4. Γραμματική και Συντακτικό Γ’ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου
44
ΕΕννόόττηητταα 1111ηη:: ««ΌΌλλοοιι μμιιαα ααγγκκααλλιιάά»»
Αριθμητικά επίθετα: απόλυτα και τακτικά...............................................................44
Αντίθετες λέξεις.......................................................................................................15
Σύνθετες λέξεις........................................................................................................16
Αρκτικόλεξα ............................................................................................................27
Επαυξημένες προτάσεις...........................................................................................33
ΑΑρριιθθμμηηττιικκάά ΕΕππίίθθεετταα
Τα επίθετα που φανερώνουν αριθμούς λέγονται αριθμητικά. Τα αριθμητικά επίθετα
ανάλογα με τη σημασία τους χωρίζονται σε απόλυτα και τακτικά αριθμητικά.
ΑΑππόόλλυυτταα ΑΑρριιθθμμηηττιικκάά
Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ένα συγκεκριμένο πλήθος από πρόσωπα, ζώα
ή πράγματα. πχ: δύο γάτες, επτά μολύβια, δεκατρία τετράδια
ΤΤαακκττιικκάά ΑΑρριιθθμμηηττιικκάά
Τα τακτικά αριθμητικά επίθετα φανερώνουν τη σειρά, δηλαδή τη θέση που έχει το
ουσιαστικό για το οποίο γίνεται λόγος.
πχ: Ο Γιάννης ήρθε πρώτος στον αγώνα στίβου.
Το βιβλίο που ψάχνεις είναι στο τρίτο ράφι.
Μένω στον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας.
Πίνακας απόλυτων και τακτικών αριθμητικών
Αριθμοί Απόλυτα Αριθμητικά Τακτικά Αριθμητικά
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
ένας, μία (μια), ένα
δύο
τρία
τέσσερις, τέσσερα
πέντε
έξι
εφτά, (επτά)
οχτώ (οκτώ)
εννέα, εννιά
δέκα
έντεκα
δώδεκα
πρώτος, -η, -ο
δεύτερος, -η, -ο
τρίτος, -η, -ο
τέταρτος, -η, -ο
πέμπτος, -η, -ο
έκτος, -η, -ο
έβδομος, -η, -ο
όγδοος, -η, -ο
ένατος, -η, -ο
δέκατος, -η, -ο
ενδέκατος,-η, -ο / εντέκατος,-η, -ο
δωδέκατος, -η, -ο
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.4
5. Γραμματική και Συντακτικό Γ’ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου
45
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
30
40
50
60
70
80
90
100
101
102
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
2.000
δεκατρείς, δεκατρία
δεκατέσσερις, δεκατέσσερα
δεκαπέντε
δεκαέξι (δεκάξι)
δεκαεφτά (δεκαεπτά)
δεκαοχτώ (δεκαοκτώ)
δεκαεννέα (δεκαεννιά)
είκοσι
είκοσι ένας, είκοσι μία, είκοσι ένα
είκοσι δύο
τριάντα
σαράντα
πενήντα
εξήντα
εβδομήντα
ογδόντα
ενενήντα
εκατό
εκατόν ένα, εκατό μία, εκατόν ένα
εκατό δύο
διακόσιοι, -ες, -α
τριακόσιοι, -ες, -α
τετρακόσιοι, -ες, -α
πεντακόσιοι, -ες, -α
εξακόσιοι, -ες, -α
εφτακόσιοι, -ες, -α
οχτακόσιοι, -ες, -α
εννιακόσιοι, -ες, -α
χίλιοι, χίλιες, χίλια
δύο χιλιάδες
δέκατος τρίτος, -η, -ο
δέκατος τέταρτος, -η, -ο
δέκατος πέμπτος, -η, -ο
δέκατος έκτος, -η, -ο
δέκατος έβδομος, -η, -ο
δέκατος όγδοος, -η, -ο
δέκατος ένατος, -η, -ο
εικοστός, -ή, -ό
εικοστός πρώτος, -η, -ο
εικοστός δεύτερος, -η, -ο
τριακοστός, -ή, -ό
τεσσαρακοστός, -ή, -ό
πεντηκοστός, -ή, -ό
εξηκοστός, -ή, -ό
εβδομηκοστός, -ή, ό
ογδοηκοστός, -ή, -ό
ενενηκοστός, -ή,-ό
εκατοστός, -ή, ό
εκατοστός πρώτος, -η, -ο
εκατοστός δεύτερος, -η, -ο
διακοσιοστός, -ή, ό
τριακοσιοστός, -ή, -ό
τετρακοσιοστός, -ή, -ό
πεντακοσιοστός, -ή, -ό
εξακοσιοστός, -ή, -ό
εφτακοσιοστός, -ή, -ό
οχτακοσιοστός, -ή, -ό
εννιακοσιοστός, -ή, -ό
χιλιοστός, -ή, -ό
δισχιλιοστός, -ή, -ό
Προσοχή:
Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13 ως το 19 γράφονται με μία λέξη. πχ:
δεκατρία, δεκαέξι
Το απόλυτο αριθμητικό εννέα (εννιά) γράφεται με δύο -ν-, καθώς και όλες οι
λέξεις που περιέχουν μέσα τους ολόκληρη τη λέξη εννέα (εννιά). Πχ: δεκαεννέα,
εννιακόσια, εννιακοσιοστός. Εξαιρούνται και γράφονται με ένα -ν- τα
αριθμητικά ένατος, ενενήντα, ενενηκοστός.
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.5
6. 93
π.χ. σχολείο, γραφείο, κουρείο, νοσοκοµείο, ιατρείο, µαγειρείο
Επίσης, µε ει γράφονται και τα ουδέτερα ουσιαστικά που δηλώνουν την
αρχή, την υπηρεσία και τα πρόσωπα που την αποτελούν.
π.χ. αρχηγείο, διδασκαλείο, εφετείο, λιµεναρχείο, στρατοδικείο, σωµατείο
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι και δε γράφονται µε ει, αν και τονίζονται στην
παραλήγουσα, τα ουσιαστικά κρύο, πλοίο, βιβλίο, θρανίο, θηρίο κ.ά.
Ασκήσεις
1. Να γράψεις πώς λέγεται το µέρος που:
α) πωλούνται ψητά : …………………………………………..
β) πωλούνται άνθη: …………………………………………..
γ) πωλούνται δίσκοι: …………………………………………..
2. Να συµπληρώσεις τα κενά των λέξεων µε ει, οι, ι και να βάλεις τόνο.
α) ξενοδοχ……ο, β) οδοντιατρ……ο γ) θηρ……ο δ) θραν……ο
ε) βρεφοκοµ……ο στ) πλ……ο ζ) τυροκοµ……ο η) πανδοχ……ο
ΒΒΒοοοηηηθθθάάάµµµεεε νννααα γγγίίίνννεεειιι κκκαααλλλύύύτττεεερρροοοςςς οοο κκκόόόσσσµµµοοοςςς µµµαααςςς
Αρκτικόλεξα βλέπε σελ. 62
ΗΗΗ πππτττήήήσσσηηη τττωωωννν γγγεεερρρααανννώώώννν
Αριθµητικά επίθετα
Τα επίθετα που φανερώνουν αριθµούς λέγονται αριθµητικά. Τα αριθµητικά
επίθετα ανάλογα µε τη σηµασία τους χωρίζονται σε απόλυτα, τακτικά,
πολλαπλασιαστικά και αναλογικά.
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.6
7. 94
Απόλυτα αριθµητικά
Τα απόλυτα αριθµητικά επίθετα φανερώνουν ένα συγκεκριµένο πλήθος από
πρόσωπα, ζώα ή πράγµατα.
π.χ. δύο γυναίκες, πέντε παιδιά, δεκατρία βιβλία
Όλοι οι αριθµοί είναι απόλυτα αριθµητικά επίθετα.
Το αριθµητικό ένα κλίνεται και στα τρία γένη αλλά µόνο στον ενικό αριθµό,
ενώ τα αριθµητικά τρία και τέσσερα κλίνονται µόνο στον πληθυντικό αριθµό
και στις πτώσεις ονοµαστική, γενική και αιτιατική.
Τα αριθµητικά τρία και τέσσερα χρησιµοποιούν τους ίδιους τύπους για το
αρσενικό και το θηλυκό.
Τα απόλυτα αριθµητικά δύο ή δυο και από το πέντε µέχρι το εκατό δεν
κλίνονται, αλλά διατηρούν τον ίδιο τύπο σε όλα τα γένη και σε όλες τις
πτώσεις.
π.χ. οι εκατό άνδρες, των εκατό ανδρών, τα εκατό παιδιά
Τα απόλυτα αριθµητικά που δηλώνουν εκατοντάδες (π.χ. διακόσια, τρακόσια
κλπ.) έχουν τρία γένη και κλίνονται µόνο στον πληθυντικό αριθµό όπως τα
αντίστοιχα µε αυτά επίθετα.
π.χ. διακόσιοι – διακόσιες – διακόσια
χίλιοι – χίλιες – χίλια
ένας
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
ονοµαστική ένας µια, µια ένα
γενική ενός µιας ενός
αιτιατική ένα(ν) µία, µια ένα
τρεις, τέσσερις
αρσενικό και θηλυκό ουδέτερο
ονοµαστική τρεις τέσσερις τρία τέσσερα
γενική τριών τεσσάρων τριών τεσσάρων
αιτιατική τρεις τέσσερις τρία τέσσερα
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.7
8. 95
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Το αριθµητικό ένας κρατάει το τελικό –ν στην
αιτιατική πτώση του αρσενικού όταν η επόµενη λέξη
αρχίζει από φωνήεν ή από κ, π, τ, ξ, ψ, µπ, ντ, γκ,
τσ, τζ.
π.χ. έναν άνδρα, έναν πιγκουίνο αλλά ένα σκύλο
Τακτικά αριθµητικά
Τα τακτικά αριθµητικά επίθετα φανερώνουν τη σειρά, δηλαδή τη θέση που
έχει το ουσιαστικό για το οποίο γίνεται λόγος.
π.χ. Το βιβλίο που ψάχνεις είναι στο δεύτερο ράφι.
Τα τακτικά αριθµητικά επίθετα έχουν τρία γένη, τελειώνουν σε –ος, -η, -ο
και κλίνονται όπως τα επίθετα σε –ος, -η, -ο.
Τα τακτικά αριθµητικά τονίζονται όπως τα αντίστοιχα επίθετα, δηλαδή
όπου τονίζεται η ονοµαστική του αρσενικού του ενικού αριθµού.
π.χ. ο τρίτος, η Τρίτη, το τρίτο
Πίνακας απόλυτων και τακτικών αριθµητικών
Αριθµοί Απόλυτα αριθµητικά Τακτικά αριθµητικά
1 ένας, µία (µια), ένα πρώτος –η –ο
2 δύο (δυο) δεύτερος –η –ο
3 τρεις, τρία τρίτος –η –ο
4 τέσσερις, τέσσερα τέταρτος –η –ο
5 πέντε πέµπτος –η –ο
6 έξι έκτος –η –ο
7 εφτά (επτά) έβδοµος –η –ο
8 οχτώ (οκτώ) όγδοος –η –ο
9 εννέα, εννιά ένατος –η –ο
10 δέκα δέκατος –η –ο
11 έντεκα εντέκατος –η –ο
12 δώδεκα δωδέκατος –η –ο
13 δεκατρείς, δεκατρία δέκατος τρίτος –η –ο
14 δεκατέσσερις, δεκατέσσερα δέκατος τέταρτος –η –ο
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.8
10. 97
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Τα απόλυτα αριθµητικά από το 13 ως το 19 γράφονται
µε µία λέξη.
π.χ. δεκατρία, δεκαπέντε, δεκαοχτώ
Τα απόλυτα αριθµητικά από το 21 και πέρα γράφονται σε χωριστές λέξεις.
π.χ. είκοσι πέντε, εξήντα τρία, εκατόν πενήντα ένα
Τα τακτικά αριθµητικά από το 13 και πέρα γράφονται σε χωριστές λέξεις.
π.χ. δέκατος τρίτος, εκατοστός πρώτος
Το απόλυτο αριθµητικό εννέα ή εννιά γράφεται νε δύο ν, καθώς και όλες οι
σύνθετες λέξεις που περιέχουν µέσα τους ολόκληρη τη λέξη εννέα ή εννιά.
π.χ. δεκαεννέα, εννιακόσια
Προσοχή !! Γράφονται µε ένα ν τα αριθµητικά ένατος, ενενηκοστός,
ενενήντα κλπ.
Τα απόλυτα αριθµητικά δύο και τρεις, όταν µπαίνουν ως α΄ συνθετικό σε
σύνθετες λέξεις, αλλάζουν το υ και το ει αντίστοιχα και το µετατρέπουν σε ι.
π.χ. δύο + συλλαβή = δισύλλαβη
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι και κρατάνε το υ οι λέξεις δυάδα, δυάρι κ.ά.
Τα απόλυτα αριθµητικά τέσσερις και τέσσερα, όταν µπαίνουν ως α΄
συνθετικό σε σύνθετες λέξεις γίνονται τατρά- .
π.χ. τέσσερις + γωνίες = τετράγωνο
τέσσερα + πόδια = τετράποδο
Αν θέλουµε να γράψουµε µε συντοµία ένα τακτικό αριθµητικό επίθετο,
γράφουµε τον αριθµό στον οποίο αντιστοιχεί και πάνω δεξιά του αριθµού την
κατάληξη του επιθέτου στο σωστό γένος.
π.χ. πρώτος – 1ος, δεύτερη – 2η , τρίτο – 3ο
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.10
11. 98
Ασκήσεις
1. Να συµπληρώσεις τα κενά µε το σωστό αριθµητικό προσέχοντας το
γένος των ουσιαστικών.
α) (4) ……………………………………… µέτρα.
β) (13) ……………………………………… ηµέρες.
γ) (500) ……………………………………… κιλά.
δ) (1) ……………………………………… µπάλα.
ε) (200) ……………………………………… θεατές
στ) (600) ……………………………………… πρόβατα
2. Να γράψεις τους παρακάτω αριθµούς µε απόλυτα αριθµητικά.
α) 12 : ………………………………………
β) 19 : ………………………………………
γ) 73 : ………………………………………
δ) 52 : ………………………………………
ε) 49 : ………………………………………
στ) 921 : ………………………………………
ζ) 92 : ………………………………………
3. Να συµπληρώσεις των παρακάτω προτάσεων βάζοντας τους
αριθµούς των παρενθέσεων στο σωστό τύπο των αριθµητικών
επιθέτων.
α) Άκουσε τον ήχο …………………………………(1) σειρήνας.
β) Πάνω στο θρανίο υπήρχαν τσάντες ………………………………… (3) παιδιών.
γ) Περίπου ………………………………… (1000) αστυνοµικοί έκανα περιπολίες.
ΈΈΈνννααα πππαααιιιδδδίίί γγγρρράάάφφφεεειιι σσστττοοο ΘΘΘεεεόόό
Σύνθετες λέξεις βλέπε σελ. 25 και σελ. 53
mgavala
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.11
12. Χρόνοι Ρημάτων
Ρήματα Ενεργητικής Φωνής
Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ω
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Στιγμιαίος
Μέλλοντας
(Τώρα) (Χθες όλη την ώρα) (Χθες μια στιγμή) (Αύριο όλη την ώρα) (Αύριο μια στιγμή)
εγώ πλένω έπλενα έπλυνα θα πλένω θα πλύνω
εσύ πλένεις έπλενες έπλυνες θα πλένεις θα πλύνεις
αυτός πλένει έπλενε έπλυνε θα πλένει θα πλύνει
εμείς πλένουμε πλέναμε πλύναμε θα πλένουμε θα πλύνουμε
εσείς πλένετε πλένατε πλύνατε θα πλένετε θα πλύνετε
αυτοί πλένουν έπλεναν έπλυναν θα πλένουν θα πλύνουν
Μετοχή: Πλένοντας
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!
το -οντας γράφεται με όμικρον όταν δεν τονίζεται
το –ώντας γράφεται με ωμέγα όταν τονίζεται
Παραδείγματα:
δίνω – δίνοντας
κουνώ - κουνώντας
Πασχαλίδου Δήμητρα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.12
13. Χρόνοι Ρημάτων
Ρήματα Παθητικής Φωνής
Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ομαι
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Στιγμιαίος
Μέλλοντας
(Τώρα) (Χθες όλη την ώρα) (Χθες μια στιγμή) (Αύριο όλη την ώρα) (Αύριο μια στιγμή)
εγώ πλένομαι πλενόμουν πλύθηκα θα πλένομαι θα πλυθώ
εσύ πλένεσαι πλενόσουν πλύθηκες θα πλένεσαι θα πλυθείς
αυτός πλένεται πλενόταν πλύθηκε θα πλένεται θα πλυθεί
εμείς πλενόμαστε πλενόμασταν πλυθήκαμε θα πλενόμαστε θα πλυθούμε
εσείς πλένεστε πλενόσασταν πλυθήκατε θα πλένεστε θα πλυθείτε
αυτοί πλένονται πλένονταν πλύθηκαν θα πλένονται θα πλυθούν
Μετοχή: Πλυμένος
ΠΡΟΣΟΧΗ!!!!
όταν ο Ενεστώτας έχει ένα από τα:
π, β, φ ή πτ
τότε η μετοχή γράφεται με δύο μμ
Παραδείγματα:
ράβομαι – ραμμένος / εγκαταλείπομαι – εγκαταλειμμένος
/ γράφομαι – γραμμένος
απορρίπτω – απορριμμένος / καλύπτομαι - καλυμμένος
Πασχαλίδου Δήμητρα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.13
14. Ενεστώτας: Τα ρήματα μας δείχνουν
κάτι που γίνεται τώρα
εξακολουθητικά π.χ. Τρέχω να
προλάβω το σχολικό. Ή κάτι που
επαναλαμβάνεται π.χ. Κάθε πρωί
ξυπνώ στις έξι ακριβώς.
Αόριστος: Τα ρήματα μας δείχνουν
κάτι έγινε στο παρελθόν σε μια
στιγμή και τέλειωσε π.χ. Ξύπνησα η
ώρα έξι ακριβώς.
Παρατατικός: Τα ρήματα μας
δείχνουν τι γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά π.χ. Χτες το
απόγευμα διάβαζα. Ή τι γινόταν στο παρελθόν σε επανάληψη π.χ.
Το καλοκαίρι ξυπνούσα στις 10 ακριβώς.
1. Κλίνω το ρήμα γράφω. (Θα με βοηθήσει η σελίδα 13 του βιβλίου
μου).
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος
Ενικός αριθμός
Εγώ γράφω έγραφα έγραψα
εσύ
Αυτός –ή –ό
Πληθυντικός αριθμός
Εμείς
Εσείς
Αυτοί –ές -ά
Χριστιάνα Μιχαήλ-ΣάββαΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.14
15. 2. Συμπληρώνω το πιο κάτω κείμενο με το ρήμα τρέχω, κάνοντας τις
απαραίτητες αλλαγές.
/ Το καλοκαίρι __________ κάθε απόγευμα ένα χιλιόμετρο.
/ Χθες το πρωί άργησα να ξυπνήσω. ______________ όσο πιο γρήγορα
μπορούσα για να πάω στην ώρα μου στο σχολείο.
/ Κάθε μέρα ________________ 10 φορές το γύρο του γηπέδου, για να
κρατιέμαι σε φόρμα.
/ Η Νικολέττα είναι πολύ γρήγορη. _______________ σαν τον άνεμο.
/ Η κυρία Μαρίκα _______________ από το ένα σπίτι στο άλλο για να
μεγαλώσει τα παιδιά της.
/ Την Κυριακή ο Μανώλης έβαλε τα δυνατά του κι __________________
όσο πιο γρήγορα μπορούσε.
/ Όταν ήμασταν μικροί, ο Θωμάς δεν καθόταν ούτε για ένα λεπτό.
__________ για να πάει από το ένα μέρος στο άλλο.
3. Συμπληρώνω τα κενά προσέχοντας την ορθογραφία των ρημάτων.
Ενεστώτας Αόριστος Παρατατικός
(στο παρόν) (στο παρελθόν (στο παρελθόν
σε μια στιγμή εξακολουθητικά)
παίζω _______________ _______________
γράφω _______________ _______________
γελώ _______________ _______________
τραγουδώ _______________ _______________
μαγειρεύω _______________ _______________
ζωγραφίζω _______________ _______________
σηκώνω _______________ _______________
κρυώνω _______________ _______________
ξεσκονίζω _______________ _______________
μιλώ _______________ _______________
ρωτώ _______________ _______________
τρώω _______________ _______________
Χριστιάνα Μιχαήλ-Σάββα
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.15
16. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ίζω διατηρούν το ι(γιώτα) σε όλες τις
λέξεις της ίδιας οικογένειας.
ποτίζω- ποτιστήρι- πότισμα
ΔΑΚΡΥΖΩ, ΔΑΝΕΙΖΩ, ΑΘΡΟΙΖΩ, ΣΥΓΧΥΖΩ, ΠΡΗΖΩ, ΠΗΖΩ,
ΓΟΓΓΥΖΩ, ΚΕΛΑΡΥΖΩ, ΑΝΑΒΛΥΖΩ, ΚΑΤΑΚΛΥΖΩ.
άθροισμα, πρήξιμο, κατακλυσμός, δανειστής: διατηρούν τα
οι,η,υ,ει.
Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ώνω διατηρούν το ω(ωμέγα) σε όλες τις
λέξεις της ίδιας οικογένειας.
στρώνω- στρώσιμο- στρώμα
Μπορείς να σχηματίσεις παράγωγα ρήματα από τις παρακάτω λέξεις;
καρφί ............................. βίδα .............................
τρύπα ............................ δάνειο ............................
κρύος ........................... φως ............................
πάτος .......................... πάγος ...........................
όργωμα ......................... κέρδος ...........................
δάκρυ ......................... βούρτσα .........................
κλειδί ........................ κύκλος .........................
χαμηλά ........................ λέρα .........................
φούσκα ....................... ύψος .........................
Όνομα______________
Επώνυμο____________
Ημερομηνία_________
Βαθμός __
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΣΤΑΜΟΣ ΦΩΤΗΣ
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.16
31. Αριθμητικά επίθετα
Τα επίθετα που φανερώνουν αριθμούς λέγονται αριθμητικά. Τα
αριθμητικά επίθετα ανάλογα με τη σημασία τους χωρίζονται
σε απόλυτα και τακτικά αριθμητικά.
Απόλυτα Αριθμητικά
Τα απόλυτα αριθμητικά φανερώνουν ένα συγκεκριμένο
πλήθος από πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. Π.χ.: δύο γάτες, επτά
μολύβια, δεκατρία τετράδια
Τακτικά Αριθμητικά
Τα τακτικά αριθμητικά επίθετα φανερώνουν τη σειρά, δηλαδή τη
θέση που έχει το ουσιαστικό για το οποίο γίνεται λόγος. Π.χ.:
Ο Γιάννης ήρθε πρώτος στον αγώνα στίβου.
Το βιβλίο που ψάχνεις είναι στο τρίτο ράφι.
Μένω στον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας.
Πίνακας απόλυτων και τακτικών αριθμητικών
Αριθμοί Απόλυτα Αριθμητικά Τακτικά Αριθμητικά
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
ένας, μία (μια), ένα
δύο
τρία
τέσσερις, τέσσερα
πέντε
έξι
εφτά, (επτά)
οχτώ (οκτώ)
εννέα, εννιά
δέκα
έντεκα
δώδεκα
δεκατρείς, δεκατρία
δεκατέσσερις, δεκατέσσερα
δεκαπέντε
δεκαέξι (δεκάξι)
δεκαεφτά (δεκαεπτά)
πρώτος, -η, -ο
δεύτερος, -η, -ο
τρίτος, -η, -ο
τέταρτος, -η, -ο
πέμπτος, -η, -ο
έκτος, -η, -ο
έβδομος, -η, -ο
όγδοος, -η, -ο
ένατος, -η, -ο
δέκατος, -η, -ο
ενδέκατος,-η, -ο / εντέκατος,-η, -ο
δωδέκατος, -η, -ο
δέκατος τρίτος, -η, -ο
δέκατος τέταρτος, -η, -ο
δέκατος πέμπτος, -η, -ο
δέκατος έκτος, -η, -ο
δέκατος έβδομος, -η, -ο
e Τάξη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.31
32. 18
19
20
21
22
30
40
50
60
70
80
90
100
101
102
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
2.000
δεκαοχτώ (δεκαοκτώ)
δεκαεννέα (δεκαεννιά)
είκοσι
είκοσι ένας, είκοσι μία, είκοσι ένα
είκοσι δύο
τριάντα
σαράντα
πενήντα
εξήντα
εβδομήντα
ογδόντα
ενενήντα
εκατό
εκατόν ένα, εκατό μία, εκατόν ένα
εκατό δύο
διακόσιοι, -ες, -α
τριακόσιοι, -ες, -α
τετρακόσιοι, -ες, -α
πεντακόσιοι, -ες, -α
εξακόσιοι, -ες, -α
εφτακόσιοι, -ες, -α
οχτακόσιοι, -ες, -α
εννιακόσιοι, -ες, -α
χίλιοι, χίλιες, χίλια
δύο χιλιάδες
δέκατος όγδοος, -η, -ο
δέκατος ένατος, -η, -ο
εικοστός, -ή, -ό
εικοστός πρώτος, -η, -ο
εικοστός δεύτερος, -η, -ο
τριακοστός, -ή, -ό
τεσσαρακοστός, -ή, -ό
πεντηκοστός, -ή, -ό
εξηκοστός, -ή, -ό
εβδομηκοστός, -ή, ό
ογδοηκοστός, -ή, -ό
ενενηκοστός, -ή,-ό
εκατοστός, -ή, ό
εκατοστός πρώτος, -η, -ο
εκατοστός δεύτερος, -η, -ο
διακοσιοστός, -ή, ό
τριακοσιοστός, -ή, -ό
τετρακοσιοστός, -ή, -ό
πεντακοσιοστός, -ή, -ό
εξακοσιοστός, -ή, -ό
εφτακοσιοστός, -ή, -ό
οχτακοσιοστός, -ή, -ό
εννιακοσιοστός, -ή, -ό
χιλιοστός, -ή, -ό
δισχιλιοστός, -ή, -ό
Προσοχή:
- Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13 ως το 19 γράφονται με μία
λέξη. πχ: δεκατρία, δεκαέξι
- Το απόλυτο αριθμητικό εννέα (εννιά) γράφεται με δύο -ν-,
καθώς και όλες οι λέξεις πουπεριέχουν μέσα τους ολόκληρη τη λέξη
εννέα (εννιά). Πχ: δεκαεννέα, εννιακόσια,
εννιακοσιοστός. Εξαιρούνται και γράφονται με ένα -ν- τα
αριθμητικά ένατος, ενενήντα, ενενηκοστός.
e Τάξη
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.32
33. ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΜΑΘΗΜΑ: Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 7/10/2009
ΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Τα αριθμητικά επίθετα, είναι τα επίθετα που φανερώνουν ποσοτική ή αριθμητική σχέση ή
έννοια του ουσιαστικού στο οποίο αναφέρονται. Π.χ. ένας –δύο- τρεις μαθητές, πρώτος –
τρίτος –δέκατος –εικοστός στη σειρά, διπλάσιος –πενταπλάσιος –δεκαπλάσιος κόπος, κ.λ.π.
Ανάλογα με τη σημασία τους, χωρίζονται σε: απόλυτα, τακτικά, πολλαπλασιαστικά και
αναλογικά.
α) Απόλυτα αριθμητικά είναι τα επίθετα που μας φανερώνουν ένα συγκεκριμένο αριθμό.
Π.χ. Είδα ένα σπίτι, μία φίλη μου, ένα φίλο, κ.λ.π. Τα απόλυτα αριθμητικά επίθετα δύο-δυο
και από το πέντε ως το εκατό δεν κλίνονται, ενώ από το διακόσια και πάνω έχουν μόνο
Πληθυντικό αριθμό. Επίσης τα απόλυτα αριθμητικά από το 13 ως το 19 γράφονται με μία
λέξη, ενώ από το 21 και πάνω με δύο, εκτός από τα πολλαπλάσια του 10, που γράφονται με
μία..
β) Τακτικά λέγονται τα αριθμητικά επίθετα που φανερώνουν τη σειρά, την τάξη των
ουσιαστικών. Π.χ. Ο πρώτος μαθητής, η δεύτερη μέρα, η έκτη τάξη, ο δωδέκατος μήνας, ο
δέκατος πέμπτος όροφος, ο εικοστός αιώνας, κ.λ.π. Τα τακτικά αριθμητικά από το 13 και
πάνω γράφονται με δύο λέξεις, εκτός από τα πολλαπλάσια του 10 που γράφονται με μία. Οι
καταλήξεις τους είναι: -ος, -η, -ο.
γ) Πολλαπλασιαστικά λέγονται τα αριθμητικά επίθετα που φανερώνουν από πόσα απλά
μέρη αποτελείται κάτι. Π.χ. απλός κόμπος, διπλός κόπος, τριπλή προσπάθεια, κ.λ.π.
Παίρνουν τις καταλήξεις –πλός, -πλη, -πλό
δ) Αναλογικά λέγονται τα αριθμητικά επίθετα που φανερώνουν πόσες φορές ένα ποσό είναι
μεγαλύτερο από ένα άλλο. Π.χ. αυτός είναι διπλάσιος σε ύψος από τον άλλο, οι 50 δρχ.
είναι πενταπλάσιες από τις 10, το καινούριο σπίτι μας είναι Διπλάσιο από το παλιό, κ.λ.π.
Ορθογραφία του εννέα - εννιά: Γράφονται με δύο ν μόνο όσα επίθετα γίνονται από το 9 και
έχουν μέσα ολόκληρες τις λέξεις εννέα ή εννιά. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις γράφονται με
ένα ν. Π.χ.(εννιακόσιοι, εννεαπλάσιος, ενενηνταπλάσιος, ενενηκοστός, ένατος, κ.λ.π.).
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1. Να γράψεις τα αριθμητικά επίθετα των παρακάτω αριθμών, όπως στο παράδειγμα.
Αριθμός Απόλυτο Τακτικό Πολλαπλασιαστικό Αναλογικό
2 δύο δεύτερο διπλό διπλάσιο
6
Θοδωρής ΒούγαςΓΛΩΣΣΑ: ΡΟΔΙ ΚΑΙ ΡΟΔΑΝΙ ~ 1 ~ ΤΜΗΜΑ Ε2
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.33
34. ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΜΑΘΗΜΑ: Η ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 7/10/2009
8
9
90
10
20
12
19
25
30
2. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων με το κατάλληλο αριθμητικό ουσιαστικό, όπως
στο παράδειγμα.
Αγόρασα μια (6) εξάδα ποτήρια.
Να μου πάρεις μία (12) ………………………….μανταλάκια.
Ο Νίκος τερμάτισε στην πρώτη (3) ………………………….
Για να παίξουμε μπάσκετ χρειαζόμαστε δύο (5) ……………………..…..
Για να παίξουμε ποδόσφαιρο χρειαζόμαστε δύο (11) …………….…………
Έξι μαθητές σχηματίζουν μία ………………………………...
Δέκα μαθητές σχηματίζουν μία ……………………………….
Επτά ημέρες μας κάνουν μία ……………………………….….
Κάθε ζευγάρι αποτελείται από μία (2) ……………………………….
Να χωρίσεις τα βιβλία σε (3) ………………………………………
Αυτοί είναι μία (20) ……………………………….ανθρώπων.
Οι επιβάτες του αυτοκινήτου ήταν μια (4) …………………………..
Χώρισε τις μέρες του μήνα σε δυο (15)…………………………………
3. Να γράψετε με λέξεις ( απόλυτα αριθμητικά)τους παρακάτω αριθμούς.
235 Διακόσια τριάντα πέντε
1298
1800
2977
300
58
127
Θοδωρής ΒούγαςΓΛΩΣΣΑ: ΡΟΔΙ ΚΑΙ ΡΟΔΑΝΙ ~ 2 ~ ΤΜΗΜΑ Ε2
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.34
35. Ο
Σύνθετες είναι οι λέξεις που γίνονται από δύο (ή τρεις)
διαφορετικές λέξεις αν τις ενώσουμε.
Π.χ. ανοίγω + κλείνω = ανοιγοκλείνω
νύχτα + πουλί = νυχτοπούλι
Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τα μόρια ξε- και α- για να
δημιουργήσουμε μια σύνθετη λέξη. Λέγονται μόρια γιατί δεν
αποτελούν κανονικές λέξεις, δεν τα συναντάμε ποτέ μόνα τους.
Π.χ. ξεγράφω, ξεχωρίζω
Π.χ. αγράμματος, αδύνατος
Αν η λέξη που θα ενωθεί το «α-» αρχίζει από σύμφωνο, τότε γράφουμε
α-. αν αρχίζει από φωνήεν, τότε γράφουμε αν-
Π.χ. κατάλληλος – ακατάλληλος ( αρχίσει από σύμφωνο)
ήσυχος – ανήσυχος ( αρχίζει από φωνήεν)
Οι απλές λέξεις που ενώνονται για να φτιάξουν τη σύνθετη λέξη,
λέγονται συνθετικά. Τα συνθετικά πολλές φορές ενώνονται με το «ο»
που λέγεται συνδετικό φωνήεν.
Π.χ. αναβοσβήνω = ανάβω(πρώτο συνθετικό)
+ σβήνω(δεύτερο συνθετικό)
Η γραμματική μου
Σύνθετες λέξεις
Το α- σημαίνει στέρηση γι’
αυτό και λέγεται στερητικό,
γιατί στερεί τη σημασία της
αρχικής λέξης και της δίνει την
αντίθετη.
Το ξε- σημαίνει
αντίθεση ή
στέρηση.
Καραφωτιά Χαρά
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.35
36. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σύνθετες είναι οι λέξεις που γίνονται από άλλες(απλές) αν τις
ενώσουμε.
Π.χ. ανοίγω + κλείνω = ανοιγοκλείνω.
Οι απλές λέξεις που ενώνονται για να φτιάξουν τη σύνθετη λέξη, λέγονται
συνθετικά. Τα συνθετικά πολλές φορές ενώνονται με το <<ο>> που λέγεται
συνδετικό φωνήεν.
Π.χ. αναβοσβήνω = ανάβω(πρώτο συνθετικό) + σβήνω(δεύτερο συνθετικό)
Απλή είναι κάθε λέξη που δεν είναι σύνθετη.
Μπορείς να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις;
κρυφά + γελώ ____________________________
άσπρος + μαύρος ____________________________
άνεμος + μύλος ____________________________
άγριο + κατσίκι ____________________________
ψάρι + βάρκα ____________________________
άγριος + χοίρος ____________________________
ερυθρός + λευκός ___________________________
κουμπί + τρύπα ____________________________
τρέμω + σβήνω ____________________________
χελιδόνι + φωλιά ____________________________
έξω + φύλλο ____________________________
έξω + πόρτα ____________________________
μπαλκόνι + πόρτα ___________________________
Όνομα______________
Επώνυμο____________
Ημερομηνία_________
Βαθμός __
ΠΡΟΣΕΞΕ ΤΟ
<< Ο >>.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΦΩΤΗΣ ΣΤΑΜΟΣ
1
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.36
37. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Μπορείς να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις βάζοντας μπροστά από τις
παρακάτω λέξεις το ξε-;
φορτώνω ____________________________
πουλώ ____________________________
κουράζομαι ____________________________
φεύγω ____________________________
σκονίζω ____________________________
κουμπώνω ____________________________
Μπορείς να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις βάζοντας μπροστά από τις
παρακάτω λέξεις το α-[αν-];
γνωστός ____________________________
έτοιμος ____________________________
ήσυχος ____________________________
ικανός ____________________________
ώριμος ____________________________
Οι λέξεις
α-[αν-],
ανα-, ξε-
λέγονται
αχώριστα
μόρια.
Το ξε-
σημαίνει
πολύ, έξω,
εντελώς ή
στέρηση.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΦΩΤΗΣ ΣΤΑΜΟΣ
2
Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.37
39. 1. Χωριστείτε σε ομάδες και φανταστείτε ότι ξεκινάτε μια άλλη ζωή σε ένα νέο κόσμο. Κάθε ομάδα
παίρνει 10 λευκές κάρτες. Σε κάθε κάρτα θα πρέπει να γράψετε ένα πράγμα που θεωρείτε
αναγκαίο για τη ζωή.
2. Στη συνέχεια η κάθε ομάδα πρέπει να διαλέξει τις 5 από τις 10 κάρτες που κρίνει πιο
απαραίτητες. Ενώστε τις ομάδες σας σε μία, αφαιρέστε τις διπλές κάρτες και επιλέξτε 5
βασικές κάρτες χωρίς τις οποίες θα ήταν δύσκολο να ζήσει κανείς.
OΜΑΔΑ:_________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.39
40. Βοηθάμε να γίνει
καλύτερος ο κόσμος μας
Θυμάμαι τι είναι τα Αρκτικόλεξα:
Συχνά όταν μιλάμε ή γράφουμε για οργανώσεις, υπηρεσίες, οργανισμούς,
ιδρύματα, εταιρείες δε γράφουμε ολόκληρες τις ονομασίες τους, αλλά χρησι-
μοποιούμε για συντομία μόνο τα αρχικά τους.
π.χ. Α.Ε.Ι : Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Ε.Ο.Φ: Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων
Ε.Ρ.Τ : Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση
Ασκήσεις
1. Γράφω τι σημαίνουν τα παρακάτω αρκτικόλεξα:
Δ.Ε.Θ : ………………………………………………………………………..
Ι.Κ.Α : ………………………………………………………………………..
Ε.Μ.Υ : ………………………………………………………………………..
Δ.Ε.Η : ………………………………………………………………………..
2. Γράφω με σύντομο τρόπο τις παρακάτω ονομασίες:
Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού: ………………….
Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας: ………………….
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών : ………………….
Ευρωπαϊκή Ένωση : ………………….
Ελληνικά Ταχυδρομεία : ………………….
3. Φτιάχνω προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις:
πρόσφυγας: ……………………………………………………………………………………………………………
εθελοντικός: ………………………………………………………………………………………………………….
ανάδοχος : ……………………………………………………………………………………………………………..
ΟΝΟΜΑ:_________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.40
41. Αριθμητικά
Α Ρ Ι Θ Μ Η Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Θ Ε Τ Α
Τα επίθετα που φανερώνουν αριθμούς, λέγονται αριθμητικά επίθετα. Τα αριθμητικά επίθετα
ανάλογα με τη σημασία τους χωρίζονται σε απόλυτα και τακτικά.
Α Π Ο Λ Υ Τ Α Α Ρ Ι Θ Μ Η Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Θ Ε Τ Α
Όταν ένα αριθμητικό επίθετο φανερώνει ένα πλήθος από ουσιαστικά, λέγεται απόλυτο
αριθμητικό επίθετο. Όλοι οι αριθμοί είναι απόλυτα αριθμητικά επίθετα.
π.χ. Αγόρασα τρία μολύβια. Ο παππούς μου έχει δεκαπέντε κατσίκες.
Τα απόλυτα αριθμητικά επίθετα από το 13 μέχρι το 19 γράφονται με μία λέξη. Το ίδιο
γίνεται κι όταν βρίσκονται μέσα σε μεγαλύτερους αριθμούς.
π.χ. (1.918) χίλια εννιακόσια δεκαοχτώ.
Τα απόλυτα αριθμητικά επίθετα από το 21 και πέρα γράφονται σε χωριστές λέξεις.
π.χ. (21) είκοσι ένα, (38) τριάντα οχτώ
Τ Α Κ Τ Ι Κ Α Α Ρ Ι Θ Μ Η Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Θ Ε Τ Α
Όταν ένα αριθμητικό επίθετο δείχνει θέση-σειρά, λέγεται τακτικό αριθμητικό
επίθετο.
π.χ. 5ος
πέμπτος, 51ος
πεντηκοστός πρώτος
π.χ. Το βιβλίο που ψάχνεις είναι στο δεύτερο ράφι
Τα τακτικά αριθμητικά επίθετα από το 13ος
δέκατος τρίτος και πέρα γράφονται σε
χωριστές λέξεις.
π.χ. 14ος
δέκατος τέταρτος, 217ος
διακοσιοστός δέκατος έβδομος.
Τα τακτικά αριθμητικά επίθετα έχουν τρία γένη, τελειώνουν σε –ος, -η, -ο και κλίνο-
νται όπως αυτά. Τονίζονται επίσης όπως τα αντίστοιχα επίθετα δηλαδή όπου τονίζεται
η ονομαστική του αρσενικού του ενικού αριθμού.
π.χ. ο τρίτος, η τρίτη, το τρίτο
Ο Ρ Θ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Α Ρ Ι Θ Μ Η Τ Ι Κ Ω Ν
Το εννέα/εννιά και το εννιακόσια, εννιακοσιοστός-ή-ό, γράφονται με δύο [νν].
Το ένατος-η-ο, το ενενήντα και το ενενηκοστός-ή-ό γράφονται με ένα [ ν ].
Τα απόλυτα αριθμητικά δύο και τρεις, όταν μπαίνουν ως α΄ συνθετικό σε σύνθετες
λέξεις, αλλάζουν το υ και το ει αντίστοιχα και το μετατρέπουν σε ι.
π.χ. δύο + συλλαβή = δισύλλαβη
Ε ξ α ι ρ ο ύ ν τ α ι και κρατάνε το υ οι λέξεις δυάδα, δυάρι κ.ά.
Τα απόλυτα αριθμητικά τέσσερις και τέσσερα, όταν μπαίνουν ως α΄ συνθετικό σε σύν-
θετες λέξεις γίνονται τετρά- .
π.χ. τέσσερις + γωνίες = τετράγωνο τέσσερα + πόδια = τετράποδο
Αν θέλουμε να γράψουμε με συντομία ένα τακτικό αριθμητικό επίθετο γράφουμε:
πρώτος – 1ος
, δεύτερη – 2η
, τρίτο – 3ο
ΟΝΟΜΑ:_________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.41
43. 800 οχτακόσιοι –ες –α οχτακοσιοστός –ή –ό
900 εννιακόσιοι –ες –α εννιακοσιοστός –ή –ό
1.000 χίλιοι, χίλιες, χίλια χιλιοστός –ή –ό
2.000 δύο χιλιάδες δισχιλιοστός –ή –ό
10.000 δέκα χιλιάδες δεκάκις χιλιοστός – ή – ό
100.000 εκατό χιλιάδες εκατοντάκις χιλιοστός –ή –ό
1.000.000 ένα εκατομμύριο εκατομμυριοστός –ή –ό
1.000.000.000 ένα δισεκατομμύριο δισεκατομμυριοστός –ή –ό
Τ Ι Ν Α Π Ρ Ο Σ Ε Ξ Ω
Το αριθμητικό ένα κλίνεται και στα τρία γένη αλλά μόνο στον ενικό αριθμό, ενώ τα
αριθμητικά τρία και τέσσερα κλίνονται μόνο στον πληθυντικό αριθμό και στις πτώ-
σεις ονομαστική, γενική και αιτιατική.
Τα αριθμητικά τρία και τέσσερα χρησιμοποιούν τους ίδιους τύπους για το αρσενικό
και το θηλυκό.
Τα απόλυτα αριθμητικά δύο ή δυο και από το πέντε μέχρι το εκατό δεν κλίνονται,
αλλά διατηρούν τον ίδιο τύπο σε όλα τα γένη και σε όλες τις πτώσεις.
π.χ. οι εκατό άνδρες, των εκατό ανδρών, τα εκατό παιδιά
Τα απόλυτα αριθμητικά που δηλώνουν εκατοντάδες (π.χ. διακόσια, τρακόσια κλπ.)
έχουν τρία γένη και κλίνονται μόνο στον πληθυντικό αριθμό όπως τα αντίστοιχα με
αυτά επίθετα.
π.χ. διακόσιοι – διακόσιες – διακόσια
χίλιοι – χίλιες – χίλια
Κ Λ Ι Σ Η Α Π Ο Λ Υ Τ Ω Ν Α Ρ Ι Θ Μ Η Τ Ι Κ Ω Ν
ένας
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
ονομαστική ένας μία, μια ένα
γενική ενός μιας ενός
αιτιατική ένα(ν) μία, μια ένα
τρεις, τέσσερις
αρσενικό και θηλυκό ουδέτερο
ονομαστική τρεις τέσσερις τρία τέσσερα
γενική τριών τεσσάρων τριών τεσσάρων
αιτιατική τρεις τέσσερις τρία τέσσερα
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.43
44. Η πτήση των γερανών
1 . Στις παρακάτω προτάσεις συμπληρώνω το αριθμητικό που πρέπει.
Έχω στη συλλογή μου 313 ……………………………………………… γραμματόσημα με πουλιά.
Στον κατάλογο του κυρίου είμαι γραμμένος 19ος
…………………… ………………………. .
Ο προπάππος μου γεννήθηκε το έτος 1919 ……………………………………………………..………..
………………………………….. .
Η αδερφή μου γεννήθηκε το 1999 ………………………………......... ……………………………..και
είναι 10 ………….. χρόνια μεγαλύτερή μου.
Η γιαγιά μου είναι 85 ……………..……………………..χρονών κι ακόμη κάνει πολλές δου-
λειές.
Ο Αντρέας Νίκου, που είναι μαραθωνοδρόμος, έτρεξε στο μαραθώνιο δρόμο της
Αθήνας αλλά, επειδή αισθάνθηκε ενοχλήσεις στο στομάχι, τερμάτισε 99ος
……………………………………………………. .
Η οικογένειά μου είναι γραμμένη στα δημοτολόγια του Δήμου «Εμμανουήλ Πα-
πά» στην 906η
………….………………………………………..…………………. θέση .
Ο 1ος
…….…………, ο 2ος
………………… και ο 3ος
……………... αθλητής παίρνουν μετάλλιο.
Είναι η 80η
……………………….……….. φορά που παίρνω άριστα στην ορθογραφία μου.
Πήγα στο θέατρο και κάθισα στην 44 η
……………………………..……………… θέση και 21η
…………………………………………………..………… σειρά.
2. Να συμπληρώσεις τα κενά µε το σωστό αριθμητικό προσέχοντας το γένος
των ουσιαστικών.
α) (4) ……………………………………… μέτρα.
β) (13) ……………………………………… ημέρες.
γ) (500) ……………………………………… κιλά.
δ) (1) ……………………………………… µπάλα.
ε) (200) ……………………………………… θεατές
στ) (600) ……………………………………… πρόβατα
3. Να γράψεις τους παρακάτω αριθμούς με τακτικά αριθμητικά.
α) 12 : ………………………………………
β) 19 : ………………………………………
γ) 73 : ………………………………………
δ) 52 : ………………………………………
ε) 49 : ………………………………………
στ) 921 : ………………………………………
ζ) 92 : ………………………………………
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.44
45. Θυμάμαι ότι:
Σύνθετες λέξεις είναι οι λέξεις που γίνονται, όταν δυο λέξεις ενωθούν και
γίνουν μια. Όταν δυο λέξεις ενωθούν και γίνουν σύνθετη λέξη πολλές φορές
ανάμεσά τους υπάρχει το ο (όμικρον) που τις συνδέει. Γι’ αυτό αυτό το ο, λέγεται
συνδετικό ο.
π.χ. άνεμος + μύλος = ανεμόμυλος
Πολλές φορές η πρώτη λέξη από αυτές που ενώνουμε φανερώνει τι είναι η
δεύτερη.
το αγριοκάτσικο = άγριο + κατσίκι (το κατσίκι που είναι άγριο)
Αν αναλύσουμε μια σύνθετη λέξη μπορούμε να καταλάβουμε τη σημασία της
λέξης.
π.χ. φιλειρηνικός (φίλος + ειρήνη = αυτός που αγαπάει την ειρήνη)
Ασκήσεις
1. Ένωσε τις παρακάτω λέξεις και φτιάξε σύνθετες λέξεις:
στάχτη+δοχείο________________________________
μαχαίρια+πιρούνια______________________________
ψάρι+βάρκα___________________________________
θάλασσα+πουλί_________________________________
ράδιο+φωνή___________________________________
άσπρο+μαύρο__________________________________
ανάβω+σβήνω__________________________________
ανοίγω+κλείνω_________________________________
πηγαίνω+έρχομαι________________________________
2. Ποιες λέξεις ενώθηκαν και έκαναν τις παρακάτω σύνθετες λέξεις;
τρωγοπίνω______________+_________________
περνοδιαβαίνω______________+_________________
ξανακοιτάζω______________+_________________
ψιλόλιγνος______________+_________________
σαββατοκύριακο______________+_________________
γαλαζοπράσινος______________+_________________
3. Γράψε τη σημασία των παρακάτω λέξεων:
βιβλιόφιλος:_____________________________________________
ζωόφιλος: :___________________________________________
θεατρόφιλος: :___________________________________________
ποδοσφαιρόφιλος: :_________________________________________
ONOMA:_________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:____________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.45
46. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
Όλοι μια αγκαλιά
1. Να συμπληρώσεις τα κενά βάζοντας τους αριθμούς των παρενθέσεων στο
σωστό τύπο των αριθμητικών επιθέτων.
Θέλω να μου δανείσεις (5) ………….…. ευρώ και θα σ’ τα επιστρέψω σε (3) ……………
μέρες.
Στο συρτάρι μου έχω (54) …………………………..…………….. αυτοκόλλητα.
Ο πατέρας μου είναι (3) ……………………….…………….. στη σειρά για το ταμείο.
Η μαμά μού είπε να της φέρω (1) ………………..……. κιλό ψωμί.
Η εκκλησία είναι το (6) ……………………………… κτίριο που θα συναντήσεις
πηγαίνοντας για το σχολείο.
Αγόρασα (6) ……………………….. τετράδια, (4) ….…………………. μολύβια και (1)
…………………. γόμα από το βιβλιοπωλείο.
Είναι το (7) ………………………….. διαγώνισμα Ιστορίας και το (9) ………………………….
διαγώνισμα Μαθηματικών που γράφουμε φέτος.
2. Να συμπληρώσεις τις παρακάτω προτάσεις με το κατάλληλο επιφώνημα, από
αυτά που βρίσκονται στην παρένθεση. (ποπό!, χα χά!, άιντε!, μπράβο!, ουφ!,
στοπ!, μπα!, οχ!, χμ!, αλίμονο!).
………….. πολύ ωραία τα κατάφερες!
………….. τι συμφορά είναι αυτή!
………….. άκουσες τι έγινε;
………….. δε νομίζω ότι έχεις δίκιο.
………….. είναι κι ο Νίκος μαζί σου;
………….. θα ξεκινήσετε καμιά φορά;
………….. πολύ αστείο αυτό που είπες.
………….. να βάλουμε ένα χεράκι όλοι μαζί.
………….. μην προχωράτε άλλο.
………….. με τσίμπησε ένα κουνούπι.
3. Συμπλήρωσε τον πίνακα βάζοντας και το πρόσωπο μπροστά από κάθε ρήμα.
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
εσύ έβλεπες
ανοίξαμε
απλώνετε
χάζευε
ανεβαίνεις
μάθατε
χόρευαν
πηγαίνει
ONOMA:________________
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:___________
Η τάξη της κυρίας ΓεωργίαςΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://kritiria.blogspot.gr σελ.46