Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 2ης ενότητας: ΄΄Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄
•
4 gefällt mir•10,031 views
http://xristx.blogspot.gr/2012/10/2_23.html#.UIfcF28xqM0 Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 2ης ενότητας: ΄΄Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄
Empfohlen
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (20)
Andere mochten auch
Andere mochten auch (20)
Ähnlich wie Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 2ης ενότητας: ΄΄Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄
Ähnlich wie Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 2ης ενότητας: ΄΄Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄ (20)
Mehr von Χρήστος Χαρμπής
Mehr von Χρήστος Χαρμπής (20)
Kürzlich hochgeladen
Kürzlich hochgeladen (20)
Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 2ης ενότητας: ΄΄Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄
- 1. Γλώσσα Δ΄ Τάξης - Επανάληψη 2ης Ενότητας: ΄΄ Ρώτα το νερό…τι τρέχει΄΄
- 2. Θεωρία Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.1
- 3. 1 Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr mgavala Ενότητα 2 Ρώτα … το νερό τι τρέχει Το νερό συστήνεται πριν διαβάσεις παρακάτω βλ. Υποκείμενο – Αντικείμενο σελ. 12 Το κατη γορούμενο Όπως είδαμε, μια πρόταση μπορεί ν’ αποτελείται από το υποκείμενο, το ρήμα και το αντικείμενο. Σ’ αυτό το μάθημα θα μάθουμε ότι μια πρόταση μπορεί να αποτελείται από το υποκείμενο, το ρήμα και μια ακόμα λέξη που δίνει ιδιότητα στο υποκείμενο. Η λέξη αυτή είναι το κατηγορούμενο. Πρόταση Υποκείμενο (Υ) Ρήμα (Ρ) Κατηγορούμενο (Κ) Ο Γιάννης είναι γιατρός. Το κατηγορούμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ενώ το αντικείμενο σε πτώση αιτιατική. Το κατηγορούμενο βρίσκεται στην ίδια πτώση με το υποκείμενο του ρήματος, δηλαδή στην ονομαστική. Έτσι δεν υπάρχει περίπτωση να το μπερδέψουμε με το αντικείμενο που βρίσκεται σε πτώση αιτιατική. Το ρήμα που συνδέει το υποκείμενο της πρότασης με το κατηγορούμενο λέγεται συνδετικό. Ως συνδετικά ρήματα χρησιμοποιούνται τα ρήματα: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, θεωρούμαι κ.ά Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr mgavala Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.2
- 4. 2 Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι: α) ουσιαστικό π.χ. Ο Γιάννης είναι γιατρός. β) επίθετο π.χ. Τα φύλλα είναι ξερά. γ) μετοχή π.χ. Τα λουλούδια είναι ανθισμένα. δ) αντωνυμία π.χ. Ο Γιώργος δεν είναι τέτοιος. ε) αριθμητικό π.χ. Ο Κώστας είναι δεύτερος. Ασκήσεις 1. Να υπογραμμίσεις τα κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις. α) Η σημερινή μέρα ήταν πολύ κουραστική. β) Η Δέσποινα είναι δασκάλα μουσικής. γ) Αυτό το παιχνίδι είναι πολύ επικίνδυνο. δ) Μην τον πιστεύετε, είναι μεγάλος ψεύτης. ε) Η γυναίκα φαίνεται χαρούμενη, ικανοποιημένη και πολύ ευτυχισμένη. στ) Τα φρούτα, τα λαχανικά και το γάλα είναι ωφέλιμες τροφές. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.3
- 5. 3 2. Να σημειώσεις Υ για το υποκείμενο, Ρ για το ρήμα, Α για το αντικείμενο και Κ για το κατηγορούμενο. α) Το φαγητό είναι έτοιμο. β) Το παιδί πέταξε την πέτρα. γ) Ο Θωμάς είναι κουρασμένος. δ) Η Νίκη και η Χριστίνα είναι φίλες. ε) Τα φώτα έφτιαξε ο ηλεκτρολόγος. 3. Να βρεις το ρόλο της υπογραμμισμένης λέξης στις προτάσεις. Να σημειώσεις Υ για το υποκείμενο, Ρ για το ρήμα, Α για το αντικείμενο και Κ για το κατηγορούμενο. α)Ο θείος μου έγινε υπουργός. (……) β) Ο υπουργός παραιτήθηκε. (……) γ) Μην πετάτε τα σκουπίδια στην αυλή. (……) δ) Τα σκουπίδια βρομίζουν το περιβάλλον. (……) ε) Δεν της αρέσει το φαγητό της γιαγιάς. (……) Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.4
- 6. 4 Το ποτάμι τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα Η παρομοίωση Ο Θανάσης είναι ψηλός σαν κυπαρίσσι. Ο Θανάσης είναι ψηλός όπως το κυπαρίσσι. Ο Θανάσης είναι ψηλός λες και είναι κυπαρίσσι. Όταν μιλάμε και όταν γράφουμε, συχνά χρησιμοποιούμε παρομοιώσεις. Με τις παρομοιώσεις συνδέουμε δύο πράγματα (πρόσωπα ή ζώα) που έχουν την ίδια ιδιότητα ή που εμείς αποδίδουμε ένα κοινό χαρακτηριστικό σε πολύ μεγάλο βαθμό. Για να φτιάξουμε μια παρομοίωση, χρησιμοποιούμε τις λέξεις σαν, όπως, λες και, όμοιος με, μοιάζει με κ.ά Τις παρομοιώσεις χρησιμοποιούν συνήθως οι ποιητές για να δημιουργήσουν ζωντανές εικόνες στο μυαλό των αναγνωστών. Το σαν δεν το χρησιμοποιούμε μόνο στις παρομοιώσεις αλλά και σε χρονικές προτάσεις. Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε το νόημα της πρότασης. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η λέξη σαν έχει την έννοια της λέξης όταν. π.χ. Πήγαινε να ψωνίσεις και, σαν έρθεις, θα τα πούμε. Τρόμαξα σαν σε είδα έτσι. Και στις δύο προτάσεις η λέξη σαν μπορεί να αντικατασταθεί με τη λέξη όταν. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχουμε παρομοίωση. Ασκήσεις 1. Να αντιστοιχίσεις σωστά τις παρακάτω φράσεις για να σχηματίσεις παρομοιώσεις. πονηρή σαν αρνάκι ήρεμο σαν ξυράφι απαλό σαν μέλι φαρμακερή σαν αλεπού κοφτερό σαν οχιά γλυκιά σαν μετάξι Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.5
- 7. 5 2. Να φτιάξεις παρομοιώσεις με καθένα από τα ζευγάρια των προτάσεων. α) Η Ιωάννα κολυμπάει . Το δελφίνι κολυμπάει. ……………………………………………………………………………………………………………………………… β) Ο μαθητής τρέμει από το φόβο του. Το ψάρι τρέμει έξω από το νερό. ……………………………………………………………………………………………………………………………… γ) Το μωρό περπατάει ανάποδα. Ο κάβουρας περπατάει ανάποδα. …………………………………………………………………………………………………………………………… … δ) Ο Μιχάλης είναι γερός. Ο ταύρος είναι γερός. ……………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Να σημειώσεις Π όπου στις παρακάτω φράσεις υπάρχει παρομοίωση. α) Κάνει σαν θηρίο μέσα στο κλουβί. (……) β) Έδωσε κι αυτός τις ευχές του σαν ήρθε η σειρά του. (……) γ) Σκαρφαλώνει στο βουνό σαν αγριοκάτσικο. (……) δ) Σαν τι θέλει ο αστυνομικός; (……) ε) Κάνει πάντα το σταυρό της σαν μπαίνει στην εκκλησία. (……) Ρήμα τα σε –ώ Τα ρήματα ανάλογα με τον τρόπο που κλίνονται, χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες. Τα ρήματα που τονίζονται στη λήγουσα στο πρώτο ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα ανήκουν στη δεύτερη συζυγία και κλίνονται ως εξής: Ενεργητική φωνή Ενεστώτας Παρατατικός χτυπώ ή χτυπάω χτυπούσα ή χτύπαγα χτυπάς χτυπούσες ή χτύπαγες χτυπά ή χτυπάει χτυπούσε ή χτύπαγε χτυπούμε ή χτυπάμε χτυπούσαμε ή χτυπάγατε χτυπάτε χτυπούσατε ή κτυπάγατε χτυπούν(ε) ή χτυπάν(ε) χτυπούσαν ή χτύπαγαν ή χτυπάγανε Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.6
- 8. 6 Ασκήσεις 1. Να βάλεις τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό πρόσωπο του ενεστώτα και του παρατατικού. α) Το παιδί (χαιρετώ) …………………………………./…………………………….. συνέχεια. β) Οι χωριανοί (τιμώ) …………………………………./…………………………….. τον πρόεδρό τους. γ) Εσύ δεν (τολμώ) …………………………………./…………………………….. να το κάνεις αυτό. δ) Εμείς (κολυμπώ) …………………………………./…………………………….. σε μια ερημική παραλία. ε) Ο Αντώνης (νικώ) …………………………………./…………………………….. πάντα τον αδερφό στο τάβλι. 2. Να ξαναγράψεις τις προτάσεις στον παρατατικό. α) Η μητέρα κεντά το μαντίλι. …………………………………………………………………………………………………………………………… β) Ρουφώ το γάλα με το καλαμάκι. …………………………………………………………………………………………………………………………… β) Βουτάς στη θάλασσα χωρίς μάσκα; …………………………………………………………………………………………………………………………… Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.7
- 9. 7 Το νερό στη θρησκεία, στους μύθους και στις παραδόσεις Το κόμμα (,) Το κόμμα (,) είναι ένα σημείο στίξης που το χρησιμοποιούμε για να χωρίσουμε: • λέξεις που είναι ασύνδετες μεταξύ τους π.χ. Οι μαργαρίτες, τα ζουμπούλια, τα τριαντάφυλλα και οι βιολέτες είναι λουλούδια. Η δασκάλα μας είναι νέα, όμορφη και ευγενική. • προτάσεις που είναι ασύνδετες μεταξύ τους π.χ. Μπήκε στο σπίτι, πέταξε την τσάντα, έβγαλε το παλτό και πήγε αμέσως στο δωμάτιό του. • μια φράση που επεξηγεί μια άλλη φράση μέσα σε πρόταση π.χ. Τηλεφώνησε ο κύριος Αντώνης, ο νέος μας γείτονας. Ο κυρ Μανώλης, ο διευθυντής του σχολείου, απουσιάζει σήμερα. • την κλητική από την υπόλοιπη πρόταση π.χ. Χριστίνα, θα έρθεις μαζί μας; Δώσε μας τον κατάλογο, Φάνη. Όταν συναντάμε το κόμμα σε μια πρόταση, σταματάμε την ανάγνωση και παίρνουμε μια μικρή αναπνοή. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.8
- 10. 8 Η παρένθεση ( ) Χρησιμοποιούμε την παρένθεση ( ) και γράφουμε μέσα σ’ αυτή λέξεις ή φράσεις με τις οποίες σχολιάζουμε, εξηγούμε ή συμπληρώνουμε κάτι από την πρόταση. π.χ. Το παιδί που μου τηλεφώνησε (Ο Γρηγόρης) είναι ο καλύτερός μου φίλος. Η δ ιπλή παύλα (- -) Χρησιμοποιούμε τη διπλή παύλα (- -) σε περιπτώσεις παρόμοιες με αυτές της παρένθεσης, δηλαδή όταν θέλουμε να εξηγήσουμε ή να συμπληρώσουμε κάτι στην πρόταση. Η διαφορά είναι ότι στη διπλή παύλα κλείνουμε λέξεις ή φράσεις που έχουν μεγαλύτερη σημασία για το νόημα της πρότασης. π.χ. Αυτά τα λόγια –τα λόγια του πατέρα μου- ακόμα ηχούν στ’ αυτιά μου. Ασκήσεις 1. Να βάλεις στο σωστό σημείο τα σημεία στίξης. α) Η Νεκταρία η Κατερίνα η Βάσια και η Ελένη είναι φίλες. (κόμμα) β) Με τη Βάπτιση του Ιησού φανερώθηκε ο Θεός ως Αγία Τριάδα Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα. (παρένθεση) γ) Αυτό το αυτοκίνητο που είναι και το πιο ακριβό έχει δερμάτινα καθίσματα. (διπλή παύλα) δ) Γιατρέ σας ζητούν στο τηλέφωνο. (κόμμα) ε) Τη χρονιά που πήγαμε στο Λονδίνο το 2000 εσύ δεν είχες γεννηθεί. (παρένθεση) στ) Η Εύα η φίλη μου από την Πάτρα θα έρθει αύριο. (διπλή παύλα) ζ) Σε όλα τα παιδιά αρέσουν οι σοκολάτες οι καραμέλες τα παγωτά και τα μπισκότα, (κόμμα) Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.9
- 11. 9 Ο νερουλάς Αρσενικά ουσιαστ ικά σε –ας Τα αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ας χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες: στα ισοσύλλαβα και τα ανισοσύλλαβα. Ισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν τον ίδιο αριθμό συλλαβών στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό. π.χ. ο μήνας – οι μήνες ο ξιφίας – οι ξιφίες Ανισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν μία παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό από ό,τι έχουν στον ενικό αριθμό. π.χ. ο ψαράς – οι ψαράδες ο νοτιάς – οι νοτιάδες Ενικός αριθμός Ονομ. ο μήνας ο ψαράς Γεν. του μήνα του ψαρά Αιτ. το μήνα τον ψαρά Κλητ. - μήνα - ψαρά Πληθυντικός αριθμός Ονομ. οι μήνες οι ψαράδες Γεν. των μηνών των ψαράδων Αιτ. τους μήνες τους ψαράδες Κλητ. - μήνες - ψαράδες Ασκήσεις 1. Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στο σωστό τύπο. α) Τα καλάμι και το δόλωμα είναι απαραίτητα για έναν …………………………………… (ψαράς). β) Μας ξύπνησαν οι φωνές των …………………………………… (γείτονας). γ) Οι …………………………………… (τσολιάς) φοράνε φουστανέλα και τσαρούχια. δ) Η μητέρα έφτιαξε …………………………………… (λουκουμάς) για τα παιδιά. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.10
- 12. 10 2. Να γράψεις τον πληθυντικό των παρακάτω ουσιαστικών και να σημειώσεις στην παρένθεση Ι αν είναι ισοσύλλαβο και Α αν είναι ανισοσύλλαβο. α) ο άντρας - ………………………………..……… (…….) β) ο νοτιάς - ………………………………………… (…….) γ) ο παπάς - ………………………………………… (…….) δ) ο μήνας - ……………………………………….… (…….) ε) ο καρχαρίας - …………………………………… (…….) στ) ο φύλακας - ………………………………….… (…….) Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.11
- 13. 11 Το νερό ταξιδεύει Συντομογρα φίες – Ακρωνύμια Πολλές φορές γράφουμε ορισμένες λέξεις ή φράσεις παραλείποντας τμήμα της λέξης ή τμήματα των λέξεων για λόγους συντομίας. Αυτές οι σύντομες μορφές λέξεων ή φράσεων λέγονται συντομογραφίες. Στις συντομογραφίες βάζουμε συνήθως τελεία η οποία τις περισσότερες φορές μπαίνει ύστερα από σύμφωνο. π.χ. = παραδείγματος χάρη τηλ. = τηλέφωνο π.μ. = πριν από το μεσημέρι Οι πιο συνηθισμένες συντομογραφίες είναι οι εξής: άγ. άγιος μ. μέτρα Αγ.Γρ. Αγία Γραφή Μ. Ασία Μικρά Ασία αι. αιώνας μίλ. μίλια αρ. αριθμός π.μ. πριν το μεσημέρι βλ. βλέπε μ.μ. μετά το μεσημέρι γραμμ. γραμμάρια μ.Χ. μετά Χριστόν Δδα ή Δίδα δεσποινίδα Π.Δ. Παλαιά Διαθήκη δηλ. δηλαδή π.Χ. προ Χριστού εκ. εκατοστά π.χ. παραδείγματος χάρη κ. κύριος, κυρία σ. ή σελ. σελίδα κ.ά. και άλλα τηλ. τηλέφωνο κ.α. και αλλού στρ. στρέμματα κ.λπ. και λοιπά τ.μ. τετραγωνικά μέτρα κ.ο.κ. και ούτω καθεξής χιλ. χιλιάδες Κος, Κα Κύριος, Κυρία χμ. ή χλμ. χιλιόμετρα κτλ. και τα λοιπά λ.χ. λόγου χάρη Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.12
- 14. 12 Για τους ανέμους γράφουμε: Α Β ανατολικός βόρειος ΒΑ ΒΔ βορειοανατολικός βορειοδυτικός Δ Ν δυτικός νότιος ΝΑ ΝΔ νοτιοανατολικός νοτιοδυτικός Για τους μήνες γράφουμε: Ιαν. Ιανουάριος Φεβρ. Μάρτ. Φεβρουάριος Μάρτιος Απρ. Απρίλιος Ιούν. Ιούλ. Ιούνιος Ιούλιος Αύγ. Σεπτ. Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτ. Οκτώβριος Νοέμ. Δεκ. Νοέμβριος Δεκέμβριος Συντομογραφίες είναι και τα ακρωνύμια ή αρκτικόλεξα. Τα ακρωνύμια σχηματίζονται από τα αρχικά γράμματα ή τις συλλαβές λέξεων διαφόρων οργανισμών, υπηρεσιών, επιχειρήσεων, εταιρειών κτλ. Τα ακρωνύμια γράφονται πάντα με κεφαλαία γράμματα και ανάμεσά τους βάζουμε τελεία. Τα πιο συνηθισμένα ακρωνύμια είναι τα εξής: Α.Ε. Ανώνυμη Εταιρεία Α.Ε.Ι. Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Α.Τ.Ε. Αγροτική Τράπεζα Ελλάδας Γ.Σ.Ε.Ε. Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος Δ.Ε.Η. Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Δ.Ο.Ε. Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.13
- 15. 13 Ε.Α. ή ΕΛ.ΑΣ. Ελληνική Αστυνομία Ε.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση Ε.Κ.Α.Β. Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας ΕΛ.ΤΑ. Ελληνικά Ταχυδρομεία Ε.Μ.Υ. Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία Ε.Ο.Κ. Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Ε.Ο.Τ. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού Ε.Ρ.Τ. Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση Ε.ΥΔ.Α.Π. Εταιρεία Ύδρευσης και αποχέτευσης πρωτεύουσας Η.Π.Α. Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Η/Υ Ηλεκτρονικός Υπολογιστής Ι.Κ.Α. Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Κ.Ο.Κ. Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας Κ.Τ.Ε.Λ. Κοινό Ταμείο Εισπράξεων Λεωφορείων Μ.Μ.Ε. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Ο.Α. Ολυμπιακή Αεροπορία Ο.Α.Κ.Α. Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών Ο.Γ.Α. Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων Ο.Ε.Δ.Β. Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων Ο.Η.Ε. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών Ο.Σ.Ε. Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος Ο.Τ.Ε. Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος ΠΡΟ-ΠΟ Προγνωστικά Ποδοσφαίρου Τ.Ε.Ι. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα ΥΠ.Ε.Π.Θ. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Φ.Π.Α. Φόρος Προστιθέμενης Αξίας Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.14
- 16. 14 Ασκήσεις 1. Να γράψεις τι σημαίνουν οι παρακάτω συντομογραφίες. βλ. = ……………………………………………………………………………………………….. κ.ά. = ………………………………………………………………………………………………. Μ.Ασία = ………………………………………………………………………………………… μ.Χ. = ………………………………………………………………………………………………. λ.χ. = ………………………………………………………………………………………………. 2. Να γράψεις τι σημαίνουν τα παρακάτω ακρωνύμια. Κ.Ο.Κ. = ………………………………………………………………………………………………. Μ.Μ.Ε. = ………………………………………………………………………………………………. Δ.Ε.Η. = ………………………………………………………………………………………………. ΕΛ.ΤΑ. = ………………………………………………………………………………………………. ΕΛ.ΑΣ. = ………………………………………………………………………………………………. Ε.Κ.Α.Β. =………………………………………………………………………………………………… Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.15
- 17. Γεία ζαο! Δίκαη ην λεξό! Ξεθηλάσ από ην βνπλό θαη πέθησ ζηε ζάιαζζα. Ο ήιηνο κε εμαηκίδεη, θάλεη ηηο ζηαγόλεο κνπ αηκό θαη κε ηνλ αέξα γίλνκαη ζύλλεθν. Όηαλ ην ζύλλεθν θηάζεη ςειά θαη θξπώζεη γίλεηαη βξνρή θαη πέθηεη μαλά θάησ ζην ρώκα! Αρ ζπλέρεηα θάλσ ηνλ ίδην θύθιν κε θηλήζεηο από ηε γή ζηνλ νπξαλό! Από πνπ μεθηλάεη ην λεξό; ........................................................................... Πνύ πέθηεη ην λεξό;................................................................................ Τπνθείκελν Ρήκα Καηεγνξνύκελν Σν λεξό γίλεηαη αηκόο Σν θαηεγνξνύκελν είκαη ε ιέμε πνπ καο ιέεη ηη είλαη ή ηη γίλεηαη ην ππνθείκελν ηεο πξόηαζεο. Δίλαη νπζηαζηηθό ή επίζεην ζε πηώζε νλνκαζηηθή όπσο ην ππνθείκελν. Η Δύα είλαη όκνξθε Τπνθείκελν ....................................................... Ρήκα ....................................................... Καηεγνξνύκελν ....................................................... eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.16
- 18. Δηάβαζε ηε γξακκαηηθή ζνπ Φαξάθη μέξεηο ηη είλαη ε παξνκνίσζε; Ναη μέξσ! Όηαλ ζέινπκε λα δείμνπκε πσο 2 πξάγκαηα κνηάδνπλ κεηαμύ ηνπο ιέκε ή γξάθνπκε κηα παξνκνίσζε. ηελ παξνκνίσζε ιέκε ή γξάθνπκε ιέμεηο όπσο ζαλ , όπσο, ιέο θαη Η Δύα είλαη ζαλ κπνπκπνύθη! Η κακά είλαη θαιή. Η Βίθπ είλαη θαιή. ............................................................................................ ............................................................................................ eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.17
- 19. Γξάςε γηα έλα κέξνο πνπ μέξεηο θαη έρεη ζάιαζζα Ση ζα θάλσ γηα λα γξάςσ ηηο ηδέεο κνπ θαη όζα ζθέθηνκαη; 1) Πξώηνλ ζα ζθεθηώ Πνηό κέξνο είλαη απηό θαη Πνηό είλαη ην όλνκά ηνπ Πνύ βξίζθεηαη ην κέξνο απηό Πόηε θαη πώο πεγαίλσ εθεί Σί έρεη απηό ην κέξνο Ση κνπ αξέζεη ζην κέξνο Πώο ληώζεηο όηαλ πεγαίλεηο εθεί; 2) Θα γξάςσ ηηο απαληήζεηο κνπ κε ηη ζεηξά Πώο ιέλε ην κέξνο; ...................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Πνύ είλαη; ....................................................................................................... ....................................................................................................... Πόηε θαη πώο πεγαίλσ εθεί;............................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Σί έρεη ην κέξνο; ..................................................................................................... ....................................................................................................... Ση κνπ αξέζεη εθεί; ....................................................................................................... ....................................................................................................... Πώο ληώζσ; ...................................................................................................... ....................................................................................................... eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.18
- 20. Δηάβαζε ην ξήκα Ελεξγεηηθή Φσλή Ελεζηώηαο Παξαηαηηθόο Κπιάσ ή θπιώ Κπινύζα ή θύιαγα Κπιάο θπιάο Κπινύζεο ή θύιαγεο Κπιάεη ή θπιά Κπινύζε ή θύιαγε Κπιάκε ή θπινύκε Κπινύζακε ή θπιάγακε Κπιάηε θπιάηε Κπινύζαηε ή θπιάγαηε Κπιάλ(ε) ή θπινύλ(ε) Κπινύζαλ ή θύιαγαλ θαη θπιάγαλε eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.19
- 21. Ο Νεξνπιάο Σα παιηά ρξόληα κέρξη ην 1930 ζηηο πόιεηο δελ ππήξραλ ζσιήλεο κε λεξό θαη βξύζεο. Σα ζπίηηα είραλ λεξό επεηδή ην πήγαηλε ν λεξνπιάο κε ην γάτδαξό ηνπ κέζα ζε έλα δνρείν. Ο λεξνπιάο πήγαηλε ην λεξό ζηα ζπίηηα από ηελ άλνημε σο ην θζηλόπσξν. Σν ρεηκώλα νη άλζξσπνη έπαηξλαλ λεξό από ηα ξπάθηα ζην δξόκν κεηά ηε βξνρή θαη ην ρηόλη. Κύθισζε ηε ζσζηή απάληεζε Μέρξη πόηε ζηηο πόιεηο δελ ππήξραλ ζσιήλεο θαη βξύζεο; 1950 ή 1930 Πνηόο πήγαηλε ην λεξό ζηα ζπίηηα; Ο λεξνπιάο ή ν πνηηζηήο Ση δών είρε ν λεξνπιάο; θύιν ή Γάτδαξν eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.20
- 22. Δηάβαζε ηε γξακκαηηθή ζνπ Σα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ζηνλ εληθό θαη πιεζπληηθό ηνλ ίδην αξηζκό ζπιιαβώλ ιέγνληαη ηζνζύιιαβα. 1 2 3 Ο ζσ – ιε - λαο Οη ζσ – ιή - λεο Σα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό κηα πεξηζζόηεξε ζπιιαβή από ηνλ εληθό ιέγνληαη αληζνζύιιαβα 1 2 3 Ο λε – ξνπ – ιαο 1 2 3 4 Οη λε – ξνπ – ια – δεο Δηάβαζε πσο θιίλνληαη ηα νπζηαζηηθά πνπ ηειεηώλνπλ ζε –αο Εληθόο αξηζκόο Πιεζπληηθόο αξηζκόο νλνκ Ο ςαξαο Ο ζσιήλαο Οη ςαξάδεο Οη ζσιήλεο γελ Σνπ ςαξά Σνπ ζσιήλα Σσλ ςαξάδσλ Σσλ ζσιήλσλ αηη Σνλ ςαξά Σνλ ζσιήλα Σνπο ςαξάδεο Σνπο ζσιήλεο θιεη - ςαξά - ζσιήλα - ςαξάδεο - ζσιήλεο eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.21
- 23. πληνκνγξαθία είλαη όηαλ κηα ιέμε δελ ηε γξάθνπκε νιόθιεξε αιιά γξάθνπκε κόλν ιίγα γξάκκαηά ηεο θαη βάδνπκε ηειεία κεηά από έλα ζύκθσλν. αξηζκόο = αξ. ηειέθσλν = ηει. κέηξν = κ. δειαδή = ............................... Αξηηθόιεμα είλαη όηαλ από 2 ή 3 ιέμεηο γξάθνπκε κόλν ην πξώην ηνπο γξάκκα κε θεθαιαίν. Σαρπδξνκηθόο θώδηθαο = ΣΚ Γεκόζηα Δπηρείξεζε Ηιεθηξηζκνύ = ΓΔΗ Διιεληθά Σαρπδξνκεία = ΔΛΣΑ Δπξσπατθή Έλσζε = .............................. eva-edu Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.22
- 24. ΟΝΟΜΑ…………………………………………………………………………………….. Το εργαστήρι της Γλώσσας Ρώτα το νερό τι τρέχει Γραμματική και ασκήσεις Το κόμμα (,) είναι ένα σημείο στίξης που το χρησιμοποιούμε για να χωρίσουμε: λέξεις που είναι μεταξύ τους ασύνδετες Το νερό διασχίζει φαράγγια, δάση, κοιλάδες, πόλεις και χωριά για να φτάσει στη θάλασσα. Το σύννεφο γίνεται βροχή, χαλάζι και χιόνι. Προτάσεις που δε συνδέονται μεταξύ τους. Ο νερουλάς γέμιζε από μια κεντρική βρύση τους τενεκέδες, τους έδενε από ένα κυρτό ξύλο, τους κουβαλούσε στις γειτονιές και γέμιζε τις κανάτες της νοικοκυράς. Μια φράση που επεξηγεί μια άλλη στην πρόταση. Κατασκευάστηκε φράγμα στον Μόρνο, ποταμό που βρίσκεται στη Φωκίδα. Την κλητική από την υπόλοιπη πρόταση. Νερουλά, έλα κι από τη γειτονιά μας. Χρησιμοποιούμε την παρένθεση( ) και γράφουμε μέσα σ' αυτή λέξεις ή φράσεις με τις οποίες εξηγούμε, σχολιάζουμε ή συμπληρώνουμε κάτι στην πρόταση. Ο κυρ Νίκος ( ο νερουλάς) πέρασε πρωί πρωί. Χρησιμοποιούμε τη διπλή παύλα - - όπως την παρένθεση. Η διαφορά είναι ότι στη διπλή παύλα κλείνουμε λέξεις ή φράσεις που έχουν μεγαλύτερη σημασία για το νόημα της πρότασης. Από το υδραγωγείο του Μόρνου-ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη-το νερό φτάνει στην Αθήνα. Εφάρμοσε αυτά που έμαθες Βάλε κόμμα (,), παρένθεση( ) ή διπλή παύλα - - όπου χρειάζεται. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.23
- 25. Ο νερουλάς ο παγοπώλης ο ομπρελάς ο παγωτατζής και ο καλαθάς είναι επαγγέλματα που χάθηκαν. Είμαι το ποτάμι η λίμνη η θάλασσα η βροχή είμαι το νερό ! Οι Νύμφες θεότητες των γλυκών νερών ήταν κόρες του Δία. Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου Ταμιευτήρας Μόρνου έχει χωρητικότητα 780 εκατ. κ.μ. Ο Όλυμπος το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας ήταν ο τόπος κατοικίας των θεών. Ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα αρσενικά σε -ας Ισοσύλλαβα ίσος αριθμός συλλαβών σε ενικό και πληθυντικό αριθμό. Ο μή-νας οι μή-νες Ανισοσύλλαβα μια παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό. Ο ψα-ράς οι ψα-ρά-δες Ενικός αριθμός Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ. ο μήνας του μήνα το μήνα - μήνα ο ψαράς του ψαρά τον ψαρά - ψαρά Πληθυντικός αριθμός Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ. οι μήνες των μηνών τους μήνες - μήνες οι ψαράδες των ψαράδων τους ψαράδες - ψαράδες Να κλίνεις στο τετράδιό σου τα ουσιαστικά : ο βοριάς, ο άνδρας, ο τσολιάς, ο λουκουμάς, ο γείτονας, ο αγώνας. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.24
- 26. Για να φτιάξουμε μια παρομοίωση χρησιμοποιούμε τις λέξεις σαν, όπως, λες και , κ.ά. Με αυτές συνδέουμε δυο πράγματα που έχουν ή τους δίνουμε εμείς ένα κοινό χαρακτηριστικό. Έτσι δημιουργούμε ζωντανές εικόνες στο μυαλό του αναγνώστη. Συμπλήρωσε τα κενά και φτιάξε παρομοιώσεις: Έγινε κόκκινος σαν ……………………………………………. από τη ντροπή του. Μαλώνουν σαν ………………………………………….. με τη γάτα. Ξεχωρίζει σαν ………………………………………………. μες στο γάλα. Κάνει σαν ……………………………………………. στο κλουβί. Είναι πονηρός σαν …………………………….. Ξεγλίστρησε σαν ……………………………………….. ΡΗΜΑΤΑ σε -ώ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ Ενεστώτας Παρατατικός εγώ χτυπώ ή χτυπάω εσύ χτυπάς αυτός χτυπά ή χτυπάει εμείς χτυπούμε ή χτυπάμε εσείς χτυπάτε αυτοί χτυπούν(ε) ή χτυπάν(ε) χτυπούσα ή χτύπαγα χτυπούσες χτύπαγες χτυπούσε χτύπαγε χτυπούσαμε χτυπάγαμε χτυπούσατε χτυπάγατε χτυπούσαν χτύπαγαν Να κλίνεις στο τετράδιό σου τα ρήματα : χαιρετώ, τολμώ, κολυμπώ, νικώ. Αρκτικόλεξα είναι οι συντομογραφίες που σχηματίζονται από τα αρχικά γράμματα των λέξεων ή από τις αρχικές συλλαβές των λέξεων μιας φράσης. Γράφονται με κεφαλαία και διαβάζονται σαν μια λέξη. Να γράψεις τι σημαίνουν: Κ.Ο.Κ………………………………………………………. Μ.Μ.Ε.:…………………………………………………………….. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.25
- 27. Ε.Κ.Α.Β…………………………………………………………. Ε.Ε…………………………………………………………………. Μ. Ασία…………………………………………………………. βλ. ………………………………………………………………… μ.Χ . …………………………………………………………….. π.Χ. ………………………………………………………………. μ.μ ………………………………………………………………….. π.μ. ……………………………………………………………… κ.ά ……………………………………………………………….. τηλ. ……………………………………………………………. δηλ. ……………………………………………………………. σελ. ……………………………………………………………. Το κατηγορούμενο είναι μια λέξη που δίνει μια ιδιότητα στο υποκείμενο του ρήματος. Μπορεί να είναι: ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή Βρίσκεται σε πτώση ονομαστική. Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο λέγονται συνδετικά . Συνδετικά ρήματα : είμαι , γίνομαι, φαίνομαι, μοιάζω, εκλέγομαι , διορίζομαι κ.ά Γράψε Ρ για το ρήμα Υ για το υποκείμενο Κ για το κατηγορούμενο και Α για το αντικείμενο. Το νερό είναι πηγή ζωής. Οι Νύμφες ήταν κόρες του Δία. Το φθινόπωρο είναι εποχή. Οι άνθρωποι αγόραζαν το νερό. Ο Ο. Υ. εφοδιάζει τα σπίτια με νερό. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.26
- 28. Επαναληπτικά Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.27
- 29. 1. Να βρεις τα υποκείμενα, ρήματα , αντικείμενα και κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις: Ο ψαράς έπιασε πολλά ψάρια χτες. Τα παιδιά ήταν ανήσυχα και έψαχναν τους γονείς τους. Την αφίσα ζωγράφισαν οι μαθητές. Φαίνεσαι άρρωστος! Η μητέρα έστρωσε το τραπέζι. Ήταν χαρούμενη που συγκεντρωθήκαμε και πάλι όλοι μαζί. Το τραγούδι ερμήνευσε ένας νέος καλλιτέχνης. 2. Να κλίνεις το ρήμα τραγουδώ/-άω στον Ενεστώτα και Παρατατικό. Ενεργητική φωνή Ενεστώτας Παρατατικός 3. Συμπλήρωσε τα κενά Ταπ-νός έρ- µος δαν- κός σκ- τ-νός φετ-νός Υγ—νός άσχ-µός διάσ-µος επ-κίνδ-νος υπεύθ-νος -΄- ροφο δ΄-σκολο δ-ωρο δ-σανάγνωστα δ-δυµος 4. Στο τετράδιο γραμματικής να γίνει χρονική αντικατάσταση της πρότασης «Ο Ηρόδοτος έγραψε ιστορία».(Αόριστος) σε όλους τους χρόνους Ονοµατεπώνυµο:…………………………………………………………………… ……………………………… Την ∆ευτέρα 5/11/2012 θα γράψουµε τεστ στη Γλώσσα . ∆ιαβάζουµε: α)Υ-Ρ-Α ή Κ δ)πως κλίνονται ισοσύλλαβα/ανισοσύλλαβα ουσιαστικά β)Ρήματα σε –άω/ω π.χ. κολλάω/ω ε)συντομογραφίες και αρκτικόλεξα γ)Παρομοιώσεις στ) τις λέξεις στις σελίδες 43 και 45 Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.28 Τσαμπίκα Δρακιού
- 30. 1. Να σημειώσεις ( Π ) όπου υπάρχει παρομοίωση. Σκαρφάλωσε στο δέντρο σαν αγριοκάτσικο. ( ) Σαν τι να θέλει ο Νίκος; ( ) Μη κάθεσαι ακίνητος σαν άγαλμα. ( ) Σαν με είδε μπροστά του τρόμαξε. ( ) Μουγγρίζει όπως το θηρίο στο κλουβί. ( ) Σαν φτάσεις τηλεφώνησέ μου. ( ) 2. Ξανάγραψε τις προτάσεις χρησιμοποιώντας συντομογραφίες και αρκτικόλεξα αντί των υπογραμμισμένων λέξεων. Η τεχνητή λίμνη έχει μήκος 14 χιλιόμετρα, πλάτος 4 χιλιόμετρα και βάθος 60 μέτρα. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Τα αγγεία και τα νομίσματα χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα προ Χριστού, οι τάφοι όμως που βρέθηκαν Βορειοανατολικά της πόλης είναι του 1ου αιώνα μετά Χριστού. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… Χθες ήρθαν οι λογαριασμοί του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας και της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… 3. Στο τετράδιο γραμματικής να κλίνεις το ρήμα ξεχνάω/ω και στους δυο τύπους σε Ενεστώτα και Παρατατικό. Μπορείς να συμβουλευτείς τη σελίδα 37 του βιβλίου σου. Ονοµατεπώνυµο:…………………………………………………………………… ……………………………… Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.29 Τσαμπίκα Δρακιού
- 31. 1. Να βάλεις ένα Π στις φράσεις που έχουν παροµοίωση: [ ] Είναι πονηρή σαν αλεπού. [ ] Τα µάτια της ήταν µεγάλα σαν της κουκουβάγιας. [ ] Τα µαλλιά της ήταν καστανά. [ ] Το µάθηµα το είπε νεράκι. [ ] Ήταν περήφανος λες και ήταν αετός. [ ] Τα µάτια του είχαν το χρώµα της θάλασσας. [ ] Έτρεχε τόσο γρήγορα σαν να ήταν λαγός. 3. Να γράψετε τις συντοµογραφίες των παρακάτω φράσεων: παραδείγµατος χάρη:……… µετά το µεσηµέρι:……… µέτρα:……. προ Χριστού:……… τετραγωνικά µέτρα:……….. δηλαδή:……… και τα λοιπά:………… πριν το µεσηµέρι:……… τηλέφωνο:……… 4. Να γράψετε τα αρκτικόλεξα: ∆ηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού:……. Ευρωπαϊκή Ένωση:………. Ταχυδροµικός Κώδικας:…… Ίδρυµα Κοινωνικών Ασφαλίσεων:…. 5. Να συμπληρώσεις τα γράμματα που λείπουν και να τονίσεις εάν χρειάζεται ….κεανος, παγετ….νες, …..γρασια, ατμοσφ….ρα, εξατμ….ση, …..δρατμοι, δρος….ζω, βαφτ….ση, …..γρος-η-ο, υπογ….ος, κ….λαω, α….ουδια, κ….λαδα, πλ….μμ…ριζω, παγ….νω, χειμα…ρος, δικτ….ο, ….δρευση, εμφιαλ….μενος, πλ…..σιμο, σ….ληνας, ….δραγωγειο, δοχ…ο, κολυμπ…θρα, βαφτ….ζομαι Ονοµατεπώνυµο:…………………………………………………………………… ……………………………… Την ∆ευτέρα 5/11/2012 θα γράψουµε τεστ στη Γλώσσα . ∆ιαβάζουµε: α)Υ-Ρ-Α ή Κ δ)πως κλίνονται ισοσύλλαβα/ανισοσύλλαβα ουσιαστικά β)Ρήματα σε –άω/ω π.χ. κολλάω/ω ε)συντομογραφίες και αρκτικόλεξα γ)Παρομοιώσεις στ) τις λέξεις στις σελίδες 43 και 45 Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.30 Τσαμπίκα Δρακιού
- 32. 6. Να χωρίσεις τα ουσιαστικά της παρένθεσης στους δυο πίνακες, ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα και κατόπιν να τα γράψεις όλα στην ονοµαστική και γενική πτώση του πληθυντικού. (κτηµατίας, καστανάς, αέρας, µήνας, ψαράς, γείτονας, καρχαρίας, παπάς) 7. Συµπλήρωσε τις προτάσεις µε την κατάλληλη λέξη από το πλαίσιο. • Το νερό είναι ________________________ για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους. • Είναι ________________________ να διαβάζουµε µόνο τον αριθµό των παιδιών που πεθαίνουν από έλλειψη νερού στις χώρες του Τρίτου Κόσµου. • Όλοι µας ________________________ να κάνουµε κάτι γι’ αυτό. • Η ________________________ είναι µεγάλη από τον έλεγχο των διαρροών στο σπίτι µας. 8. Βρες τα ρήματα, υποκείμενα, αντικείμενα και κατηγορούμενα. Η Ελένη έχει μια μεγάλη αυλή με πολλά λουλούδια. Φαίνεται κουρασμένος . Ο Κώστας και ο Γιώργος ήταν μαζί στο δημοτικό πριν από τριάντα χρόνια. Για μεγάλους ήρωες έγραψε ο Όμηρος. Ο κ. Γιάννης διορίστηκε διευθυντής στην τράπεζα. Η γιαγιά μου μαγειρεύει τα πιο νόστιμα φαγητά του κόσμου. Ισοσύλλαβα Ανισοσύλλαβα Ονοµαστική Πληθυντικού Γενική Πληθυντικού οι των οι των Ανώφελος, -η, - ο, ωφέλεια, οφείλω, όφελος, ωφέλιµος, -η, ο Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.31
- 33. ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2ΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ ΣΤΗ 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ) ΟΝΟΜΑ:………………………………………… ΗΜΕΡ. ............................ Μάθαμε να κλίνουμε τα ρήματα που τελειώνουν –άω/ ώ (συζυγία) στον ενεστώτα και τον παρατατικό ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ Εγώ κυλάω Κυλώ Κυλούσα Κύλαγα Εσύ κυλάς Κυλάς Κυλούσες Κύλαγες Αυτός κυλάει Κυλά Κυλούσε Κύλαγε Εμείς κυλάμε Κυλούμε Κυλούσαμε Κυλάγαμε Εσείς κυλάτε Κυλάτε Κυλούσατε Κυλάγατε Αυτοί κυλάν(ε) Κυλούν(ε) Κυλούσαν Κύλαγαν 1. Κλίνε το ρήμα φυλάω, -ώ στον ενεστώτα και τον παρατατικό: ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ Μάθαμε να κλίνουμε τα αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ας (ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα) Πτώσεις ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΝΟΜ. ο ψαράς ο σωλήνας οι ψαράδες οι σωλήνες ΓΕΝ. του ψαρά του σωλήνα των ψαράδων των σωλήνων ΑΙΤ. τον ψαρά το σωλήνα τους ψαράδες τους σωλήνες ΚΛΗΤ. ψαρά σωλήνα ψαράδες σωλήνες 2. Συμπληρώνω τις φράσεις με το ουσιαστικό: ψαράς) Οι φωνές …………………. ακούγονται από μακριά (αμαξάς) Η Κέρκυρα έχει πολλούς ……………………………… (ραγιάς) Οι Τούρκοι αποκαλούσαν τους σκλαβωμένους Έλληνες ………………... (καβγάς) Τα αδέρφια πολλές φορές στήνουν ομηρικούς ……………… (μπελάς) Έχω πολλούς ………………….. στο κεφάλι μου. 3. Βάζω το δεύτερο ουσιαστικό στη γενική του πληθυντικού: γράψιμο, πίνακας :…………………………………………………….... καθήκοντα, φύλακας:…………………………………………………… δίχτυα, ψαράς ............................................................................. χρήματα, κουμπαράς ……………………………………………… Μάθαμε πότε χρησιμοποιούμε κόμμα, παρένθεση και διπλή παύλα. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.32
- 34. Όταν θέλουμε να δώσουμε κάποια επιπλέον πληροφορία για κάτι, συμπληρώνοντας έτσι την έννοια του, σχολιάζοντας το ή εξηγώντας το, τότε χωρίζουμε την φράση που μας δίνει την πληροφορία από το υπόλοιπο κείμενο με κόμμα, είτε βάζοντας τη φράση σε παρενθέσεις ή σε δυο παύλες. 4. Να Βάλε τα κόμματα, την παρένθεση ή τη διπλή παύλα στις προτάσεις. Όλοι οι λαοί Έλληνες, Ιταλοί, Γερμανοί πρέπει να ζουν αδελφωμένοι. Ο Πέτρος το πιο γρήγορο παιδί κέρδισε τον αγώνα. Πήραμε μαζί μας θέλοντα και μη το Νίκο. Μάθαμε να βρίσκουμε το κατηγορούμενο μέσα στις προτάσεις. Κατηγορούμενο είναι η λέξη που φανερώνει πώς το υποκείμενο ενός ρήματος είναι κάτι, ή έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό. Το κατηγορούμενο είναι σε ονομαστική πτώση 5.Να σημείωσε (Υ) για το υποκείμενο, (Ρ) για το ρήμα, (Α) για το αντικείμενο και (Κ) για το κατηγορούμενο στις παρακάτω προτάσεις. Το σπίτι μας είναι διώροφο. Ο Γιώργος έφαγε το πρωινό κι έφυγε. (….) (…) (….) (….) (…) (…..) (….) Παίζει με τη γατούλα της η Ελένη. Ο Διογένης διορίστηκε δάσκαλος. (….) (….. ) (….) (…….) (……) (……) Μάθαμε τις οικογένειες των λέξεων: οφείλω, ωφελώ, ύδωρ και λέξεις που έχουν σχέση με το νερό 6. Συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν και τόνισε τις λέξεις ς : υπογ….ος, ……φειλω, …….φελω, …..φέλεια, …..φελος.…..δραγ….γειο, ρ….ακια, σ….λ….νας, ……δροφ….ρα, ατμόσφ……ρα, κολ….μπηθρα, δ…κτ…ο, ……κεανος, βρ….ση, παγετ…..νες, ….δρόγειος, ……δρευση Θυμηθήκαμε τις παρομοιώσεις. 7. Συμπλήρωσε τις φράσεις ώστε να σχηματίσεις παρομοιώσεις: Τρέχει σαν ................................... Λαμπερός σαν .......................................... Πονηρός σαν ...................................... Τραγουδάει σαν ....................................... Περήφανος σαν .............................. Μαλώνουν σαν ........................................ Μάθαμε κάποιες από τις πιο γνωστές συντομογραφίες και τα πιο γνωστά αρκτικόλεξα. 8. Γράφω τις παρακάτω συντομογραφίες και τα αρκτικόλεξα: π.χ.= ................................................ σελ.. = ................................................. μ.Χ. = ............................................. δηλ. = .................................................. μ. = .............................................. π.μ. = ................................................. ΟΓΑ: …………………………………………………………………………………. ΔΕΗ: ………………………………………………………………………………….. Πηγή: 5ο ΔΗΜ. ΣΧ. ΒΕΡΟΙΑΣ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.33
- 35. 1 Θανάσης Πρέντζας 1. Βρείτε τις παρομοιώσεις που υπάρχουν στο κείμενο και υπογραμμίστε τις λέξεις με τις οποίες εκφράζονται. ο έδαφος κατηφόριζε και στο τέλος του κατήφορου κυλούσε τα νερά του ένας μικρός χείμαρρος[...] Πέσαμε μπρούμυτα και βουτήξαμε τα ξαναμμένα μας πρόσωπα μέσα στις μικρές γούρνες. Το νερό ήταν δροσερό, πεντακάθαρο, τα βότσαλα άστραφταν σαν διαμάντια[...] Ακολουθήσαμε την όχθη κι ένα χιλιόμετρο πιο πάνω βρήκαμε την είσοδο του φαραγγιού. Δύσκολα μπορούσε κανείς να τη διακρίνει. Πυκνές φτέρες την έφραζαν και τα δέντρα λες και φύτρωναν μέσα στους βράχους[...] Τα παιδιά κοίταζαν σαν μαγεμένα τις κατακόρυφες άκρες του με τους πελώριους βράχους που νόμιζες ότι από στιγμή σε στιγμή θα ξεκολλήσουν και θα κατρακυλήσουν στο βάθος του φαραγγιού[...] Πηδούσαμε στις στρογγυλεμένες κροκάλες του χειμάρρου και πολλές φορές έπρεπε να σκαρφαλώνουμε σαν αγριοκάτσικα στις απότομες πλαγιές του. Λίτσα Ψαραύτη, Ανάσες και ψίθυροι του δάσους 2. Βρείτε το υποκείμενο, το αντικείμενο και το κατηγορούμενο στις παρακάτω προτάσεις. Γράψτε, επίσης, τι μέρος του λόγου είναι το κατηγορούμενο. • Το νερό είναι ζωή. • Το νερό είναι άοσμο, διάφανο, άγευστο. (………………………………..) • Το νερό γίνεται σύννεφο. (………………………………..) • Η γη πίνει αχόρταγα το νερό. (………………………………..) • Ο αριθμός φαίνεται απίστευτος. (………………………………..) • Ο πλανήτης μας θα γινόταν εχθρικός αβίωτος. (………………………………..) 3. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με την κατάλληλη λέξη από το πλαίσιο. • Το νερό είναι ________________________ για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους. • Είναι ________________________ να διαβάζουμε μόνο τον αριθμό των παιδιών που πεθαίνουν από έλλειψη νερού στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. • Όλοι μας ________________________ να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. • Η ________________________ είναι μεγάλη από τον έλεγχο των διαρροών στο σπίτι μας. Τ Ανώφελος, -η, -ο, ωφέλεια, οφείλω, όφελος, ωφέλιμος, -η, ο Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.34
- 36. 2 Θανάσης Πρέντζας • Το ________________________ μας στην Ε.ΥΔ.ΑΠ είναι πολύ μικρό. 4. Να κλίνεις μαζί τις παρακάτω λέξεις: ο μικρός χείμαρρος, ο απότομος κατήφορος. Ενικός αριθμός Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ. Πληθυντικός αριθμός Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ. 5. Διαβάστε τις στροφές των παρακάτω δημοτικών τραγουδιών. Πώς περιγράφεται σε κάθε τραγούδι το νερό. ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. Το νερό στο ρέμα Το νερό στο ρέμα γάργαρο κυλάει, λούζεται τ’ αγέρι και μοσχοβολάει. Κάτω απ’ τα πλατάνια χρυσή ρόκα γνέθει, μάλαμα ανεμίζει και γαϊτάνι πλέκει. και στ’ απόσκια, που ο ήλιος δε γνωρίζει, γλαρωμένο βαθιά ολημερίζει. Θεσσαλία Χανιώτικο είναι το νερό Χανιώτικο είναι το νερό χανιώτικη κι η βρύση, Χανιώτισσα κι η κοπελιά, που πάει να γεμίσει. Απ’ το χανιώτικο νερό να είχα ένα φλιτζάνι, να δώσω της καρδούλας μου όπου πονεί να γειάνει. Χανιά Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.35
- 37. 3 Θανάσης Πρέντζας Απάντηση στην άσκηση 5 Το πρώτο τραγούδι μιλάει για το νερό ενός ποταμού που τρέχει γάργαρο ανάμεσα στα πλατάνια και τους βράχους. Άλλες φορές κυλάει στο ξέφωτο και ο ήλιος καθρεφτίζεται, ενώ άλλες φορές κυλάει σε μέρη σκιερά , όπου ο ήλος δε φτάνει. Το δεύτερο το τραγούδι μιλάει για το νερό της βρύσης με το οποίο γεμίζουν τις στάμνες τους οι κοπέλες του χωριού. Εδώ το νερό, μεταφορικά, έχει ιαματικές ιδιότητες, καθώς ένα φλιτζάνι του μπορεί να γιατρέψει το νέο που αγαπάει την κοπελιά που γεμίζει τη στάμνα της. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.36
- 38. ENOTHTAENOTHTA Ένα ακόμα σκαλίΈνα ακόμα σκαλί 11 59 Επαναληπτικό μάθημαΕZZ Ένα συγκλονιστικό γεγονός Κάθισα νωχελικά στον καναπέ και πάτησα το κουμπί της τηλεόρασης. Αυτό που ξεπρόβαλε στην οθόνη ήταν συναρπαστικό. Ένα αεροπλάνο έπαιρνε μια πλάγια στροφή και κατευθυνόταν προς τον ουρανοξύστη. Χωρίς ελιγμούς, δίχως αμφιταλάντευση, προχωρούσε απτόητο προς τον στόχο του. Τόσο αλη- θινό! Τρύπωσε σαν πουλί μέσα απ’ τα παραθύρια, και μετά ένας εκκωφαντικός θόρυβος, ένας άσπρος καπνός, σαν βαμβακένιο πέπλο, ξεπήδησε ολόγυρα... Έκανα να βάλω στο στόμα ένα ποπ κορν και το χέρι έμεινε μετέωρο. Η φωνή του εκφωνητή με παρέλυσε. Δεν ήταν κάποια ταινία τρόμου αυτό που έβλεπα. Ήταν πραγματικά γεγονότα! Οι άνθρωποι πηδούσαν απεγνωσμένοι από τα παράθυρα για να σωθούν, κόσμος έτρεχε πανικόβλητος στους δρόμους... Και μια πηχτή σκόνη τούς κυνηγούσε... Κι εκεί που παρακολουθούσα έντρομη, ο ουρανοξύ- στης γονάτιζε, γονάτιζε, μέχρι που σβήστηκε από το οπτικό μου πεδίο. Στη θέση του μονάχα καπνοί και σκόνη. Σάστισα. Γιόλα Δαμιανού-Παπαδοπούλου, Όλου του κόσμου τα παιδιά, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2004 (διασκευή) 1 Διάλεξε τη σωστή απάντηση και σημείωσέ τη με 3 Αυτό που διηγείται το κορίτσι ήταν: α. ταινία τρόμου β. πραγματικό γεγονός γ. ένα όνειρο που είδε Πού παρακολούθησε το κορίτσι το γεγονός που περιγράφει; α. στην τηλεόραση β. στο σινεμά γ. στον δρόμο Πού έπεσε το αεροπλάνο; α. πάνω σ’ ένα βουνό β. πάνω σ’ έναν ουρανοξύστη γ. στο αεροδρόμιο Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.37
- 39. 60 ΓΛΩΣΣΑ Δ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2 Βάλε μπροστά από τις προτάσεις τον αριθμό που πρέπει, έτσι ώστε να μπουν τα γεγονότα στη σωστή χρονική σειρά. Ένα αεροπλάνο έπαιρνε μια πλάγια στροφή και κατευθυνόταν προς τον ουρανοξύστη. Οι άνθρωποι πηδούσαν απεγνωσμένοι από τα παράθυρα για να σωθούν. Κάθισα νωχελικά στον καναπέ και πάτησα το κουμπί της τηλεό- ρασης. Τρύπωσε σαν πουλί μέσα απ’ τα παραθύρια, και μετά ένας άσπρος καπνός, σαν βαμβακένιο πέπλο, ξεπήδησε ολόγυρα. Ο ουρανοξύστης γονάτιζε, γονάτιζε, μέχρι που σβήστηκε από το οπτικό μου πεδίο. 3 α. Υπογράμμισε στο κείμενο και μετά γράψε εδώ παρακάτω τις φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματα του κοριτσιού: β. Περίγραψε τα συναισθήματα του κοριτσιού με δικά σου λόγια: 4 Διηγήσου κι εσύ με λίγα λόγια ένα γεγονός που σου έκανε μεγάλη εντύπωση. Το γεγονός αυτό μπορεί να το παρακολούθησες στην τη- λεόραση, στον δρόμο, στο σχολείο ή κάπου αλλού. Οι ερωτήσεις θα σε βοηθήσουν. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.38
- 40. ENOTHTAENOTHTA Ένα ακόμα σκαλίΈνα ακόμα σκαλί 11 61 Πού συνέβη και πότε; Τι συνέβη ακριβώς; Ποιοι ήταν οι πρωτα- γωνιστές; Πώς ένιωσα; 5 Στις παρακάτω προτάσεις να βρεις το ρήμα, το υποκείμενο και το αντι- κείμενο. Μην ξεχνάς ότι πρέπει πρώτα να βρεις το ρήμα, για να κάνεις μετά τις κατάλληλες ερωτήσεις. Πρόταση Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο και πάτησα το κουμπί της τηλεόρασης Ένα αεροπλάνο έπαιρνε μια πλάγια στροφή …να βάλω στο στόμα ένα ποπ κορν Η φωνή του εκφωνητή με παρέλυσε Και μια πηχτή σκόνη τούς κυνηγούσε 6 Γράψε ξανά τις παρακάτω προτάσεις βάζοντας τα ρήματα πρώτα στον Ενεστώτα και μετά στον εξακολουθητικό μέλλοντα. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.39
- 41. 62 ΓΛΩΣΣΑ Δ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑ • Ένα αεροπλάνο έπαιρνε μια πλάγια στροφή και κατευθυνόταν προς τον ουρανοξύστη. • Χωρίς ελιγμούς, δίχως αμφιταλάντευση, προχωρούσε απτόητο προς τον στόχο του. • Δεν ήταν κάποια ταινία τρόμου αυτό που έβλεπα. • Οι άνθρωποι πηδούσαν απεγνωσμένοι από τα παράθυρα. • Κι εκεί που παρακολουθούσα έντρομη, ο ουρανοξύστης γονάτιζε, γο- νάτιζε. Ένα αεροπλάνο παίρνει Ένα αεροπλάνο θα παίρνει 7 Να περιγράψεις το κτίριο χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα επίθετα. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.40
- 42. ENOTHTAENOTHTA Ένα ακόμα σκαλίΈνα ακόμα σκαλί 11 63 8 α. Με ι ή υ; Μπορείς να συμπληρώσεις; Μην ξεχάσεις να βάλεις τόνο όπου χρειάζεται. δ___ετία δ___σπιστος δ___τροχο δ___σκίνητος β. Μπορείς να εξηγήσεις τι σημαίνουν τα επίθετα; δίτομος δυσεύρετος γ. Μπορείς να αλλάξεις το πρώτο συνθετικό των λέξεων και να φτιά- ξεις… • δύο αντίθετες λέξεις; δύσκολος δυστυχισμένος • δύο διαφορετικές λέξεις; δίποδο δισύλλαβος 9 Ποιοι είναι οι μήνες που έχουν ρ; Mπορείς να τους γράψεις με όποιον τρόπο θέλεις από τους δύο που έχεις μάθει. 1 5 2 6 3 7 4 8 Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.41
- 43. 64 ΓΛΩΣΣΑ Δ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 10 α. Πώς λέγεται αυτός που είναι φτιαγμένος από… ατσάλι: πηλό: γούνα: πυρ (φωτιά): γύψο: κρέας βοδιού: κερί: κρέας χοίρου (γουρουνιού): β. Πώς λέγεται αυτή που κατάγεται από… το Μαρόκο: τα Καλάβρυτα: το Ισραήλ: τη Ζάκυνθο: το Ιράκ: την Κάρυστο: τα Τρίκαλα: τη Δράμα: γ. Πώς λέγεται αυτό που συνέβη ή συμβαίνει… τώρα: άλλοτε: χτες βράδυ: το έαρ (άνοιξη): πέρσι: κάθε μέρα: σήμερα: πάντοτε: 11 Θυμάσαι πώς γράφονται σωστά; Μπορείς να συμπληρώσεις με ει, η ή υ; ορ___νός υπεύθ___νος σκοτ___νός επικίνδ___νος φτ___νός υγι___νός φωτ___νός ταπ___νός ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟΜΑΘΗΜΑ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.42
- 44. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.43
- 45. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.44
- 46. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.45
- 47. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.46
- 48. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.47
- 49. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.48
- 50. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.49
- 51. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.50
- 52. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.51
- 53. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.52
- 54. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.53
- 55. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.54
- 56. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.55
- 57. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.56
- 58. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.57
- 59. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.58
- 60. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.59
- 61. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.60
- 62. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.61
- 63. 1 2ο ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ. Ονοματεπώνυμο:………………………………………………………. 1. Γράφω σωστά: ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ 2. Να συμπληρώσετε σωστά τις λέξεις: …δροπλάνο, ….δρόγειος, ατμόσφ….ρα, εν…δρείο, α…..ουδιά, χείμα….ος, Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.62
- 64. 2 3. Να γράψετε τις συντομογραφίες των παρακάτω φράσεων: παραδείγματος χάρη:……… μετά το μεσημέρι:……… μέτρα:……. προ Χριστού:……… τετραγωνικά μέτρα:……….. δηλαδή:……… και τα λοιπά:………… πριν το μεσημέρι:……… τηλέφωνο:……… 4. Να γράψετε τα αρκτικόλεξα: Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού:……. Ευρωπαϊκή Ένωση:………. Ταχυδρομικός Κώδικας:…… Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων:…. 5. Να συμπληρώσετε στις παρακάτω προτάσεις τα κενά βάζοντας το ρήμα της παρένθεσης στον ενεστώτα, στο κατάλληλο πρόσωπο και αριθμό: Η μητέρα με …………………(χαιρετάω), όταν φεύγω για το σχολείο. Εγώ την …………….(κοιτάω) και χαίρομαι. Με …………….. (αγα- πάω) και την …………..(αγαπάω). Ότι μου ………… (ζητάω) εγώ το κάνω αμέσως. 6. Να ξαναγράψετε τις παραπάνω προτάσεις μεταφέροντας τα ρήμα- τα στο ίδιο πρόσωπο του παρατατικού. Να κάνετε όλες τις απαραί- τητες αλλαγές στη πρόταση. ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ 7. Σημειώστε Υ για τα υποκείμενα, Ρ για τα ρήματα , Α για τα αντι- κείμενα και Κ για τα Κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις: Το έργο φαίνεται ενδιαφέρον . Η βροχή ποτίζει τη γη. Η κυρία Αθανασίου εκλέγεται βουλευτής . Ο γιατρός εξετάζει τον ασθενή. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.63
- 65. 3 8. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι παρομοιώσεις; Γράψε (Π) δίπλα τους: Όταν ξημέρωσε ξεκινήσαμε για το χωριό. (………) Ήταν γρήγορος σαν τον άνεμο. (……….) Σαν έχει δυνατό άνεμο δεν μπορούμε να πετάξουμε. (……….) Λες να πάμε εκδρομή; (……..) Έγινε κίτρινος λες και ήταν λεμόνι.(……….) 9.Αφού διαβάσετε προσεχτικά το κείμενο να απαντήσετε στις ερωτή- σεις: Η αμμουδιά του Μούντι ήταν γεμάτη κόσμο, Ο ήλιος με τις πύρινες αχτίδες του μαύριζε τα ξαπλωμένα κορμιά, νέα παιδιά έπαιζαν ρακέτες και κάθε τόσο έτρεχαν εδώ κι εκεί πίσω από τις άσπρες μπαλίτσες που τους ξέφευγαν, παιδιά με τα φτυαράκια και τα κουβαδάκια χτίζανε πύρ- γους πάνω στην άμμο. Κάτω από τις πολύχρωμες ομπρέλες οι κυρίες, καθισμένες στις μικρές πολυθρόνες, προσπαθούσαν ν' αποφύγουν τη μεγάλη ζέστη. Η θάλασσα ήταν γεμάτη από κανό, λαστιχένια στρώμα- τα, φωνές και γέλια. Στη βεράντα του εστιατορίου, όσοι είχαν ξυπνήσει αργά έπαιρναν ακόμα το πρωινό τους. Σ' ένα τραπέζι, οι τρεις φίλες, n Βέρα, n Ζωή και n Σασώ έπιναν τον δεύτερο καφέ συζητώντας για όλα και για τίποτε, ευχαριστημένες για την όμορφη παρέα και για το αιγινίτικο καλοκαίρι τους. Ζωρζ Σαρρή, Ο θησαυρός της Βαγίας, Εκδόσεις Πατάκη, Aθήνα, 1992 α. Τι έπαιζαν τα παιδιά στην παραλία; ________________________________________________________ ________________________________________________________ β. Πώς είναι η θάλασσα; ________________________________________________________ ________________________________________________________ γ. Η φράση «αιγινίτικο καλοκαίρι» ποια πληροφορία μας δίνει; Πού περνούσαν το καλοκαίρι τους τα παιδιά; ________________________________________________________ ________________________________________________________ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.64
- 66. 4 ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ Το νερό των λιμνών, των ποταμών και των θαλασσών εξατμίζεται . Οι υδρατμοί δημιουργούν τα σύννεφα στην ατμόσφαιρα. Τα σύννεφα γίνο- νται βροχή, χαλάζι και χιόνι και πέφτουν στη γη. Εκεί σχηματίζουν λί- μνες και ποτάμια που τρέχουν για να φτάσουν στη θάλασσα. Σχηματί- ζουν ακόμα και τα υπόγεια νερά. Ξεδιψούν τη γη, τα ζώα και τους αν- θρώπους. Οι άνθρωποι κατασκευάζουν υδραγωγεία και δίκτυα ύδρευσης για να έ- χουν πάντα πόσιμο νερό. Πότε με δοχεία, πότε με υδροφόρες και πότε με σωλήνες φέρνουν το νερό στο σπίτι τους. Ποτέ όμως δεν πρέπει να ξε- χνάμε ότι το νερό είναι πολύτιμο και δεν πρέπει να το σπαταλάμε. εμφιαλωμένος, η, ο πλημμυρίζω, ρυάκια, κολυμπήθρα, βάφτιση, κυλάω, υγρός. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.65
- 67. 8ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης Γλώσσα Δ΄ 2ο Κριτήριο Αξιολόγησης -1- ΓΛΩΣΣΑ Δ΄ 2o ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ρώτα το νερό… τι τρέχει 1. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα κατάλληλα γράμματα (ίσως και δύο μαζί) και να τονίσετε όπου χρειάζεται: ….κεανός, παγετ….νας, ατμόσφ….ρα, εξάτμ….ση, ….δρατμοί, υπόγ….ος, ρ….άκ…., ….φείλω, ….φελώ, πλ….μμ....ρ….ζω, χ….μαρρος, δ….κτ….ο, ….δραγ….γ….ο, σ….λ….νας, κολ….μπ….θρα. 2. ΧΡΟΝΟΙ του ΡΗΜΑΤΟΣ: ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης στον Παρατατικό. (ξεσπάω/ώ, προχωράω/ώ, τραβάω/ώ, ρουφάω/ώ, σταματάω/ώ, γελάω/ώ, κοιτάω/ώ, κουβαλάω/ώ) v Ο Γιώργος συνέχεια ……………...……………….. τις κουρτίνες για να μπει το φως. v Κάθε λίγο ……………...……………….. τη διήγηση και ……………...……………….. σε λυγμούς. v Τα μυρμήγκια ……………...……………….. με κόπο το καλαμπόκι στη φωλιά τους. v Καθώς ……………...……………… στο δρόμο ……………...……………… τις βιτρίνες των μαγαζιών. v Τον γαργαλούσαν και εκείνος ……………...……………….. ασταμάτητα. v Με είδε που ……………...……………….. λαίμαργα με το καλαμάκι το χυμό μου. 3. ΠΤΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με το ουσιαστικά της παρένθεσης στη σωστή πτώση: v Το καλάμι και το δόλωμα είναι απαραίτητα σύνεργα των ……………...……………… (ψαράς). v Με τις φωνές τους ενοχλούσαν τους ……………...……………… (γείτονας). v Οι ……………...……………… (τσολιάς) φοράνε φουστανέλα και τσαρούχια. v Η γιαγιά έφτιαξε λαχταριστούς ……………...……………… (λουκουμάς) με μέλι. Σρουλπ! v Οι υπαίθριοι ……………...……………… (ωρολογάς) απλώνανε την πραμάτεια τους. v Το παραδοσιακό επάγγελμα των ……………...……………… (σφουγγαράς) έχει εκλείψει. v Οι ……………...……………… (ανελκυστήρας) πρέπει να συντηρούνται τακτικά. 4. ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις, έτσι ώστε να σχηματιστούν παρομοιώσεις: δυνατός • • σαν παπαρούνα ωχρός • • σαν το λεμόνι κατακόκκινη • • σαν ταύρος άσπρη • • σαν τον κάβουρα τσακώνονται • • σαν το ποντίκι με τη γάτα αργός • • σαν το γάλα Ονοματεπώνυμο: ………………………………………………….……….. Επίδοση: Υπογραφή Κηδεμόνα: ….……....... 8 7 74 Ημερομηνία: ..…. / .….. / 2009 15 6 Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.66
- 68. 8ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης Γλώσσα Δ΄ 2ο Κριτήριο Αξιολόγησης -2- 5. ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ. Να σημειώσετε στις παρακάτω προτάσεις [Υ] για το υποκείμενο, [Ρ] για το ρήμα, [Α] για το αντικείμενο και [Κ] για το κατηγορούμενο αν υπάρχει. 1. Τα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο. 2. Η μαμά είναι συγκινημένη. 3. Ο κινηματογράφος θεωρείται 7η τέχνη. 4. Ο Γιάννης γράφει γράμμα. 5. Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται. 6. Πολύ άσχημα είναι τα μαντάτα. 6. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ. Να αντιστοιχίσετε τις συντομογραφίες με τη σημασία τους: 7. ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ. α. Τι σημαίνουν τα παρακάτω αρκτικόλεξα: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… β. Να σχηματίσετε τα αρκτικόλεξα των παρακάτω λέξεων: π.χ. • • προ Χριστού κ.ά. • • και τα λοιπά αι. • • λόγου χάρη αρ. • • Παλαιά Διαθήκη Π.Δ. • • βλέπε κ. • • αριθμός λ.χ. • • αιώνας βλ. • • κύριος / κυρία κτλ. • • και άλλα π.Χ • • παραδείγματος χάρη 111 ΑΑΑΡΡΡΙΙΙΣΣΣΤΤΤΑΑΑ 666555 --- 777444 222 ΠΠΠΟΟΟΛΛΛΥΥΥ ΚΚΚΑΑΑΛΛΛΑΑΑ 555555 --- 666444 333 ΑΑΑΡΡΡΚΚΚΕΕΕΤΤΤΑΑΑ ΚΚΚΑΑΑΛΛΛΑΑΑ 444555 --- 555444 444 ΚΚΚΑΑΑΛΛΛΑΑΑ 333555 --- 444444 Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία = …………….. Οργανισμός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης = …………….. Γενικό Επιτελείο Στρατού = …………….. Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία = …………….. Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση = …………….. 10 [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] 18 10 Κ.Ο.Κ. : Κ.Ε.Π. : Δ.Ε.Η. : Π.Α.Ο.Κ. : Ι.Κ.Α. : Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.67
- 69. 8ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης Γλώσσα Δ΄ 2ο Κριτήριο Αξιολόγησης -1- ΓΛΩΣΣΑ Δ΄ 2o ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ρώτα το νερό… τι τρέχει 1. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα κατάλληλα γράμματα (ίσως και δύο μαζί) και να τονίσετε όπου χρειάζεται: ….κεανός, παγετ….νας, ατμόσφ….ρα, εξάτμ….ση, ….δρατμοί, υπόγ….ος, ρ….άκ…., ….φείλω, ….φελώ, πλ….μ....ρ….ζω, χ….μαρρος, δ….κτ….ο, ….δραγ….γ….ο, σ….λ….νας, κολ….μπ….θρα. 2. ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ - ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης στον Παρατατικό. (ξεσπάω/ώ, προχωράω/ώ, τραβάω/ώ, ρουφάω/ώ, σταματάω/ώ, γελάω/ώ, κοιτάω/ώ, κουβαλάω/ώ) v Ο Γιώργος συνέχεια ……………...……………….. τις κουρτίνες για να μπει το φως. v Κάθε λίγο ……………...……………….. τη διήγηση και ……………...……………….. σε λυγμούς. v Τα μυρμήγκια ……………...……………….. με κόπο το καλαμπόκι στη φωλιά τους. v Καθώς ……………...……………… στο δρόμο ……………...……………… τις βιτρίνες των μαγαζιών. v Τον γαργαλούσαν και εκείνος ……………...……………….. ασταμάτητα. v Με είδε που ……………...……………….. λαίμαργα με το καλαμάκι το χυμό μου. 3. ΠΤΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με το ουσιαστικά της παρένθεσης στη σωστή πτώση: v Το καλάμι και το δόλωμα είναι απαραίτητα σύνεργα των ……………...……………… (ψαράς). v Με τις φωνές τους ενοχλούσαν τους ……………...……………… (γείτονας). v Οι ……………...……………… (τσολιάς) φοράνε φουστανέλα και τσαρούχια. v Η γιαγιά έφτιαξε λαχταριστούς ……………...……………… (λουκουμάς) με μέλι. Σρουλπ! v Οι υπαίθριοι ……………...……………… (ωρολογάς) απλώνανε την πραμάτεια τους. v Το παραδοσιακό επάγγελμα των ……………...……………… (σφουγγαράς) έχει εκλείψει. v Οι ……………...……………… (ανελκυστήρας) πρέπει να συντηρούνται τακτικά. 4. ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις, έτσι ώστε να σχηματιστούν παρομοιώσεις: δυνατός • • σαν παπαρούνα ωχρός • • σαν το λεμόνι κατακόκκινη • • σαν ταύρος άσπρη • • σαν τον κάβουρα τσακώνονται • • σαν το ποντίκι με τη γάτα αργός • • σαν το γάλα Ονοματεπώνυμο: ………………………………………………….……….. Επίδοση: Υπογραφή Κηδεμόνα: ….……....... 16 7 Ημερομηνία: ..…. / .….. / 2009 15 6 Ω ώ αι ι υ ει υ ι ο ω η μυ ί εί ί υ υ είω ω ή υ ή τραβούσε σταματούσε ξεσπούσε κουβαλούσαν προχωρούσε κοιτούσε γελούσε ρουφούσα / ρούφαγα ψαράδων γείτονες τσολιάδες λουκουμάδες ωρολογάδες σφουγγαράδων ανελκυστήρες 6 7 16 15 100 100ΑΡΙΣΤΑ Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.68
- 70. 8ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης Γλώσσα Δ΄ 2ο Κριτήριο Αξιολόγησης -2- 5. ΚΥΡΙΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ. Να σημειώσετε στις παρακάτω προτάσεις [Υ] για το υποκείμενο, [Ρ] για το ρήμα, [Α] για το αντικείμενο και [Κ] για το κατηγορούμενο αν υπάρχει. 1. Τα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο. 2. Η μαμά είναι συγκινημένη. 3. Ο κινηματογράφος θεωρείται 7η τέχνη. 4. Ο Γιάννης γράφει γράμμα. 5. Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται. 6. Πολύ άσχημα είναι τα μαντάτα. 6. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ. Να αντιστοιχίσετε τις συντομογραφίες με τη σημασία τους: 7. ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ. α. Τι σημαίνουν τα παρακάτω αρκτικόλεξα: …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… β. Να σχηματίσετε τα αρκτικόλεξα των παρακάτω λέξεων: π.χ. • • προ Χριστού κ.ά. • • και τα λοιπά αι. • • λόγου χάρη αρ. • • Παλαιά Διαθήκη Π.Δ. • • βλέπε κ. • • αριθμός λ.χ. • • αιώνας βλ. • • κύριος / κυρία κτλ. • • και άλλα π.Χ • • παραδείγματος χάρη 111 ΑΑΑΡΡΡΙΙΙΣΣΣΤΤΤΑΑΑ 888555 --- 111000000 222 ΠΠΠΟΟΟΛΛΛΥΥΥ ΚΚΚΑΑΑΛΛΛΑΑΑ 666555 --- 888444 333 ΚΚΚΑΑΑΛΛΛΑΑΑ 444555 --- 666444 Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία = Ε.Μ.Υ. Οργανισμός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης = Ο.Υ.Θ. Γενικό Επιτελείο Στρατού = Γ.Ε.Σ. Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία = Δ.Ο.Υ. Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση = Ε.Ρ.Τ. 10 [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] [….] 36 10 Κ.Ο.Κ. : Κ.Ε.Π. : Δ.Ε.Η. : Π.Α.Ο.Κ. : Ι.Κ.Α. : Υ Ρ Α ΑΡΥ Υ Ρ Κ Υ Α 36 Υ Ρ Κ ΥΡΚ Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών 10 10 Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελ.69