2. Ambitie gemeentelijke monitor
Ambitie
Inzicht in de belangrijkste resultaten van het beleid in het
sociaal domein (inzet versus uitkomsten), zodat gemeenten
kunnen sturen op kwaliteit binnen budgettair kader en op
realiseren van de transformatie
Scope
• Invulling geven aan de horizontale beleidsinformatie:
verantwoording van het college van B&W naar de
gemeenteraad
• Groeien naar landelijke dekking
Sturen op resultaten in het Sociaal Domein
3. Waarom een gemeentelijke monitor?
Context
Het sociaal domein kent sinds 1 januari 2015 een nieuwe
werkelijkheid. Gemeenten hebben verschillende keuzen gemaakt
in de wijze waarop zij de ondersteuning en zorg organiseren,
inkopen, bekostigen en hoe zij de resultaten van hun beleid in
beeld brengen en volgen.
Gemeenten hebben de wens om te leren van elkaars
keuzen en de daaraan gerelateerde resultaten.
De gemeentelijke monitor Sociaal Domein verschaft een eerste
basis om dit gesprek te voeren d.m.v.:
• Het organiseren van een vergelijkbare gegevensset
• Verrijking van deze set met info buiten het gemeentelijke
domein (o.a. demografie, Zvw, Wlz)
Vergelijken en verrijken mogelijk maken
4. Uitgangspunten van de monitor
• Beperking van administratieve lasten:
– Zoveel mogelijk gebruik maken van al beschikbare
informatie
– Bij het ontsluiten vanuit het primaire proces wordt
aangesloten op het lokale proces van sturing en
bekostiging
– Eenmalige (zo beperkt mogelijke) uitvraag, meervoudig
gebruik
• Door en voor gemeenten: gezamenlijk ontwikkelmodel
in co-creatie met gemeenten
Gehanteerd bij de ontwikkeling van de monitor
5.
6. Welke inzichten biedt de monitor nu?
Inzichten beschikbaar op wsjg.nl per september ‘15
Inzicht in gebruik van zorg en
ondersteuning
• Aantal cliënten
• In- en uitstroom
• Kosten sociale
basisondersteuning
Gemeenteprofiel
• Demografie
• Sociaal economische status
• Sociale Gezondheid
• Signalen van mogelijk
toekomstig zorggebruik
Inzicht in
integraliteit
sociaal domein
• Stapeling van
gebruik binnen
Sociaal
Domein
Stapsgewijs komen meer inzichten beschikbaar
7. Ontwikkelagenda gemeentelijke
monitor Sociaal Domein
Gezamenlijk groeimodel met en voor gemeenten
Inzicht in de beweging (verhouding, verschuiving en uitstroom) in de piramide
van zorg en ondersteuning en inzicht in de samenloop met Wlz en Zvw
Startpunt september 2015
• Gemeenteprofiel
• Inzicht in het gebruik (aantal cliënten, in- en uitstroom, kosten sociale basisondersteuning)
• Inzicht in integraliteit sociaal domein (stapeling binnen de Wmo)
Inzicht in de cliëntervaring en cliënttevredenheid binnen het Sociaal Domein
(beleving van de kwaliteit)
Ambitie Gemeentelijke monitor Sociaal Domein
Inzicht in resultaten, zodat gemeenten kunnen sturen op kwaliteit binnen
budgettair kader en op realiseren van de transformatie
Inzicht in stapeling van ondersteuning binnen Sociaal Domein, de kosten per
wet binnen gemeentelijk domein, gebruiksduur, wachttijd en intensiteit
8. Ontwikkelingen in 2015
De (door)ontwikkeling van de monitor is
vormgegeven langs drie lijnen
• Faciliteren van
gemeenten
• Aanscherpen
startpunt 2015
• Vereenvoudigen
monitor landschap
Verstevigen van de
basis
• Stapsgewijs worden
er meer inzichten
aan de monitor
toegevoegd
Stapsgewijze
uitbreiding van de basis
Gezamenlijk met
gemeenten,
aanbieders,
cliëntenorganisaties
en kennisinstituten
delen van ervaringen
en best practices en
gezamenlijk
vaststellen welke
sturingsbehoefte
bestaat
Sturen op resultaten
9. Deelname gemeenten periode Q1
Gegevens van bijna 100 gemeenten worden gebruikt
voor de publicatie over eerste proeflevering
• Belangrijke hobbels op de weg waarom publicatie Q1 nog niet voor alle
gemeenten gelukt is:
• Technische fouten in bestand
• Data niet volledig of van voldoende kwaliteit, eerst op orde dan meedoen /
publiceren
• Aantal gemeenten nu niet overtuigd dat gegevens juist worden
geïnterpreteerd
Start Finish Q1
315
gemeenten
zijn
aangemeld
271
gemeenten
hebben
aangeleverd
(basisset)
152
gemeenten
hebben
technisch
correct
bestand
(basisset)
96
gemeenten
hebben
toestemming
gegeven tot
publicatie
Publicatie over
Q1 van bijna
100
gemeenten
10. Aanmeldingen en publicatie Q1
Dekking over Nederland d.d. aug ‘15
Gemeenten met aangemelde
coördinator bij CBS
Gemeenten die basisset Wmo
publiceren over Q1
11. Proces gegevensaanlevering Q1+Q2
Inclusief belangrijkste deadlines
Gemeente
koppelt opt-in
besluit terug
aan CBS
1-25 september
Uiterlijk 2
oktober
Uiterlijk 20
november
2 - 23 oktober
Gegevensaanlevering Q1+Q2
Na iedere aanlevering
ontvangt uw gemeente
binnen 3 werkdagen een
technische terugkoppeling
van CBS. U kunt direct en
zo vaak als mogelijk een
nieuw bestand aanleveren
om te komen tot een
technisch juist bestand.
“Op orde”
Terug-
koppeling
spiegelrapport
I door CBS
“Opt-in”
Terug-
koppeling
spiegelrapport
II door CBS
Alle gemeenten die uiterlijk 23 oktober
een technisch juist bestand hebben
aangeleverd ontvangen spiegelrapport
II op basis waarvan gemeenten besluit
tot publicatie kunnen nemen (opt-in) of
niet (opt-out).
Gemeenten die spiegelrapport I nog
niet hebben ontvangen op 2 oktober,
krijgen deze gelijktijdig met II.
Uiterlijk 30
oktober
Correctielevering
Q1+Q2
Alle gemeenten die uiterlijk 25
september een technisch juist bestand
hebben aangeleverd ontvangen
spiegelrapport I om te beoordelen of de
aangeleverde gegevens volledig en juist
zijn. De gemeente kan dan nog
besluiten tot een correctielevering.
Uiterste deadline voor het aanleveren
van een correctielevering is 23 oktober.
Hinweis der Redaktion
De basis en uitgangspunt van de gemeentelijke monitor is de eigen gemeentelijke management informatie: oftewel operationele sturingsinformatie, die gemeenten zelf al verzamelen. Op basis hiervan zijn gemeenten in staat om beleid kunnen (her)formuleren en te sturen in het sociaal domein.
De GMSD verzamelt en hergebruikt deze gegevens zodat:
1) Gegevens verrijkt kunnen worden met informatie die gemeenten zelf niet hebben. CBS is in staat om allerlei informatie niet beschikbaar binnen gemeenten, te koppelen aan gegevens van gemeenten zodat er een integraal beeld ontstaat voor gemeenten. Denk aan:
Beleidsinformatie Jeugd
Gegevens over de participatiewet
Gegevens over de Wlz
Gegevens over de Zvw
Gegevens over publieke gezondheid
2) Het mogelijk wordt om gegevens tussen gemeenten onderling te vergelijken
De GMSD is dus niet een aanvullende informatiestroom voor gemeenten. Een deel van eigen stuurinformatie wordt hergebruikt, zodat gemeenten meer inzichten uit de gegevens kunnen halen (verrijken en vergelijken).
Tevens zorgt de gemeentelijke monitor ervoor dat het Rijk gevoed wordt met informatie die het Rijk nodig heeft voor hun stelselverantwoording. De GMSD geeft dus – naast andere bronnen - input aan de overall monitor van het Rijk. Door gezamenlijke afspraken tussen gemeenten en het Rijk is er op die manier geen extra uitvraag bij gemeenten voor verticale verantwoording nodig. Om dit zo te houden in de toekomst is het wel noodzakelijk dat de GMSD in de nabije toekomst landelijke dekking krijgt.
Voor de gemeentelijke monitor sociaal domein is gekozen voor een stapsgewijze inhoudelijke ontwikkeling. De stapsgewijze (door)ontwikkeling is vormgegeven langs een aantal lijnen:
‘Verstevigen van de basis’: Bij het verstevigen van de basis gaat het om:
Faciliteren van gemeenten: om in deze eerste fase gemeenten te faciliteren in het onderling uitwisselen van ervaringen en het leren over en weer worden in september kennisateliers georganiseerd. Tijdens deze gesprekken staan de (kwalitatieve) ervaringen van gemeenten in sociaal domein centraal, waarbij de inzichten van de gemeentelijke monitor ondersteunend zijn in het gesprek ter onderbouwing van de ervaringen.
Aanscherpen startpunt 2015: Verbeteringen voor de gemeentelijke monitor worden/zijn opgehaald bij gemeenten. Enerzijds middels (evaluatie)gesprekken en kennisateliers met gemeenten over de ervaring en hoe de monitor als instrument ondersteunend kan zijn in het sturen in het sociaal domein. Anderzijds door ervaringen op te halen die in de pilots ISD worden opgedaan bij het opstellen van een lokaal/regionaal dashboard. Ook wordt aangesloten bij de discussie over de administratieve lasten en de ontwikkeling van de standaarden (dit heeft immers raakvlakken met het aggregatieniveau van de informatie die wordt getoond in de gemeentelijke monitor).
Vereenvoudigen monitor landschap: hierbij blijft de afstemming met de diverse landelijke partijen van belang die betrokken zijn bij de monitors die zijn/worden ontwikkeld in het sociaal domein.
Stapsgewijze uitbreiding: Stapsgewijs worden de afgestemde inzichten aan de monitor toegevoegd. Dit betreffen inzichten die beschikbaar komen via andere bronnen, nadere analyse basisset Wmo of door nieuwe data (kosten):
Stapeling van ondersteuning tussen Jeugd en Wmo binnen Sociaal Domein
Beweging (verhouding, verschuiving en uitstroom) in de piramide van zorg en ondersteuning
Stapeling en verbinding met Wlz en Zvw
Kosten per wet binnen het Sociaal Domein
Gebruiksduur wachttijd en intensiteit van ondersteuning binnen Sociaal Domein
Cliëntervaring en cliënttevredenheid binnen het Sociaal Domein (beleving van de kwaliteit).Hierbij sluiten we aan bij de trajecten die lopen rondom clientervaring Wmo en Jeugd binnen de VNG.
Sturen op resultaten: De ambitie van de GMSD is om inzicht te geven in de resultaten binnen het Sociaal Domein (inzet versus uitkomsten), zodat gemeenten kunnen sturen op kwaliteit binnen het budgettair kader en kunnen sturen op het realiseren van de transformatie. De gemeentelijke monitor bevat nog niet alle sturingsinformatie om bovenstaande beschreven ambitie waar te maken. Het idee is om in 2015 gezamenlijk met gemeenten, aanbieders, cliëntenorganisaties en kennisinstituten te beschrijven welke sturingsbehoefte bestaat. Hiervoor wordt een proces ingericht waarin we middels ervaringen uit pilots en bij andere individuele gemeenten/regio’s, sessies en gesprekken de ervaringen willen delen en best practices naar voren laten komen, zodat gemeenten van elkaar en elkaars inrichtingskeuzes kunnen leren en hun visie hierop kunnen aanscherpen. Dit proces leidt tot een uitwerking van – nader te bepalen – thema’s (zoals populatie kenmerken, afrekenen op resultaten) die als handvat kan dienen voor gemeenten voor de inrichtingskeuzes en tot aanbevelingen voor aanvullende elementen in de gemeentelijke monitor incl beschrijving van een passend ontwikkelpad om daar te komen
Hobbels bij gemeenten en ondersteuning
De gemeentelijke monitor Sociaal Domein is een groeimodel. Dit geldt niet alleen voor de inzichten die stapsgewijs worden ontsloten, maar ook voor de gegevensaanlevering. In het proces van de gegevensaanlevering zijn 4 belangrijke hobbels geïdentificeerd. Deze staan hieronder nader beschreven. Daarnaast speelt ook mee dat gemeenten door de drukte andere prioriteiten hebben gesteld zoals de inkoop, pgb etc.. Hierdoor hebben gemeenten het onderwerp monitoring lager op de agenda gezet. De aanlevering van de Wmo gegevens is niet verplicht gesteld in de wet.
Hobbel 1: gemeentelijke informatie en/of systemen nog niet voldoende uitgerust
Veel gemeenten ondervinden moeilijkheden bij het correct aanleveren van de gegevens. Veelvoorkomende oorzaken hiervan zijn:
Administratieve processen verlopen nog niet optimaal, waardoor systemen nog niet alle benodigde gegevens bevatten.
Informatie is gefragmenteerd over verschillende systemen van een gemeente, waardoor het lastig is om samenhangende informatie uit de systemen te halen.
Gemeenten moeten handmatig de gegevens uit de systemen halen, omdat de software leverancier (nog) niet of niet tijdig een query kan leveren.
Gemeenten verzamelen soms (bewust) de gevraagde informatie niet.
Hobbel 2: fouten in aangeleverd bestand
Elk aangeleverd bestand dient te voldoen aan de technische specificaties zoals beschreven in het aanleverprotocol. Bestanden die worden afgekeurd door het CBS bevatten fouten. Deze fouten zitten in de structuur en/of de inhoud van het bestand.
Hobbel 3: kwaliteit van data onvoldoende
Bij het toetsen van de kwaliteit van de gegevens na de eerste gegevensaanlevering door gemeenten bleken een aantal cijfers onvoldoende betrouwbaar, dat wil zeggen het overzicht dat CBS aan gemeenten terugkoppelt klopt niet met de werkelijkheid of andere cijfers die de gemeenten verzamelen. De oorzaak hiervoor is niet altijd duidbaar, maar mogelijke verklaringen hiervoor zijn:
het declaratieverkeer verloopt nog niet optimaal waardoor de gemeentelijke systemen nog niet alle benodigde gegevens bevatten
gemeenten beschikken nog niet over volledige gegevens voor de pgb’s
een verschillende interpretatie van het aanleverprotocol door gemeenten voor het aanleveren van de kosten per maatwerkvoorziening Wmo. Onrealistische cijfers voor de kosten lijken er bijvoorbeeld op te wijzen dat gemeenten verschillende definities hanteren voor de tijdsperiode waarin de kosten zijn gemaakt.
mogelijk is de query van de softwareleverancier niet juist, waardoor niet alle data aangeleverd worden.
Hobbel 4: sommige gemeenten zijn niet overtuigd dat gegevens juist worden geïnterpreteerd
Daar waar gegevens wel op orde zijn besluiten een aantal gemeenten toch voor opt-out (niet publiceren). Omdat gegevens publiekelijk beschikbaar komen, zorgt dit voor een aantal gemeenten voor een terughoudendheid om gegevens te publiceren. Zij willen voorkomen dat – met onvoldoende kennis van de lokale context en inrichtingskeuzen van gemeenten – verkeerde conclusies verbonden worden (door bijvoorbeeld media).
De ervaring dusver bij de publicatie van beleidsinformatie Jeugd wijst voorlopig uit dat verkeerde conclusies en inspringen van media op de gepubliceerde cijfers uitblijft.
Ondersteuning aan gemeenten
Aan gemeenten zijn/ wordt o.a. de volgende ondersteuning geboden
Gemeenten worden vanaf de zomer ondersteund met ‘op maat ondersteuning’ om inzicht te krijgen in de gemeentelijke administratieve processen en te komen tot een concreet plan van aanpak om de administratieve achterstanden op te lossen (zie ook 4: voortgang ondersteuning)
Een ondersteuningstraject voor technische ondersteuning aan gemeenten door eigen software leverancier. Deze ondersteuning loopt tot oktober.
Gemeenten en software leveranciers krijgen inzicht in de technische fouten bij de aanlevering. Gemeenten krijgen een persoonlijke terugkoppeling vanuit het CBS zodat een gemeente gericht kan zoeken naar de fout in het bestand. Daarnaast worden veelvoorkomende fouten gecommuniceerd via verschillende kanalen (nieuwsberichten, via softwareleveranciers en accountmanagers etc.)
Gerichte inzet van de accountmanagers ISD bij gemeenten. Accountmanagers signaleren mogelijke problemen die gemeenten hebben bij de gegevensaanlevering, zodat interventie tijdig kan plaatsvinden.
Diverse communicatie middelen zijn/worden ingezet om gemeenten gedurende het proces te ondersteunen, zoals webinars, verspreiden veelgestelde vragen, nieuwsberichten, gesprekken met accountmanagers, gerichte mails.
In september is de ‘maand van sturen binnen sociaal domein’. Gedurende deze maand worden diverse activiteiten opgezet om de discussie te voeren over sturen binnen het sociaal domein en daaraan gerelateerd de (meerwaarde van de ) gemeentelijke monitor onder de aandacht te brengen. Voorbeelden zijn:
Kennisateliers voor beleidsmedewerkers, directeuren en informatie managers over sturen binnen sociaal domein en de duiding en gebruik van de gemeentelijke monitor
Webinar ‘gegevensaanlevering’ en ‘wsjg.nl’
Ledenbrief
Presentatie over de gemeentelijke monitor sociaal domein tijdens raadsledencongres
Stimuleringsprijs die uitgereikt wordt tijdens raadsledencongres
Diverse communicatie uitingen over de gemeentelijke monitor, o.a. nieuwsberichten en infografic en diverse interviews over sturen binnen sociaal domein
Wethoudersbijeenkomsten over sturen binnen het sociaal domein