Presentatie van Erik Peeters (HUB-KaHo) op de VVKHO studienamiddag 5 oktober 2012 Tussen instroom, oriëntering en selectie ligt -ergens- een weg naar meer effectiviteit Vlaams Parlement

1. Een klare kijk op vrije
instroom in het hoger
onderwijs?
Rationeel of Emotioneel
Erik Peeters
Erik.peeters@kahosl.be
1

2. Romeinse kerk
Sant’Ignazio
Italiaanse schilder
en architect
Andrea Pozzo
2

3. Wat na het secundair onderwijs?
Efficiënt en effectief oriënteren
Secundair onderwijs • Voltijds studeren
• BSO • Voltijds werken
• KSO • Werken en studeren
• TSO combineren
• ASO
• … • Professionele bachelor
• Academische bachelor
• HBO5
• CVO- opleidingen
• Syntra
• VDAB
• ….
3

4. Het hoger
onderwijs?
4

5. Evolutie van het aantal studenten
(Bron: Statistisch jaarboek van het Vlaams Onderwijs 2010-2011, p. 342 en 343)
Hogescholen Universiteiten Totaal
250,000
200,000
150,000
100,000
50,000
-
5

6. Enkele krantenkoppen van vorig
jaar over het aantal studenten
“Iedereen student! Niemand wil nog vakman worden.”(DS
23/09/2011)
“Hogescholen botsen op grenzen van groei.” “Zesduizend studenten
er bij dit jaar: dat is lachen en huilen tegelijk voor de hogescholen.”
“Het water staat ons aan de lippen.” (DS 13/10/2011)
“Studenten maken hun keuze vanuit een comfortabele positie. Ze
kiezen wat ze willen, de ouders betalen sowieso” (DS 26/09/2011)
“De slachtpartij die elk jaar plaatsheeft …een enorme verspilling van
talent, van menselijke energie van studenten en docenten, een
verspilling van geld van ouders, van het onderwijs zelf en van de
belastingbetaler…” (DS 26/08/2011)
6

7. 7

8. Enkele recente krantenkoppen van
dit jaar over het aantal studenten
“Rector en hogescholen reageren op onderzoek naar studenten “Wij
kunnen aangroei niet stoppen” De Gentse woningmarkt wordt
overspoeld door studenten. “ (DS 15/06/2012)
“Er ligt een grote druk op de schouders van studenten.” Het is
verontrustend dat faalangst en stress zo’n grote proporties
aannemen” (D.S. 20/06/2012, Lore Boogaerts, Teleblok)
“Slechts een kwart van studenten slaagt in eerste jaar,
Veel eerstejaars studeren als een kip zonder kop”
• 1.100 eerstejaars werden bevraagd
• De meesten hebben geen plan van aanpak
• Hogescholen begeleiden studenten nu intensiever
(D.S. 10/09/2012)
8

9. 9

10. De toegenomen participatie aan
het hoger onderwijs
meer succesvolle studenten ….dragen bij tot welvaart en welzijn
Het “human capital” wordt steeds meer het belangrijkste kapitaal van
een land of regio. (cfr. “The international war on talent.”)
Cfr. em. prof. dr. Piet J. Janssen
“Om succesvol te zijn in het hoger onderwijs dient een student een
projectmatig transformatieproces door te maken - mede gestimuleerd
door de docent - van student tot expert.”
“Om deze transformatie te doorlopen moet de student:
• er de zin van inzien,
• moet het kunnen en
• moet het ook doen/werken”
Iedereen heeft verschillende talenten. Kent de kandidaat-student(en
zijn/haar ouders en studiekeuzebegeleiders) zijn/haar noodzakelijke
talenten en/of benut hij/zij ze optimaal? 10

11. Een gefundeerde
studiekeuze?
Aantal studenten dat slaagt in het eerste jaar universiteit in procent
ligt tussen de 40% en de 60% (Bron: Vives en databank tertiair
onderwijs; Thema, hoger onderwijs, nr. 2 2011 p. 22)
Onderzoek Lacante e.a. (2001) tijdens het academiejaar 1999-2000:
De overgang van S.O. naar H.O. is voor bijna 50% van de
eerstejaarsstudenten problematisch.
Drop-out 1e jaar: tussen 17% en 25%
65%: “Ik had op voorhand geen juist beeld van de opleiding.”
50%: “Ik vind de opleiding te zwaar.”
“Zo legde … 1/3e van de generatiestudenten niet eens alle
examens af” (Thema nr. 2, 2011, p. 22)
11

12. Hoe vermijden we foutieve
studiekeuzes, weggegooid
geld, negatieve
ervaringen, demotivatie, …?
• Informeren (ook digitaal en interactief)
• Remediëren
• Heroriënteren (3,2% generatiestudenten in 2009-
2010, 5,1% in 2010-2011, Bron: Parlementaire vraag
nr.326 7 febr. 2012)
• Oriëntatieproef – toelatingsproef – (selectieproef)
• Voorbereidingsjaar voor studenten
• De brede bachelor
• Nieuwe onderwijsvormen met permanente evaluatie en
korte opdrachten i.p.v. blok- en examenperioden
• Nieuwe indeling van het academiejaar met twee tweede
zittijden, namelijk na elk semester
• …
12

13. Informeren
Sensibiliseren (bewust maken), Positie bepalen
(startcompetenties, interesse, motivatie)
• Goed informeren = onverbloemde, correcte informatie
o Over aangewezen studierichtingen en de niet-aangewezen
richtingen (slaagkansen)
o Over de arbeidsmarkt en de jobkansen
o Over de werklast en inzet
• Onafhankelijke informatie(?)
o Door laatstejaarsbegeleiders in het S.O.
o Door CLB’s
o Op SID-ins
o Websites (www.onderwijskiezer.be)
o …
• Door de hogescholen en universiteiten:
o Opendagen, infodagen, proeflessen, workshops, …
o Marketing-communicatie
o Websites
13
o …

14. Informeren
14

15. Informeren
15

16. Remediëren
en Heroriënteren
• Intakegesprekken en beginassessments
• Zomercursussen en bijspijkercursussen
• Aangepaste onderwijsvormen
• Kleinere onderwijsgroepen
• Studiewijzers en zelfstudiecursussen
• Motivatie- en leervaardigheidstesten
• Workshops
studeervaardigheden, uitstelgedrag, faalangst, academisch
Nederlands …
• Studieregelingen op maat en gedifferentieerde leerroutes
• Leertrajectbegeleiding - Coachingtrajecten
• Voortgangstoetsen en examens per module zodat een snelle
heroriëntering mogelijk is (voor15 nov. voor leerkrediet, voor 1
nov. voor studiegeld )
• Semesterialisering
• Flexibilisering met o.a. de invoering van de diplomaruimte met
deliberatie op het einde van de opleiding
• Studievoortgangsmaatregelen
• Niveauverlaging ?
16
• …

17. 17

18. Oriëntatieproef - Toelatingsproef
• Kan een oriëntatieproef – toelatingsproef helpen om …?
o kandidaat-studenten te helpen in hun keuzeproces?
o Het “bloedbad” bij de eerstejaars in het H.O. te vermijden?
o de beschikbare middelen in onze maatschappij nuttiger te
gebruiken?
o de vrije studiekeuze te behouden?
o M.a.w. is een (verplichte), (bindende) oriëntatieproef of
toelatingsproef een goede zaak voor kandidaat-
studenten, hun ouders, de maatschappij, de
studiebegeleiders, …
• En moet een oriëntatieproef – toelatingsproef dan …?
o Verplicht of niet-verplicht zijn voor kandidaat studenten
o Met een beoordeling die niet-bindend is of wel-bindend is
o Naar opleidingen - domeinen -interessegebieden zijn
o Wie moet deze afnemen?
18
• En wat met de democratisering en de gelijke onderwijskansen?

19. Oriëntatieproef – toelatingsproef
Wat testen:
• Feitelijke kennis? Ja, in beperkte mate…
• Motivatie? Interesses? Ja zeker, maar….
• Sleutelcompetenties (cfr. Referentiekader van de Europese Commissie:
sociale vaardigheden, communicatievaardigheden, zin voor initiatief en
ondernemerschap, …)(ook voor arbeidsmarkt)
• Cognitief vermogen, denk- en
redeneervaardigheid, analyseren, relateren, structureren, samenvatten, con
cretiseren, transfereren, probleemoplossend
vermogen, werkhouding, inzet, leervermogen, …
• Of de kandidaat wel weet waaraan hij/zij wil beginnen….
• www.onderwijskiezer.be
• www.studiekiezer.be/zobest
• www.sosstudiekeuze.be
• www.klaarvoorhogeronderwijs.be
• www.studiekeuzebegeleiding.be
• http://www.dewereldaanjevoeten.be/start.html
• … 19

20. Democratisering en de gelijke
onderwijskansen?
o Is het de opdracht van het hoger onderwijs om
competente, hoogopgeleide en creatieve gediplomeerden af te
leveren ongeacht hun geslacht, geloof, socio-economische
achtergrond?
o Of moet het hoger onderwijs een demografische weerspiegeling
zijn van de maatschappij? Heeft het hoger onderwijs een
(psycho-) sociaal doel?
o Is een Oriëntatieproef – Toelatingsproef, waar iedereen met een
diploma van het secundair onderwijs aan kan deelnemen niet
democratisch?
20

21. Oriëntatieproef – Toelatingsproef
“helpen bij” – “sturen in”
DM 13/03/2012
21

22. Is een oriënterings- of toelatingsproef
een brug om de overgang van het S.O.
naar het H.O. te verbeteren?
Of is het
een illusie?
22

23. Bedankt
• voor uw aandacht
• aan al diegenen die
kandidaat-studenten
informeren en
remediëren
En een klare kijk en
moedige beslissingen
toegewenst aan onze
beleidsmakers
Fabio Rieti, Parijs
23