1. Anna Walkowska Gdańsk, 12.01.2011r
Wczesna Edukacja z Logopedią – studia stacjonarne
Recenzja książki „Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy”
D. Antos, G. Demel, I. Styczek
Autorzy poradnika „Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy” stworzyli świetne
dzieło, bardzo przydatne logopedom jak i nauczycielom pracującym z dziećmi mającymi
problemy z artykulacją niektórych głosek, bądź cierpiących na inne upośledzenia mowy.
Książka zawiera większość istotnych informacji z zakresu logopedii, przedstawionych w
bardzo przejrzysty i zrozumiały sposób dla odbiorcy. Rozdziały książki zostały
uhierarchizowane tak , aby czytelnik w pierwszej kolejności poznał podstawy logopedyczne,
czyli sposób zapisywania wymowy oraz najczęściej występującą nieprawidłową artykulację
w języku polskim. Po przedstawieniu pisowni fonetycznej, autorzy wyjaśniają czym jest wada
wymowy, jakie zjawiska zaliczymy do odchyleń oraz co jest ich przyczyną, wraz z
informacją jakie ośrodki w mózgu są odpowiedzialne za ich powstanie. Ukazana w dalszej
części pracy klasyfikacja głosek, które dziecko powinno artykułować w danym wieku, ułatwia
nam określenie czy maluszek ma już problem logopedyczny, czy być może jest to drobne
opóźnienie w rozwoju mowy, i czy powinniśmy rozpocząć terapie logopedyczną w celu
wyeliminowania odchyleń. W książce znajdziemy także kartę do badania wymowy u dzieci,
wraz z pełnym zakresem informacji potrzebnych do przeprowadzenia takiego badania. Jest
to niezbędna czynność w celu rozpoczęcia reedukacji, gdy dziecko posiada odchylenia
mowne odbiegające od normalnej wymowy występującej w jego grupie społecznej. Kolejnym
tematem poruszonym w książce, jest systematyka głosek polskich. Podział wyróżnia grupy
głosek charakterystycznych dla naszego języka z uwzględnieniem ich artykulacji,
przedstawionej za pomocą palatogramów. Klasyfikacja rozróżnia samogłoski oraz spółgłoski,
ich podział na dźwięczne i bezdźwięczne oraz dalsze, bardziej szczegółowe podgrupy.
Autorzy udzielili także porad jak usuwać poszczególne wady wymowy, ukazując dwa etapy
reedukacji. Pierwszy skupia się na metodzie słuchowej, polegającej na dostarczaniu dziecku
prawidłowej artykulacji danej głoski, natomiast drugi ma na celu utrwalenie poprawnej
wymowy poprzez systematyczne ćwiczenia . Z racji, że dzieci nie są w stanie same pracować

2. nad swoją wadą wymowy, w książce znajdziemy przydatne porady dla rodziców, nauczycieli
uczących w przedszkolu oraz nauczycieli szkół podstawowych. Cenne wskazówki, jak
powinny wyglądać ćwiczenia korygujące mowę, ile czasu wskazane jest na nie przeznaczyć
oraz w jaki sposób poszczególne zajęcia przeprowadzać, bardzo ułatwią logopedom, jak i
nauczycielom pracę z dziećmi.
Książka została podzielona na dwie części. Powyżej opisałam część teoretyczną.
Druga część, poświęcona ćwiczeniom, wierszykom oraz tablicom przydatnym do lekcji, jest
skarbnicą materiałów dydaktycznych, które nauczyciele mogą wykorzystać w swoich
zajęciach. Autorzy rozpoczęli część praktyczną od krótkich tekstów stosowanych do ćwiczeń
z głoskami, które nie sprawiają większych problemów artykulacyjnych, . Proporcjonalnie do
trudności głoski, ćwiczenia zostały rozbudowane, jak np. w przypadku głosek takich jak „s”,
„z”, r”. Autorzy opisali każdą głoskę z osobna, jak wygląda jej artykulacja, czy sprawia
trudności artykulacyjne oraz jakie partie języka pracują podczas jej wymawiania. Po krótkim
wstępie, znajdziemy teksty sylabiczne, następnie całe wyrazy, zwięzłe teksty epickie oraz
bardzo przyjemne wierszyki i piosenki skomponowane pod kątem omawianej głoski. Tablice
dydaktyczne zamieszczone na końcu poradnika, mogą posłużyć jako ciekawa wizualizacja
przydatna do ćwiczeń nad poszczególnymi głoskami.
W mojej opinii, książka „Jak usuwać seplenienie oraz inne wady wymowy” stanowi
świetną bazę dla początkujących studentów w zakresie logopedii, pedagogiki oraz
polonistyki. Sądzę, że osoby, które chcą pracować z dziećmi, powinny rozpocząć edukacje
od tego poradnika. Zawiera on przejrzyste i zrozumiałe informacje potrzebne do zgłębienia
dalszej wiedzy z zakresu logopedii. Treść jest przyjemna do czytania, napisana prostym
językiem, co jest istotną zaletą dla osób początkujących na studiach, czy też w pracy z
dziećmi.
Dużą zaletą książki jest rozbudowana treść praktyczna, mogąca pomóc w tworzeniu
scenariuszy zajęć z dziećmi. Wierszyki i piosenki, autorstwa świetnych literatów zostały
idealnie dobrane do omawianej głoski, stanowią urozmaicenie całego poradnika. Są łatwe,
lekkie i przyjemne a przy okazji bardzo przydatne. Nie dziwi mnie wszechstronność tej
książki, ponieważ jej twórcami są znani polscy logopedzi, których możemy nazwać
prekursorami logopedii w naszym kraju. Omawiana książka jest jedną z wielu prac
wymienionych logopedów , zachęcam także do przeczytania książek takich jak: „Badanie i
kształtowanie słuchu fonematycznego” Ireny Styczek bądź „Minimum logopedyczne
nauczyciela przedszkola” Genowefy Demel jako wzbogacenie wiedzy zaczerpniętej z
omawianej książki. Kolejność prezentowanych treści w wyżej recenzowanym utworze, jest

3. moim zdaniem uporządkowana tak, aby nawet osoby będące laikami w dziedzinie logopedii,
odnalazły się w omawianym temacie. Palatogramy i ryciny są czytelne, a tabela z podziałem
polskich głosek łatwa w analizie.
Pomimo wielu wymienionych zalet, jestem zmuszona do kilku słów krytyki. Sięgając
po książkę „Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy” sądziłam, że materiał jest
poświęcony głównie zagadnieniom wymienionym w tytule. Po przeczytaniu poradnika
stwierdziłam, że tytuł jest dość mylący. Spodziewałam się medycznego i szczegółowego
podejścia do wad logopedycznych, zwłaszcza seplenienia, jednakże książka zawiera ogólną,
podstawową wiedzę z zakresu logopedii i pedagogiki wczesnoszkolnej, gdyż poruszone
wątki i ćwiczenia są ukierunkowane na dzieci. Sądzę także, że treść książki mogłaby ulec
kilku poprawkom, ponieważ została ona wydana w pierwszym nakładzie w latach 70, a biorąc
pod uwagę fakt, że logopedia jest nauką nową i ciągle się rozwijającą, wskazane byłoby
umieszczenie w niej nowszych informacji, dotyczących poruszonych przez autorów
zagadnień. Dużym minusem jest także dostępność książki. Niewielki nakład przyczynił się do
tego, że ciężko dotrzeć do poradnika, a sądzę, że jest on bardzo ważną książką, dlatego
studenci nie powinni mieć trudności z odnalezieniem jej w zbiorach bibliotecznych lub
księgarniach.
Jako studentka kierunku pedagogicznego o specjalizacji logopedycznej, mogę z pełną
odpowiedzialnością stwierdzić, że ten poradnik sprawił mi dużą przyjemność w odczycie oraz
ułatwił zrozumienie wielu aspektów z zakresu logopedii. Sensowna i lekka treść, ujęta
zrozumiałym językiem przyda się wielu początkującym logopedom, nauczycielom jak i
również rodzicom, chcącym zapracować nad prawidłową i płynną wymową swoich
podopiecznych i pociech. Jednakże, osobom które chciałaby dogłębniej zanalizować braki i
odchylenia w wymowie u dzieci, wraz z całym zakresem chorób układu mownego, polecam
inne książki poświęcone tej dziedzinie, których na rynku pojawia się coraz więcej, a
przedstawiane metody badawcze imponują swoją skutecznością. Sądzę, że książka „Jak
usuwać seplenienie i inne wady wymowy” autorstwa D. Antos, G. Demel, I. Styczek jest
warta polecenia, dlatego gorąco zachęcam do czerpania swojej początkowej wiedzy
logopedycznej właśnie z tego poradnika.