presentatie 3 maart 2020 agri duurzaamheidsdag vakblad Boerderij

1. van kringloopwijzer naar
kringloopboer
het bespaarmodel
Frank Verhoeven

2. Boerenverstand
werken aan praktische duurzaamheid!

4. Kringloopboeren
Eigenzinnige boeren: halen meer uit minder!
Weinig aankoop van krachtvoer en kunstmest
Geen maximale producties, maar optimale
Mest is niet het probleem, maar kunstmest en krachtvoer
Laten andere, vooral low-tech, oplossingen zien
Ze stellen de bodem binnen hun bedrijf centraal
het levert gewoon geld op!

5. Wat is kringlooplandbouw?
en wat zijn kringloopboeren? december, 2018

6. Natura 2000 (provinciaal)
Wet Ammoniak & Veehouderij
(provinciaal – gemeentelijk)
Kader Richtlijn Water (waterschap)
Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)
BGM (besluit gebruik meststoffen)Besluit landbouw milieubeheer
Besluit huisvesting/
maatlat Duurzame Melkveehouderij
NEC-richtlijn (gemeente, NH3)
GLB (vergroening)
IPPC (>200 melkvee)
Klimaatbeleid
Derogatie (Europees, landelijk)
Omgevingsvergunning
(>200 melkvee)
Melkveewet (wet
grondgebonden groei)
Fosfaatrechten
NB vergunning (provinciaal)
Kringlooplandbouw?
BEX
KRINGLOOPWIJZER
???

7. Wat is kringlooplandbouw?
Het optimaliseren van het bedrijfsrendement in de brede zin, zoveel
mogelijk gebruik makend van eigen resources in evenwicht en met
respect voor de natuurlijke omgeving (bodem-, lucht-, water- en
natuurkwaliteit, landschappelijke waarde, klimaat en dierenwelzijn).
Erisman & Verhoeven, 2019

8. ?
Kringlooplandbouw?

9. Kringlooplandbouw?

10. 13
17
Fam. Hoeksma
Drogeham (Fr.)
van 800.000 kg
naar 1.200.000 kg melk
Een zoektocht naar minder inputs,
met verbetering van het inkomen!
Wat is kringlooplandbouw?
Stikstof (kg N) aankoop kunstmest
Stikstof (kg N) aankoop (kracht)voer

11. Kringlooplandbouw, hoe doe je dat?
????

12. Stikstof-arm voeren?
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

13. 40% eiwit van eigen land
80% eiwit van eigen land
Meer stikstof van eigen land benutten
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

14. De basis is de bodem

15. Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018
Verschillen in kostprijs blijven groot

16. MINAS stimuleerde kringlooplandbouw

17. De macht van de toeleverancier

18. Het rantsoen

19. Ingewikkelder maken of juist simpeler?

20. Gemeten in het voer

21. Waarom niet rekenen alleen?

22. Uitgangspunt:
Wat ligt er voor de koeien?
of ?

23. Hoe ga je met voer om?

25. Leren zelf sturen!
Maar je moet ook kunnen sturen!

26. Leer zelf te sturen

27. Echte kringloopboer:
sturen met je eigen voer!
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
STRUCTUUR
beheersland
DROGE
KOEIEN
voer
Grasbrok
Weidegang

28. Hoe benut ik najaarsgras?.. Zo?

29. Of gewoon zo...

30. Eerst nadenken dan simpel rekenen
www.mijnrantsoenwijzer.nl

31. …maar zo
Niet zo…
Hetzelfde verhaal voor bemesting

32. Of nog beter!

33. Mestvergissing?

34. Stallen bouwen voor betere mest!!

35. ?
Hoe versterken we het bespaarmodel?

36. 0
2
4
6
8
10
Grondgebondenheid
Bodembeheer
Dierenwelzijn en
antibiotica
Landschapselemente
n
Landschapsbdoorade
ring
Energie en klimaati
Sociaal-
maatschappelijk
Score Bedrijf x
Drempelwaarde
Sturen op doelen

37. Zuivelondernemingen
Overheid
Grondbezitters /
verpachters
Waterbedrijven
Financiële
instellingen
Consumen
t/markt
Stapeling van beloningen

39. Duurzaam presterende melkveehouders
Drenthe

40. punten Zilver x € 150
punten Goud x € 200
Punten Platina x € 250 -
----------+
Totale beloning (max 1250)
De kringloopwijzer is verplicht geworden voor elke melkveehouder in Nederland. We kunnen daarom
alleen belonen voor bovenwettelijke inspanningen.
Gemeente Midden-Delfland

42. PlanetProof

43. 43
Focus Planet Waardes: 316 bedrijven gemiddeld, 79 (hoogste 25%) en 79 (laagste 25%):
Bron DMS
Focus Planet Waardes: 316 bedrijven gemiddeld, 79 (hoogste 25%) en 79 (laagste 25%):
Bron DMS
Foqusplanet vs (kracht)voerkosten
Bron: Dirksen Management Support, cijfers 2018

44. Stapeling!
Aanjagen / stimuleren schoon&zuinig boeren!

45. Kringlooplandbouw
• Wat er niet in komt, komt er ook niet uit (voerspoor, minder
kunstmest, terug naar eenvoudige MINAS)
• Integraal! goed voor bodem, water, klimaat, biodiversiteit,
dierenwelzijn, economie, etc…
• Het levert gewoon geld op!
• Belonen ipv straffen!
• Onafhankelijke (boeren)coaches

46. Bedankt voor uw aandacht
frank@boerenverstand.nl
20

47. Benutting
eigen voer
Benutting mest
Rantsoen
Bodem
Wat is kringlooplandbouw?
Stal
CO2/kg melk
% natuur
Eiwit van eigen land
% NH3 emissie
N bodemoverschot
blijvend graslandKPI’s

48. 1. % Koefamilies
2. % HF/ instroom/ jongvee per 10 koeien
3. Verliesdagen
1. Ureum 20
2. Fosfaat in de
melk
3. Celgetal
1. Compleet
mestonderzoek
2. Opslag 1 jaar
3. Hoeveel heb ik
1. N-XT- Flex
powerline
2. Hoeveelheid
3. Tijdstip
1. Denken in %
grondstoffen
2. Mijn voer.nl
3. Max 20 - 25 kg
kv/100 kg FPCM
1. Rantsoen??
2. Eigenvoer eerst
3. Grond op i.p.v. in
de kuil
1. Mollen
2. Water in de sloot
3. Rijden als het kan,
niet als het moet
1. Mooie KMP
2. Mooie BSK
3. Happy people

49. Stikstofbodembalans
Uitgedrukt in overschot kg N per hectare
Sterk afhankelijk van:
– Bemesting (hoeveelheid en methode)
– Opbrengsten
– Stikstofefficiëntie
– Kringloopwijzer rekent altijd met werkelijke
stikstofproductie, voor mestboekhouding kan dit uit
R² = 0.6685
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
120 140 160 180 200 220
Bex-winst <> RE-rantsoen

50. AmmoniakemissieUitgedrukt in kg NH3 per hectare
Schadelijk vanwege neerslag en fijnstof
Opgebouwd uit:
– Emissie uit stal en opslag (type roostervloer en
mestopslag)
– Emissie bij bemesting en teelt (manier van (kunst)mest
toedienen)
In kringloopwijzer:

51. Eiwit van eigen land
Te behalen door:
– Goed eigen ruwvoer, goed grasland- en
inkuilmanagement etc.
– Optimaal rantsoen met een RE gehalte van 150-160
– RE uit aankoop goed afstemmen, niet te veel
– Goed eiwit telen voor een betere benutting, waardoor
minder aankoop nodig is
– Eventueel teeltplan er op aanpassen
– Grond genereren boven >25000 kgmm/ha
– Voer binnen 20 km aankopen

52. Eiwit van eigen land
Resultaten onderzoek eiwit van eigen land

53. Correctie veen 350 g co2 bij 100% veen

54. Broeikasgasuitstoot
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
2400
2600
2800
3000
3200
140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 310 320 330 340 350
Re- in krachtvoer
GramCo2/kgDs.
GramCo2/kgDs.
Aankoop en benutting eiwit!

55. Blijvend grasland
• Een hoger organische stofgehalte is goed voor de
bodemvruchtbaarheid
• Er is meer bodemleven onder blijvend grasland
dan onder tijdelijk grasland of bouwland
• Blijvend grasland is goed voor biodiversiteit:
bodem grassen kruiden etc.
• Onder ouder grasland ligt een grotere
hoeveelheid CO2 opgeslagen dan onder jong
grasland, waardoor het organische stofgehalte
55

56. Natuur en Landschap
• We beheren als melkveehouders een
kwart van het platteland
• Hoe we dat platteland beheren is zeer
bepalend voor maatschappelijke
acceptatie van melkveebedrijven
• Maatschappelijke acceptatie is
belangrijk voor voorkomen van
wetgeving
• Biodiversiteit en natuurvriendelijk
boeren is essentieel voor marktpositie
56

57. Aan de slag! – pak het
hand(ige)boekje erbij
• Opdracht; Bekijk de maatregelen per
indicator –
welke spreken het meest aan voor
het eigen bedrijf?
• 15-30 min. / in tweetallen.
• 1 indicator per tweetal
• Voorbeelden per indicator vindt u in
het boekje
57

58. Doel is niet uitblinken op één thema,
maar een goed evenwicht vinden
tussen alle thema’s
58
Het is de uitdaging om dat evenwicht te vinden
Daar is vakmanschap en lef voor nodig

59. Samenhang indicatoren
Hoe helpen indicatoren elkaar > Eiwit van eigen land
Blijvend grasland
Minder stikstofbodemoverschot geeft meer Eiwit per ha
Minder Ammoniakemissie =
Hoger % Eiwit van eigen land
Hoger % Eiwit van eigen land
Lager Ruw Eiwit in Rantsoen
Lagere Ammoniak emissie per ha

60. Samenhang indicatoren
Hoe helpen indicatoren elkaar >
BroeikasgasuitstootBlijvend grasland
Minder stikstofbodemoverschot geeft meer Eiwit
per ha, minder Eiwit aankoop
Minder Ammoniakemissie =
Minder aanvoer van CO2 via voer
Blijvend grasland
behoud/opbouw van organische stof =

61. De top 10 maatregelen
Minder eiwit in het rantsoen: voerbenutting verhogen en minder eiwitaankoop vanuit krachtvoer
Levensduur: levensduur melkkoe verlengen, minder jongvee
Maximaal gebruik van reststromen zoals perspulp, bierbostel, enz.
Maximale weidegang: maaien in dienst van beweiding en minder beweidingsverliezen
Optimaal bouwplan: minder grasland scheuren, probeer eens gras/klaver, verminder gewasbeschermingsmiddelen
Goed bodembeheer: geen zware machines, bodem PH op niveau brengen
Meer halen uit eigen mest: scheiden aan de bron, opwaarderen tot compost, geen dierlijke mest op scheurgrond, kies de juiste mestsoort voor
het juiste gewas
Meer natuur inpassen: kruidenrijke grasmengsels inzaaien bijvoorbeeld op percelen met lage opbrengsten, randenbeheer, onderhoud
houtwallen en bosjes, erfbeplanting aanbrengen en erfvogelbeheer
Preciezer bemesten: minder kunstmest, niet bemesten bij grote neerslag verwachting, juiste aanwendtijdstip kiezen
Preciezer oogsten: verminderen oogstverliezen, rekening houden met weidevogelbeheer
61