http://e-taksh.blogspot.gr/2015/02/524.html Ιστορία Ε΄ 5.24. ΄΄ Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς ΄΄

1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
Ιστορία Ε΄ Τάξης - Ενότητα 5 - Κεφάλαιο 24:
΄΄ Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους
Βυζαντινούς ΄΄
 Σχεδιαγράμματα
 Θεωρία
 Ανάπτυξη μαθήματος
 Παρουσιάσεις
http://e-taksh.blogspot.gr

2. Ιστορία Ε΄ Δημοτικού – «Στα βυζαντινά χρόνια»
Ενότητα Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους – Κεφάλαιο 24ο
Σαμούχος Πέτρος©
8ος
αιώνας εσωτερικές ταραχές
Αιτία οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων
(Λέοντα Γ΄ και Κωνσταντίνου Ε΄)
 να απαγορεύσουν την προσκύνηση και λατρεία των εικόνων
 να υποχρεώσουν μοναχούς και κληρικούς να υπηρετήσουν τη
στρατιωτική τους θητεία
Αποτέλεσμα
αναταραχές και διχασμός του πληθυσμού (για 100 χρόνια)
εικονομάχους εικονολάτρες
(υπέρ της λατρείας των εικόνων) (κατά της λατρείας των εικόνων)
Συνέπειες
 πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν ή εξορίστηκαν
 ναοί και μοναστήρια έκλεισαν
 έργα τέχνης, εικόνες και ψηφιδωτά καταστράφηκαν
 διαταράχτηκαν οι σχέσεις Βυζαντίου και Δυτικής Εκκλησίας
Λέων Γ΄
Αντιμετωπίζει με επιτυχία Θεωρείται υπεύθυνος
τους Άραβες για την αναταραχή
Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει
τους Βυζαντινούς
Λέων Γ΄
Κωνσταντίνος Ε΄
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος
http://samouchos.weebly.com/

3. Ιστορία Ε΄ Δημοτικού – «Στα βυζαντινά χρόνια»
Ενότητα Ε΄: Η μεγάλη ακμή του βυζαντινού κράτους – Κεφάλαιο 24ο
Σαμούχος Πέτρος©
Λύση της διαμάχης
Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος (843 μ.Χ.)
αυτοκράτειρα Θεοδώρα
«η λατρεία των εικόνων αφορά τα πρόσωπα και όχι το υλικό»
Αναστήλωση των εικόνων – Κυριακή της Ορθοδοξίας
(πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής)
Περίληψη μαθήματος
Ερωτήσεις
 Ποιες αποφάσεις των βυζαντινών αυτοκρατόρων δημιούργησαν
αναταραχή στο βυζαντινό κράτος;
 Πώς κρίνεις τα μέτρα που πήραν; Ήταν αναγκαία; Πώς μπορούσαν
να αποφύγουν τις συγκρούσεις;
 Ποιες παρατάξεις δημιουργήθηκαν και τι υποστήριζε η καθεμιά;
 Ποιες ήταν οι συνέπειες της Εικονομαχίας;
 Πώς τερματίστηκε η περίοδος της Εικονομαχίας και ποια πλευρά
επικράτησε τελικά;
 Θυμάσαι κάποια άλλη περίοδο από τη βυζαντινή ιστορία που υπήρχαν
αντίστοιχες θρησκευτικές συγκρούσεις; Μπορείς να τις συγκρίνεις;
 Ποια η γνώμη σου για την Εικονομαχία;
Ο τρόπος λατρείας των εικόνων διχάζει τους Βυζαντινούς για
έναν αιώνα. Η θρησκευτική αυτή διαμάχη βλάπτει σοβαρά την
εκκλησία και το κράτος. Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος ξαναφέρνει
ειρήνη στην εκκλησία και στην αυτοκρατορία.
αυτοκράτειρα Θεοδώρα
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος
http://samouchos.weebly.com/

4. ΙΣΤΟΡΙΑ Ε’
– ΚΕΦ. 24 Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΔΙΧΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ
Υποχρεώνουν τους μοναχούς και
τους κληρικούς να υπηρετούν τη
στρατιωτική θητεία τους, πριν
δεχτούν το ιερατικό τους αξίωμα.
Απαγορεύουν την
προσκύνηση και τη
λατρεία των εικόνων.
 Θάνατοι, φυλακίσεις, εξορίες.
 Ναοί, μοναστήρια έκλεισαν.
Εικόνες, ψηφιδωτά, έργα τέχνης
καταστράφηκαν.
 Διατάραξη σχέσεων Βυζαντίου –
Δυτικής Εκκλησίας (μέρος
εικονολατρών).
τους εικονομάχους, που
στήριζαν τις αποφάσεις
του αυτοκράτορα
τους εικονολάτρες, που
υπερασπίζονταν τη λατρεία των
εικόνων.
Λέων Γ'
 Αντιμετωπίζει με επιτυχία τους Άραβες.
 Θεωρείται υπεύθυνος της αναταραχής.
8ος
αιώνας
Η βυζαντινή αυτοκρατορία συγκλονίστηκε
από σοβαρές ταραχές
Αιτία: οι αποφάσεις των Ισαύρων
αυτοκρατόρων Λέοντα Γ’ και
Κωνσταντίνου Ε’
(Χωρίς πρώτα να ενημερώσουν και
να διαφωτίσουν τον πληθυσμό)
δημιούργησαν αναταραχή στους κληρικούς και στο λαό και τον
χώρισαν σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις:
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος
 Συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και τη
μητέρα του, Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία στη Νίκαια της
Βιθυνίας το 787 μ.χ.
 Οριστική αναστήλωση των ιερών εικόνων από την ευσεβή
βασίλισσα του Βυζαντίου Θεοδώρα (μετέπειτα αγία της
Εκκλησίας μας) στις 4-3-843.
 Λατρεία εικόνων αφορά τα πρόσωπα όχι το υλικό.
 η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την εκκλησία μας
την Κυριακή της Ορθοδοξίας.Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

5. eva -edu
24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
Τον 8ο
αιώνα οι αυτοκράτορες στο Βυζάντιο απαγόρευσαν στους ανθρώπους να
προσκυνάνε και να λατρεύουν τις εικόνες της εκκλησίας και είπαν στους παπάδες
να πηγαίνουν στο στρατό.
Έτσι οι παπάδες και ο κόσμος αναστατώθηκαν και μάλωναν μεταξύ τους.
Χωρίστηκαν σε 2 ομάδες τους εικοναμάχους που δεν ήθελαν τις εικόνες της
εκκλησίας και τους εικονολάτρες που ήθελαν να λατρεύουν τις εικόνες.
Τα χρόνια αυτά που οι 2 ομάδες μάλωναν ονομάστηκε εικονομαχία. Η εικοναμαχία
σταμάτησε όταν η Θεοδώρα έκανε τη Ζ οικουμενική σύνοδο όπου αναστηλώθηκαν
οι εικόνες και τη γιορτάζουμε αυτή τη μέρα την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Ερωτήσεις για το σχολείο
Ποιες είναι οι 2 ομάδες που μάλωναν στο Βυζάντιο;…………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………….
Πώς ονομάστηκαν τα χρόνια που οι 2 ομάδες μάλωναν; Διαμάχη ή εικονομαχία
Πότε γιορτάζουμε την αναστήλωση των εικόνων;
Την Κυριακή του Πάσχα ή την Κυριακή της Ορθοδοξίας

6. 24. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
8ος αιώνας στην αυτοκρατορία ταραχές
ΑΙΤΙΕΣ
Λέοντας Γ' - Κωνσταντίνος Ε'
(Χωρίς ενημέρωση + διαφώτιση πληθυσμού)
Απαγορεύουν
την προσκύνηση και λατρεία
εικόνων.
Υποχρεώνουν
Μοναχούς + Κληρικούς
να υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία πριν
χειροτονηθούν.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
Εικονομάχοι Εικονολάτρες
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
(100 ΧΡΟΝΙΑ)
Θάνατοι, φυλακίσεις, εξορίες. Ναοί, μοναστήρια έκλεισαν.
Εικόνες, ψηφιδωτά, έργα τέχνης
καταστράφηκαν.
Διατάραξη σχέσεων Βυζαντίου –
Δυτικής Εκκλησίας (μέρος
εικονολατρών).
Αντιμετωπίζει με επιτυχία τους Άραβες.
Λέων Γ'
Θεωρείται υπεύθυνος της αναταραχής.
Ε ι κ ο ν ο μ α χ ί α
↓
Λύση
↓
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα 843
Ζ' Οικουμενική Σύνοδος
↓
Λατρεία εικόνων αφορά τα πρόσωπα όχι το υλικό.
↓
Αναστήλωση εικόνων
▼
Κυριακή της Ορθοδοξίας
(Α' Κυριακή νηστειών του Πάσχα)
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

7. 8ος
αιώνας Εικονοµαχία (διάρκεια = 1 αιώνας)
Θρησκευτική διαµάχη.
Αιτία
Απαγόρευση λατρείας και
προσκύνησης εικόνων.
Υποχρέωση ιερέων-µοναχών
για στρατιωτική θητεία πριν
τη χειροτόνησή τους.
Αποφάσεις
Λέοντα Γ΄ και
Κωνσταντίνου Ε΄
αποτέλεσµα
Εικονοµάχοι (εικονοκλάστες) Εικονολάτρες

8. Θάνατοι,
φυλακίσεις,
εξορίες ανθρώπων.
Κλείσιµο
ναών, µοναστηριών
∆ιατάραξη σχέσεων
Βυζαντίου-∆υτικής εκκλησίας
Συνέπειες
Οριστική λύση προβλήµατος
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα
Επαναφορά των αποφάσεων της Ζ΄οικουµενικής συνόδου/843
Κυριακή της Ορθοδοξίας
1η Κυριακή νηστειών του Πάσχα
Εικονοµαχία
2 φάσεις
Α΄ φάση (726-787) Β΄ φάση (815-843)
Ειρήνη η Αθηναία
(προσωρινή αναστήλωση)
Θεοδώρα
(οριστική αναστήλωση)
αναστήλωση των εικόνων

9. 25. Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΔΙΧΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
Σκάρπα Ηλέκτρα
15/02/11
Η
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Η ΛΥΣΗ
Η διαμάχη σταμάτησε με
την Ζ’ Οικουμενική
Σύνοδο που συγκάλεσε η
αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
ΤΑ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Πολλοί άνθρωποι
έχασαν τη ζωή
τους. Άλλοι
φυλακίστηκαν ή
εξορίστηκαν.
ΟΙ
ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ
ΑΙΤΙΑ
Ναοί και μοναστήρια
έκλεισαν και πολλές
εικόνες, ψηφιδωτά και
έργα τέχνης
καταστράφηκαν.
Διαταράχτηκαν οι
σχέσεις με τη Δυτική
Εκκλησία, η οποία
πήρε το μέρος των
εικονολατρών.
Απαγόρευση προσκύνησης
και λατρείας των εικόνων.
Υποχρέωση των μοναχών
και των κληρικών να
υπηρετούν τη στρατιωτική
τους θητεία πριν δεχτούν
το ιερατικό τους αξίωμα.
Εικονομάχοι:
στήριζαν τις
αποφάσεις του
αυτοκράτορα
Εικονολάτρες:
υπερασπίζονταν
τις εικόνες
Αποφασίστηκε ότι η προσκύνηση και
η λατρεία των εικόνων θα γίνεται
μόνο προς τα ιερά πρόσωπα και όχι
προς την εικόνα και τα υλικά που
είναι φτιαγμένη.
Η αναστήλωση των
εικόνων γιορτάζεται από
την εκκλησία μας την
Κυριακή της Ορθοδοξίας.

10. Ε΄ ενότητα - Κεφ.24
Στα βυζαντινά χρόνια - Ε΄ ηµοτικού / Ε΄ Ενότητα: «Η µεγάλη ακµή του βυζαντινού κράτους»
ΗΗΗΗ κρίση τησ εικονοµαχίασκρίση τησ εικονοµαχίασκρίση τησ εικονοµαχίασκρίση τησ εικονοµαχίασ
διχάζει τουσ Βυζαντινούσδιχάζει τουσ Βυζαντινούσδιχάζει τουσ Βυζαντινούσδιχάζει τουσ Βυζαντινούσ
8
ος
αιώνας - ταραχές
αυτοκράτορες
Λέων Γ΄ - Κωνσταντίνος Ε΄
α ι τ ί ε ς
(αποφάσεις αυτοκρατόρων)
Απαγόρευση λατρείας
εικόνων
Υποχρέωση των µοναχών-κληρικών να
υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους
διχασµός των Βυζαντινών σε 2 αντιµαχόµενες παρατάξεις
ε ι κ ον ο µ άχο ι ε ι κ ον ολ ά τ ρ ε ς
Η εικονοµαχία συντάραξε την αυτοκρατορία περισσότερο από έναν αιώνα
(726 - 843 µ.Χ.)
σ υν έπ ει ε ς
Θάνατοι, φυλακίσεις,
εξορίες
Κλείσιµο ναών & µοναστηριών
Καταστροφή εικόνων,
ψηφιδωτών, έργων τέχνης
ιατάραξη σχέσεων
Βυζαντίου - υτικής
Εκκλησίας
• Αντιµετωπίζει µε επιτυχία τους Άραβες
Λέων Γ΄
• Θεωρείται υπεύθυνος της αναταραχής
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα (843 µ.Χ.) - Ζ΄ Οικουµενική Σύνοδος
Λατρεία των εικόνων αφορά τα πρόσωπα και όχι το υλικό
Αναστήλωση εικόνων
Κυριακή της Ορθοδοξίας
Ε΄ ενότητα - Κεφ.24
Στα βυζαντινά χρόνια - Ε΄ ηµοτικού / Ε΄ Ενότητα: «Η µεγάλη ακµή του βυζαντινού κράτους»
Εικονοµάχοι σβήνουν την εικόνα του Χριστού.
Μικρογραφία από το Ψαλτήριο Chludov, περ. 850-875.
Κρατικό Ιστορικό Μουσείο, Μόσχα.
Αναστήλωση των εικόνων

11. Δημήτρης Βογιατζάκης
Κεφ. 24
Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΔΙΧΑΖΕΙ ΤΟΥΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
1. Ποιες ταραχές στην Αυτοκρατορία έφεραν οι αποφάσεις
των Ισαύρων Αυτοκρατόρων, Λέωντα Γ΄ και
Κωνσταντίνου Ε΄;
Οι Ίσαυροι Αυτοκράτορες, Λέων Γ΄ και Κωνσταντίνος Ε΄
πήραν κάποιες αποφάσεις οι οποίες δίχασαν τους Βυζαντινούς.
Συγκεκριμένα:
 Απαγόρευσαν την προσκύνηση και την λατρεία των
εικόνων.
 Υποχρέωσαν τους μοναχούς και τους κληρικούς να
υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία πριν
δεχτούν το ιερατικό αξίωμα.
2. Ποια ήταν η συνέπεια αυτών των αποφάσεων;
Επειδή ο λαός δεν ενημερώθηκε για τις αποφάσεις αυτές
δημιουργήθηκε αναταραχή στο λαό, ο οποίος χωρίστηκε σε δύο
αντιμαχόμενες παρατάξεις.
3. Ποιες ήταν οι παρατάξεις;
 Οι εικονομάχοι που υποστήριζαν τον
αυτοκράτορα
 Οι εικονολάτρες που υπερασπίζονταν την λατρεία
των εικόνων
4. Πόσο κράτησε ο διχασμός και τι συνέπειες είχε;
Ο διχασμός κράτησε έναν αιώνα (100 χρόνια) και στη διάρκειά
του:
 Πολλοί έχασαν τη ζωή τους ή φυλακίστηκαν ή
εξορίστηκαν.
 Ναοί και μοναστήρια έκλεισαν και εικόνες,
ψηφιδωτά, έργα τέχνης καταστράφηκαν.
 Οι σχέσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και στη Δυτική
Εκκλησία διαταράχτηκαν.

12. Δημήτρης Βογιατζάκης
 Ο Αυτοκράτορας Λέων Γ΄ έχασε μεγάλο μέρος της
δόξας του και η αναταραχή έβλαψε το Βυζαντινό
κράτος.
5. Πώς ονομάστηκε η εσωτερική διαμάχη και πώς έληξε;
Η διαμάχη αυτή, έμεινε γνωστή ως εικονομαχία. Η Ζ’
Οικουμενική Σύνοδος, η οποία συγκλήθηκε από την
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, έβαλε τέλος στην εικονομαχία.
Εκεί αποφασίστηκε ότι: όταν προσκυνούμε τις εικόνες, η
λατρεία απευθύνεται στα ιερά πρόσωπα που εικονίζουν και
όχι στην ίδια την εικόνα και τα υλικά από τα οποία είναι
φτιαγμένες.
6. Η συμφιλίωση αυτή των χριστιανών πότε γιορτάζεται και
πώς;
Η αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται την Πρώτη Κυριακή
των νηστειών του Πάσχα και ονομάζεται Κυριακή της
Ορθοδοξίας.

13. Φώτης Τουλιόπουλος

14. Φώτης Τουλιόπουλος

15. Φώτης Τουλιόπουλος

16. Παιδίον Τόπος

17. ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Μια διαμάχη 100 χρόνων

18. Εικονομάχοι
Εικονομάχοι
καλύπτουν την
εικόνα του Χριστού
με ασβέστη.
Εικονομάχοι
παρομοιάζονται με
τους σταυρωτές
του Χριστού.

19. Εικονοκλαστική διακόσμηση
Παράδειγμα
εικονοκλαστικής
διακόσμησης στο
ναό της Αγίας
Ειρήνης στην
Κωνσταντινούπολη
: ένας απλός
σταυρός.

20. Επιχειρήματα των εικονομάχων
«Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα και
άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι
ειδωλολάτρες. Όμως, δεν πρέπει να
προσκυνούμε κατασκευάσματα των
ανθρώπινων χεριών.»

21. Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Πολέμησε με
σφοδρότητα τους
εικονομάχους
αυτοκράτορες Λέοντα
Γ΄ Ίσαυρο και τον
Κωνσταντίνο τον
Κοπρώνυμο.
Γράφοντας επιστολές,
ζητούσε από το λαό
της Πόλης να τιμά τις
εικόνες.

22. Το θαύμα
Αναφέρεται ότι ο Λέων διέταξε να μιμηθούν
την γραφή του Δαμασκηνού και να
στείλουν στο Χαλίφη πλαστή επιστολή του,
με την οποία να φαίνεται ότι αυτός
προσέφερε τη Δαμασκό στους
Βυζαντινούς. Ο Χαλίφης πείστηκε και του
έκοψε το δεξί χέρι, το οποίο όμως
γιατρεύτηκε από θαύμα. Εκείνος από
ευγνωμοσύνη στην Παναγία της πρόσφερε
ένα χέρι. Έτσι δημιουργήθηκε η Παναγία η
Τριχερούσα.

23. Η Παναγία η Τριχερούσα

24. Ο Δαμασκηνός είπε…
«Εφόσον προσκυνώ την εικόνα του
σταυρού που κατασκευάζεται από
οποιοδήποτε υλικό, πώς να μην
προσκυνήσω την εικόνα του
Χριστού;»
«Ότι δεν προσκυνώ την ύλη είναι
φανερό, διότι, αν καταστραφεί το
εκτύπωμα ενός σταυρού που είναι
κατασκευασμένος από ξύλο,
παραδίδω το ξύλο στη φωτιά.»

25. Το τέλος της διαμάχης
Η διαμάχη τελείωσε με την Ζ΄
Οικουμενική Σύνοδο, που αποφάσισε
την αναστήλωση των εικόνων. Το
γεγονός τιμούμε την πρώτη Κυριακή
της Σαρακοστής, που ονομάζεται
Κυριακή της Ορθοδοξίας.

26. Κυριακή της Ορθοδοξίας

27. Γιάννης Φερεντίνος

28. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
Τι θα μάθουμε:
 Τι ήταν η εικονομαχία.
 Ποια ήταν η αιτία της.
 Ποιες οι συνέπειες αυτής της διαμάχης.
 Πώς σταμάτησε.
Η εικονομαχία ξέσπασε στη διάρκεια του 8ου
αιώνα. Ήταν
μια θρησκευτική διαμάχη που οδήγησε σε σοβαρές ταραχές,
οι οποίες δίχασαν τους βυζαντινούς και έφεραν το κράτος σε
δύσκολη θέση.Αιτία της διαμάχης ήταν οι αποφάσεις των
Ισαύρων αυτοκρατόρων Λέοντα Γ΄ και Κωνσταντίνου Ε΄:
 Να απαγορεύουν την προσκύνηση και τη λατρεία των
εικόνων.
 Να υποχρεώσουν τους μοναχούς και τους κληρικούς να
υπηρετούν τη σρατιωτική θητεία τους, πριν δεχτούν το
ιερατικό τους αξίωμα.

29. Ο Λέοντας Γ΄
Πολλοί χριστιανοί, αντί να τιμούν τα πρόσωπα που
παρίσταναν οι εικόνες, λάτρευαν το υλικό από το οποίο ήταν
κατασκευασμένες. Αρκετοί νέοι γίνονταν μοναχοί και
δώριζαν τις περιουσίες τους στα μοναστήρια. Τα μοναστήρια
πλήθαιναν, αποκτούσαν μεγάλη δύναμη και ίδρυαν σχολεία,
ορφανοτροφεία, νοσοκομεία.
Το κράτος όμως δεν έπαιρνε πια αρκετά φόρους, αφού η γη
έμενε ακαλλιέργητη. Επίσης λιγόστευε ο αριθμός των
στρατιωτών, γιατί όσοι νέοι γίνονταν μοναχοί
απαλλάσσονταν από το στρατό.
Έτσι, ο Λέων Γ΄ προχώρησε στην απαγόρευση της
προσκύνησης των εικόνων.
Ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄ πήρε ακόμη πιο αυστηρά μέτρα.
Έκλεισε τα μοναστήρια και καταδίωξε τους μοναχούς.
Ο Λέων Γ΄με το γιο του Κωνσταντίνο Ε΄σε νόμισμα της
εποχής.

30. Οι αποφάσεις αυτές, καθώς και τα διοικητικά μέτρα για την
εκκλησία, δημιούργησαν αναταραχή στους κληρικούς και
στο λαό και τον χώρισαν σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις:
 τους εικονομάχους (εικονοκλάστες), που στήριζαν τις
αποφάσεις του αυτοκράτορα
 τους εικονολάτρες (εικονόφιλοι, εικονόδουλοι), που
υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων
Ο λαός πίστευε ότι οι εικόνες και τα ιερά λείψανα είχαν
θαυματουργές ιδιότητες. Στη μικρογραφία πολεμιστές
παρακινούνται από κληρικό να αγγίξουν γονατιστοί θήκη με τίμιο
ξύλο, για να εμψυχωθούν ξεκινώντας τη μάχη.
Η θρησκευτική αυτή διαμάχη, η εικονομαχίαδιήρκεσε
σχεδόν έναν αιώνα (726-843)δημιουργώντας πολλά
προβλήματα στην αυτοκρατορία:
 πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, φυλακίστηκαν ή
εξορίστηκαν
 ναοί και μοναστήρια έκλεισαν
 εικόνες, έργα τέχνης και ψηφιδωτά καταστράφηκαν
 διαταράχτηκαν οι σχέσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη
Δυτική εκκλησία, που υποστήριξε τους εικονολάτρες

31. Στη μικρογραφία εικονομάχοι παριστάνονται να προσφέρουν
στον Εσταυρωμένο Χριστό σπόγγο και χολή με ξίδι. Στο κάτω
μέρος εικονομάχοι παριστάνονται να προσπαθούν να καλύψουν
την εικόνα του Χριστού με ασβέστη.
Την αναταραχή που δημιουργήθηκε χρεώθηκε ο
αυτοκράτορας Λέων Γ΄, που είχε σώσει την Πόλη και την
αυτοκρατορία αποκρούοντας τους Άραβες.

32. Η εικονομαχία χωρίζεται σε δύο περιόδους:
 1η περίοδος (726-787)
 2η περίοδος (815-843)
Πρώτη περίοδος (726-787):
Λήγει το 787 με την Ζ΄οικουμενική σύνοδο που συγκαλεί
η Ειρήνη η Αθηναία, αντιβασιλέας του γιου της και ανήλιου
αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Στ΄. Καταγόταν από την
εικονόφιλη Αθήνα.

33. Ειρήνη η Αθηναία. Βασιλική του Αγίου Μάρκου, Βενετία.
Στην Ζ΄οικουμενική σύνοδο αποφασίστηκε:
«κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία των πιστών
απευθύνεται προς τα εικονιζόμενα ιερά πρόσωπα και όχι προς την
ίδια την εικόνα και τα υλικά από τα οποία αυτή είναι φτιαγμένη»
Η Ζ΄οικουμενική σύνοδος της Νίκαιας. Στη μικρογραφία
διακρίνονται η Ειρήνη η Αθηναία, ο Πατριάρχης
Κων/πόλεως και οι επίσκοποι που πήραν μέρος στη σύνοδο.
Δεύτερη περίοδος (815-843):
Η εικονομαχία σταμάτησε οριστικά το 843,

34. όταν αυτοκράτειρα ήταν η Θεοδώρα. Η Θεοδώρα επανέφερε
σε ισχύ τις αποφάσεις της Ζ΄οικουμενικής συνόδου.
Η Θεοδώρα ανακηρύχθηκε ανακηρύχτηκε Αγία και γιορτάζεται
στις 11 Φεβρουαρίου. Μικρογραφία με παράσταση της
εικονόφιλης Θεοδώρας (Ρώμη, Βατικανή Βιβλιοθήκη).
Η οριστική αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από την
εκκλησία μας, την πρώτη Κυριακή των νηστειών του Πάσχα
και ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Μια ειρηνική διαμαρτυρία- παραίτηση
«Όταν ο Λέων Γ΄ εξέδωσε το Διάταγμα κατά των αγίων και
σεπτών* εικόνων προσκάλεσε τον αγιότατο πατριάρχη
Γερμανό να το υπογράψει. Ο γενναίος ιεράρχης όμως
αρνήθηκε την υπογραφή και την αρχιεροσύνη του. Έδωσε
τα ιερά άμφια του στον αυτοκράτορα και είπε: «Αυτό που
ζητάς από μένα, βασιλιά, είναι αδύνατο να το κάνω, χωρίς

35. απόφαση Οικουμενικής Συνόδου». Και φεύγοντας πήγε στο
πατρικό του σπίτι, στο Πλατάνι, και ησύχασε*».
Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)
*σεπτών = σεβαστών
*ησύχασε = έζησε την υπόλοιπη ζωή του ως μοναχός
Ο πρώτος διχασμός με τη Δύση
«Όταν ο πάπας της Ρώμης έμαθε την καθαίρεση των
σεπτών εικόνων, εμπόδισε να σταλούν οι φόροι της Ρώμης
και της Ιταλίας στην Κωνσταντινούπολη. Με επιστολή του
ακόμη εμήνυσε στον αυτοκράτορα Λέοντα Γ' ότι δεν πρέπει
ο βασιλιάς να κάνει λόγο και να μεταβάλει την αρχαία πίστη
της εκκλησίας, η οποία έχει καθιερωθεί από τους αγίους
πατέρες».
Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)
Το κλείσιμο των εκκλησιαστικών σχολείων
«Ο δυσσεβής Λέων Γ΄ όχι μόνον κατά των αγίων και
σεπτών εικόνων άρχισε πόλεμο, αλλά και τα σχολεία και την
εκπαίδευση, που από τα χρόνια του αγίου Κωνσταντίνου του
Μεγάλου έως τώρα κρατούσε, αυτός τα έσβησε».
Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)
Και μια σύγχρονη άποψη για την εικονομαχία
«Η παθιασμένη λογοτεχνία της εποχής, η μόνη που έφτασε
ως εμάς, αμαυρώνει και δυσφημεί σκόπιμα το έργο και την
προσπάθεια των εικονομάχων αυτοκρατόρων, που
εργάστηκαν όλοι και με όλες τους τις δυνάμεις για να
σώσουν το Βυζάντιο από τον αραβικό κίνδυνο».
Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ,
Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

36. Θεοφάνης (Ιστορικός της εποχής)
Αναρτήθηκε από Αδάμ Δημήτριος

37. Εγκύκλιος Παιδεία
Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΔΙΧΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ
Οι αποφάσεις του Λέοντα Γ' του Ίσαυρου και του Κωνσταντίνου Ε'
τουΚοπρώνυμου να απαγορεύουν τη
λατρεία των εικόνων και να υποχρεώνουν τους μοναχούς να
υπηρετούν στο στρατό, προκάλεσε αναταραχή στους κληρικούς και
στο λαό.
Έτσι δημιουργήθηκαν δύο παρατάξεις: οι εικονομάχοι και
οι εικονολάτρες,που υποστήριζαν με φανατισμό τις απόψεις τους.

38. Στη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ
των δύο παρατάξεων πολλοί έχασαν τη ζωή τους,ενώ
καταστράφηκαν πολλά έργα τέχνης. Οι
σχέσεις με τη Δυτική εκκλησία διαταράχθηκαν και ο Λέων Γ' έχασε
μεγάλο μέρος από τη δόξα του για τη νίκη του εναντίον των Αράβων.
Αυτή η θρησκευτική έριδα που κράτησε από το 726 ως το 843 και
διαίρεσε τους Βυζαντινούς σε δύο παρατάξεις,
ονομάστηκε εικονομαχία.
Η εικονομαχία διακρίνεται σε δύο περιόδους. Η πρώτη αρχίζει
το 726 και τελειώνει το 787 με την Ζ' οικουμενική σύνοδο

39. που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια και
συγκάλεσε η Ειρήνη η Αθηναία, μητέρα του ανήλικου
αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΣΤ' και αναστήλωσε τις εικόνες.
Η δεύτερη περίοδος αρχίζει το 815 και
τελειώνει το 843 με την τοπική σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη που
συγκάλεσε η Θεοδώρα, μητέρα του ανήλικου επίσης

40. αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ' του Μέθυσου
που επανέφερε σε ισχύ τις αποφάσεις της Ζ' οικουμενικής συνόδου
και έτσι έγινε η οριστική αναστήλωση των εικόνων, η οποία
γιορτάζεται από την εκκλησία μας την πρώτη Κυριακή των Νηστειών
του Πάσχα και ονομάζεταιΚυριακή της Ορθοδοξίας.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Πόσο κράτησε ο διχασμός και ποια τα αποτελέσματά του;

41. 2. Πώς σταμάτησε η εικονομαχία;
3. Εικονολάτρης και εικονομάχος, οι δύο νέες λέξεις που έμαθες.
Άνοιξε τοΗλεκτρονικό λεξικό και βρες λέξεις που έχουν δεύτερο
συνθετικό τα -λάτρης και -μάχος (email)
Αναρτήθηκε από ΝΙΚΟΣ

42. http://sainia.gr/
Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς (20/02)

43. Εικονομάχοι καλύπτουν την
εικόνα του Χριστού με ασβέστη.
Ψαλτήρι Χλουντόφ (περί το 830).
Μόσχα, Ιστορικό Μουσείο.
Παράδειγμα εικονοκλαστικής
διακόσμησης στο ναό της Αγίας Ειρήνης
στην Κωνσταντινούπολη: Ένας απλός σταυρός

45. Κεφάλαιο 24ο
Η κρίση της εικονομαχίας
διχάζει τους Βυζαντινούςδιχάζει τους Βυζαντινούς.
Η παρουσίαση διαμορφώθηκε από τον Πέτρο ΣαμούχοΗ παρουσίαση διαμορφώθηκε από τον Πέτρο Σαμούχο.

46. Στη διάρκεια του 8ου
αιώνα η αυτοκρατορίαη ρ ρ
συγκλονίστηκε από
σοβαρές ταραχές, οιβ ρ ς ρ χ ς
οποίες δίχασαν τους
Βυζαντινούς και
έ δύέφεραν σε δύσκολη
θέση το κράτος.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

47. Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

48. Α ί ώΑ ί ώΑιτία των ταραχώνΑιτία των ταραχών
ήταν οι αποφάσειςήταν οι αποφάσειςήταν ο αποφάσε ςήταν ο αποφάσε ς
των αυτοκρατόρωντων αυτοκρατόρων
Λέ ντα Γ΄Λέ ντα Γ΄Λέοντα ΓΛέοντα Γ
καικαι
Κωνσταντίνου Ε΄.Κωνσταντίνου Ε΄.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

49. Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

50. Απαγόρευσαν τηνΑπαγόρευσαν την
προσκύνηση και τηπροσκύνηση και τηπροσκύνηση και τηπροσκύνηση και τη
λατρεία των εικόνων.λατρεία των εικόνων.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

51. Υποχρέωσαν τουςΥποχρέωσαν τους
μοναχούς και τουςμοναχούς και τουςμοναχούς και τουςμοναχούς και τους
κληρικούς να υπηρετούνκληρικούς να υπηρετούνρ ς ρρ ς ρ
τη στρατιωτική τουςτη στρατιωτική τους
θητεία πριν δεχτούν τοθητεία πριν δεχτούν τοθητεία, πριν δεχτούν τοθητεία, πριν δεχτούν το
ιερατικό αξίωμα.ιερατικό αξίωμα.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

52. Ο α ά αυ έ δη ύ η αΟ α ά αυ έ δη ύ η αΟι αποφάσεις αυτές δημιούργησανΟι αποφάσεις αυτές δημιούργησαν
αναταραχή στην αυτοκρατορία καιαναταραχή στην αυτοκρατορία καιρ χή η ρ ρρ χή η ρ ρ
χώρισαν το λαό σε δύοχώρισαν το λαό σε δύο
αντιμαχόμενες παρατάξειςαντιμαχόμενες παρατάξειςαντιμαχόμενες παρατάξεις.αντιμαχόμενες παρατάξεις.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

53. Στους εικονομάχουςΣτους εικονομάχους
που στήριζαν τιςπου στήριζαν τις
αποφάσεις τουαποφάσεις τουαποφάσεις τουαποφάσεις του
αυτοκράτορα.αυτοκράτορα.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

54. Στους εικονολάτρεςΣτους εικονολάτρεςς ρ ςς ρ ς
που υπερασπίζονταν τηπου υπερασπίζονταν τη
λατρεία των εικόνωνλατρεία των εικόνωνλατρεία των εικόνων.λατρεία των εικόνων.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

55. Ο διχασμός αυτός κράτησεΟ διχασμός αυτός κράτησε
περίπου έναν αιώνα και είχεπερίπου έναν αιώνα και είχεπερίπου έναν αιώνα και είχεπερίπου έναν αιώνα και είχε
δυσάρεστες συνέπειες για όλους.δυσάρεστες συνέπειες για όλους.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

56. Πολλοί άνθρωποιΠολλοί άνθρωποιΠολλοί άνθρωποιΠολλοί άνθρωποι
έχασαν τη ζωή τους,έχασαν τη ζωή τους,
άλλοι φυλακίστηκανάλλοι φυλακίστηκαν
και άλλοι εξορίστηκανκαι άλλοι εξορίστηκανκαι άλλοι εξορίστηκαν.και άλλοι εξορίστηκαν.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

57. Ναοί και μοναστήριαΝαοί και μοναστήριαμ ρμ ρ
έκλεισαν, ενώέκλεισαν, ενώ
πολλές εικόνες καιπολλές εικόνες καιπολλές εικόνες καιπολλές εικόνες και
έργα τέχνηςέργα τέχνης
καταστράφηκαν.καταστράφηκαν.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

58. Τέλος διαταράχτηκανΤέλος διαταράχτηκαν
οι σχέσεις τηςοι σχέσεις τηςοι σχέσεις τηςοι σχέσεις της
ΑνατολικήςΑνατολικής
Ε λ ί Δ ήΕ λ ί Δ ήΕκκλησίας με Δυτική,Εκκλησίας με Δυτική,
αφού ο Πάπας τηςαφού ο Πάπας τηςαφού ο ά ας τηςαφού ο ά ας της
Ρώμης πήρε μέροςΡώμης πήρε μέρος
των εικονολατρώντων εικονολατρώντων εικονολατρών.των εικονολατρών.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

59. Την εσωτερική αυτήΤην εσωτερική αυτήρρ
διαμάχη, που έμεινεδιαμάχη, που έμεινε
γνωστή ωςγνωστή ωςγνωστή ωςγνωστή ως
εικονομαχίαεικονομαχία, σταμάτησε, σταμάτησε
η Ζ’ οικουμενικήη Ζ’ οικουμενικήη Ζ οικουμενικήη Ζ οικουμενική
σύνοδος, την οποίασύνοδος, την οποία
άάσυγκάλεσε ησυγκάλεσε η
αυτοκράτειρα Θεοδώρααυτοκράτειρα Θεοδώρα
(843μ.Χ.) .(843μ.Χ.) .
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

60. Εκεί αποφασίστηκε καιΕκεί αποφασίστηκε καιΕκεί αποφασίστηκε καιΕκεί αποφασίστηκε και
έγινε δεκτό από όλους:έγινε δεκτό από όλους:
««Κατά την προσκύνησηΚατά την προσκύνηση««Κατά την προσκύνησηΚατά την προσκύνηση
των εικόνων η λατρείατων εικόνων η λατρεία
των πιστών απευθύνεταιτων πιστών απευθύνεταιτων πιστών απευθύνεταιτων πιστών απευθύνεται
προς τα εικονιζόμενα ιεράπρος τα εικονιζόμενα ιερά
πρόσωπα και όχι προς τηνπρόσωπα και όχι προς τηνπρόσωπα και όχι προς τηνπρόσωπα και όχι προς την
ίδια την εικόνα και ταίδια την εικόνα και τα
υλικά από τα οποία είναιυλικά από τα οποία είναιυλικά από τα οποία είναιυλικά από τα οποία είναι
φτιαγμένη»φτιαγμένη»..
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

61. ΗΗ συμφιλίωση τωνσυμφιλίωση των
χριστιανών και ηχριστιανών και η
αναστήλωση τωναναστήλωση τωναναστήλωση τωναναστήλωση των
εικόνων γιορτάζεται απόεικόνων γιορτάζεται από
την Εκκλησία μας τηντην Εκκλησία μας τηντην Εκκλησία μας τηντην Εκκλησία μας την
πρώτη Κυριακή τωνπρώτη Κυριακή των
ώ Πάώ Πάνηστειών του Πάσχα καινηστειών του Πάσχα και
ονομάζεται Κυριακή τηςονομάζεται Κυριακή της
Ορθοδοξίας.Ορθοδοξίας.
Δημιουργός: Πέτρος Σαμούχος http://samouchos.weebly.com/

62. Εργασία των μαθητών:
• Ναυπλιώτου Ιωάννα
• Μεταξή Ταξιαρχούλα
• Σαρέλλης Γιώργος
• Φρατζιάς Δημήτρης
Εφαρμογές της Πληροφορικής
στην εκπαίδευση
Θέμα: η Εικονομαχία
Ημερομηνία: 25/10/2010

63. Ήταν μια μεταρρυθμιστική κίνηση
που ξέσπασε στο Βυζαντινό Κράτος
ανάμεσα στους εικονολάτρες και
τους εικονομάχους. Βάση της ήταν
οι *ανεικονικές αντιλήψεις.
Πότε ξέσπασε;
Τον 8ο και 9ο αιώνα μ.Χ.
από τον Λέοντα Γ’ τον
Ίσαυρο και
συγκεκριμένα :
• Άρχισε το 726 μ.Χ.
• Τελείωσε το 843 μ.Χ.
Τί ήταν η Εικονομαχία;
( *η απεικόνιση του θείου με ανθρώπινη
μορφή δεν συμβιβάζεται με τον
Χριστιανισμό)

64. Χαρακτήρας;
Αρχικά, ο χαρακτήρας της διαμάχης ήταν
θρησκευτικός. Στη συνέχεια όμως εξελίχθηκε σε
πολιτικό.
Ποια ήταν τα αίτια;
 Οι Ίσαυροι ήθελαν να περιορίσουν την εξουσία των
μοναχών.
 Τα μοναστήρια δεν πλήρωναν φόρους και έτσι
ζήμιωναν το κράτος.
 Οι μοναχοί ασκούσαν επιρροή στο λαό.
 Οι πιστοί δε λάτρευαν το εικονιζόμενο πρόσωπο,
αλλά το υλικό της εικόνας.
 Η εκκλησία αρνήθηκε να υποταχθεί στη κοσμική
εξουσία.

65. Α’ Περίοδος Εικονομαχίας (726-787)
726: ο Λέων διέταξε να απομακρυνθεί η
εικόνα του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη.
730: εκδίδεται το 1ο εικονομαχικό
διάταγμα που προβλέπει καταστροφή των
εικόνων και διώξεις  βασανιστήρια,
εξορίες, δημεύσεις περιουσιών.
Με το διάταγμα αυτό δεν ήταν σύμφωνη
η εκκλησία της Ρώμης  ο πάπας
στράφηκε στους Φράγκους.
Τι
ακριβώς
συνέβη;

66. Επί Κωνσταντίνου Ε’ κορυφώθηκε η διαμάχη εναντίον των
μοναχών.
754: Η σύνοδος της Ιέρειας νομιμοποίησε τη διαμάχη αυτή
και καταδίκασε τη λατρεία των εικόνων.
787: Επί Κωνσταντίνου Στ’ και Ειρήνης η Ζ’ Οικουμενική
Σύνοδος καταδίκασε την εικονομαχία.

67. Β΄ Περίοδος Εικονομαχίας (814-842)
Η Εικονομαχία αναζωπυρώθηκε από τους αυτοκράτορες
Λέοντα Ε’ και Θεόφιλο χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα.
843: Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα μαζί με τον Βάρδα και το
Θεόκτιστο προχώρησαν στην οριστική αναστήλωση των
εικόνων.

68. Βιβλιογραφία:
• Σχολικό βιβλίο Β’ Λυκείου «Ιστορία του
Μεσαιωνικού και Νεότερου Κόσμου 565-1815»
• Ηλεκτρονική Εγκυκλοπαίδεια «Βικιπαίδεια»
• Έντυπη Εγκυκλοπαίδεια «…»
• Μηχανή αναζήτησης Google

69. Κατανομή ρόλων της ομάδας:
• Ναυπλιώτου Ιωάννα: επεξεργασία πληροφοριών και
δημιουργία του Power Point
• Μεταξή Ταξιαρχούλα: εύρεση πληροφοριών και
εικόνων
• Σαρέλλης Γιώργος: εύρεση πληροφοριών από
εγκυκλοπαίδεια
• Φρατζιάς Δημήτρης: εύρεση πληροφοριών

71.  Η εικονομαχία ξέσπασε στη διάρκεια του 8ουαιώνα.
Ήταν μια θρησκευτική διαμάχη που οδήγησε σε σοβαρές
ταραχές, οι οποίες δίχασαν τους βυζαντινούς και έφεραν
το κράτος σε δύσκολη θέση.

72.  Αιτία της διαμάχης ήταν οι αποφάσεις των Ισαύρων
αυτοκρατόρων Λέοντα Γ ΄ και Κωνσταντίνου Ε΄:
 Ανεικονικές αντιλήψεις, οι υπερβολές της λατρείας των
διάφορων εικόνων και λειψάνων, μιας λατρείας που άγγιζε
τα όρια της δεισιδαιμονίας ανάμεσα στο λαό.
 Τα αραβικά πλοία που οργάνωναν τις Βυζαντινές θάλασσες
και λεηλατούσαν ακτές, νησιά και πόλεις, παραλύοντας το
εμπόριο και απειλώντας ακόμα και την Βασιλεύουσα.
 Η σωτηρία της αυτοκρατορίας εξαρτιόταν από τους
αγροτικούς πληθυσμούς της Μ. Ασίας που υπηρετούσαν
στους θεματικούς στρατούς και απέρριπταν την ιδέα της
λατρείας του Θείου. Η εικονομαχική πολιτική ήταν η μόνη
που θα μπορούσα να συμφιλιώσει την κεντρική εξουσία με
τους πληθυσμούς αυτούς.

73. o Πολλοί χριστιανοί, αντί να τιμούν τα πρόσωπα που
παρίσταναν οι εικόνες, λάτρευαν το υλικό από το οποίο ήταν
κατασκευασμένες. Αρκετοί νέοι γίνονταν μοναχοί και δώριζαν
τις περιουσίες τους στα μοναστήρια. Τα μοναστήρια
πλήθαιναν, αποκτούσαν μεγάλη δύναμη και ίδρυαν σχολεία,
ορφανοτροφεία, νοσοκομεία.
Το κράτος όμως δεν έπαιρνε πια αρκετά φόρους, αφού η γη
έμενε ακαλλιέργητη. Επίσης λιγόστευε ο αριθμός των
στρατιωτών, γιατί όσοι νέοι γίνονταν μοναχοί απαλλάσσονταν
από το στρατό.
Έτσι, ο Λέων Γ΄ προχώρησε στην απαγόρευση της
προσκύνησης των εικόνων.
Ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄ πήρε ακόμη πιο αυστηρά μέτρα.
Έκλεισε τα μοναστήρια και καταδίωξε τους μοναχούς.

75.  1η φάση (726-787)
 2η φάση (815-843)

80. 1
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ (Ε΄)
Θέμα: Το ζήτημα των εικόνων χωρίζει τους Βυζαντινούς.
΄Ονομα : ………………………………………………..…….… Ημερομηνία: ……………..
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Αντιστοίχισε τις λέξεις της αριστερής στήλης με τη σημασία τους στη δεξιά στήλη.
 Εικονολατρία * αγώνας εναντίον των εικόνων
 Εικονομαχία * λατρεία των εικόνων
 Διχασμός * οι εικόνες ξαναπήραν τη θέση τους
 Αναστήλωση των εικόνων * χωρισμός σε αντιμαχόμενες παρατάξεις
2. Να χωρίσεις τα πιο κάτω ιστορικά πρόσωπα σε εικονολάτρες και εικονομάχους.
Λέων Γ΄ο ΄Ισαυρος, Κωνσταντίνος Ε΄, Ειρήνη η Αθηναία,
Θεόφιλος, Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Θεοδώρα.
α) Εικονολάτρες : ………..………………..…………………………...…………………
β) Εικονομάχοι: …………….…………………………………………………………….
3. Απαντώ σε τέσσερις από τις πιο κάτω ερωτήσεις:
α) Γράψε δύο από τις αιτίες, που χώρισαν τους Βυζαντινούς σε εικονομάχους και εικονολάτρες.
…..……………………………………………………………………..………………………………
…….…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
β) Τι μέτρα πήραν πρώτα ο Λέων Γ΄ ο ΄Ισαυρος και υστερότερα ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄, για
να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που δημιουργήθηκε (λόγω της εικονομαχίας);
Ο Λέων Γ΄ο ΄Ισαυρος ……………………………..…………………………………………..
Ο Κωνσταντίνος ο Ε΄……………………………………….…………………………………
……………………………………………………………………………………………….…
γ) Γράψε δύο (αρνητικά) αποτελέσματα της εικονομαχίας;
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

81. 2
δ) Η Α΄ Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής λέγεται και Κυριακή της Ορθοδοξίας. Τι
γιορτάζει τη μέρα αυτή η Εκκλησία μας;
………..……………………………………………………………………………………..…………
…………………………………………………………………………………………………………
ε) Τι ήθελε να πει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός με τη φράση: «οι εικόνες είναι τα βιβλία των
αγραμμάτων»;
……….....……………………………………………………………………………………..….……
…………………………………………………………………………………………………………
………………..….…………………………………………………………………………………….
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΕΡΓΑΣΙΑ 1 : 3 μονάδες
ΕΡΓΑΣΙΑ 2 : 3 μονάδες
ΕΡΓΑΣΙΑ 3 : 12 μονάδες (3 μονάδες η κάθε ερώτηση)
ΓΡΑΦΗ - ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ: 2 μονάδες
http://www.akida.info/

82. 3

83. Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει
τους Βυζαντινούς
8ος αιώνας το ζήτημα της λατρείας
των εικόνων δημιουργεί μεγάλα
προβλήματα στην αυτοκρατορία.

84. Λεξιλόγιο ενότητας
Εικονομαχία: η εκκλησιαστική και πολιτική διαμάχη που προκλήθηκε από την
απόπειρα ορισμένων βυζαντινών αυτοκρατόρων (κατά τον 8ο και 9ο αι.) να
καταργήσουν τη χρήση και τη λατρεία των θρησκευτικών εικόνων, ως εκδήλωση μη
σύμφωνη προς το πνεύμα και τη διδασκαλία του χριστιανισμού
Ανεικονικές αντιλήψεις: Η ιδέα ότι για να παραστήσει ή να εκφράσει κάτι κάποιος
,δε χρησιμοποιεί την εικόνα.
Εικονομάχοι : καταδίκαζαν τη χρήση και τη λατρεία των ιερών εικόνων ως
ειδωλολατρική
Εικονολάτρες : υποστήριζαν τη λατρεία του Θεού μέσα από τις εικόνες.
Ιωάννης Δαμασκηνός :ήταν Σύρος μοναχός .Γεννήθηκε στη Δαμασκό Ήταν
εικονολάτρης και πολέμησε με σφοδρότητα τους εικονομάχους Γράφοντας
επιστολές, ζητούσε από το λαό της Πόλης να τιμά τις εικόνες.
Διχασμός : πρόκληση διχόνοιας και η κατάσταση που δημιουργείται από αυτή, σε
ένα οργανωμένο σύνολο ατόμων
Οικουμενική σύνοδος : Συγκέντρωση αξιωματούχων , στην οποία έπαιρναν μέρος
αντιπρόσωποι από όλες τις χριστιανικές εκκλησίες:

85. Στη διάρκεια του 8ου αιώνα η αυτοκρατορία συγκλονίστηκε από
ταραχές στην εκκλησία.
Είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας ή όχι η λατρεία των
εικόνων;
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του
Λέοντος. Λέγεται ότι το βαπτιστικό του όνομα ήταν Κόνων και ότι
γεννήθηκε στην Γερμανίκεια, στα σύνορα Μικράς Ασίας και Συρίας.
Πιθανολογείται ότι η οικογένειά του μετακινήθηκε από την Μικρά Ασία
στην Μεσήμβρια της Θράκης, ασχολήθηκε με το εμπόριο ζώων και
απέκτησε κάποια περιουσία ενώ ο Λέων κατατάχθηκε στον στρατό.

86. Ο Λέων καταγόταν από την περιοχή της Συρίας. Ήταν επηρεασμένος από
τις αντιλήψεις των λαών της περιοχής οι οποίοι θεωρούσαν ότι η λατρεία
των εικόνων ήταν εκδήλωση ειδωλολατρίας

87. Ο αυτοκράτορας απαγορεύει την
προσκύνηση και τη λατρεία των εικόνων.
Υποχρεώνει τους μοναχούς και
κληρικούς να υπηρετούν στο στρατό
προτού γίνουν ιερείς.
Οι λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτή την απόφαση ήταν
Θέλησε να ικανοποιήσει τους αγρότες των ανατολικών συνόρων που
αντιμετώπιζαν τις επιθέσεις των Αράβων και είχαν ανεικονικές
αντιλήψεις
Δεισιδαιμονίες και υπερβολές γύρω από τη λατρεία των εικόνων
Να σταματήσουν οι μοναχοί να επηρεάζουν το λαό
Επίσης πίστευαν ότι η νίκες των Αράβων ήταν επακόλουθο της οργής του
Θεού εξαιτίας των γεγονότων που συνέβαιναν στην εκκλησία

88. Πιστοί προσκυνούν την εικόνα και ζητούν τη βοήθεια του Θεού

89. Η Χαλκή πύλη ήταν η κεντρική
είσοδος για το Μέγα Παλάτιον
των Βυζαντινών και βρισκόταν
στο Αυγουσταίον στο μεγάλο
forum μπροστά στην Αγία Σοφία.
Ο αυτοκράτορας διατάζει να
κατεβάσουν την εικόνα του
Χριστού από τη Χαλκή Πύλη.
Αυτό προκάλεσε την οργή του
λαού

90. Οι αποφάσεις αυτές καθώς και τα διοικητικά μέτρα για την
εκκλησία πάρθηκαν χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και διαφώτιση
του πληθυσμού.
Χώρισαν το λαό σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις.
Τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες
Συνέπειες
Ο διχασμός κράτησε ένα αιώνα

91. Πολλές εικόνες
καταστράφηκαν

92. Απαγορεύτηκε η εικονογράφηση των εκκλησιών
Ανεικονική εικονογράφηση
με λουλούδια και σχήματα

93. Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους
Κάποιοι φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν.
Ναοί και μοναστήρια έκλεισαν.
Ο αυτοκράτορας Λέων ο Γ΄ που είχε αντιμετωπίσει με
επιτυχία τους Άραβες έχασε μεγάλο μέρος της δόξας του
και θεωρήθηκε υπαίτιος της αναταραχής.
Διαταράχτηκαν οι σχέσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη
Δυτική Εκκλησία. Η Δυτική Εκκλησία τάχτηκε υπέρ των
εικονολατρών.

94. Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος
Την εσωτερική διαμάχη την σταμάτησε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα με τη Ζ΄
Οικουμενική σύνοδο ο 843 μ Χ. Στην σύνοδο αποφασίστηκε:
«Κατά την προσκύνηση των εικόνων η λατρεία των πιστών απευθύνεται
προς τα πρόσωπα που απεικονίζονται και όχι στην ίδια την εικόνα και
το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένη»

95. Η συμφιλίωση των χριστιανών και η
αναστήλωση των εικόνων γιορτάζεται από
την εκκλησία μας με πανηγυρικό τρόπο την
πρώτη Κυριακή των νηστειών του Πάσχα
και ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας.

96. ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ...
"ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ":
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
ΜΙΑΣ ΣΠΟΥΔΑΙΑΣ
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ
Μεταξύ 7ου και 8ου αιώνα, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο),
λόγω τής θρησκευτικής της παρακμής είχε μεταβληθεί σε εστία πάσης
ακολασίας, ξεπεσμού και αδικίας, σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες.
Χλιδή, ασυδοσίες, αχαλίνωτα πάθη, δεισιδαιμονίες, βασανιστήρια, άκρατη
ειδωλολατρία, αιμομιξίες, συγγενοκτονίες, καταπίεση των μαζών και κάθε
φύσης αδικία, ήταν τα έργα των ξεπεσμένων Ρωμιών τής εποχής. Τα
γράμματα, οι τέχνες, οι επιστήμες, το θέατρο και η παιδεία βρίσκονταν υπό
θρησκευτικό διωγμό. Αντί δικαστηρίων και νομικών ποινών ίσχυαν
γλωττοκοπίες, ρινοκοπίες, ανασκολοπισμοί, τυφλώσεις και διάφορα άλλα
βασανιστήρια κι εγκληματικές πράξεις. Στις μονές και στις εκκλησίες τής
επικράτειας οι κληρικοί έκαιγαν τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα και τους
παπύρους στη φωτιά για προσάναμμα!
.
O κατασυκοφαντηθείς μεταρρυθμιστής αυτοκράτορας, Kωνσταντίνος Ε΄
«Κοπρώνυμος» ή«Καββαλίνος» κατά τησύγχρονηχριστιανικήεκδοχή,με τον
πατέρα του, Λέοντα Γ΄ Ίσαυρο, σε νόμισμα τής εποχής
*
Όαση μέσα στο τέλμα τού Ρωμαίικου χριστιανικού μεσαίωνα, θα αποτελέσει
η μεταρρύθμιση των Ισαύρων, Λέοντος Γ΄ και τού γιου του, Κωνσταντίνου
Ε΄ (τού ονομαζόμενου Κοπρώνυμου απ΄ τους αντιμεταρρυθμιστές και την
παραϊστορία μας), που έγινε έναν αιώνα πριν (βλ. Ένας αυτοκράτορας
''Κοπρώνυμος'', επειδή συγκρούστηκε με την Εκκλησία).Η μεταρρύθμιση
αυτή χαλκεύτηκε και παραποιήθηκε απ΄ τη σύγχρονη ιστορία τής
Ρωμιοσύνης και βαπτιστηκεωςΕικονομαχία. Τελικά, η θρησκευτική

97. αντιμεταρρύθμιση, που ακολούθησε και συντελέστηκε με βία και πολύ αίμα,
σε πρώτη φάση υπό τής «αγίας» Ειρήνης τής Αθηναίας (μάλλον Εβραίας,
βλ.EIΡΗΝΗ Η ΑΘΗΝΑΙΑ ΄Η ΕΙΡΗΝΗ Η ΕΒΡΑΙΑ;), έφερε το Βυζάντιο
(Ανατολικό Κράτος των Ρωμιών) στο χείλος τής καταστροφής.
H αδίστακτη και αιμοβόρα εικονιζόμενη (Bασιλική τού Αγίου Μάρκου,
Βενετία) αυτοκράτειρα, Ειρήνη η Αθηναία υπήρξε κατά πάσα πιθανότητα
Εβραία στην καταγωγή, εντεταλμένη να προασπίσει τα συμφέροντα τής
Δύσης και τού Πάπα, αν και αρχικά φαινόταν να ακολουθεί την γραμμή τής
Ορθόδοξης Εκκλησίας και τής μερίδας των «εικονολατρών». Για το
«θεάρεστο» έργο της να επαναφέρει την κυριαρχία των εικονολατρών
ανακηρύχθηκε αγία, αλλά αποκαθηλώθηκε αργότερα λόγω τής σχέσης της
με τον Πάπα και τη Δυτική Εκκλησία, αφού προσπάθησε να παντρευτεί τον
ίδιο τον Καρλομάγνο, τότε αυτοκράτορα τής Δύσης.
*
Επόμενος αυτοκράτορας μετά την Ειρήνη θα γίνει ο μετριοπαθής
Νικηφόρος ο Ευνούχος, που θα προσπαθήσει ανεπιτυχώς να συμμαζέψει
την καταστροφή, που έσπειρε η προκάτοχός του.

98. Ο Nικηφόρος Α΄, που ανέτρεψε την Ειρήνη την Αθηναία (Αθήνα,
Νομισματικό Μουσείο).
*
Θα ακολουθήσει ο Λέων ο Ε΄, οπαδός τής μεταρρύθμισης, που θα
δολοφονηθεί με άγριο τρόπο το έτος (820 μ.Χ.) από ιερείς εικονολάτρες
μέσα στον ορθόδοξο ναό τής Αγ. Σοφίας κατά την ώρα τής λειτουργίας.
Γράφει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος: «Ο Λέων ο Ε΄ καταφυγών στο ιερόν δεν
θέλησε να σωθεί εκεί, αλλά, ατρόμητος όπως πάντοτε, άρπαξε έναν σταυρόν
βαρύ και αγωνίζετο με αυτόν ν΄ αποκρούσει τους δολοφόνους. Αυτοί όμως
ήσαν πολλοί και αποφασισμένοι, ώστε όσο γενναία και αν πάλεψε, άρχισε
μετά από λίγο να καταβάλλεται υπό των πληγών του. Και η φωνή του εκείνη,
που τόσες φορές βοήθησε στα πεδία των μαχών, εξώρκισε τα αγενή θηρία
να σταματήσουν να βεβηλώνουν τον περίβολο τού ναού. Την ιδίαν στιγμήν
ένας των κακούργων, πελώριος στο ανάστημα από την γενεά των
Καμβρονιτών, επέφερε πληγή καίρια και απέκοψε το δεξιό χέρι τού
βασιλέως και κάποιος άλλος τού απέκοψε το κεφάλι». («Ιστορία τού
Ελληνικού Έθνους», τόμος 3ος, από Ιουστινιανού μέχρι Βασιλείου τού Α΄,
σελ. 486).
Ο αυτοκράτορας Λέων Ε΄, ο οποίος δολοφονήθηκε απόεικονολάτρες ιερείς
μέσα σε ορθόδοξο ναό.
Την ίδια στιγμή οι δολοφόνοι εικονολάτρες ανακηρύττουν βασιλέα τον
αγράμματο αξιωματικό τού στρατού και στενό φίλο τού Λέοντος Ε΄,
Μιχαήλ Β΄, ιουδαϊκής καταγωγής, τον λεγόμενο Τραυλό (ψευδώνυμο
δοσμένο λόγω τής δυσλεξίας του). Ο Μιχαήλ σύντομα θα γίνει η
«μαριονέττα» στα χέρια τού ορθόδοξου ιερατείου. Όλοι οι συνωμότες
εικονολάτρες θα επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη. Στα εννέα έτη τής
διακυβερνήσής του, η αυτοκρατορία θα βυθιστεί μέσα στο βούρκο και την
παρακμή. Θα ακολουθήσει μία επανάσταση των μεταρρυθμιστών με
αρχηγό τον Θωμά τον Σλάβο, η οποία θα πνιγεί στο αίμα απ΄ τους
εικονολάτρες.

99. Ο Μιχαήλ Β΄ ο Τραυλός ήταν άξεστος στρατιωτικός και όργανο τού
ορθόδοξου ιερατείου.
*
Θεόφιλος και Θεοδώρα
Το έτος 829 μ.Χ. θα αναλάβει τις τύχες τής παραπαίουσας αυτοκρατορίας ο
τελευταίος των βασιλέων μεταρρυθμιστών, Θεόφιλος. Εν αντιθέσει με τον
αγράμματο πατέρα του, τον Μιχαήλ Β΄, ο Θεόφιλος ήταν πολύ
μορφωμένος. Διδάσκαλός του ήταν ο σοφός ιερέας Ιωάννης Γραμματικός
(όνομα, που έλαβε λόγω των μεγάλων γνώσεών του), λάτρης των
ελληνικών γραμμάτων, που τον μύησε στα τής μεταρρύθμισης θέματα, αλλά
και στην ελληνική παιδεία. «Η πρώτη υπόθεσις, με την οποία ησχολήθη ο
βασιλεύς, ήτο η κατάπαυσις τής αναρχίας, που επεκράτησε επί πατρός του
ως προς το ζήτημα των εικόνων. Ο Θεόφιλος επείθετο, ότι η σωτηρία τού
κράτους εξαρτιόταν από τον θρίαμβο τής θρησκευτικής μεταρρυθμίσεως»
(Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 510).
Επόμενο μέλημά του ήταν η δίκη και η τιμωρία των δολοφόνων τού Λέοντος
Ε΄, που κυκλοφορούσαν μέχρι τότε ελεύθεροι. Η φήμη του ως «εραστού τής
δικαιοσύνης» (σελ. 520) υπήρξε μεγάλη, η οποία δικαιολογείται από την
άριστη διακυβέρνησή του. Ο Θεόφιλος εξεδίωξε τον μοναχισμό και
περιόρισε τον πλουτισμό των κληρικών. «Το έτος 832 ο Θεόφιλος
απαγόρευσε με διάταγμά του να προστίθεται το όνομα άγιος στις εικόνες και
να επιδεικνύεται η λατρεία τους με προσκυνήματα, ασπασμούς και
δημοσιότητα, λέγοντας, ότι άγιος είναι μόνον ο θεός» (Κ. Παπαρρηγόπουλος
σελ. 520).
Εικονολάτρες άγιοι με 5 κεφάλια και 10 πόδια...
Ας απολαύσουμε μερικά αποσπάσματα απ΄ τη γραπτή ειρωνική επιστολή,
την οποία έστειλε ο μεταρρυθμιστής μητροπολίτης Μυτιλήνης Χριστόφορος

100. στο φανατικό μοναχό τού Αγίου Όρους, Ανδρέα, για το εμπόριο και τη
λατρεία των ειδώλων, την κοκκαλολατρία των «αγίων λειψάνων» και την εν
γένει δεισιδαιμονία τής εποχής του, που σώζεται στην ιστορία του
Παπαρρηγόπουλου: «Πολλοί λέγουσι, πλην λέγουσι και ου πείθουσί με,
πως σφόδρα χαίρεις, ω μοναστά και πάτερ, ότε σεπτοίς δεξιούσαι λειψάνοις
ανδρών μαρτύρων, θήκας δε πολλάς λειψάνων έχεις, ας εξανοίγων τοις
φίλοις σου δεικνύεις: Του Προκοπίου μάρτυρος χείρας δέκα, Θεοδώρου
δε πέντε και πέντε γνάθους, και Νέστορος μεν άχρι των οκτώ πόδας,
Γεωργίου δε τέσσαρας κάρας άμα, και πέντε μαστούς Βαρβάρας
αθληφόρου, και νυν μεν οστά δώδεκα βραχιόνων, και τού Καλλινίκου
μάρτυρος Δημητρίου, νυν τ΄ αυ καλάμους είκοσι σκελών όλων ( ...; ).
Λέγεις, ο σεμνός, και Θέκλας τής πρωτάθλου οδόντας εξήκοντα έχειν,
και τού μεγίστου Προδρόμου λευκάς τρίχας. Ω πίστις, ορθή πίστις
ηνθρακωμένη ( ...; ). Ως αν γελώην ηδέως καθ' ημέραν των θλίψεων ευρών
σε φάρμακον μέγα» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ.483).
Ο Θεόφιλος συνέλεξε και περιέσωσε αρχαία ελληνικά χειρόγραφα, ευνόησε
τα γράμματα, τις τέχνες και την παιδεία όσο κανείς άλλος αυτοκράτορας.
«Αυτός (ο Ιωάννης Γραμματικός)εξήγειρε τον έρωτα τού νεαρού βασιλέως
προς την θύραθεν (κλασική) παιδεία και προς τις καλές τέχνες, οι οποίες
άκμασαν επί των χρόνων τούτων όσον ουδέποτε στο ανατολικό κράτος,
παράγοντας έργα πολύ αξιόλογα αρχιτεκτονικής, αγαλματοποιίας,
ζωγραφικής, και μάλιστα μηχανικής» (Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 502).
Στήριξε τούς αγρότες και τις φτωχές τάξεις και αναδιοργάνωσε τον στρατό
επιφέροντας τη χαμένη πειθαρχία με την άσκηση και την οικονομική
βοήθεια των οικογενειών τους. Παρά ταύτα, λόγω κακών επιλογών, η
επιτυχία στο μέτωπο των μαχών δεν θα τού χαμογελάσει, αφού απ΄ τους
δεκαοκτώ πολέμους, που πραγματοποίησε, ηττήθηκε σχεδόν στούς μισούς.
Ένα μεγάλο λάθος του ήταν, ότι δεν παντρεύτηκε κάποια κοπέλα έξυπνη,
ακόλουθο τής μεταρρύθμισης, όπως την πανέμορφη και σοφή ποιήτρια
Κασσία ή Κασσιανή, που ήταν σφόδρα ερωτευμένη μαζί του, που θα τον
στήριζε και θα τον αγαπούσε. Η Κασσιανή λόγω τής απόρριψής της έπαθε
κατάθλιψη, έγινε μοναχή και κλείστηκε σε μοναστήρι. Η εκλογή του για
σύζυγο στο πρόσωπο τής αμόρφωτης και ολιγομίλητης Θεοδώρας, θα
αποβεί μοιραία για το μέλλον τής μεταρρύθμισης, το δικό του, αλλά και το
μέλλον τής αυτοκρατορίας.

101. Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ήθελε να είναι ιδανικός και δίκαιος ηγεμόνας. Τού
άρεσε να ανακατεύεται με τα πλήθη, να μιλάει με τούς φτωχούς και τούς
ταπεινούς, να ακούει τα παράπονά τους και να ελέγχει ο ίδιος την ορθή
απονομή τής δικαιοσύνης. («Ιστορία τού ελληνικού έθνους», Εκδοτική
Αθηνών). Επάνω: Μικρογραφία τής χρονογραφίας τού Ιωάννη Σκυλίτζη,
όπου εικονίζεται ο Θεόφιλος με τη συνοδεία του, κατά την εβδομαδιαία του
επίσκεψη στις Βλαχερνές, να ακούει τα παράπονα των κατοίκων τής
Κωνσταντινούπολης.
Η δολοφονία τού Θεόφιλου από το ιερατείο
Η Θεοδώρα καταγόταν απ' την Παφλαγονία, αλλά ήταν αρμενικής
καταγωγής. Ο πατέρας της, Μαρίνος, την είχε αναθρέψει με τα δόγματα τής
Ορθοδοξίας και η νεαρή βασίλισσα παρέμεινε αφοσιωμένη στη λατρεία των
εικόνων (ειδωλολατρία). Κατείχε χαμηλού επιπέδου μόρφωση και σύμφωνα
με τα γραφόμενα τού Παπαρρηγόπουλου κάθε πρωί και βράδυ, μόλις
ξυπνούσε και πριν κοιμηθεί, φιλούσε τις εικόνες, «τα καλά νινιά», όπως τις
αποκαλούσε και προσευχόταν σ΄ αυτές.
Τον Ιανουάριο τού 842 μ.Χ. αιφνιδίως ο Θεόφιλος αρρώστησε βαριά από
δυσεντερία και πέθανε. Ο ξαφνικός θάνατός του κινεί υποψίες για
δολοφονία με δηλητήριο απ΄ το ιερατείο. Η υποκινούμενη υπό των
εικονολατρών χρονογράφων (Γεώργιο Μοναχό, Λέοντα, Συμεών
κ.ά.)χριστιανική ιστορία, βρίζει το Θεόφιλο με χυδαίο τρόπο και τον
χαρακτηρίζει ως «θεομισή, τύραννον, βέβηλον, αλιτήριον, απάνθρωπον»
κ.ά.. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βιβλία τού Γυμνασίου και τού Λυκείου τού
Υπουργείου Εθνικής Παιδείας δια βίου Μαθησης και Θρησκευμάτων, που
τον χαρακτηρίζουν αποτυχημένο, δόλιο και ασεβή. Γράφει ο αρχιμανδρίτης
Χαραλάμπους Δ. στο βιβλίο του «Η Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα» (σελ. 11-

102. 12) τη σύγχρονη ορθόδοξη εκδοχή: «Έπειτα από δώδεκα έτη τυραννίας,
κατά τα οποία υπέφεραν όλοι οι ευσεβείς, ήλθε η οργή τού Θεού. Ο
Θεόφιλος αρρώστησε από φοβερή δυσεντερία. Τότε άνοιγε το στόμα του
τόσο πολύ, ώστε φαίνονταν τα σπλάγχνα του. Ο λάρυγγάς του είχε πεταχτεί
έξω. Μπροστά σ΄ αυτό το ελεεινό θέαμα η Θεοδώρα δεν μπορούσε να
κλείσει μάτι. Τότε βλέπει στον ύπνο της την Θεοτόκον με το θείον βρέφος να
είναι περικυκλωμένη από λαμπροφανείς αγγέλους. Μαζί βλέπει και τον
άντρα της Θεόφιλο να δέρνεται ανηλεώς απ΄ αυτούς. Ο Θεόφιλος
αναστέναξε λέγοντας: Αλίμονο σε μένα τον άθλιο και δυστυχή, για τις άγιες
εικόνες με δέρνουν. Η Θεοδώρα έβαλε πάνω στον άρρωστο την εικόνα τού
Χριστού. Ο Θεόφιλος άρπαξε την εικόνα και την καταφιλούσε. Το στόμα
εκείνο, που τόσο πολύ είχε βρίσει τις άγιες εικόνες και ο λάρυγγάς του που
είχε πεταχτεί έξω, ξαναήρθαν στην φυσιολογική τους κατάσταση».
Βεβαίως ο αρχιμανδρίτης ψεύδεται, διότι ο Παπαρρηγόπουλος στη σελίδα
532 τής ιστορίας του μας λέει, ότι ο Θεόφιλος λίγο πριν πεθάνει όρκισε όλο
το επιτελείο του για τη συνέχιση τής μεταρρύθμισης, όμως ο θάνατός του θα
σηματοδοτήσει και το οριστικό τέλος της.
Θεόφιλος, ο τελευταίος μεταρρυθμιστής αυτοκράτορας τής Ανατολικής
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο θάνατός του θα σημάνει και το οριστικό τέλος
των γραμμάτων, των τεχνών και τής ελληνικής παιδείας στην επικράτειά του.
Ο εξελληνισμός τής ΝovaRoma απέτυχε για άλλη μια φορά, τώρα οριστικά
και αμετάκλητα.
*
Οι άθλιοι αναθεματισμοί κατά τής παιδείας και των γραμμάτων

103. Ο γιός και διάδοχος τού θρόνου, Μιχαήλ Γ΄, ήταν μόλις τριών ετών. Η
Θεοδώρα είχε γίνει αυτοκράτειρα και συγκυβερνά πλέον με τους κληρικούς.
Το έτος 843 μ.Χ., την 19η Φεβρουαρίου, που συνέπεσε με την «Κυριακή
των Νηστειών», στην συνελθούσα σύνοδο των εικονολατρών «καθήρεσαν
από τον πατριαρχικό θρόνο και αναθεμάτισαν τον πατριάρχη Ιωάννη
Γραμματικό και πάντας τους ομόφρονες αυτού, χειροτόνησαν δε αντ΄ αυτού
τον Μεθόδιο και τούς ακολούθους του. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο κατελύθη η
εκκλησιαστική μεταρρύθμισις, ανεστηλώθησαν οι εικόνες στις εκκλησίες και
σε όλα τα δημόσια μέρη και αποκατεστάθησαν τα καταργηθέντα μοναστήρια.
Το δε μοναχικόν τάγμα απέκτησε πάλι μεγάλη ισχύ στην κοινωνία και στην
κυβέρνηση, τόση, που η θρασύτης αυτού δεν εσέβετο ούτε την βασιλείαν»
(Κ. Παπαρρηγόπουλος, σελ. 533-534).
Ο Ιωάννης ήταν γνωστός για την μεγάλη του μόρφωση (για το λόγο αυτό τού
είχε αποδοθείτο προσωνύμιο Γραμματικός) και για την πειστική ρητορική
του. Υπήρξε υπέρμαχος τής αξιοποίησης τής κλασικής ελληνικής
γραμματείας στην παιδεία τού κράτους. Διατέλεσε δάσκαλος τού
αυτοκράτορα Θεόφιλου, ο οποίος τον προώθησε στον οικουμενικό θρόνο. Η
Θεοδώρα, μετά το θάνατο τού Θεόφιλου, αν και εξ αγχιστείας συγγενής του,
τον καθαίρεσε. Ο Ιωάννης Γραμματικός, κατασυκοφαντήθηκε από τους
εικονόφιλους. Διέδιδαν πως ήταν μάγος, γι' αυτό τού είχαν δώσει και το
προσωνύμιο Λεκανομάντης. Επίσης διέδιδαν, πως κάτω από την οικία του
υπήρχε ένα υπόγειο σπήλαιο, στο οποίο γίνονταν όργια. Τα τελευταία
χρόνια τής ζωής του τα πέρασε σε κάποιο μοναστήρι, στο οποίο τον
έκλεισαν ο εικονόφιλοι. Μετά από χρόνια, εικονόφιλοι, οι οποίοι τον
αποκαλούσαν και Πρόδρομο τού Αντίχριστου, ξέθαψαν το πτώμα του, το
μαστίγωσαν και το έκαψαν στον Ιππόδρομο. (Στη μικρογραφία τού 9ου
αιώνα από εικονολατρικό Ψαλτήρι εικονίζεται ο Ιωάννης ο Γραμματικός να
σβήνει εικόνα τού Χριστού).
Θα ακολουθήσουν ανελέητοι διωγμοί απ΄ τούς ορθόδοξους ιερείς. «Τα
άγρια των μοναχών πάθη, που δεν εσέβοντο ούτε την ίδια την βασίλισσα,
επιχείρησαν δεινώτατο διωγμό στους οπαδούς τής μεταρρυθμίσεως. Οι

104. μοναχοί συκοφάντησαν τον σοφό Ιωάννη Γραμματικό ότι δήθεν εξώρυξε
τους οφθαλμούς μιας εικόνος και ανταπέδωσαν σ' αυτόν τα ίδια
τυφλώνοντάς τον, ενώ κατ΄ άλλους εμαστίγωσαν αυτόν διακόσιες φορές.
Τούτος υπήρξε ο πρώτος καρπός επανόδου τού μοναχικού τάγματος στα
πράγματα. Αυτά έκαμαν στον σοφώτερον και χρηστότερον άνθρωπον των
χρόνων τούτων. Τα τού Ιωάννη βασανιστήρια ακολούθησαν κι άλλοι» (Κ.
Παπαρρηγόπουλος σελ. 535). Εκτός των διώξεων και των δολοφονιών
ακολούθησαν καταστροφές αγαλμάτων και αναγλύφων από ροπαλοφόρους
ιερείς και δημόσιες καύσεις ελληνικών χειρογράφων σε διάφορες πόλεις
όλης τής επικράτειας.
Πλήθος πιστών βυζαντινορωμιών προσκυνούν, φιλούν κι αγγίζουν την
εικόνα τής «Αχειροποιήτου», για να θεραπευτούν. Παρόμοιες πράξεις
ειδωλολατρίας και τοτεμισμού βλέπουμε αρκετά συχνά σήμερα να τελούνται
από το «ποίμνιον» τού ελληνοχριστιανισμού.
Στο παλάτι τής Κωνσταντινούπολης η Θεοδώρα, λόγω της ελλειπούς
παιδείας της, δεν θα καταφέρει να μορφώσει το γιό της, Μιχαήλ. Ο
διεφθαρμένος αδελφός της Βάρδας, που είχε αναλάβει την κηδεμονία τού
Μιχαήλ, οδήγησε τον νεαρό βασιλέα στην πλήρη διαφθορά. Ο Μιχαήλ έμεινε
γνωστός με το προσωνύμιο, Μέθυσος. Λίγα έτη αργότερα ο Μιχαήλ, με
προτροπή του θείου του Βάρδα θα στασιάσει, δίνοντας εντολή στον άλλο
θείο του (αδελφό τού Βάρδα), τον Πετρωνά, να κουρέψει την μητέρα του
Θεοδώρα και τις αδελφές του και να τις κλείσει σε μοναστήρι. Εκεί η
βασίλισσα θα πεθάνει απαρηγόρητη λίγα χρόνια αργότερα.

105. Αμέσως μετά την ανάληψη τής εξουσίας, η Θεοδώρα αναστήλωσε τις
εικόνες. Η Εκκλησία απέφυγε οριστικά τον κίνδυνο τής μεταρρύθμισης, τής
υποταγής της δηλαδή στην κρατική εξουσία. Η Θεοδώρα ανακηρύχτηκε
αγία και γιορτάζεται στις 11 Φεβρουαρίου. Στην εικόνα φαίνεται μικρογραφία
από το Μηνολόγιο τού αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ με παράσταση τής
εικονόφιλης Θεοδώρας (Ρώμη, Βατικανή Βιβλιοθήκη).
Έκτοτε μέχρι και σήμερα κάθε χρόνο γιορτάζεται η αναστήλωση των
εικόνων την Κυριακή των Νηστειών με την ονομασία «Κυριακή τής
Ορθοδοξίας», όπου στις εκκλησίες αναθεματίζονται ο Ελληνικός
Πολιτισμός, οι μεταρρυθμιστές, τα γράμματα και πάσα γνώση και πρόοδος
με επτά συνοπτικούς αναθεματισμούς. (Βλ. ΤΑ ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ
ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ (ολόκληρο το
βιβλίο εδώ) ).

106. Μετά την αναστήλωση των εικόνων τον Μάρτιο τού 843 και την καταδίκη
τής Εικονομαχίας, κατά την ημέρα τής γιορτής τής Κυριακής τής

107. Ορθοδοξίας (πρώτη Κυριακή των Νηστειών) κάθε χρόνο έως και σήμερα,
στο νεοβυζαντινό προτεκτοράτο τής Ρωμιοσύνης, οι Ρωμιοί ιερείς βρίζουν
και καταριούνται χυδαία μέσα στις εκκλησίες τους και εν μέσω ψαλμών τα
γράμματα, τις τέχνες, το θέατρο, τη φιλοσοφία και κάθε τι, που έχει σχέση
με την αρχαίαΕλλάδα και τον πολιτισμό.
Κρίσεις για τους μεταρρυθμιστές αυτοκράτορες
Ο Παπαρρηγόπουλος γράφει: «Από τα προαναφερόμενα συνάγεται, ότι δεν
είναι αληθή τα πολλά υπό των νεωτέρων ιστορικών λεχθέντα περί τής
μεγάλης αμαθείας, που δήθεν επικρατούσε επί των λεγομένων
εικονομάχων βασιλέων, και περί τής χρηματικής πενίας, που απ΄ τον έκτο
αιώνα δημιούργησαν, λόγω τού κακού φορολογικού συστήματος. Αντιθέτως
και ζήλος μεγάλος υπήρχε για την παιδείαν και πολλά διδακτήρια
δημιουργήθησαν, που προήγαγαν τις επιστήμες και τις τέχνες» (σελ. 516).
Κατά τη διάρκεια τής εικονομαχίας, ο θρησκευτικός φανατισμός προκάλεσε
ακρότητες και από τις δύο πλευρές των αντιπάλων παρατάξεων. Σήμερα,
ενώ υπάρχουν πλείστες απεικονίσεις, που δείχνουν βιαιότητες των
εικονομάχων, δεν έχει «διασωθεί» καμμία, που να δείχνει κάποια ακρότητα
των εικονολατρών. (Η φωτογραφία είναι από ψαλτήρι περίπου τού 830.)
*
Άρα οι Ρωμαίοι μεταρρυθμιστές αυτοκράτορες τού 6ου και 7ου αιώνα, δεν
έκαιγαν ούτε κατέστρεφαν έργα τέχνης (εικόνες ζωγραφικής, αντικείμενα,
ανάγλυφα κ.ά.), όπως η ρωμαίικη ψευδοϊστορία μας ισχυρίζεται μέχρι
σήμερα, αντιθέτως τα προήγαγαν. Οι μεταρρυθμιστές θεωρούσαν λογικό,
ότι το να λατρεύεις και να φιλάς τα ξύλα, τα αντικείμενα και τα κόκκαλα των
νεκρών ψευτοαγίων, ήταν μία ανόητη πράξη ειδωλολατρίας, που σκοπό
είχε τον πλουτισμό των κληρικών και τη μετάλλαξη τού λαού σε δουλικό
«ποίμνιον», πράξη, που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και στη σημερινή
εποχή. Έτσι, η μοναδική περίοδος καλλιέργειας των τεχνών, των
γραμμάτων και των επιστημών κατά την βυζαντινή περίοδο, συνέβη μόνο

108. κατ΄ εξαίρεση τη μικρή χρονική περίοδο τής διακυβέρνησης των
μεταρρυθμιστών αυτών αυτοκρατόρων, που ήθελαν να επαναφέρουν σε
ισχύ, αλλά εν μέρει, την ελληνική παιδεία.
Το Πανδιδακτήριο τής Κωνσταντινούπολης, αλλά και τα των άλλων πόλεων,
που αρκετοί βυζαντινιστές και εθνικιστές υπερηφανεύονται, ότι
αποτελούσαν τα κέντρα σπουδών των Βυζαντινών Ρωμιών, ήταν έργα των
μεταρρυθμιστών αυτοκρατόρων, που μετά την οριστική εξόντωσή τους απ΄
το ιερατείο υποβαθμίστηκαν και μετεβλήθησαν σε θεολογικές σχολές.
Εκτός αυτών, κάποιες φωτεινές παρουσίες (Φώτιος, Γραμματικός, Ψελλός,
Πλήθων κ.ά.) μέσα στο «βυζαντινό» μεσαίωνα, ήταν οι χαμένες εξαιρέσεις,
τού ορθόδοξου θεοκρατικού κανόνα.
Και άλλες αποτυχούσες μεταρρυθμίσεις
Πίσω απ΄ τους ανθρώπους, που εμπνεύστηκαν και πραγματοποίησαν τη
θρησκευτική αυτή μεταρρύθμιση βρισκόταν ένα κρυφό υπόγειο ρεύμα
μορφωμένων ανθρώπων, που με την βοήθεια τής ελληνικής παιδείας
στήριξαν τη μεταρρύθμιση σε όλη την διάρκειά της. Το ρεύμα αυτό μέσω
τής γνώσης και τής παιδείας θα προσπαθήσει για μισή σχεδόν χιλιετία την
πολιτιστική αναβάθμιση τής θεοκρατικής Nova Roma. Αυτό βέβαια δεν
επιτεύχτηκε ποτέ, παρά την προσπάθεια ανάδειξης των γραμμάτων και των
τεχνών κατά την περίοδο των 6ου, 7ου και 8ου αιώνων με τη διακυβέρνηση
των Ισαύρων μεταρρυθμιστών αυτοκρατόρων.
Η τελευταία αναλαμπή τής αυτοκρατορίας θα είναι επί τού Βασιλείου Β΄, τού
χυδαίως ονομαζομένου ακόμη και σημερα ως Βουλγαροκτόνου, κατά το
τέλος τού 10ου και αρχές του 11ου αιώνα. Έκτοτε αρχίζει και η μεγάλη
παρακμή και η συρρίκνωσή της. Τον τελευταίο αιώνα πριν την πτώση τής
αυτοκρατορίας, οι ιερείς τής Ορθοδοξίας πρόδωσαν και παρέδωσαν τη
διαλυμένη αυτοκρατορία στους Τούρκους.