1. 7
Caktimi standard i kostos:
Një qasje e kontrollit të bazuar në funksion
Kontabiliteti menaxherial
Objektiva mësimore 1
 të përshkruhet se si zhvillohen standardet
për njësitë e prodhimit, si dhe të shpjegohen
arsyet pse zbatohen sistemet standarde të
kostos
• Faqe 378 - 380
2
1

2. Objektiva mësimore 2
 Të shpjegohet qëllimi i tabelës së
kostos standarde
 Figura 9-2
• Faqe 380 - 382
3
Objektiva mësimore 3
 të llogariten dhe të regjistrohen
mospërputhjet e materialeve direkte
dhe punës direkte, si dhe të
shpjegohen se si përdoren ato për
kontroll.
 Figura 9-4, 9-5, 9-6
• Faqe 382 - 390
4
2

3. Objektiva mësimore 4
 të llogariten mospërputhjet e kostove
indirekte në tri mënyra të ndryshme
dhe të shpjegohet kontabiliteti i kostos
indirekte.
 Figura 9-7, 9-8, 9-9, 9-10, 9-11
• Faqe 391 - 399
5
Çfarë është llogaritja kostove
standarde?
 Kostoja standarde është një kosto për njësi
e vlerësuar dhe e paracaktuar, e cila
përdoret për vlerësimin e vlerës së stoqeve
dhe kontrollin e tyre.
 Themelet e llogaritjes së kostove standarde
janë vetë kostot standarde
• Zakonisht vendosen në kartelat (tabelat) e
kostove standarde dhe tregon detajet e plota
të kostove standarde për secilin produkt.
6
3

4. Çfarë është llogaritja kostove
standarde?
 Kostot standarde totale ndërtohen prej
standardit të secilit element të kostos:
• sasisë standarde të materialeve me çmime
standarde,
• sasisë standarde të kohës së punës me një
normë standarde të pagesës etj.
• Shpenzimet e përgjithshme të buxhetuara
dhe vëllimet e buxhetuara të aktiviteteve
7
Përdorimet e llogaritjes së kostove
standarde
 Përdorimet më të gjera dhe më të dobishme të
llogaritjeve të kostove standarde janë:
• Për të vlerësuar stoqet dhe kostot e prodhimit
për qëllim të kontabilitetit të kostos.
• Si një mjet i kontrollit i cili nëpërmjet analizës së
variancave thekson aktivitetet të cilat nuk janë në
përputhje me planet,
 kjo e lajmëron menaxhmentin drejt atyre fushave të
cilat janë jashtë kontrollit dhe që kërkojnë veprime
korrigjuese.
8
4

5. Llogaritja e kostove standarde
 Llogaritja e kostove standarde është një teknikë
e kontrollit e cila krahason kostot standarde dhe
të hyrat nga shitja me rezultatet aktuale për të
përftuar variancat, të cilat përdoren për të
përmirësuar performancën.
9
Çmimet e materialeve direkte
 Çmimet e materialeve direkte do të duhet të
vlerësohen prej departamentit të blerjeve duke
pasur parasysh njohuritë për çështjet e mëposhtme.
• Kontratat për blerje të nënshkruara tashmë
• Diskutimet për çmime me furnitorët e rregullt
• Lëvizjet e parashikuara të çmimeve në treg
• Disponueshmëria e zbritjeve për blerje të
produkteve me shumicë
 Inflacioni i çmimeve mund të krijojë vështirësi në
vendosjen e çmimeve standarde reale
10
5

6. Normat e pagesës së punës direkte
 Norma e pagesës për orë të punës direkte
duhet të vendoset nëpërmjet
• diskutimeve me departamentin e burimeve
njerëzore
• duke iu referuar pagave dhe të gjitha
marrëveshjeve për rritje të pagave.
 Për secilin lloj të punës / gradë të punësimit duhet
të vendoset një normë për orë ose javë e veçantë
dhe e caktuar.
11
Zhvillimi i standardeve të njësive
hyrëse
 Çmimi standard specifikon se sa duhet të
paguhet për sasinë e njësisë hyrëse të përdorur
 Sasia standarde specifikon se sa janë input-et
që duhet përdorur për njësi të output-eve
 Kostoja standarde për njësi është produkt i
këtyre dy standardeve:
Çmimi standard x Sasia standarde (SP  SQ)
12
6

7. Variancat
 Varianca është diferenca midis kostos standarde
dhe kostos aktuale që ka ndodhur.
 Krahasime të njëjta mund të bëhen për shitjet.
13
Variancat
 Procesi nëpërmjet të cilit analizohen diferencat
totale midis rezultateve standarde dhe aktuale
njihet si analizat e variancave.
• Në rastet kur rezultatet aktuale janë më të mira se
sa rezultatet e pritura, kemi një variancë të
favorshme (F).
• Në rast se, nga ana tjetër, rezultatet aktuale janë
më të këqija se rezultatet e pritura, kemi një
variancë të pafavorshme (P)
14
7

8. Grupet e variancave
 Variancat mund të ndahen në tre grupe
kryesore.
• Variancat në kostot variabile (MD, PD, ShPP
variabile)
• Variancat në ShPP-në fikse
• Variancat në shitje.
15
Variancat në kostot e materialeve
direkte
 Variancat në kostot totale të lëndëve të para
direkte ndahen në
• variancat në çmimin e materialeve direkte dhe
• variancat në përdorimin e materialeve direkte
16
8

9. Variancat në kostot e punës direkte
 Variancat në kostot totale të punës direkte
mund të ndahen në
• varianca në normat e pagesës së punës direkte,
• varianca në efikasitetin e punës direkte.
17
Varianca në ShPP-të variabile
 Varianca totale e shpenzimeve të
përgjithshme variabile të prodhimit mund të
ndahet në
• varianca në ShPP-ve variabile dhe
• varianca në efikasitetin e ShPP-ve variabile
(duke u bazuar mbi orët aktuale PD)
18
9

10. Variancat në ShPP-të fikse
 Variancat në ShPP-të fikse bëhen në mes të
ShPP-së standarde dhe ShPP-së aktuale.
19
Variancat në shitje
 Variancat në shitje ndahen në
• variancat në çmimin e shitjes dhe
• variancat në sasinë (numrin e njësive) të
shitura
20
10

11. Shembull
 Më poshtë kemi të dhëna në kosto standarde për
njësi të produkteve për ndërmarrjen ABC:
•
•
•
•
•
•
Materialet:
€5 x 2kg/njësi
Puna:
€5 x 4orë/njësi
ShPP Variabile të bazuara në punë : 4orë x €2.50/njësi
ShPP fikse:
€20,000
Prodhimtaria e planifikuar
1,000 njësi
Çmimi i shitjes
€100
Plani Mujor
Materialet
1,000*5*2
Puna
1,000*5*4
ShPP Variabile
1,000*4*2.5
Gjithsej Shpenzime Variabile
ShPP Fikse
Gjithsej shpenzime
(10,000)
(20,000)
(10,000)
(40,000)
(20,000)
(60,000)
11

12. Aktuale gjatë muajit
Materialet
2,200*4.9
Puna
3,800*5.37
ShPP Variabile
3,800*2.68
Gjithsej Shpenzime Variabile
ShPP Fikse
Gjithsej Shpenzime
(10,780)
(20,406)
(10,184)
(41,370)
(22,500)
(63,870)
Materialet: çmimi dhe përdorimi
 Mospërputhjet e çmimit dhe përdorimit të
materialit
• Mospërputhjet në çmimet e materialit
Sasia aktuale * Çmimi aktual
Sasia aktuale * Çmimi standard
2,200 * 4.90
2,200 * 5.00
• Mospërputhjet në përdorim të materialit
Sasia aktuale * Çmimi standard
Sasia standarde * Çmimi standard
2,200 * 5.00
2,000 * 5.00
220 F
10,780
11,000
1,000 PF
11,000
10,000
12

13. Materialet: çmimi dhe përdorimi
 Mospërputhjet e çmimit dhe përdorimit të materialit
SA x ÇA
2,200 x €4.90
€10,780
SA x ÇS
2,200 x €5.00
€11,000
Varianca e Çmimit
SA x (ÇA – ÇS)
€220 F
SS x ÇS
2,000 x €5.00
€10,000
Varianca e Përdorimit
ÇS x (SA – SS)
€1,000 PF
Varianca totale
(SA x ÇA) x (SS – ÇS)
€780 PF
MPV = (AP – SP) x AQ
MUV = (AQ – SQ) x SP
25
Puna: norma dhe efektiviteti
 Mospërputhjet e normës dhe efektivitetit
në punë
• Mospërputhjet e normës për punëtorë
Orët aktuale PD * Norma aktuale
Orët aktuale PD * Norma standarde
3,800 * 5.37 20,406
3,800 * 5.00 19,000
• Mospërputhjet e efektivitetit të punëtorëve
Orët aktuale PD * Norma standarde
Orët standarde DP * Norma standarde
1,406 PF
1,000 F
3,800 * 5.00 19,000
4,000 * 5.00 20,000
13

14. Puna: norma dhe efektiviteti
 Mospërputhjet e normës dhe efektivitetit në punë
SA x ÇA
3,800 x €5.37
€20,406
SA x ÇS
3,800 x €5.00
€19,000
Varianca e Normës
SA x (ÇA – ÇS)
€1,406 PF
SS x ÇS
4,000 x €5.00
€20,000
Varianca e Efektivitetit
ÇS x (SA – SS)
€1,000 F
Varianca totale
(SA x ÇA) x (SS – ÇS)
€406 PF
LRV = (AR – SR) x AH
LEV = (AH – SH) x SR
27
ShPP Variabile dhe Fikse

Mospërputhjet e ShPP Variabile dhe
efektivitetit të tyre
• Mospërputhjet e ShPP Variabile
Orët aktuale * Norma aktuale
Orët aktuale * Norma standarde
3,800 * 2.68
3,800 * 2.50
684 PF
10,184
9,500
• Mospërputhjet e efektivit. të ShPP variabile 500F
Orët aktuale * Norma standarde
3,800 * 2.50
Orët standarde * Norma standarde 4,000 * 2.50
9,500
10,000
14

15. ShPP Variabile dhe Fikse
 Mospërputhjet e ShPP Variabile dhe efektivitetit të tyre
SA x ÇA
3,800 x €2.68
€10,184
SA x ÇS
3,800 x €2.50
€9,500
Varianca e Normës
SA x (ÇA – ÇS)
€684 PF
SS x ÇS
4,000 x €2.50
€10,000
Varianca e Efektivitetit
ÇS x (SA – SS)
€500 F
Varianca totale
(SA x ÇA) x (SS – ÇS)
€184 PF
29
ShPP Variabile dhe Fikse

Mospërputhjet e ShPP fikse
• Mospërputhjet e ShPP fikse
2,500 PF
ShPP fikse aktuale
22,500
ShPP fikse standarde
20,000
15

16. Shitjet: çmimi dhe sasia
 Shitjet aktuale
• Numri i njësive të shitura
• Çmimi i shitjes
950 njësi
€90 njësi
 Mospërputhjet e çmimit dhe sasisë shitës
• Mospërputhjet e çmimit shitës
Sasia aktuale * Çmimi aktual
Sasia aktuale * Çmimi standard
9,500 PF
950 * 90
950 * 100
• Mospërputhjet e sasisë shitëse
Sasia aktuale * Çmimi standard
Sasia standard * Çmimi standard
85,500
95,000
5,000 PF
950 * 100 95,000
1,000 * 100 100,000
Harmonizimi i fitimit të buxhetuar me atë
aktual
Fitimi i buxhetuar
Mospërputhjet e shitjes
Çmimi
Sasia
Mospërputhjet e shpenzimeve të drejtpërdrejta:
Materiali
Çmimi
Përdorimi
Punëtorët
Norma
Efektiviteti
Mospërputhjet e ShPP:
Variabile
Shpenzimet
Efektiviteti
Fikse
Shpenzimet
Fitimi aktual
40,000
(9,500)
(5,000)
220
(1,000)
(1,406)
1,000
(684)
500
(2,500)
21,630
16

17. Detyra 2

Informacionet e më poshtme kanë të bëjnë me
kompaninë ABC për muajin Janar:
Materiali (Buxhetimi)
Shpenzimet e materialit
Puna (Buxhetimi)
€220,000 Çmimi i punës
Numri i njësive
€21 për orë
21,000 Koha e prodhimit
Kg/për njësi
41,200 orë
4 kg Koha për njësi
Materiali (Aktuale)
Shpenzimet e materialit
2.6 orë
Puna (Aktuale)
€210,000 Pagat e paguara
Çmimi/Kg
€3 Njësit e prodhuara
Njësit aktuale
19,000 Total i orëve të punës
€710,000
17,000 njësi
50,000 orë
 Kërkesa: Cilat janë variancat e punës dhe materialit?
Detyra 2 - Materialet: çmimi dhe përdorimi
 Varianca e çmimit të materialit
SA
x
ÇA
?
x
3€
SA
x
ÇS
(210,000/3) x 220,000/(21,000x4)
=
€210,000
=
€183,333
€26,667 P
=
€183,333
=
€199,044
€15,718 F
=
€10,949 F
 Varianca e përdorimit të materialit
SA
(210,000/3 )
SS
(19,000 x 4 kg)
x
x
x
x
ÇS
€2.619
ÇS
€2.619
 Varianca e materialit - gjithsej
€26,667 P
-
€15,718 F
17

18. Detyra 2 – Puna: norma dhe efektiviteti
 Varianca e çmimit të punës
SA
50,000 orë
SA
50,000 orë
x
x
x
x
ÇA
?
ÇS
€21
=
€710,000
=
€1,050,000
€340,000 F
=
€1,050,000
 Varianca e efikasitetit të punës
SA
50,000 orë
SS
(17,000 orë x 2.6)
x
x
x
x
ÇS
€21
ÇS
€21
=
€928,200
€121,800 P
=
€218,200 F
 Varianca e punës - gjithsej
€340,000 F
-
€121,800 P
36
18