Os que vivimos na Costa da Morte e os que nos visitan, temos a sorte de poder disfrutar do Monte do Pindo; unha maxestuosa mole granítica e rosada rematada en varios picos redondeados que deixa á súa dereita a desembocadura do río Xallas.

1. Pindo
Por Violeta Corujo
Quen é o que mora aquí, que entre xente
de bronce e ferro negro se acubilla
nesta maxestuosa marabilla
tesa diante do mar omnipotente
Quen ten habitacion nestes penedos
de rosado esplendor, que pobo altivo
se refuxia no monte duro e esquivo
e coñece os seus íntimos segredos.
Quen brinca sobre as pedras cabaleiras
e ouvea coma os ventos espantosos
de reventa-lo fero mar infindo
quen anda por aí nas penasqueiras,
quen mora os territorios tenebrosos
e as espeluncas máxicas do Pindo
Darío Xohán Cabana, do seu libro Patria do mar
Os que vivimos na Costa da Morte e os que nos visitan, temos a sorte de poder disfrutar do
Monte do Pindo; unha maxestuosa mole granítica e rosada rematada en varios picos
redondeados que deixa á súa dereita a desembocadura do río Xallas.
Quizais sexa polas estranas formas das súas rochas, que o maxín humano ve nelas seres
monstruosos, por estar considerado Olimpo dos Celtas que facían sacrificios sobre as súas
pedras, polos restos de castelos construídos para defender as terras dos posibles ataques de
piratas medievais, por ser ara de cultos pagáns ou refuxo de republicáns na Guerra Civil, ou por
todo isto á vez, quizais sexa, polo que é considerado un dos montes máis míticos e máis citados
nas lendas de Galiza.

2. Según citan varios autores, o nome de Pindo débese a súa semellanza co monte grego do
mesmo nome, e desde o seu punto máis alto “ A Laxe da Moa”, pódese observar unha das máis
impresionantes vistas da costa galega. Desde a súa cima domínase unha boa extensión de
terra e mar, sobre todo o porto natural de Quilmas e a praia na que na alta idade media solían
varar as naves normandas para ser reparadas e carenadas. Daquela os corsarios do Norte
(vikingos), do Sul (marroquíes) ou do Este ( turcos) tiñan o costume de permanecer nesta costa
de Carnota dende os meses de abril e maio ata setembro, mes no que regresaban ás súas
bases levando todo o que roubaran, sobre todo gran e gando, así como as súas naves ben
reparadas. Nalgunhas publicacións recóllese que no Ézaro, chegaron a construir navios sen que
ninguén os interrumpise, tarefa na que eran axudados polos pobladores de Ézaro obligados a tal
labor sen percibir outro beneficio máis que o de non ser atacados ou roubados.
Non se sabe o que hai de certo en isto, pero o que si se coñece é a predisposición dos veciños
do Ézaro para a construcción de pequenas embarcacións pesqueiras, de tal xeito que o que a
necesitaba construiaa el mesmo. Esta afección hoxe está en desuso en comparación con hai 60
anos. Xosé Barreiro Barral, nun dos seus numerosos escritos sobre este monte, pregúntase se
este feito non será “ o resultado dunha afección que os normandos inocularon ata a médula nos
seus antepasados”.
Seguindo coa historia, o bispo Sisenando II transmite ao rei Ramiro II a súa inquedanza polas
intromisións dos piratas nas costas galegas xa que supoñían un grave risco de profanación e
saqueo da tumba de Santiago Apostol, e pídelle a construcción dunha fortaleza nestas terras.
Esta fortaleza pasou de man en man da igrexa á nobreza ata o ano 1028 que o rei BermudoIII a
donou á igrexa : “ Os concedemos toda la tierra que llaman Carnota según limita con el mar y la
tierra de Céltigos con sus dos castillos en ella fabricados, el de Canedo y el de Sant Jiurgium”.
No reinado de Alfonso VII volveu a mans da Coroa, pero ao pouco tempo o mesmo rei volveu
donalo á Igrexa de Santiago como pago dos sufragios que no seu día aplicarían pola súa alma.
A partires de entón xa pertenceu á igrexa ata a revolta dos Irmandiños contra o feudalismo en
1467 que foi derribado e xa non se volveu reconstruir por impedilo as disposicións dos Reis
Católicos que limitaron o número de fortalezas indispensables para a seguridade do territorio
nacional xa entón unificado.. Aquela fortaleza tan estratégicamente situada e invisible desde o
mar, foi a que deu nome á zona e que a partir do século X era chamado “ O Casteliño” e máis
tarde debido ao esparcimento das rochas monte abaixo o lugar deu en chamarse “ O Pedrullo”,
nome actual daquela histórica prominencia.Hai setenta anos todavía quedaban anacos das súas
paredes, que foron pouco a pouco derrubándose polos buscadores de tesouros, xa que no Pindo
e no seu contorno existía a crenza de que alí estaba escondido o ouro pertencente o tesouro da
Raíña Lupa.
Para chegar á Moa que é a culminación deste precioso monte, hai varias rutas aínda que
a máis impresionante e directa é a que sae da parte posterior da igrexa parroquial de O
Pindo, percorrido que se fai en dúas hora e media aproximadamente..Cruzando un
pequeno regato o camiño estreitase e a subida discurre entre pedras, valados e
vexetación de arbustos entre os que destacan o loureiro, algúns pinos do país e, se
somos observadores tamén poderemos ver algún que outro acivro. A medida que que
avanza a subida o entorno cambia pouco a pouco e aparecen os primeiros outeiros de
granito ata chegar ao “Pedrullo”. De aquí o camiño vira á esquerda e vai directamente cara
os cumes máis elevados, e as rochas,que adoptan formas moi caprichosas como no “Outeiro do
Naris”, irán marcando as beiras do camiño a seguir ata o “ Chan de Lourenzo”ou “Chan da Mina”,
que é unha zona como o seu nome indica chá de aproximadamente 5 kilómetros cadrados
rodeada de picachos. Este espazo pequeno noutro lugar non tería importancia, pero no entorno
onde se atopa supón unha zona de agradecido descanso para o camiñante. É aquí onde se
poden observar restos dunha explotación de wolframio e estano que na época de postguerra
homes e mulleres da ribeira, sobre todo de O Pindo, traballaron para complementar a súa

3. modesta economía familiar. Tamén se poden observar os restos dunha pequena cabana de
pedra sen tellado, restos daquela industria, que os pastores utilizaron como refuxo anos máis
tarde levaban o gando a pastar.
Máis abaixo en dirección Oeste, hai outo campo a 179 metros de altitude chamado
“ Chan das Lamas”, por onde corre o río “Dos Muíños” que o atravesa diagonalmente
antes de caer ao mar polo lugar de “ A Curra”, río que movía antigamente unha rea de
muíños fariñeiros que lle deron o nome. O “Chan das Lamas” repoboado forestalmente
o ano pasado tralo incendio que asolou esta zona , está actualmente abandonado pero
non hai moitos anos era moi frecuentado por ser o camiño máis curto entre O Pindo e o
val de Carnota. Aínda que a carretera de Muros a Cee rematouse no ano 1930, non
había moito tráfico de vehículos por non estar construído a ponte sobre o río Xallas no
Ézaro, e a xente tivo que continuar usando os camiños antigos do “Chan das Lamas” ata
o ano 1952 no que se abríu o tráfico da ponte do Ézaro.
O que resta de subida esta protexida pola atenta mirada de “ O guerreiro”, un gran
coloso de pedra de máis de 7 metros de altura que a natureza se encargou de tallar. A
partires de aquí unha suave pendente dirixe a ruta ata un pequeno espazo arborado, onde
se atopa un pequeno bosque de carballo anano ( Quercus lusitánica) especie única en
Galiza, para comezar a bordear a Moa, onde está situado o punto geodésico rodeado de
curiosas pías formadas pola erosión que producen as borrascas tan características nesta
zona.
É o momento do descanso, de observar, pensar... e disfrutar deste maravilloso lugar,
miradoiro natural espectacular.
Non en vano foi sitio elexido para soterrar á mítica Raíña Lupa e agochar o seu tesouro,
según nos contan as lendas.
Violeta Corujo