4. για να δοφμε μερικά
παραδείγματα
• Εξαιτίασ τθσ ςφοδρισ χιονοκφελλασ, πολλά
ςπίτια ζμειναν δίχωσ ρεφμα .
• Το λεωφορείο αυτό ιρκε από τθν Πάτρα.
• Πθγαίνοντασ ςτθν Αράχοβα, περάςαμε ζξω
από τθ Λιβαδειά.
• Ο βοςκόσ ζφυγε τρζχοντασ κατά το βουνό.
6. Οι προκζςεισ τοποκετοφνται – μόνεσ τουσ ι ςε ςυνδυαςμό με
επιρριματα - πριν από ονόματα
Κοίταξε το αρκουδάκι τθσ διπλανισ εικόνασ.
Πώσ κα περιζγραφεσ αυτι τθ ςκθνι;
• Θα ζλεγεσ ότι βρίςκεται μζςα ςτο καλάθι,
ότι βγαίνει μζςα από το καλάθι, ι ότι
βγαίνει από το καλάθι;
Όποια απάντθςθ κι αν επιλζξεισ κα
χρθςιμοποιιςεισ μια πρόκεςθ ι ζναν
ςυνδυαςμό επιρριματοσ και πρόκεςθσ.
7. • Θα ςε δω ςτο ςχολείο *πρόκεςθ + όνομα]
• Πζραςεσ από μπροςτά μου, αλλά δε μου μίλθςεσ
*πρόκεςθ + επίρρθμα + όνομα].
• Η ςκθνι εκτυλίχκθκε μπροςτά από τα εκδοτιρια
των ειςιτθρίων [επίρρθμα + πρόκεςθ + όνομα].
9. Οι λόγιεσ προκζςεισ και προκετικζσ φράςεισ
προζρχονται από παλιότερεσ μορφζσ τθσ
γλώςςασ μασ (βλ. αρχαία ελλθνικά)
Τζτοιεσ προκζςεισ είναι :
ανά, διά, κατά, μετά, παρά, αμφί, αντί, εισ ,
εκ, επί, εν, περί, προ, υπζρ, υπό, ςυν
10. Τισ προκζςεισ αυτζσ τισ χρθςιμοποιοφμε ςε ςφνκετεσ λζξεισ ι
ςε ςτερεότυπεσ εκφράςεισ
π.χ.
Σφνθετεσ λέξεισ: επικοινωνία, εμπειρία, εκπαίδευςθ,
κατάλογοσ, ζπαινοσ
Πολλζσ λζξεισ τθσ γλώςςασ μασ μπορεί να είναι ςφνκετεσ όχι
μόνο με μία αλλά με δφο – ακόμα και με τρεισ – προκζςεισ
υπεκφεφγω (υπό + εκ + φεφγω)
επεξεργάηομαι (επί + εκ + εργάηομαι)
αντεπεξζρχομαι (αντί + επί + εκ + ζρχομαι)
Στερεότυπεσ εκφράςεισ: προ Χριςτοφ, εκ γενετισ, επί ίςοισ
όροισ, δια τθσ βίασ, άνευ αποδοχών
11. Οι προθέςεισ λοιπόν είναι …
ανά: 360.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο.
άνευ = χωρίσ: Άνευ λόγου.
αντί: Αντί για ςζνα, κα πάω εγώ.
από: Πζραςε από το ςπίτι.
για: Ήρκα για ςζνα.
διά: Πιγε ςτθ Μυτιλινθ διά καλάςςθσ.
δίχωσ = χωρίσ.
εισ: Εισ βάροσ του εκκρεμοφν πολλζσ καταδίκεσ.
εκ, εξ: Το φάουλ που ςφφριξε ο διαιτθτισ ιταν μάννα εξ ουρανοφ.
Αυτά που είπε ιταν όλα εκ του πονθροφ.
εκτόσ: Είςαι εκτόσ κζματοσ!
εν: Πεσ μασ εν ςυντομία τι ςυνζβθ.
εναντίον: Καταφζρκθκε εναντίον όλων.
εξαιτίασ: Εξαιτίασ τθσ βροχισ, διακόπθκε ο αγώνασ.
επί: Μίλθςε επί μακρόν.
12. ίςαμε: Το πλοίο είναι ίςαμε εκατό μζτρα.
κατά: Κατά τθ γνώμθ μου,
με: Ήρκε με τον Γιώργο.
μετά: Μετά βίασ κρατιζται να μθ φάει κι άλλθ πίτςα.
μεταξφ: Μεταξφ ουρανοφ και γθσ.
μζχρι: Θα ςε πάω μζχρι το αυτοκίνθτο.
παρά: Πιγε ςτο ςχολείο παρά τθ κζλθςι του.
περί: Συηθτοφςαν περί ανζμων και υδάτων.
προ: Ο Αννίβασ προ των πυλών.
προσ: Ο δρόμοσ προσ τθ δόξα.
ςε: Δεν μιλάω ςε ςζνα.
ςτα: Τον γνώριςε ςτα Τρίκαλα.
ςτη: Θα πάει ςτθ Θεςςαλονίκθ.
ςτθσ: Στθσ Μαρίασ τθν ποδιά ςφάηονται παλικάρια.
13. ςτισ: Ήρκε από τθ Λάριςα ςτισ δζκα.
ςτον: Στον πυρετό τθσ δόξασ.
ςτου: Στου Γιάννθ το ςπίτι κα ςυναντθκοφμε.
ςτουσ: Ο κόςμοσ βγικε ςτουσ δρόμουσ.
ςτων: Στων Ψαρών τθν ολόμαυρθ ράχθ.
ςυν: Συν Ακθνά και χείρα κίνει.
υπζρ: Αγωνίςτθκαν υπζρ βωμών και εςτιών.
υπό: 40 βακμοί Κελςίου υπό ςκιάν.
χάρθ: Χάρθ ςε ςζνα νικιςαμε.
χωρίσ: Ποφ πασ χωρίσ αγάπθ;
ωσ: Πιγαινε ωσ τθν άκρθ του δωματίου και γφριηε.
Στα Μακθματικά, Χρθςιμοποιοφνται οι παρακάτω προκζςεισ:
Διά: ( / )
Επί: ( x )
Ίςον: ( = )
Μείον, πλθν: ( - )