
• Melasse
Wat is er nog te verbouwen?
• Erwten  Lupinen
• Eendekroos
Meer overwegingen
• GMO-vrij  Soja-vrij  LCA-analyse
• Palmpit-vrij  100% EU

49. Maatwerk
• Elke veehouder eigen
specifieke samenstelling
in meel of brokvorm?
• Constante samenstelling
Presentatie Voeren met Koenis 49

50. Brok op maat
• 970 VEM
• 110 DVE
• 255 Zetmeel
• 162 Ruw eiwit
• 92 Ruw celstof
• 6,2 Magnesium
• 4,2 Fosfor
• 23% mais
• 15% maisgluten
• 13% tarwe
• 12% sojahullen
• 9% raapschroot
• 8,5% soja bestendig
• 7,5% bietenpulp
Presentatie Voeren met Koenis 50

51. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013Presentatie Voeren met Koenis 51

52. GROW Fonds – ‘t Onderholt 9 Oktober 2013
Waar liggen uitdagingen?
Beter voor boer, koe, milieu
EN footprint?