το βάθος στο ζωγραφικό χώρο από την αρχαία Ελλάδα ως την Αναγέννηση / Perspective from ancient Greece to Renaissance

1. Το βάθος στο ζωγραφικό
χώρο
από την αρχαία Ελλάδα ως την
Αναγέννηση
Yannis Zogakis
http://users.sch.gr/izogakis/
http://users.sch.gr/izogakis/

2. Το βάθος στο ζωγραφικό
χώρο
Η απόδοση του βάθους του χώρου στη
ζωγραφική, είναι ένα από τα θέµατα που
απασχόλησαν τους καλλιτέχνες από την
αρχαιότητα µέχρι σήµερα.

3. Αρχαϊκή Αγγειογραφία
(Ζωγράφος του Chigi)
Chigi)
(Όλπη ( οινοχόη) 650 π.Χ. περίπου)
οινοχόη) περίπου)
Παρατηρούµε τους ιππείς: ο πρώτος, κοντά στο θεατή, σχεδιάστηκε ολόκληρος, µε όλες
ιππείς: πρώτος, θεατή, ολόκληρος,
τις λεπτοµέρειες. Από το δεύτερο ιππέα σχεδιάστηκαν µόνο όσα µέρη δεν κρύβει ο
λεπτοµέρειες.
πρώτος. Σύµφωνα µε τον ίδιο κανόνα σχεδιάστηκαν και τα άλογα αλλά και οι κυνηγοί
πρώτος.
στην κάτω ζώνη

4. Αρχαϊκή Αγγειογραφία
(αγγείο Francois Κλειτίας)
Κλειτίας)
(Κρατήρας, 570πχ µε σκηνές από την Ιλιάδα)
Κρατήρας, 570πχ Ιλιάδα)
Παρατηρούµε τους οπλίτες: ο πρώτος, κοντά στο θεατή, σχεδιάστηκε
οπλίτες: πρώτος, θεατή,
ολόκληρος, µε όλες τις λεπτοµέρειες. Από το δεύτερο οπλίτη σχεδιάστηκαν
ολόκληρος, λεπτοµέρειες.
µόνο όσα µέρη δεν κρύβει ο πρώτος. Σύµφωνα µε τον ίδιο κανόνα
πρώτος.
σχεδιάστηκαν και τα άλογα.
άλογα.

5. Ποµπηία & Ηράκλειο
απόδοση του βάθους σε αρχιτεκτονικές
αναπαραστάσεις
(Τοιχογραφίες από τις δύο πόλεις που καταστράφηκαν το 79 µχ
79µχ
από έκρηξη του Βεζούβιου)
Βεζούβιου)

6. Βυζάντιο
Η Θεοδώρα και η ακολουθία της, ψηφιδωτό, 548µχ, Ραβέννα
της, ψηφιδωτό, 548µχ,
Η θεοκρατούµενη κοινωνία του Βυζαντίου επικεντρώνεται σε
σύµβολα που οδηγούν στο Θείο, στο µεταφυσικό και
Θείο,
αποβλέπει στην πνευµατικότητα του Κόσµου. Χάνεται η τρίτη
Κόσµου.
διάσταση, τα αντικείµενα γίνονται επίπεδα, η φύση
διάσταση, επίπεδα,
σχηµατοποιείται.
σχηµατοποιείται.

7. Αναγέννηση (14 ος αιώνας)
αιώνας)
Παρατηρούµε το σχέδιο στο
δάπεδο. Αν προεκτείνουµε τις
γραµµές, βλέπουµε ότι
τέµνονται σε ένα σηµείο.
Ambrogio Lorenzetti, Ευαγγελισµός, 1344 µχ

8. Giotto di Bondone (1266-1337)
(1266-
Giotto,
Giotto, Μυστικός ∆είπνος,1304–1306
∆είπνος,1304–
Giotto,
Giotto, Πεντηκοστή 1304 – 1306

9. Παρατηρούµε ότι οι γραµµές, επειδή δεν
γραµµές,
Giotto,
Giotto, Πεντηκοστή 1304 – 1306
βασίζονται σε κάποιο σύστηµα, δεν
σύστηµα,
συγκλίνουν όλες σε ένα σηµείο

10. Brunelleschi (1387-1446 )
1387-
Το πείραµα του Brunelleschi
Η προοπτική ήταν ακριβής
µόνο από ένα σηµείο.
Προοπτικό σχέδιο του Brunelleschi για την
εκκλησία του Santo Spirito, Φλωρεντία
Spirito,

11. Paolo Uccello (1397–1475)
(1397–
Ο Paolo Uccello ήταν τόσο παθιασµένος
µε την προοπτική ώστε ήταν ικανός να
µείνει άυπνος, αναζητώντας το σωστό
άυπνος,
σηµείο φυγής σε ένα θέµα, διηγείται o
θέµα,
Vasari
σχέδιο, 1450µχ
σχέδιο, 1450µχ

12. Ο κάνναβος του Alberti (1406 – 1472)
ο Alberti, βασισµένος στα
µαθηµατικά, παρουσιάζει ένα
µαθηµατικά,
τρισδιάστατο, προοπτικό κάναβο
τρισδιάστατο,
ανάλογο του ύψους ενός
ανθρώπου (1,80 περίπου)
περίπου)
Σύµφωνα µε τις µετρήσεις του,
του,
µέσα σ αυτόν τον κάναβο
µπορούν να σχεδιαστούν
προοπτικά όλα τα σχήµατα του
χώρου
Leon Battista Alberti
ο Κάν(ν )αβος : (αρχιτ.) χωρισµός µιας επιφά νειας για
Κάν( (αρχιτ.)
σχεδίαση. Συνήθως µε ένα πλέγµα κατακόρυφων και
σχεδίαση.
οριζόντιων γραµµών σε κανονικά τετράγωνα . (Αγγλικά:
τετράγωνα. (Αγγλικά :
grid)

13. Albrecht Dürer, (1471–1528)
Dürer, χαρακτικό.
rer, χαρακτικό.
Στο έργο του ο Dürer µας
παρουσιάζει το τζάµι που
χρησίµευε για να
σχεδιάσει κάποιος µια
εικόνα υπό κλίµακα. Το
τζάµι βρίσκεται σε
κορνίζα σε ειδικό τραπέζι,
όπου είναι τοποθετηµένο
ένα µετακινούµενο
στόχαστρο. Ο ζωγράφος
έπρεπε να τοποθετηθεί
ακριβώς στο στόχαστρο
και σχεδιάσει από τη
συγκεκριµένη οπτική
γωνία το θέµα

14. Masaccio (1401–1428)
1401–1428)
Ο Masaccio (Μαζάτσ(ζ)ιο) σύµφωνα µε τον
Μαζάτσ( ιο)
Vasari ήταν από τους καλύτερους
ζωγράφους της γενιάς του και ιδιαίτερα
ικανός στο να αποδίδει τρισδιάστατους
χώρους.
χώρους.
Οι µαθηµατικοί κανόνες του Brunelleschi
για την προοπτική εφαρµόζονται από τον
Masaccio σ αυτό το έργο µε θεαµατικά
αποτελέσµατα.
αποτελέσµατα.
The Holly Trinity,
Trinity,
(1425-
(1425-28) - αφρέσκο, Santa Maria Novella, Φλωρεντία
αφρέσκο, Novella,

15. Masaccio (1401–1428)
1401–1428)
∆ιάγραµµα του έργου

16. Piero della Francesca (1415–1492)
ο Piero della Francesca, εκτός από ζωγράφος ήταν Μαθηµατικός και
Francesca,
Γεωµέτρης. Έγραψε τα γνωστά, στους µαθηµατικούς, βιβλία Trattato
Γεωµέτρης. γνωστά, µαθηµατικούς,
d'Abaco,
d'Abaco, Libellus de Quinque Corporibus Regularibus και De Prospectiva
Pingendi.
Pingendi.

17. Piero della Francesca (1415–1492)
Στο δεύτερο µέρος του De Prospectiva Pingendi περιγράφει και αναλύει µε τα
µαθηµατικά την προοπτική στη ζωγραφική

18. Leonardo da Vinci (1452-1519)
Προσκύνηση των Μάγων(1481-1482)
Μάγων(1481 -

19. Leonardo da Vinci (1452-1519)
Ο Μυστικός ∆είπνος (1495-1498)
(1495-

20. Leonardo da Vinci (1452-1519)
Ο Μυστικός ∆είπνος (1495-1498)
(1495-

21. Pietro Perugino (1450–1523)
Consegna delle chiavi τοιχογραφία 1481–1482, Cappella Sistina, Βατικανό.
1481– Sistina, Βατικανό.

22. Raffaello Sanzio (1483–1520)
Sposalizio della Vergine (1504)
πινακοθήκη Brera, Milano
Brera,

23. Σχολή των Αθηνών, 1509-1511 , Βατικανό
Αθηνών, 1509-

24. Jacopo Tintoretto (1518--1594)
(1518
Scuola di S. Marco, 1548, Βενετία
Marco,

25. Paolo Veronese (1528 –1588)
Cena a casa di Levi, 1573 , Βενετία
Levi,