Δίκτυο Τοπικής Ιστορίας Ν. Χαλκιδικής

1. ΠΛΑΝΟ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
1ο στάδιο: Η επιλογή του θέματος
Πρώτο στάδιο κάθε ερευνητικής εργασίας είναι η επιλογή της θεματικής περιοχής στην
οποία θα κινηθεί η σχολική ιστορική έρευνα, η διατύπωση, δηλαδή, ενός αρχικού
ερωτήματος και η διερεύνηση του ερωτήματος αυτού ως προς τη δυνατότητά του να
απαντηθεί. Η επιλογή του θέματος διαμορφώνεται στη σχολική τάξη και προκύπτει από ένα
διδακτικό περιβάλλον που έχει καλλιεργηθεί από το διδάσκοντα ,ενδιαφέρει τους μαθητές .Με τη
διατύπωση ενός κεντρικού ερωτήματος/θέματος προσδιορίζεται η οπτική γωνία από την
οποία επιλέγεται να ερευνηθεί το τοπικό ιστορικό παρελθόν και επιλέγεται λαμβάνοντας
υπόψην και τις σχολικές συνθήκες που θα το καταστήσουν εφικτό να υλοποιηθεί και την περιέργεια
των μαθητών .Εκτός από το κεντρικό ερώτημα, διατυπώνονται μια σειρά επιμέρους δευτερευόντων
ερωτημάτων
που δίνουν λειτουργική δυνατότητα καθώς γίνεται η κατάτμηση του κυρίως θέματος σε επιμέρους
μικρότερα και στοχεύουν στην συνεργατική εργασία όλων των μαθητών. Η πρώτη τοποθέτηση
του θέµατος στη γενικότητά του, ως ιστορικού ερωτήµατος στο πλαίσιο της σχολικής τάξης
τίθεται από τον εκπαιδευτικό στα ενδιαφέροντα των μαθητών ή στο ιστορικό πλαίσιο κάθε
τόπου .
Ά ρα επιλέγεται το κεντρικό θέμα και στη συνέχεια γίνεται η κατάτµησή του σε επιµέρους
ερωτήµατα καθώς επιτρέπει το χωρισµό της σχολικής τάξης σε υπο-οµάδες και διασφαλίζει
την ακόµα µεγαλύτερη εκδήλωση προτίµησης από τη µεριά των µαθητών και µαθητριών.
2ο στάδιο:Η οργάνωση κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος
Α:ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
 Έλεγχος της σχολικής βιβλιοθήκης και των αρχείων του σχολείου. Στην περίπτωση
οργανωµένης σχολικής βιβλιοθήκης και σε συνεργασία µε τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης
µπορεί να δηµιουργηθεί ένα ράφι τοπικής ιστορίας. Το ράφι αυτό µπορεί
να ενισχυθεί µε υλικά –εφηµερίδες, περιοδικά, φωτογραφίες που έχουν οι µαθητές και οι
µαθήτριες στο σπίτι τους και που προσφέρονται να δανείσουν ή και δωρίσουν στο σχολείοή
ακόμη και άλλοι φορείς ,όπως πολιτιστικοί σύλλογοι.
 Επίσκεψη στην τοπική βιβλιοθήκη της περιοχής και έλεγχος διαθέσιµης
βιβλιογραφίας.
 Αναζήτηση τοπικού τύπου και εντύπων και επισκέψεις σε σχετικούς χώρους
αρχειοθέτησης.
 Επίσκεψη µουσείων, αρχαιολογικών χώρων και µνηµείων
 Αναζήτηση και εντοπισµός φωτογραφικών και προφορικών συλλογών.
Β:ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
 Εξασφάλιση συνθηκών μαθητικής αυτονομίας και δημιουργία συνθηκών
ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας μέσα στην τάξη(τρεις έως πέντε μαθητές ανά
ομάδα)
 Καταγραφή των δραστηριοτήτων ανά ομάδα και στο σύνολό τους.
 Προγραμματισμός της σχολικής έρευνας στη βάση χρονοδιαγράμματος
 Ορισμός κοινών δραστηριοτήτων και συνεργασίας όλων των ομάδων
3ο στάδιο:Η ιστορική αναζήτηση και δραστηριότητες των μαθητών, δηλαδή
μελέτη πηγών,παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και πραγματοποίηση ανάλογων δραστηριοτήτων .
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΗΓΩΝ
Γραπτές: απομνημονεύματα, ημερολόγια, ταξιδιωτικές εντυπώσεις,

2. δημόσια έγγραφα, έργα τοπικών ιστοριογράφων, τοπικός τύπος, ηλεκτρονικά μέσα
επικοινωνίας ή αδημοσίευτες (αρχεία φυλαγμένα από ιδιώτες) μπορούν να προσφέρουν
πληροφορίες και να γίνουν οι αναγκαίες αναπαραστάσεις της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του
ανθρώπου.
Προφορικές: Μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν κάποια γεγονότα τοπικής ιστορίας και μπορούμε να
επικοινωνήσουμε μαζί τους.
Φωτογραφικές: οπτικά ντοκουμέντα που προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις
αλλαγές του ιστορικού τοπίου και των ανθρώπινων κοινωνιών μέσα στο χρόνο(υπάρχουν σε
πολιτιστικούς συλλόγους και βιβλιοθήκες)
Υλικές: Από αντικείμενα τέχνης και καθημερινής ζωής (που σώζονται σε μουσεία ή
ιδιωτικές συλλογές) .
Πολυμέσα, ηλεκτρονικές: περιέχουν την αξιοποίηση πολλών εποπτικών και διδακτικών
μέσων συγχρόνως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις παραπάνω πηγές ,έχοντας κατά νου κάποια
κριτήρια που θα πρέπει να τηρούνται όπως:
Ι. Τοποθέτηση της πηγής στο ιστορικό της πλαίσιο
1. Ποιος υπήρξε ο/η δηµιουργός της µαρτυρίας και τι γνωρίζουµε γι’ αυτόν/τήν;
2. Πού και πότε δηµιουργήθηκε;
3. Ποιος υπήρξε ο σκοπός της δηµιουργίας της;
ΙΙ. Κατάταξη της πηγής
1. Τι είδους είναι;
2. ∆ηµιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των παραστάσεων που απεικονίζει, των φαινοµένων που
περιγράφει ή αναλύει, των εικόνων που εµπεριέχει;και των πληροφοριών που διασώζει;
ΙΙΙ. Κατανόηση της πηγής
1. Ποιο είναι το θέµα που πραγµατεύεται;
2. Ποιες είναι οι βασικές ιστορικές έννοιες που εµπεριέχονται και ποια η σηµασία τους στο
συγκεκριµένο χωροχρόνο;
3. Ποια είναι η άποψη του δηµιουργού για το θέµα;
4. Ποιο αποτέλεσµα αναµένεται από το δηµιουργό της πηγής;
IV. Αξιολόγηση της πηγής
1. Πόσο χαρακτηριστική της εποχής της είναι η πηγή;
2. . Πόσο γνωστή;
3. Υπάρχουν άλλες πηγές αυτού του είδους;
4. ∆ιαφοροποιείται από άλλες πηγές της εποχής της;
5.∆ιακρίνεται ως υποκειµενική ή ως αντικειµενική;
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Το σύνολο των εργασιών που επιτελεί η σχολική τάξη από τη διαµόρφωση του
κεντρικού ερωτήµατος έως την απάντηση ή τις απαντήσεις χρησιμοποιώντας τις πηγές συγκροτούν

3. τις δραστηριότητες.Επιτόπια παρατήρηση, συλλογή βιβλιογραφίας, µελέτη βιβλίων ή αρχείων,
σηµειώσεις, προφορικές συνεντεύξεις, µαγνητοφώνηση, µαγνητοσκόπηση, είναι κάποιες
δραστηριότητες που προτείνονται.Ο εκπαιδευτικός βέβαια θα ενεργήσει και με κριτήρια που
υπαγορεύονται σε κάθε σχέδιο που εκπονείται.
4ο στάδιο:Η αξιολόγηση ως προϋπόθεση της πορείας και της ανάπτυξης του
σχεδίου
Αντικείμενα αυτής της αξιολόγησης μπορούν να είναι:
α) οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί στόχοι,
β) η μέθοδος σχολικής ιστορικής έρευνας και διδασκαλίας,
γ) η συμβολή του διδάσκοντος στην επίτευξη των διδακτικών στόχων,
δ) ο βαθμός της ενεργού συμμετοχής των μαθητών στην ερευνητική διαδικασία,
ε) η απόκτηση από τους μαθητές δεξιοτήτων, γνώσεων, στάσεων, και συναισθημάτων .
Επιπρόσθετα η παραγωγή του υλικού ως ανατροφοδότηση και αξιολόγηση του προγράμματος που
εκπονήθηκε και των γνώσεων και δεξιοήτων που απέχτησαν οι μαθητές ,μπορεί να οργανωθεί ως:
 κατασκευή χαρτών,
 ζωγραφικές αναπαραστάσεις,
 σύνταξη ερωτηματολογίου,
 σύνθεση βιογραφιών,
 ταξινόμηση ιστορικού υλικού,
 χρονοδιαγράμματα,
 δραματοποίηση,
 σύνθεση ιστοριών
 χάρτες
 έκδοση φυλλαδίων
 έκδοση λεξικού
 έκδοση βιβλίου μαγειρικής
 συγγραφή μιας ενιαίας συνθετικής εργασίας από τις ομάδες εργασίας των
μαθητών και δημοσίευσή της στον τοπικό τύπο, ή και στο διαδίκτυο .
 Δημιουργία βίντεο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Λεοντσίνης Γ.,Τοπική ιστορία και διδακτική της ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια
Εκπαίδευση
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εκδ. Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 2001,Η τοπική
ιστορία ως πεδίο σπουδής στο πλαίσιο της σχολικής παιδείας
Ρεπούση Μ. , Διδακτικές προσεγγίσεις της τοπικής ιστορίας
ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΜΟΣ
ΤΑΠΑΛΗ ΤΖΟΥΛΙΑ