Vindo de Paxareiras, ao volcar a montaña, antes do lugar de Louredo, ofrécenos Carnota un regalo para os sentidos...

1. Por Violeta Corujo
CARNOTA
O areal vese desde o monte
desde o ceo,
desde os ollos
que non miran
desde a area
que reverdece, acougo de paxaros.
Paco Souto
Vindo de Paxareiras, ao volcar a montaña, antes do lugar de Louredo, ofrécenos
Carnota un regalo para os sentidos. A vista da costa é espectacular pola súa beleza
natural, e os sentidos acrecéntanse e actívanse se cabe máis, unha vez ao pé dela.
O topónimo Carnota, que da nome ao concello, parece proceder da voz precelta
“carn” ou “corn”, que significa pedra ou lugar pedregoso, moi abundante na zona,
pedra que unha vez erosionada xunto coa acumulación de caparazóns de organismos
mariños dará lugar ao fermoso areal de gran interés natural que se extende desde a punta
de Caldebarcos ao norte, ata a Punta dos Remedios ao sur, formando un amplio arco ou
media lúa duns cinco kilómetros de lonxitude dos que máis de tres son praia.
No percorrido podemos diferenciar claramente catro zonas distintas pero moi
relacionadas entre si: a zona de praia, a zona de dunas, a zona intermareal e a zona de
marismas.
A zona de praia que está comprendida entre a liña de costa e a zona de dunas e está
aberta ao Atlántico, contén areas brancas de sedimentación (polos grans de cuarzo
resultantes da erosión do granito e polos carbonatos procedentes da mineralización de
cunchas) finas e soltas.
Se a maré está suficientemente baixa é doado atravesar o río de Louredo e as canles
que forma e poder achegarnos á “caseta do sal”, unha construcción de principios do
século XX que servía como almacén das mercadorías de tellas, cemento, viño e
fundamentalmente sal (de aí o seu nome), que chegaban a Carnota por mar.
A praia forma conxunto coa lagoa mareal de Caldebarcos, e nesta zona é moi
importante a acción das marés xa que a praia queda totalmente cuberta pola auga
durante a preamar formando solos con lodos putrefactos no que existe un banco natural
de berberechos.
É aquí onde se poden observar algunhas aves de pequeno tamaño como os
pilros(Calidris curlibico) e gran cantidade de gaivotas “escuras” e “choronas” todas elas
peteirando onde morren as ondas na procura de comida (vermes, moluscos e
crustáceos).
Este complexo de humedais está formado por dúas lagoas costeiras separadas do mar
por unha frecha litoral sobre a que se desenvolve un sistema dunar. A desembocadura
no mar dase nunha boca común para as dúas lagoas, boca con fortes correntes á altura
do denominado “Boca do Río” onde varias persoas perderon a vida e outras levaron
algún forte susto. Na parte máis retrasada está a marisma, de grande extensión e
coincide coa desembocadura dos ríos Louredo e Valdebois, formando unha masa de
auga salobre separada da costa por unha barra areosa sulcada por gran cantidade de
canles producidos polos moitos regatos e torrentes que baixan dos diferentes lugares
cara a súa desembocadura no mar constituíndo unha zona encharcada.
Está situada tralas dunas, dividida en dúas zonas: unha é a propia marisma de
Caldebarcos, chamada “A Berberecheira “ ao norte que deixa na baixamar unha zona

2. cha moi ampla, e ao sur está a lagoa, zona moi extensa que recibe auga de varios ríos
pequenos e de moi escaso caudal pero que aportan auga doce e suficiente humidade case
permanente, que determinan as especies que colonizan estas zonas predominantemente
aves (patos, garzas, corvos mariños, araos, rapaces...).
É unha zona cha onde é facil observar algunha especie de Alevanco real e, se somos
bos observadores, poderemos ver as numerosas pegadas nas pequenas charcas que a
maré baixa deixa na auga.
Nestas marismas de Caldebarcos existe unha das mellores población nidificantes de
chortitejo patinegro de Galicia así como grupos de aves limícolas. Trátase de un grupo
de aves pertencentes ao grupo Charadriformes que viven polo xeral en medios húmidos
como praias, marismas, xunqueiras, lagoas... que se alimentan de pequenos
invertebrados que hai na superfície ou a pouca profundidade na area ou no limo, de
aquí o seu nome. Son aves de picos especializados e sensibles, de patas longas e ás
tamén longas e afiadas que lles permiten un voo rápido e áxil. Teñen plumaxe de cores
pouco chamativos e realizan longos voos xeralmente en bandadas.Exemplo destas aves
son as lavercas e as píllaras que acuden ás dunas próximas en busca de materiais para
facer os niños. Unha destas especies, a píllara real (Cheradrius Hiatícula) está en perigo
en Galicia, xa que so aniñan unhas cincuenta parellas.
O xunco (Juncos Acutus) é unha planta abundante nesta zona de desembocadura de
regatos e tamén podemos atopala na zona de dunas. Estas xunqueiras son un importante
refuxo para a fauna e ata hai poucos anos as xentes do lugar empregábannas para
facerlle a cama ao gando. Por encima destas xunqueiras hay campos de sega hoxe en día
bastante abandonados, salpicados de salgueiros e vimbieiras que utilizan maiormente os
homes dos lugares de Carnota para facer cestos que logo utilizan para as labores do
campo.
A zona de marismas e dunas dan cobixo a variedade de aves migratorias como a
garza real ( Arderea Rinerea), que é unha habitante das marismas en Caldebarcos unha
vez sobrepasada a Berberecheira. Esta especie habita estas zonas durante o outono e
inverno.
Ao ser esta unha zona tan amplia favorece que non exista ningunha
construcción ou edificación cercana á praia o que acrecenta a espectacularidade do
lugar.
A zona de dunas son o resultado de depósitos areosos transportados polos ventos do
Noroeste, aquí chamado vento Nordés que tanto afectan a esta zona.
Son dunas terciarias ou semifixas, de pequena altura aínda non estabilizadas,
fixadas pola vexetación onde habitan todo tio de aves, réptiles e anfibios. Nestas dunas
o efecto do vento disminúe e a mobilidade da area é menor.As especies vexetais están
moi adaptadas ao hábitat arenícola e á relativa sequía e destacan o cardo de ribeira, feo,
grama mariña, cebola das gaivotas, xunco e herba de namorar. Se se visitan convén non
andar por riba delas, respetalas, pois o seu equilibrio é fráxil.
A sabiduría popular acepta e recolle o ensino do mar como o demostran os
seguintes refráns da zona que as xentes de Carnota non dubidan en aplicar cando a
ocasión é propícia: “Borraxeira do mar, vento á terra ven buscar”,”Encarnado o mar,
colle os bois e vai labrar”,”Encarnado por Fisterra, colle os bois e labra a
terra”,”Gaivotas en terra, mariñeiros á merda”, “Barra de lado a lado, nordés
declarado”.
Toda esta gran paraxe está enmarcada por unha multitude de grandes e pequenas
formas que adopta o granito, e fai que esta praia non se nos vaia dos sentidos e sempre a
conservemos, dentro de nós, unha vez que a coñecemos.
Violeta Corujo Quinteiro